Aardappelallergie of intolerantie voor aardappel

In Nederland wordt de aardappel veel gegeten en vormt vaak de basis van onze maaltijd. Er zijn vele soorten aardappelplanten, sommige rassen zijn giftig en andere rassen zijn eetbaar. Wereldwijd wordt de Solanum tuberosum het meest gegeten. Hoewel de meeste mensen gewoon kunnen genieten van deze voedzame knol zijn er ook mensen die klachten ervaren na het nuttigen van een aardappel of producten met aardappelzetmeel. Er kan dan sprake zijn van een aardappelallergie of een intolerantie voor aardappel. Een aardappelallergie is zeldzaam, maar kan op elke leeftijd ontstaan. De allergische reactie is persoonsgebonden: de klachten kunnen mild zijn, maar kunnen in zeldzame gevallen ook zeer ernstig zijn.

• Aardappelallergie
• Wat is een aardappelallergie?
• Symptomen van een allergie voor aardappel
• Verdenking van aardappelallergie
• Intolerantie voor aardappel
• Klachten van een intolerantie voor aardappel
• Verdenking van intolerantie
• Behandeling van een aardappelallergie of intolerantie
• Medicatie
• Vervangers van aardappelen
• Nachtschadefamilie
• Kruisreactie
• Lijst met nachtschadegroenten

Aardappelallergie

Een aardappelallergie is een zeldzame vorm van voedselallergie. De allergie kan op elke leeftijd voorkomen: bij zowel baby's als volwassenen. Kinderen groeien meestal, op de leeftijd van twee of drie jaar, over de aardappelallergie heen. Volwassenen hebben vaak eerst hooikoortsklachten en ontwikkelen vervolgens een allergie voor (bepaalde) voedingsstoffen. Mensen met een allergie voor graspollen hebben een verhoogde kans op een aardappelallergie.

Wat is een aardappelallergie?

Bij een allergie is er sprake van een reactie van het immuunsysteem op een bepaald eiwit. Bij een allergie gaat het in de meeste gevallen om een IgE-gerelateerde (immunoglobuline E) allergie. Bij een allergie ziet het lichaam een allergeen (aardappeleiwit) als een gevaarlijke indringer. Na het eerste contact met het allergeen gaat het lichaam IgE-antistoffen aanmaken die zich binden aan mestcellen. Mestcellen zijn witte bloedcellen die zich niet in het bloed bevinden, maar zich vasthechten in lichaamsweefsel van onder andere de darmen, de huid en de luchtwegen. Wanneer het allergeen opnieuw het lichaam binnenkomt, worden de IgE-antistoffen geprikkeld en de mestcellen geactiveerd om alle histamine en andere chemicaliën los te laten, waardoor vervolgens lichamelijke klachten ontstaan.

Symptomen van een allergie voor aardappel

Een allergische reactie is persoonsgebonden en de klachten kunnen heel verschillend zijn. Symptomen kunnen mild zijn, maar kunnen ook ernstig zijn. Iemand kan rode en jeukende huiduitslag krijgen bij het schillen van een rauwe aardappel, maar in enkele gevallen kan iemand ook (ernstig) reageren op gekookte of gebakken aardappel of op aanwezig aardappelzetmeel in bewerkte voedingsmiddelen. In zeer uitzonderlijke gevallen kan een anafylactische reactie volgen. Hierbij daalt de bloeddruk en zullen de bronchiën in de longen vernauwen waardoor er benauwdheid optreedt. Hierdoor kan men in shock raken en zelfs overlijden. Dit is echter bij een aardappelallergie zeer zeldzaam. Verschillende klachten van een aardappelallergie kunnen zijn:

• niezen
• loopneus
• gezwollen en jeukende ogen
• eczeem
• het zwellen van mond, tong en keel
• ademhalingsmoeilijkheden
• diarree
• lage bloeddruk
• anafylaxie

Verdenking van aardappelallergie

Bij verdenking van een allergie is het goed om een arts te bezoeken. Een huisarts, dermatoloog of allergoloog kan een allergie opsporen middels een aantal testen:

• huidtest: bij deze test wordt de huid blootgesteld aan het allergeen (aardappel) om een reactie uit te lokken. Er wordt een druppel van het allergeen op de huid aangebracht, waar vervolgens een gaatje in wordt geprikt. Bij een aanwezige allergie zal binnen vijftien minuten op deze plek een galbult ontstaan.
• bloedtest: bij deze test wordt gekeken naar het gehalte van de betreffende IgE-stoffen (antistoffen) in het bloed. Deze test is echter niet doorslaggevend, doordat mensen met dezelfde hoeveelheid IgE-stoffen in hun bloed hele diverse klachten ontwikkelen en ervaren.
• provocatietest: dit is de meest betrouwbaarste test, maar ook de duurste test. Bij deze test wordt onder medisch toezicht gekeken welke klachten er optreden bij een bepaalde hoeveelheid van het allergeen.

Intolerantie voor aardappel

Bi een intolerantie voor aardappel gaat het niet om een allergische reactie van het immuunsysteem van het lichaam, maar om een tekort aan bepaalde enzymen in de darmen. Door deze tekorten is het moeilijk om solanine, een alkaloid (natuurlijke gifstof) die in de aardappel voorkomt, goed af te kunnen breken. Enzymtekorten kunnen erfelijk zijn, maar kunnen ook ontstaan in de loop der tijd.

Klachten van een intolerantie voor aardappel

Klachten bij een intolerantie voor aardappel zijn doorgaans minder hevig vergeleken met de klachten van een aardappelallergie. Klachten treden later op en vaak zijn er grotere hoeveelheden van het allergeen nodig om klachten uit te lokken. De diverse klachten kunnen zijn:

• depressie, moeheid of lusteloosheid
• nervositeit, angst of migraine
• slapeloosheid
• gasvorming, winderigheid en opgeblazen gevoel
• gewrichtspijn

Verdenking van intolerantie

Wanneer er een vermoeden bestaat van een aardappelintolerantie is het zinvol om een aantal weken een voedseldagboek bij te houden en hierin precies te noteren wat er is gegeten en welke klachten er vervolgens ontstaan. Aansluitend kan er een eliminatiedieet gevolgd worden om te ontdekken of de klachten hierdoor uitblijven.

Behandeling van een aardappelallergie of intolerantie

De behandeling van een aardappelallergie of intolerantie bestaat uit het vermijden van aardappelen, zoals patat en chips, maar ook om het vermijden van voedingsmiddelen met aardappelzetmeel. In veel producten wordt aardappelzetmeel toegevoegd dat als bindmiddel dient, bijvoorbeeld in bepaalde:

• broodsoorten
• kant-en-klare producten
• soepen
• desserts, gebak en koeken

Het is erg belangrijk om de etiketten van producten goed te lezen en te controleren op de aanwezigheid van aardappel of aardappelzetmeel.

Medicatie

Bepaalde medicatie kan worden ingezet bij een aardappelallergie:

• antihistaminica: dit medicijn onderdrukt de klachten die ontstaan door de werking van de stof histamine te blokkeren. antihistaminica is er in tabletvorm, oogdruppels, neusspray en huidcrème.
• adrenaline-autoinjector: dit is een auto-injectiepen die een flinke doses adrenaline bevat. Deze pen wordt in de huid geïnjecteerd en remt zo een zeer ernstige reactie.

Vervangers van aardappelen

De aardappel levert veel energie door de grote aanwezigheid van koolhydraten. Met de cassave, pastinaak, yam of zoete aardappel (bataat) kun je de aardappel goed vervangen. Deze groenten bevatten ook voldoende koolhydraten en andere gezonde voedingsstoffen en kunnen gekookt en gepureerd worden of in de oven gebakken worden.

Nachtschadefamilie

De aardappel is lid van de nachtschadefamilie (Solanaceae). Wanneer iemand allergisch reageert op contact met de aardappel kan iemand ook klachten ervaren bij (een van de andere) nachtschadegroenten.

Kruisreactie

Een kruisreactie is een reactie op een stof die lijkt op een allergeen. Bij een kruisreactie reageert het lichaam op een stof die gelijkenis vertoont met een allergeen. De eiwitten van de nachtschadegroenten lijken op de eiwitten van de graspollen. De aardappel geeft vaak de meeste klachten van deze nachtschadegroenten.

Lijst met nachtschadegroenten

De volgende gewassen zijn lid van de nachtschadefamilie:

• aardappel
• aubergine (eierplant)
• tomaat
• tabaksplant
• paprika
• rode peper
• gojibes
• ashwagandha (kruid)

Deze gewassen bevatten naast veel gezonde voedingsstoffen als vitaminen en mineralen, ook neurotoxische alkaloïden (solanine). Mensen met bijvoorbeeld een auto-immuunziekte als fibromyalgie en artritis kunnen extra klachten ervaren na het nuttigen van bepaalde nachtschadegroenten en deze mensen lijken baat te hebben bij het vermijden van (bepaalde) nachtschadegroenten.