Asthenie: Verlies van kracht, zwakte en vermoeidheid

Asthenie (asthenia) is de medische term voor een verlies van kracht, zwakte, vermoeidheid of een gebrek aan energie. Dit symptoom is het gevolg van psychische en lichamelijke aandoeningen, de veroudering of een gebrek aan lichaamsbeweging. Verder treedt zwakte op in één lichaamsdeel of in het gehele lichaam. Naast zwakte zijn nog verschillende andere tekenen mogelijk, zoals concentratieproblemen, spierkrampen en koorts. Bovendien zijn verschillende soorten zwakte mogelijk. De behandeling is gebaseerd op het onderliggend probleem dat zorgt voor alle klachten. Een gezonde levensstijl doet in veel gevallen al symptomen verbeteren, maar de arts moet een eventueel onderliggende ziekte wel steeds behandelen.

• Oorzaken verlies van kracht, zwakte of gebrek aan energie
• Symptomen: Vermoeidheid en krachtverlies
• Soorten asthenie
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorg: Gezonde levensstijl
• Medische behandeling
• Prognose van uitputting

Oorzaken verlies van kracht, zwakte of gebrek aan energie

Asthenie kent heel wat mogelijke oorzaken.

Angst, stress of depressie

Vermoeidheid en zwakte ontstaan het vaakst bij angst, stress of een depressie. De functionele status en kwaliteit van leven daalt hierdoor. Ook een geestelijke overbelasting resulteert mogelijk in zwakte en uitputting.

Infecties / chronische ziekten

Chronische infecties in het lichaam, zoals tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen) of hepatitis (leverontsteking) leiden tot asthenie doordat ze op lange tijd de spieren verzwakken. Myasthenia gravis (auto-immuunaandoening met progressieve vermoeidheid en spierzwakte aan het gezicht = gezichtszwakte, de ledematen en de ogen) is een voorbeeld van zo’n chronische infectieziekte. Aandoeningen zoals diabetes mellitus (suikerziekte) en slapeloosheid veroorzaken eveneens ernstige zwakte. Daarnaast treedt zwakte op door het langdurig gebruik van geneesmiddelen om infecties te bestrijden.

Veroudering

Bij het verouderen is het behoud van homeostase moeilijk. Homeostase is het in evenwicht zijn van alle lichaamsfuncties zoals een constante bloeddruk, een constante zuurtegraad van het bloed, de aanpassingsmechanismen van het hart, de regulering van de ademhaling, de lichaamstemperatuur (thermoregulatie), de kliersecretie en de calciumhuishouding. Doordat de homeostase bij de veroudering niet meer goed werkt, is het moeilijker om de energie te behouden. Vooral bij stress komen dan symptomen van asthenie tot uiting.

Vitaminetekorten

Een gebrek aan belangrijke vitaminen (vitaminetekorten) resulteert in een verminderde in de productie van rode bloedcellen (anemie), wat leidt tot minder energie. Vooral bij ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort) veroorzaakt vaak asthenie.

Weinig lichaamsbeweging

Wereldwijd krijgt 60-85 procent van de mensen niet de nodige lichaamsbeweging (te weinig lichaamsbeweging). Na verloop van tijd verzwakken de spieren door het gebrek aan mobiliteit of inactiviteit .

Zwangerschap
Een zwangerschap is een andere oorzaak van asthenie. Tijdens en na de zwangerschap heeft een vrouw meer steroïden in het bloed. Dit is geassocieerd met bloedarmoede wat vaak resulteert in spierzwakte, lusteloosheid en een krachtverlies.

Andere oorzaken

Enkele andere voorkomende oorzaken van asthenie zijn:

• bijnierziekten zoals de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen)
• drugsmisbruik
• kankerbehandelingen: radiotherapie en chemotherapie
• lichamelijke overbelasting
• medicatiegebruik
• voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel)

Symptomen: Vermoeidheid en krachtverlies

Waarneembaar en niet waarneembare zwakte

Waarneembare zwakte (neuromusculaire zwakte) ontstaat door het beperkte gebruik van een spier als gevolg van verminderde sterkte, veroorzaakt door een defect of schade. Zwakte is mogelijk ook niet-neuromusculair, dus niet waarneembaar. Hierbij heeft een patiënt het lastig om een activiteit uit te voeren, terwijl de fysiologie van de spier normaal is. De patiënt heeft met andere woorden de perceptie dat een bepaalde activiteit niet meer uitvoerbaar is door de zwakte, maar in feite is het spierpatroon normaal. Daarom is deze vorm van zwakte eveneens gekend als ‘perceptieve zwakte’.

Klachten

Dit symptoom is beperkt tot één lichaamsdeel of bestrijkt het hele lichaam, maar is steeds aanwezig. Daarnaast kent asthenie een acute of chronische verschijning. Wanneer een onderliggende aandoening aanwezig is, presenteert de patiënt zich mogelijk eveneens met klachten van deze ziekte.

Volgende symptomen zijn mogelijk:

• een verandering van de mentale toestand of soms verwardheid
• een verlies van balans door zwakte
• een verlies van energie of verminderde energie / lusteloosheid
• episoden van tremoren (bevingen), schuddingen of trillingen
• griep
• koorts (wanneer dit symptoom aanwezig is, is meestal het hele lichaam aangetast)
• langzame of vertraagde beweging bij het uitvoeren van specifieke taak
• onmogelijk om activiteiten uit te voeren of te voltooien
• onmogelijk om een beweging af te ronden
• plotseling bewustzijnsverlies
• plotselinge verandering in het gezichtsvermogen of een verminderd gezichtsvermogen
• slaapstoornissen
• slikproblemen
• spierkrampen
• spiertrekkingen
• spierzwakte, bijvoorbeeld in de benen (beenzwakte)
• spraakproblemen
• vegetatieve symptomen zoals een versnelde hartslag (tachycardie), een zwakke pols, temperatuurschommelingen, een huiduitslag, een verlies van eetlust, buikpijn en constipatie
• vermoeidheid / uitputting

Soorten asthenie

Zwakte bestaat in diverse soorten; ze zijn ingedeeld volgens de onderliggende oorzaak.

Alcoholasthenie
Patiënten die overmatig veel alcohol drinken (alcoholmisbruik), lijden aan alcoholasthenie.

Asthenie met griep

Griep, een virale infectie, veroorzaakt eveneens spierzwakte. Patiënten zijn hierdoor prikkelbaar en ze zijn minder geconcentreerd waardoor het uitvoeren van een taak moeilijk is.

Asthenische depressie

Wanneer plotselinge onbeheersbare stemmingswisselingen tot stand komen, is sprake van een asthenische depressie. Andere symptomen komen hierbij ook tot uiting, zoals concentratieproblemen, geheugenverlies en geen geduld hebben.

Cerebroasthenisch syndroom

Bij een infectie of hoofdletsel ontstaat soms een probleem met het metabolisme van de hersenneuronen. Dit manifesteert zich vaak in oncontroleerbare emoties in combinatie met zwakte.

Neurocirculatoire asthenie
Bij neurocirculatoire asthenie is eveneens gekend als ‘cardiopathia adolescentium’, ‘effortsyndrome’, ‘syndroom van Da Costa’. Deze vorm van asthenie ontstaat meestal bij jonge patiënten na een slechts minimale lichamelijke inspanning, zonder dat organische hart-, long- of vaataandoeningen aanwezig zijn. Hierbij ontstaat spoedige vermoeidheid met kortademigheid, aanvallen van hyperventilatie, hartkloppingen (palpitaties) en pijn op de borst. Verder komen volgende klachten voor: snelle afleidbaarheid, prikkelbaarheid, agressiviteit, duizeligheid, angst en het globusgevoel (brokgevoel in de keel).

Organische asthenische aandoening

Bij een organische asthenische aandoening is een organische hersenstoornis de oorzaak van zwakte. Deze patiënten lijden aan een veranderde mentale toestand, waardoor ze tijdens stressvolle perioden meer prikkelbaar zijn. Zwakte gaat hiermee gepaard.

Diagnose en onderzoeken

Het is voor een arts niet altijd eenvoudig om zwakte te diagnosticeren, aangezien het primaire symptoom – zwakte – erg algemeen is. Bovendien ervaart elke patiënt zwakte op een andere manier. De arts moet daarom diverse onderzoeken uitvoeren zoals een bloedonderzoek (identificeert vitaminetekorten, ontstekingsmarkers en elektrolytenstoornissen) en een urineonderzoek (diabetes, nierziekte, leverziekte en zwangerschap uitsluiten). Soms moet hij ook andere onderzoeken uitvoeren, afhankelijk van de onderliggende diagnose die de arts vermoedt.

Zelfzorg: Gezonde levensstijl

Het hanteren van een gezonde levensstijl vermindert of voorkomt klachten door asthenie. Tijd voor zichzelf vrijmaken is essentieel. Daarnaast verbetert een gezonde en evenwichtige voeding de symptomen van die gepaard gaan met asthenie. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitaminen en sporenelementen moet de patiënt dagelijks innemen. De patiënt kiest best voor voedingsmiddelen die rijk zijn aan calcium en eiwitten en die minder vet en suikers bevatten. Verder is een regelmatig slaappatroon nodig. Een slechte slaapkwaliteit draagt namelijk bij aan meer zwakte en vermoeidheid.

Medische behandeling

Eerst moet de arts de oorzaak achterhalen van zwakte, alvorens hij een goede behandeling in kan zetten.

Auto-immuunaandoeningen

Meestal zet de arts corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) in om het immuunsysteem te kalmeren. Het immuunsysteem veroorzaakt namelijk schade aan het lichaam of lichaamsdelen doordat het afweersysteem de deze eigen lichaamscellen aanziet als indringer.

Depressie

Het gebruik van antidepressiva verbetert de klachten van een depressie waardoor de overmatige zwakte eveneens verbetert.

Infectie

De arts zet geneesmiddelen in om een infectie te bestrijden, zoals antibiotica. Hierdoor herwint de patiënt weer zijn energievermogen.

Vitaminedeficiëntie

Vitaminesupplementen corrigeren metabolische stoornissen. Meestal leidt een vitamine B12-tekort of foliumzuurdeficiëntie tot vermoeidheid en zwakte. Ook enkele versterkende middelen (aminozuren, koninginnenbrood, spirulina, stuifmeel …) en vitamine C zijn aanbevolen.

Prognose van uitputting

Hoewel asthenie niet levensbedreigend is, leidt dit symptoom tot een verlaagde kwaliteit van leven. Een combinatie van goed voor zichzelf zorgen en een gezonde levensstijl verbeteren vaak al klachten van asthenie. Een bezoek aan een arts is nodig als de symptomen niet verminderen binnen enkele dagen of wanneer bijkomende, ernstige symptomen aanwezig zijn.

Lees verder

• Vermoeidheid: Oorzaken van uitputting en vermoeide gevoelens