Kortademigheid: Oorzaken, symptomen en behandelingen

Kortademigheid: Oorzaken, symptomen en behandelingen Bij heel wat aandoeningen is een patiënt niet goed in staat om diep adem te halen. Deze bemoeilijkte ademhaling, gekend als ‘kortademigheid’, is voor de patiënt doorgaans enorm angstaanjagend waardoor hij zich angstig voelt. Kortademigheid is steeds een symptoom van een onderliggend probleem waarvoor medische hulp noodzakelijk is. Veel hart- en longaandoeningen vormen de basis van kortademigheid, maar ook enkele omgevingsfactoren spelen een rol in de totstandkoming van de ademhalingsproblemen. De behandeling is verder gestoeld op het identificeren en behandelen van de oorzaak.

Synoniemen kortademigheid

‘Dyspneu’, ‘dyspnoe’ en 'dyspnoea' zijn de medische termen voor kortademigheid. Kortademigheid na inspanning wordt aangeduid als ‘dyspnoe d'effort’. Een 'bemoeilijkte ademhaling' en 'benauwdheid' zijn andere gebruikte bewoordingen voor kortademigheid.

Aandoeningen en kortademig zijn

Kortademigheid en ademhalingsproblemen zijn gekoppeld aan vele verschillende aandoeningen.

Bloeddruk
Zowel bij een hoge bloeddruk (hypertensie) als bij een lage bloeddruk (hypotensie) verschijnt dyspnoe.

Bloed

Bij diverse bloedaandoeningen komt dyspnoe tot stand:

Hart

Meestal zorgen hartproblemen voor dyspnoe:

Kanker

Diverse soorten kanker brengen kortademigheid met zich mee zoals

Longen

Heel vaak leiden longaandoeningen tot dyspneu.

Psychisch

Angst, agorafobie (angst voor drukke situaties en plaatsen), hyperventilatie en paniekaanvallen verhogen de kans op dyspneu.

Andere aandoeningen

Heel veel andere aandoeningen gaan gepaard met kortademigheid. Deze lijst is net als voorgaande lijsten niet volledig.

Overgewicht leidt sneller tot kortademigheid / Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)Overgewicht leidt sneller tot kortademigheid / Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)

Omgevingsfactoren & benauwdheid

Daarnaast is een patiënt mogelijk kortademig door een aantal omgevingsfactoren zoals:
  • een bijwerking van bepaalde medicijnen zoals van bètablokkers (medicatie die hartslag en bloeddruk verlaagt)
  • een slechte lichamelijke conditie
  • een zwangerschap: Bij een zwangerschap is de ademhalingscapaciteit met maximaal twintig procent verminderd. De vrouw ademt echter even vaak en snel tijdens de zwangerschap.
  • een zware inspanning
  • extreme temperaturen
  • milieuvervuiling zoals chemicaliën, dampen, stof en rook
  • overgewicht
  • te snel naar grote hoogte begeven (acute hoogteziekte)

Symptomen van benauwd zijn

Ademhalingsproblemen

Een patiënt is acuut (zeer plotseling) kortademig of chronisch kortademig (kortademigheid of ademhalingsproblemen die een paar weken of langer aanhouden). Een patiënt met dyspnoe vindt het heel moeilijk om te ademen of om adem te krijgen. Ademloosheid, luchthonger (hongerig voor lucht), een dichtgeknepen gevoel aan de keel, een gevoel van verdrinking of verstikking en pijn, stijfheid of ongemak in de borst zijn enkele klachten die hiermee mogelijk gepaard gaan.

Bijkomende symptomen

Buiten de ademhalingsproblemen treden soms nog andere klachten op zoals koorts, een huiduitslag, duizeligheid, een zwelling van de enkels of voeten en misselijkheid of braken. Soms verbetert of verslechtert kortademigheid bij bepaalde lichaamsposities. Een liggende positie is soms een uitlokkende factor voor ademhalingsproblemen bij patiënten met bepaalde hart- en longziekten.

Diagnose en onderzoeken

Contact met de arts

In een aantal omstandigheden is het niet nodig om een arts te raadplegen, bijvoorbeeld uitsluitend kortademig zijn na een zware lichamelijke inspanning, of bij kortademig zijn bij een zwangerschap. Het is echter abnormaal dat een patiënt bij elke vorm van inspanning of bij het uitvoeren van een lichte activiteit, reeds kortademig is. Ook wanneer de kortademigheid verergert of optreedt in combinatie met één of meer van volgende symptomen, is het nodig om een arts te raadplegen:

Pijn op de borst is een alarmteken / Bron: Pexels, PixabayPijn op de borst is een alarmteken / Bron: Pexels, Pixabay
Alarmtekens
Bij volgende alarmtekens in combinatie met kortademigheid, is het verstandig om meteen noodhulp in te schakelen en ook de patiënt niet zelf te laten rijden met een auto omdat het risico bestaat op bewusteloosheid:

Vraaggesprek

De diagnose van de oorzaak van dyspnea begint met een zeer grondige medische geschiedenis en lichamelijk examen. De arts zal veel vragen stellen over het ontstaan, de duur, de ernst en de progressie van de symptomen. Factoren die de symptomen verergeren en verlichten, zijn ook belangrijk. Naast het vragen over kortademigheid, zal de arts vragen over familie- en sociale geschiedenis en alle andere factoren die kunnen bijdragen aan de symptomen.

Lichamelijk onderzoek

Vervolgens voert de arts een lichamelijke onderzoek uit. Hij beluistert met zijn stethoscoop naar de geluiden van het hart en de longen (ademgeluiden). Dit onderzoek is in medische termen gekend als 'auscultatie'. Bovendien zoekt de arts naar tekenen van een zwelling van de armen en benen. Hij spoort tevens eventueel vergrote aderen in de nek op (lymfadenopathie: gezwollen lymfeklieren).

Diagnostisch onderzoek

Nadat de arts het lichamelijk onderzoek heeft afgerond, bepaalt hij mogelijk dat de patiënt nog verdere onderzoeken nodig heeft.

Bloedonderzoek
Een standaard bloedonderzoek identificeert tekenen van een infectie of bloedarmoede. Gespecialiseerde bloedonderzoeken wijzen op een obstructieve longziekte (lucht niet goed kunnen uitademen uit de longen), bloedstolsels of hartziekten.

Echocardiografie
Een echocardiografie is een echografisch onderzoek waarmee de arts in staat is om rechtstreeks in de hartkamers en ventielen te kijken. De test toont structurele problemen in het hart die kortademigheid veroorzaken.

Elektrocardiografie
Een elektrocardiografie (hartfilmpje) is inzetbaar voor het opsporen van hartaandoeningen en hartritmeproblemen.

Inspanningstest
Een inspanningstest (zoals een fietsergometrie) bekijkt de long- en hartfunctie tijdens een inspanning of lichaamsbeweging.

Longfunctieonderzoek
De arts test met behulp van een longfunctieonderzoek de werking van de longen en het longstelsel. De resultaten onthullen mogelijk een obstructieve longziekte en andere longaandoeningen.

Röntgenfoto van de borst
Met een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) spoort de arts een longontsteking, een klaplong of een andere longziekte en tekenen van hartfalen op.

Spirometrie
Met een spirometrie-onderzoek is de arts in staat om de longcapaciteit en longfunctietesten. Hiermee identificeert hij tevens een obstructieve longziekte, zoals COPD, astma of chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen).

Ventilatie- of perfusiescan
Een ventilatie- en perfusiescan is een gespecialiseerde scanonderzoek dat een bloedstolsel in de longen aangeeft.

Behandeling dyspneu

De behandeling varieert van persoon tot persoon, afhankelijk van de oorzaak van het symptoom.

Diverse medicijnen zijn voorhanden / Bron: Stevepb, PixabayDiverse medicijnen zijn voorhanden / Bron: Stevepb, Pixabay
Medicatie
Diverse medicijnen verhelpen het overmatige slijm uit de luchtwegen en verbeteren de ademhaling. De arts zet corticosteroïden of bronchodilatoren (luchtwegverwijders: (luchtwegverwijdende geneesmiddelen) in om de strakke luchtwegen te openen zodat de ademhaling eenvoudiger verloopt. Astma reageert normaal gezien goed op medicijnen. Bij een infectie (zoals een longontsteking) zet de arts antibiotica in waarop de patiënt vaak ook goed reageert. Af en toe schrijft de arts opioïden (krachtige pijnstillers), anti-inflammatoire medicijnen (ontstekingsremmers) en medicijnen tegen angst voor.

Zuurstof
Af en toe is zuurstofondersteuning nodig. Deze zuurstoftoediening gebeurt via een masker of een ademhalingstoestel. Hiervoor kijkt de arts naar de gezondheidstoestand en symptomen van de patiënt.

Longrevalidatie
In een aantal omstandigheden is longrevalidatie aanbevolen. Dit adviseert de arts vooral bij patiënten met een chronische longziekte. De patiënt krijgt hierbij individuele ademhalingsoefeningen om meer lucht te krijgen.

Stoppen met roken is noodzakelijk / Bron: Geralt, PixabayStoppen met roken is noodzakelijk / Bron: Geralt, Pixabay
Levensstijl
Een andere levensstijl doorvoeren is bovendien belangrijk om de ernst van de kortademige symptomen te verminderen zoals:
  • gewicht verliezen indien nodig
  • stoppen met roken
  • vermijden van blootstelling aan verontreinigende stoffen

Prognose dyspnoe

Bij een patiënt die kortademig is, zijn de vooruitzichten afhankelijk van de oorzaak, de medische geschiedenis en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Wel is kortademigheid vrijwel steeds een ernstig symptoom dat soms levensbedreigende complicaties heeft. Een snelle evaluatie en behandeling zijn vaak van levensbelang.

Lees verder

© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Kortademigheid: oorzakenKortademigheid: oorzakenKortademigheid kan best beangstigend zijn, maar kan ook een lichte vorm hebben. Bij zware inspanning, zoals sport of zwa…
Kortademig, oorzaak en behandelingKortademig, oorzaak en behandelingKortademig: letterlijk een korte adem hebben. Kortademigheid komt vooral voor bij inspanning maar kan ook vele andere oo…
Pulmonale hypertensiePulmonale hypertensieDe Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek heeft aan het VU medisch centrum een Vidi-subsidie toegekend…
Kortademig en zwangerKortademig en zwangerTijdens de zwangerschap kan je kortademig worden. Je hebt het gevoel dat je te weinig adem krijgt, moet extra veel of di…

Oranje urine: Oorzaken en symptomen bij oranje urinekleurOranje urine: Oorzaken en symptomen bij oranje urinekleurUrine heeft normaal gezien een (licht)gele kleur. Maar in een aantal milde tot ernstige omstandigheden is sprake van een…
Oorbloeding: Bloeding uit het oor met bloederige afscheidingOorbloeding: Bloeding uit het oor met bloederige afscheidingBij een oorbloeding komt bloed uit het oor, wat gaat van enkele druppels tot constant druppelend bloed. Deze bloederige…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 3 september 2017:
  • Causes, http://www.mayoclinic.org/symptoms/shortness-of-breath/basics/causes/sym-20050890
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Definition, http://www.mayoclinic.org/symptoms/shortness-of-breath/basics/definition/sym-20050890
  • Dyspnea: Causes, Symptoms, and Treatments, http://www.medicalnewstoday.com/articles/314963.php
  • Kortademigheid bij inspanning of rust: vormen en oorzaken, http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/99475-kortademigheid-bij-inspanning-of-rust-vormen-en-oorzaken.html
  • What Is Shortness of Breath (Dyspnea)?, http://www.webmd.com/lung/shortness-breath-dyspnea#1
  • Why can't I take a deep breath? Causes and treatment, http://www.medicalnewstoday.com/articles/319221.php
  • Afbeelding bron 1: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)
  • Afbeelding bron 2: Pexels, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 4: Geralt, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.