Ademhalingsproblemen: Oorzaken van moeite met ademen

Ademen is vanzelfsprekend. Maar sommige patiënten lijden aan een ziekte zoals astma of een allergie waardoor ze regelmatig te maken krijgen met ademhalingsproblemen. Af en toe ontstaan zelfs ademhalingsmoeilijkheden door een medische noodsituatie, zoals bij verstikking of een hartaanval. Een bemoeilijkte ademhaling uit zich in bijvoorbeeld kortademigheid, naar lucht happen of niet liggend kunnen ademen. Afhankelijk van de oorzaak komen echter nog andere tekenen tot stand, zoals bijvoorbeeld hoesten, pijn op de borst, een huiduitslag en koorts. Veel zelfzorgmaatregelen verlichten de ademhalingsproblemen. Soms is dit niet mogelijk en dan is door de arts voorgeschreven medicatie nodig. In enkele gevallen ervaart een patiënt acute ademhalingsproblemen en is eerste hulp nodig zodat de patiënt weer beter kan ademen.

• Oorzaken van bemoeilijkte ademhaling
• Aandoeningen
• Medische noodsituaties
• Symptomen
• Ademhaling
• Andere tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ademhalingsproblemen
• Eerste hulp
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van moeite met ademen
• Preventie van ademhalingsmoeilijkheden
• Bloedstolsels voorkomen
• Geen rook inademen
• Koolmonoxidevergiftiging voorkomen
• Luchtwegaandoeningen voorkomen
• Medicatie goed wegbergen
• Overgewicht vermijden
• Verstikking voorkomen
• Zich laten vaccineren

Oorzaken van bemoeilijkte ademhaling

Er zijn veel verschillende oorzaken voor ademhalingsproblemen. Veel voorkomende oorzaken zijn enkele aandoeningen en plotselinge medische noodsituaties.

Aandoeningen

Enkele aandoeningen die mogelijk leiden tot moeite met het ademen:

• bloedarmoede (anemie: laag aantal rode bloedcellen)
• astma (chronische ontsteking van luchtwegen in de longen)
• een allergie zoals hooikoorts
• een maagbreuk (symptomen van brandend maagzuur)
• longaandoeningen: een chronische obstructieve longziekte (COPD), emfyseem of chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen), longkanker of kanker die zich naar de longen heeft verspreid (longmetastasen), tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen), een longziekte door hiv/aids, pulmonale hypertensie (hoge bloeddruk in de slagaders van de longen), …
• hartproblemen: een coronaire hartziekte (kransslagaderaandoening), een aangeboren hartaandoening, hartfalen, hartritmestoornissen
• luchtweginfecties: een verkoudheid, sinusitis, een longontsteking, acute bronchitis (ontsteking van luchtpijpvertakkingen), kinkhoest (pertussis), kroep, epiglottis (levensbedreigende ontsteking van het strotklepje) en difterie (bacteriële infectie van keel en luchtwegen), …
• psychisch: stress en angst

Medische noodsituaties

Sommige medische noodsituaties leiden ook tot een bemoeilijkte ademhaling zoals:

• chemische brandwonden in de luchtwegen
• een bijna-verdrinking, waardoor vocht zich ophoopt in de longen (longoedeem)
• een bloedstolsel in de long / longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• een hartaanval
• een klaplong (pneumothorax)
• een letsel aan de nek, het gezicht, het hoofd, de neus, de borstwand of de longen
• een levensbedreigende allergische reactie, die in medische termen bekendstaat als anafylaxie
• een medicatieoverdosis
• een vergiftiging
• hoogteziekte (klimmen naar grote hoogte)
• hyperventilatie
• koolstofmonoxidevergiftiging (CO-intoxicatie)
• pericardiale effusie (vloeistof rond het hart waardoor het hart het niet goed met bloed wordt gevuld)
• pleura-effusie (vloeistof rond de longen waardoor druk ontstaat op de longen)
• verstikking

Symptomen

Ademhaling

Bekende symptomen van ademhalingsmoeilijkheden zijn:

• ademhalingspijn
• een borstkas die op een vreemde manier beweegt
• een gorgelende, piepende of fluitende ademhaling
• een snelle ademhaling (tachypneu)
• het gevoel hebben van te weinig lucht te krijgen
• kortademigheid
• naar lucht happen
• niet in staat om liggend te ademen, waardoor patiënten rechtop moeten zitten om te kunnen ademen
• niet in staat zijn om diep adem te halen

Andere tekenen

Patiënten met een bemoeilijkte ademhaling ervaren ook andere tekenen die sterk afhankelijk zijn van de oorzaak van de ademhalingsproblemen.

• algemeen: koorts, pijn, rillingen, uitputting / extreme vermoeidheid spierpijn, zwakte, overmatig zweten
• been: een zwelling van het been
• hart: een snelle of onregelmatige hartslag
• hersenen: duizeligheid, bewustzijnsverlies, slaperigheid
• huid: cyanose (blauwachtige lippen, vingers en vingernagels), een bleke of grijze huidskleur, een bloeding of zichtbare wonde (wanneer ademhalingsproblemen het gevolg zijn van een blessure), een huiduitslag
• gezicht, neus, keel en mond: een verhoogde slijmproductie, een zwelling van het gezicht, de tong of de keel, heesheid, een gedempte stem of moeite met praten, hoesten, keelpijn, kwijlen, slikproblemen
• longen: bloed ophoesten, pijn of een beklemmend gevoel op de borst
• maag: braken, maagzuur, misselijkheid
• psychisch / emotioneel: agitatie (rusteloosheid), angst, stress, verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Artsen diagnosticeren ademhalingsproblemen door een lichamelijk onderzoek uit te voeren, een medische en familiegeschiedenis en verschillende onderzoeken. Soms is een uitgebreid bloedonderzoek nodig.

Longtesten
De arts voert longfunctieonderzoeken (spirometrie en methacholine-challenge) uit om de longfunctie bij patiënten met astma te beoordelen. Een spirometrie is een eenvoudige ademtest waarbij een toestel meet hoeveel lucht een patiënt in en uit de longen kan blazen, en hoe snel en hoe gemakkelijk dit gebeurt. Deze ademtest zet de arts in om de hoeveelheid luchtwegobstructie (verstopping van de luchtwegen) te bepalen. Dankzij een methacholine-challenge-test is het mogelijk een diagnose van astma te stellen.

Beeldvormende onderzoeken
In sommige gevallen bestelt de arts een röntgenfoto van de borstkas om het hart, de longen en de botten te bestuderen. Een röntgenfoto van de borstkas is een goede test om een longontsteking te diagnosticeren. Bij sommige patiënten met ademhalingsproblemen is een CT-scan van de borstkas nodig. Deze scan zoekt naar problemen in de longen. Patiënten met chronische sinusitis krijgen soms een speciale sinus-CT-scan, zodat de arts de sinussen kan evalueren. Een allergietest spoort tot slot allergieën op. Hartproblemen zijn op te sporen met een inspanningstest, een echocardiografie (onderzoek van het hart met behulp van geluidsgolven) en elektrocardiografie (hartfilmpje: meting van de elektrische activiteit van het hart).

Behandeling van ademhalingsproblemen

Eerste hulp

Als een patiënt lijdt aan ademhalingsproblemen, is het essentieel om meteen de ambulance te bellen. De hulpverlener controleert vervolgens de luchtwegen, de ademhaling en de pols van de patiënt. Indien nodig begint hij nodig met reanimeren. De hulpverlener maakt strakke kledij los. Indien de patiënt voorgeschreven medicatie neemt of zuurstof gebruikt voor het behandelen van ademhalingsproblemen, zoals astmamedicatie, dan helpt de hulpverlener de patiënt om de medicatie of zuurstof te gebruiken. De hulpverlener blijft de ademhaling en pols van de patiënt opvolgen totdat medische hulp arriveert. Het is belangrijk om er niet meteen van uit te gaan dat de ademhalingsproblemen van de baan zijn indien de hulpverlener geen abnormale ademgeluiden meer hoort, zoals een piepende ademhaling. Als er open wonden in de nek of borst zijn, moet de hulpverlener deze onmiddellijk sluiten en dan vooral als er luchtbellen in de wonde verschijnen. Een ‘zuigende’ borstwond zorgt er namelijk voor dat lucht bij elke ademhaling in de borstholte van de patiënt kan binnendringen. Dit resulteert mogelijk in een ingeklapte long. Daarom moet elke wonde meteen verbonden worden met plastic folie, een plastic zak of een gaaskussentjes bedekt met vaseline. De wonde mag dan bedekt worden aan drie kanten, waarbij één kant niet is afgedicht. Lucht kan dan niet door de wonde in de borstkas terechtkomen, maar ingesloten lucht kan wel via de open zijde uit de borstkas ontsnappen.

Zelfzorg

Stoffen die ademhalingsproblemen veroorzaken, moet een patiënt met astma of een allergie vermijden. Het dragen van een stofmasker bij huishoudelijk werk of tuinwerk vermindert de blootstelling aan allergenen. Een harig huisdier vermijden, beddengoed minstens één keer per week wassen, binnen blijven tijdens piekstuifmeeltijden en de filter van de airconditioner regelmatig vervangen, helpen ook ernstige problemen voorkomen wanneer een patiënt allergisch is. Verder zijn nog andere risicofactoren voor een astma-aanval en bekend die een patiënt kan beperken of vermijden om de kans op een aanval te verminderen. het is tot slot verstandig om stress te verlichten, bijvoorbeeld door te zingen, yoga te beoefenen, te tuinieren, te sporten, te mediteren, op stap te gaan met vrienden, …

Professionele medische zorg

Medicijnen zijn ook belangrijk bij het behandelen van ademhalingsproblemen. Allergiemedicijnen zoals antihistaminica en decongestiva (zwelling van slijmvliezen in de neus verminderen) maken het voor sommige patiënten met allergieën gemakkelijker om te ademen. Deze medicijnen zijn via de mond (oraal) in te nemen, of anders zijn ze verkrijgbaar via een neusspray. Ook geïnhaleerde (ingeademde) steroïden (krachtige ontstekingsremmers) bieden verlichting aan sommige patiënten met chronische allergieën en sinusitis. Deze medicijnen verminderen ontstekingen in de luchtwegen. Allergie-injecties (immunotherapie) zijn nog een andere manier om de gevoeligheid voor allergenen te verminderen en zijn nuttig bij sommige patiënten met ademhalingsproblemen. Astma behandelt de arts met geïnhaleerde medicijnen (bronchodilatoren) of orale medicijnen die de luchtwegen helpen openen en de primaire ontsteking in de luchtwegen verminderen. Deze astmamedicijnen verlichten of voorkomen verstopte luchtwegen en een overmatige slijmproductie. Wanneer stress en angst aan de basis liggen van ademhalingsproblemen, is soms medicatie en/of psychotherapie aanbevolen. patiënten met kanker krijgen tot slot een behandeling die bestaat uit chirurgie, radiotherapie, chemotherapie, immunotherapie, gerichte therapie, radiofrequentie-ablatie, cryotherapie en/of fotodynamische therapie.

Prognose van moeite met ademen

De vooruitzichten van patiënten die moeite hebben met de ademhaling zijn sterk variabel. Sommige patiënten genezen spontaan en/of met enkele zelfzorgmaatregelen of veranderingen in de levensstijl. Sommige patiënten (vooral met een zwak immuunsysteem) hebben een medische behandeling nodig om weer beter te kunnen ademen. Af en toe is de onderliggende oorzaak van de ademhalingsmoeilijkheden dermate ernstig dat een patiënt ook met een medische behandeling niet meer kan genezen.

Preventie van ademhalingsmoeilijkheden

Bloedstolsels voorkomen

Om bloedstolsels in de benen te voorkomen, bewegen mensen wanneer ze reizen (om de paar uur rondlopen of bewegingen maken met de enkels, hielen, tenen en knieën).

Geen rook inademen

Zelf roken of in de buurt van rokers (passief roken) staan, is niet aanbevolen.

Koolmonoxidevergiftiging voorkomen

Patiënten met een gasfornuis laten deze eens per jaar controleren op koolmonoxidelekken.

Luchtwegaandoeningen voorkomen

Als een patiënt in het verleden last heeft gehad van ernstige allergische reacties, draagt hij het beste dan een waarschuwingsarmband en heeft hij altijd een epinefrinepen (adrenaline) op zak. Patiënten met astma of allergieën elimineren de uitlokkende factoren voor een aanval, zoals schimmels en huisstofmijt. Een luchtfilter verwijdert veel allergenen (stoffen die een allergische reactie veroorzaken) uit de lucht. Patiënten met een gekende ademhalingsaandoening, dragen ook het beste steeds een medisch waarschuwingslabel.

Medicatie goed wegbergen

Mensen moeten alle medicijnen en giftige stoffen in een afgesloten ruimte leggen zodat kleine kinderen er niet bij kunnen.

Overgewicht vermijden

Bij overgewicht is het tot slot verstandig om gewicht te verliezen. Zwaarlijvige patiënten voelen zich sneller buiten adem en daarnaast verhoogt zwaarlijvigheid de kans op hartaandoeningen en een hartaanval.

Verstikking voorkomen

Om verstikking te voorkomen, is het essentieel om kleine voorwerpen buiten bereik van kinderen te houden zoals kauwgom, noten, harde snoepjes of popcorn.

Zich laten vaccineren

Verder volgen mensen het beste de vaccinatieschema’s op, zeker tegen difterie en kinkhoest (pertussis).

Lees verder

• Pijn bij ademen: Oorzaken en symptomen van ademhalingspijn
• Ademgeluiden: Geluiden van luchtwegen en longen
• Kortademigheid: Oorzaken, symptomen en behandelingen
• Luchtwegaandoeningen met hoesten en verstopte neus