Corticosteroïden: Medicatie om ontsteking te verminderen
Corticosteroïden zijn een door de mens gemaakte versie van cortisol, gebruikt als medicijn. Cortisol is een hormoon dat de bijnieren (twee kleine klieren die zich op de nieren bevinden) normaal produceert. Corticosteroïden zijn bijgevolg medicijnen met een zeer krachtige ontstekingsremmende werking die de arts voor uiteenlopende ontstekingen voorschrijft. Dit medicijn is tevens nodig bij patiënten die lijden aan een aandoening waardoor het aanmaken van het bijnierschorshormoon niet of onvoldoende verloopt. Corticosteroïden bestaan in verschillende toedieningswijzen. Milde bijwerkingen komen wel eens voor, en ernstige bijwerkingen soms ook bij een langere inname of een hoge dosis. De arts bekijkt daarom steeds zorgvuldig naar de noodzaak van deze medicatie en weegt de voordelen en risico's af.
Synoniemen corticosteroïden
Corticosteroïden zijn eveneens gekend onder deze synoniemen:
Indicatie en soorten: Ontsteking verminderen en bijnierschorshormonen vervangen
Deze krachtige medicijnen werken bij een
ontsteking maar vervangen eveneens hormonen bij patiënten waarvan het lichaam deze niet aanmaakt.
Glucocorticoïden: Ontsteking verminderen
Ontsteking
Een ontsteking is een proces waarbij witte bloedcellen en chemicaliën het lichaam beschermen tegen een infectie en vreemde micro-organismen zoals bacteriën en virussen. Bij bepaalde ziekten functioneert het afweersysteem (immuunsysteem) echter niet naar behoren. Wanneer micro-organismen of chemische stoffen binnendringen, ontstaat een reactie van het weefsel op een schadelijke prikkel en ontstaat door de ontsteking weefselschade. Tekenen van een ontsteking zijn roodheid (rubor), warmte (calor), zwelling (tumor),
pijn (dolor) en functieverlies (functio leasa).

De medicatie is inzetbaar bij netelroos (jeukende) bultjes op de huid) /
Bron: Hans, Pixabay Functie van medicatie
Glucocorticoïden zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen die de symptomen van een ontsteking verminderen en het immuunsysteem onderdrukken en helpen bij de afbraak van vetten, koolhydraten en eiwitten. Steroïden verminderen de productie van chemicaliën die deze ontsteking veroorzaken. De medicatie beperkt bijgevolg de weefselschade. Steroïden verminderen eveneens de activiteit van het immuunsysteem door de functie van de witte bloedcellen te wijzigen. Voorbeelden van glucocorticoïden zijn cortisone, dexamethason, ethamethasoneb, hydrocortison, prednisolon, prednison en triamcinolon. De arts zet deze medicatie in bij de behandeling van volgende aandoeningen:
Mineralocorticoïden: Vervanging van hormonen
Mineralocorticoïden houden zout vast zodat de hoeveelheden zout en water in het lichaam goed gereguleerd blijven. Bij de
ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen door
bijnieren) is het lichaam van de patiënt niet in staat om voldoende bijnierschorshormonen aan te maken. Ook bij het
adrenogenitaal syndroom (mannelijke kenmerken bij meisjes) ontstaat zoutverlies in het lichaam. Corticosteroïden zijn voor deze patiënten bijgevolg de uitkomst. Fludrocortisone is een voorbeeld van een mineralocorticoïde medicijn.
Tegenindicatie medicijnen
Deze medicatie is voor vrijwel iedereen veilig, zelfs voor zwangere vrouwen en vrouwen die
borstvoeding geven. De arts schrijft wel enkel corticosteroïden voor wanneer de mogelijke voordelen opwegen tegen de risico's. Corticosteroïden veroorzaken vrij snel bijwerkingen, zeker bij een langere inname of bij een hoge dosis, en daarom schrijft de arts deze niet voor of slechts met de nodige voorzichtigheid voor in bepaalde omstandigheden. Dit geldt voor patiënten met een voortdurende wijdverspreide infectie, patiënten met psychische problemen of gedragsproblemen (
depressie of alcoholafhankelijkheid), patiënten met
leveraandoeningen,
hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), een hoge bloeddruk of
diabetes mellitus en patiënten die medicijnen nemen die mogelijk interageren met corticosteroïden.
Toedieningswijzen van medicatie
Corticosteroïden zijn verkrijgbaar in orale tabletten; de patiënt neemt deze met andere woorden via de mond in. Ook injecteert de arts mogelijk corticosteroïden in de bloedvaten, gewrichten of spieren. Een andere toedieningswijze van corticosteroïden is via een inhalator via de mond of een
neusspray. Lokale steroïden omvatten tot slot oplossingen, lotions, zalven, mousses, gels of crèmes.
Topische of lokale steroïden zijn soms gecombineerd met
antibiotica en
antimycotica om geïnfecteerde huidoppervlakten te behandelen.

Blauwe plekken komen soms voor als bijwerking /
Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Milde en ernstige bijwerkingen van medicijn
De arts schrijft een effectieve dosis voor met een zo kort mogelijke behandelingsduur zodat zo weinig mogelijk bijwerkingen ontstaan. Veelal geven corticosteroïde medicijnen weinig bijwerkingen. Bij een langdurige
behandeling of een behandeling met hoge doses zijn bijwerkingen van corticosteroïden echter wel mogelijk. Mogelijke bijwerkingen van een behandeling met corticosteroïden omvatten:
Het is belangrijk om deze medicatie steeds volledig uit te nemen. De patiënt verlaagt stilaan deze dosis, verspreid over diverse dagen, weken of maanden. Bij bijwerkingen mag een patiënt dus niet onmiddellijk stoppen omdat dit soms een bijniercrisis (
Addison-crisis) veroorzaakt.
Misselijkheid,
braken en een
shock zijn enkele symptomen van een bijniercrisis. Bij ernstige bijwerkingen neemt de patiënt steeds contact op met de arts of zoekt hij spoedeisende hulp op.
Lees verder