Corticosteroïden: Medicatie om ontsteking te verminderen

Corticosteroïden: Medicatie om ontsteking te verminderen Corticosteroïden zijn een door de mens gemaakte versie van cortisol, gebruikt als medicijn. Cortisol is een hormoon dat de bijnieren (twee kleine klieren die zich op de nieren bevinden) normaal produceert. Corticosteroïden zijn bijgevolg medicijnen met een zeer krachtige ontstekingsremmende werking die de arts voor uiteenlopende ontstekingen voorschrijft. Dit medicijn is tevens nodig bij patiënten die lijden aan een aandoening waardoor het aanmaken van het bijnierschorshormoon niet of onvoldoende verloopt. Corticosteroïden bestaan in verschillende toedieningswijzen. Milde bijwerkingen komen wel eens voor, en ernstige bijwerkingen soms ook bij een langere inname of een hoge dosis. De arts bekijkt daarom steeds zorgvuldig naar de noodzaak van deze medicatie en weegt de voordelen en risico's af.

Synoniemen corticosteroïden

Corticosteroïden zijn eveneens gekend onder deze synoniemen:
  • corticoïden
  • steroïden

Indicatie en soorten: Ontsteking verminderen en bijnierschorshormonen vervangen

Deze krachtige medicijnen werken bij een ontsteking maar vervangen eveneens hormonen bij patiënten waarvan het lichaam deze niet aanmaakt.

Glucocorticoïden: Ontsteking verminderen

Ontsteking
Een ontsteking is een proces waarbij witte bloedcellen en chemicaliën het lichaam beschermen tegen een infectie en vreemde micro-organismen zoals bacteriën en virussen. Bij bepaalde ziekten functioneert het afweersysteem (immuunsysteem) echter niet naar behoren. Wanneer micro-organismen of chemische stoffen binnendringen, ontstaat een reactie van het weefsel op een schadelijke prikkel en ontstaat door de ontsteking weefselschade. Tekenen van een ontsteking zijn roodheid (rubor), warmte (calor), zwelling (tumor), pijn (dolor) en functieverlies (functio leasa).

De medicatie is inzetbaar bij netelroos (jeukende) bultjes op de huid) / Bron: Hans, PixabayDe medicatie is inzetbaar bij netelroos (jeukende) bultjes op de huid) / Bron: Hans, Pixabay
Functie van medicatie
Glucocorticoïden zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen die de symptomen van een ontsteking verminderen en het immuunsysteem onderdrukken en helpen bij de afbraak van vetten, koolhydraten en eiwitten. Steroïden verminderen de productie van chemicaliën die deze ontsteking veroorzaken. De medicatie beperkt bijgevolg de weefselschade. Steroïden verminderen eveneens de activiteit van het immuunsysteem door de functie van de witte bloedcellen te wijzigen. Voorbeelden van glucocorticoïden zijn cortisone, dexamethason, ethamethasoneb, hydrocortison, prednisolon, prednison en triamcinolon. De arts zet deze medicatie in bij de behandeling van volgende aandoeningen:

Mineralocorticoïden: Vervanging van hormonen

Mineralocorticoïden houden zout vast zodat de hoeveelheden zout en water in het lichaam goed gereguleerd blijven. Bij de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen door bijnieren) is het lichaam van de patiënt niet in staat om voldoende bijnierschorshormonen aan te maken. Ook bij het adrenogenitaal syndroom (mannelijke kenmerken bij meisjes) ontstaat zoutverlies in het lichaam. Corticosteroïden zijn voor deze patiënten bijgevolg de uitkomst. Fludrocortisone is een voorbeeld van een mineralocorticoïde medicijn.

Tegenindicatie medicijnen

Deze medicatie is voor vrijwel iedereen veilig, zelfs voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. De arts schrijft wel enkel corticosteroïden voor wanneer de mogelijke voordelen opwegen tegen de risico's. Corticosteroïden veroorzaken vrij snel bijwerkingen, zeker bij een langere inname of bij een hoge dosis, en daarom schrijft de arts deze niet voor of slechts met de nodige voorzichtigheid voor in bepaalde omstandigheden. Dit geldt voor patiënten met een voortdurende wijdverspreide infectie, patiënten met psychische problemen of gedragsproblemen (depressie of alcoholafhankelijkheid), patiënten met leveraandoeningen, hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), een hoge bloeddruk of diabetes mellitus en patiënten die medicijnen nemen die mogelijk interageren met corticosteroïden.

Toedieningswijzen van medicatie

Corticosteroïden zijn verkrijgbaar in orale tabletten; de patiënt neemt deze met andere woorden via de mond in. Ook injecteert de arts mogelijk corticosteroïden in de bloedvaten, gewrichten of spieren. Een andere toedieningswijze van corticosteroïden is via een inhalator via de mond of een neusspray. Lokale steroïden omvatten tot slot oplossingen, lotions, zalven, mousses, gels of crèmes. Topische of lokale steroïden zijn soms gecombineerd met antibiotica en antimycotica om geïnfecteerde huidoppervlakten te behandelen.

Blauwe plekken komen soms voor als bijwerking / Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Blauwe plekken komen soms voor als bijwerking / Bron: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Milde en ernstige bijwerkingen van medicijn

De arts schrijft een effectieve dosis voor met een zo kort mogelijke behandelingsduur zodat zo weinig mogelijk bijwerkingen ontstaan. Veelal geven corticosteroïde medicijnen weinig bijwerkingen. Bij een langdurige behandeling of een behandeling met hoge doses zijn bijwerkingen van corticosteroïden echter wel mogelijk. Mogelijke bijwerkingen van een behandeling met corticosteroïden omvatten:

Het is belangrijk om deze medicatie steeds volledig uit te nemen. De patiënt verlaagt stilaan deze dosis, verspreid over diverse dagen, weken of maanden. Bij bijwerkingen mag een patiënt dus niet onmiddellijk stoppen omdat dit soms een bijniercrisis (Addison-crisis) veroorzaakt. Misselijkheid, braken en een shock zijn enkele symptomen van een bijniercrisis. Bij ernstige bijwerkingen neemt de patiënt steeds contact op met de arts of zoekt hij spoedeisende hulp op.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Bijwerkingen van PrednisonPrednison wordt als medicijn voorgeschreven aan personen met bepaalde ontstekingsreacties, bepaalde vormen van bloedkank…
Syndroom van CushingSyndroom van CushingHet syndroom van Cushing kenmerkt zich vooral door vetzucht aan de romp en aan het gelaat. De ziekte komt het mest bij v…
De gevaren van therapieontrouw: medicijnen niet innemenDe gevaren van therapieontrouw: medicijnen niet innemenWanneer u een aandoening heeft krijgt u medicijnen voorgeschreven, om deze goed te laten werken is het belangrijk om dez…
ADHD behandelen met medicatieADHD behandelen met medicatieADHD is een psychiatrische aandoening waarbij men problemen met de aandacht en hyperactiviteit heeft. ADHD behandelen me…

Het gevaar van resistentie voor antibioticaHet gevaar van resistentie voor antibioticaHonderden jaren terug was een simpele bacteriële infectie vaak dodelijk omdat er geen antibiotica was om de infectie mee…
Antibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectieAntibiotica: Geneesmiddelen tegen een bacteriële infectieAntibiotica zijn krachtige geneesmiddelen voor de preventie of bestrijding van bacteriële infecties. Deze levensreddende…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: OpenClipart-Vectors, Pixabay
  • Corticosteroids (Systemic, Oral and Injectable) (cont.) (1), http://www.medicinenet.com/corticosteroids-oral/page2.htm, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Corticosteroids (Systemic, Oral and Injectable) (cont.) (2), http://www.medicinenet.com/corticosteroids-oral/page3.htm, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Corticosteroids (Systemic, Oral and Injectable) (cont.) (3), http://www.medicinenet.com/corticosteroids-oral/page4.htm, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Corticosteroids (Systemic, Oral and Injectable) (cont.) (4), http://www.medicinenet.com/corticosteroids-oral/page5.htm, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Corticosteroids (Systemic, Oral and Injectable) (cont.) (5), http://www.medicinenet.com/corticosteroids-oral/page6.htm, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Corticosteroids, http://my.clevelandclinic.org/health/drugs_devices_supplements/hic_Corticosteroids, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Corticosteroids, http://www.nhs.uk/conditions/Corticosteroid-(drugs)/Pages/Introduction.aspx, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Steroids, https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/steroids.html, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Topical steroids, http://www.nhs.uk/conditions/Corticosteroid-preparations-(topical)/Pages/Introduction.aspx, geraadpleegd op 13 juni 2016
  • Afbeelding bron 1: Hans, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Dezidor, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 19-05-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.