Neussprays: Soorten, indicatie, gebruik en bijwerkingen

Een verkoudheid met een verstopte neus overkomt iedereen wel eens. Een neusspray biedt dan vaak snel verlichting. Maar neussprays of neusdruppels behandelen nog veel andere medische aandoeningen of problemen. Neussprays bestaan in verschillende types: decongestiva (zwelling verminderen), steroïde sprays (ontsteking verminderen) en zoutwateroplossingen (slijm losmaken). Het gebruik van een neusspray gebeurt het best op een correcte manier zodat de verstopte neus snel verdwijnt en geen andere problemen ontstaan. Het langdurig en/of veelvuldig gebruik van bepaalde van deze sprays veroorzaakt namelijk een vorm van medicatie-afhankelijkheid, waarbij patiënten steeds meer nodig hebben van de neusspray om dezelfde resultaten te behalen. Artsen adviseren dan ook om neussprays maximaal zeven dagen te gebruiken.

• Decongestiva
• Indicatie
• Tegenindicatie
• Bijwerkingen
• Steroïde neussprays
• Indicatie
• Bijwerkingen
• Zoutwateroplossingen
• Gebruik van neussprays
• Voor de toediening
• Toediening zelf
• Na de toediening
• Overmatig gebruik van neusspray

Er zijn drie soorten neussprays met name:

• decongestiva,
• steroïde neussprays en
• zoutwateroplossingen.

Decongestiva

Indicatie

Decongestiva zijn vrij verkrijgbare neussprays die de zwelling van het slijmvlies van de neus verminderen. Hierbij vernauwen de bloedvaten in de bekleding van de neus. Dankzij decongestiva verdwijnen de gezwollen weefsels in de neus.

Tegenindicatie

Kinderen
Veel vrij verkrijgbare decongestiva zijn niet aanbevolen voor kinderen. Het is dan ook van het grootste belang om de etiketten goed te lezen en eventueel met de kinderarts te praten.

Aandoeningen
Bij enkele aandoeningen is het evenmin verstandig om decongestiva te gebruiken. Dit is vooral aangewezen voor patiënten met

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een hartaandoening
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• plasproblemen door een vergrote prostaat
• schildklierproblemen

Medicijnen
Sommige decongestiva interfereren met het gebruik van andere medicijnen. Het raadplegen van een arts voor het gebruik van deze medicijnen is dan ook aanbevolen.

Bijwerkingen

Naast een hogere bloeddruk en verhoogde hartslag (tachycardie), krijgt een patiënt mogelijk sneller te maken met slaapproblemen, duizeligheid en nervositeit. Voorts mogen patiënten deze medicijnen niet langer dan drie à zeven dagen gebruiken, omdat anders de tekenen van een verkoudheid juist verergeren. Dit is in Engelse termen gekend als het ‘reboundeffect’ Bij deze vorm van medicatieverslaving is het neusslijmvlies aan de binnenkant volledig verwoest. Vooral decongestiva met xylometazoline (zoals Otrivin) zijn gevaarlijk bij langdurig of veelvuldig gebruik.

Steroïde neussprays

Indicatie

Corticosteroïde neussprays zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen die verkrijgbaar zijn op doktersvoorschrift. Ze verlichten allergische symptomen zoals niezen, jeuk, een loopneus en een verstopte neus. Daarnaast zijn ze inzetbaar voor het behandelen van een verstopte neus die voortvloeit uit sinusitis, hooikoorts, niet-allergische rhinitis. Ook de behandeling van neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen) gebeurt met dit type neusspray. De vloeibare medicijnen werken meteen maar bij sommige patiënten duurt het één à twee weken voordat de effecten van het medicijn duidelijk zijn. Omdat ze vrij effectief zijn en zelden bijwerkingen hebben, zijn ze een zeer populaire behandeling voor een allergie. Naast antihistaminica (geneesmiddelen voor de behandeling van allergische reacties) zijn steroïde neussprays vaak de eerste behandelingskeuze.

Bijwerkingen

Steroïde neussprays veroorzaken echter bij een aantal patiënten bijwerkingen zoals een bloedneus, een prikkend of brandend gevoel in de neus, een droge en korstige neus, een slechte smaak in de mond, keelirritatie, jeuk en/of roodheid en/of zwelling in de neus. Zeer sporadisch resulteert het gebruik van steroïde neusspray in hoofdpijn, uvulitis (ontsteking en zwelling van de huig van tong), een perforatie van de neusgang (gebeurt vooral wanneer patiënten in het midden van de neus sproeien in plaats van aan de buitenwand), een verandering in het reukvermogen of in de totstandkoming van cataract, een oogziekte waarbij de ooglens vertroebeld is. Bij het langdurig gebruik van een hoge dosis, loopt de patiënt een kleine kans dat hij enkele de bijwerkingen krijgt die geassocieerd zijn met steroïdtabletten, zoals een verhoogde eetlust, stemmingswisselingen en slaapproblemen.

Zoutwateroplossingen

Neussprays in de vorm van een zoutwateroplossing (zoutoplossing, zoutwaterverstuiver) zijn vrij verkrijgbaar. Ze maken het slijm los en voorkomen de ophoping van slijm in de neus. Deze neussprays bevatten geen medicijnen, waardoor patiënten deze onbeperkt mogen gebruiken. Ook voor zwangere vrouwen zijn zoutwateroplossingen veilig.

Gebruik van neussprays

Voor de toediening

De patiënt moet vooreerst de handen goed wassen. Hij leest tevens goed het etiket van de aangekochte neusspray. Het is bovendien aanbevolen om de adviezen van de arts op te volgen. Alvorens de spray te gebruiken, moeten patiënten de neus zachtjes snuiten. Op deze manier verwijdert hij reeds veel slijm, en zijn de neusdoorgangen al zo goed mogelijk geopend. In de meeste gevallen is het dan nodig om het flesje met de neusspray goed te schudden. Daarna doet de patiënt de dop van de fles.

Toediening zelf

De patiënt houdt het hoofd rechtop, kijkt naar beneden, en ademt langzaam uit. De patiënt blokkeert daarna met een vinger een neusgat door er zachtjes tegenaan te drukken. Hij legt daarna de duim op de bodem van het flesje. Het gat aan de bovenkant van de fles moet zich onder het vrije neusgat bevinden. De spray richt de patiënt op de buitenste wand van het neusgat. Vervolgens ademt de patiënt langzaam door de neus, en knijpt hij op de spuitapplicator. Hij verstuift het neusgat twee keer. Hij ademt hierbij de vloeistoffen zachtjes in. Tot slot herhaalt hij dezelfde stappen aan het andere neusgat.

Na de toediening

Als de patiënt klaar is, snuit hij niet meteen de neus, en ook niezen is niet meteen een goed idee. De medicatie moet namelijk even in de neus blijven. Als de spray op de juiste manier gebruikt is, dan vloeit de spray niet uit de neus of druppelt deze niet langs de achterkant van de keel. Wanneer de medicatie wegvloeit langs de achterkant van de keel, is sprake van 'postnasale drip' (overmatig veel slijm in de achterkant van de keel).

Overmatig gebruik van neusspray

Het overmatig gebruik van een neusspray beschadigt mogelijk de binnenkant van de neus. Bij continu gebruik reageert de neus soms ook niet meer op de neusspray. Hierdoor gaan patiënten steeds meer neusspray gebruiken om de eerder behaalde resultaten te verkrijgen. Dit leidt in een aantal gevallen tot een chronische sinusitis (chronische ontsteking van de neusbijholte). Het gebruik van neussprays is maar maximaal zeven dagen vereist. Zijn de symptomen dan nog niet verdwenen, dan is het verstandig om een arts te raadplegen.

Lees verder

• Verstopte neus (nasale obstructie) door diverse aandoeningen
• Loopneus: Afscheiding uit neus door zwelling en ontsteking
• Verkoudheid: Milde infectie met symptomen aan neus en keel
• Neuspijn: Oorzaken van pijn op of in neus (pijnlijke neus)
• Droge neus: Oorzaken & behandelingen voor droogheid van neus