Neuspijn: Oorzaken van pijn op of in neus (pijnlijke neus)

Door diverse aandoeningen of andere medische problemen kunnen mensen soms last hebben van pijn in of rondom de neus. Neuspijn kan bijzonder vervelend zijn, vooral wanneer deze zich uitstrekt naar het hoofd of andere delen van het gezicht. Meestal is het slechts een tijdelijk en mild probleem, zoals een verkoudheid, dat de pijn in de neus veroorzaakt. In sommige gevallen kan neuspijn echter het gevolg zijn van een zeldzamere en ernstigere aandoening, zoals neuskanker. De arts zal de onderliggende oorzaak van de neuspijn onderzoeken en deze behandelen.

• Epidemiologie van pijn op of in neus
• Oorzaken
• Afwijkend neustussenschot / Septumafwijkingen
• Allergieën
• Infectie van de neus
• Ontsteking van de neus
• Neusmigraine
• Neuspoliepen en neuskanker
• Neusslijmvliesontsteking
• Schade aan de neus / Neustrauma
• Sinuspoliepen
• Tumoren
• Vreemd lichaam in de neus
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van nasale pijn
• Complicaties van pijnlijke neus
• Preventie van pijn aan neus

Epidemiologie van pijn op of in neus

Neuspijn is een veelvoorkomende klacht die mensen van alle leeftijden kan treffen. Het komt relatief vaak voor, vooral in gevallen van infecties van de bovenste luchtwegen, allergieën of trauma aan de neus. De prevalentie van neuspijn varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak, zoals sinusitis, allergische rhinitis of neustrauma. Acute neuspijn komt vaker voor in de herfst- en wintermaanden, wanneer verkoudheden en griep het meest wijdverspreid zijn, terwijl chronische neuspijn vaker voorkomt bij mensen met langdurige aandoeningen zoals chronische sinusitis of septumafwijkingen.

Oorzaken

Neuspijn kan door verschillende oorzaken worden uitgelokt, variërend van infecties tot fysieke schade.

Afwijkend neustussenschot / Septumafwijkingen

Een afwijking van het neustussenschot (septum) kan leiden tot neuspijn door een onevenwichtige verdeling van de luchtstroom in de neus. Het neustussenschot bestaat uit botten en kraakbeenderen die de linker- en rechterzijde van de neusholte scheiden. Wanneer het septum scheef staat of anderszins afwijkend is, kan dit resulteren in een chronisch verstopte neus, irritatie en pijn. In ernstige gevallen kan een afwijkend neustussenschot ook bijdragen aan terugkerende sinusinfecties en verhoogde druk in de sinussen. Deze afwijkingen kunnen leiden tot frequente infecties van de sinussen, wat verder bijdraagt aan de neuspijn. De onjuiste luchtstroom door een scheef neustussenschot kan de slijmvliezen van de neus en sinussen irriteren, wat leidt tot een verhoogd risico op ontstekingen en pijn in de neus.

Allergieën

Allergieën kunnen een belangrijke oorzaak zijn van neuspijn. Allergische reacties, zoals die bij hooikoorts of allergieën voor huisstofmijt, veroorzaken ontsteking en irritatie van het neusslijmvlies. Deze ontsteking kan leiden tot pijn, jeuk en een verstopte neus. Het immuunsysteem reageert op allergenen door histamine vrij te geven, wat leidt tot zwelling en pijn in de neus.

Infectie van de neus

Neusinfecties, zoals een verkoudheid, komen vaak voor. Deze virale infecties veroorzaken vaak een brandend gevoel in de neus, hoewel dit meestal geen pijn met zich meebrengt. Bij een (ernstige) bacteriële infectie van de neus en de ethmoïde sinussen kan er echter wel sprake zijn van neuspijn. Schimmelinfecties in de neus, vooral wanneer de schimmels de neus en sinussen infecteren, kunnen ook neuspijn veroorzaken. Een voorbeeld hiervan is mucormycose, een schimmelinfectie die symptomen in de sinussen, hersenen en longen kan veroorzaken. Nasale vestibulitis is een andere veelvoorkomende infectie waarbij de ingang van de neusvleugels (vestibule) geïnfecteerd raakt. Deze infectie verschijnt vaak na een verkoudheid, wanneer de patiënt de neus overmatig afveegt of krachtig niest (niezen). Wanneer de wortel van de neusharen in de vestibule geïnfecteerd raakt en een abces ontstaat, wordt dit ‘nasale furunculose’ genoemd. Een nasaal septumabces is een ander infectueus neusprobleem dat kan leiden tot neuspijn.

Ontsteking van de neus

Bij sommige aandoeningen is er geen sprake van een infectie van de neus, maar wel van een ontsteking. Deze ontstekingen kunnen ook neuspijn veroorzaken.

Allergische rhinitis
De meestal tijdelijke pijn in de neus kan optreden bij allergische rhinitis (hooikoorts), een ontsteking van het neusslijmvlies als reactie op allergenen zoals pollen, klimatologische veranderingen, stof, huidschilfers van dieren (zoals huidschilfers van honden), enzovoort. De gebruikelijke symptomen omvatten een jeukende neus, jeukende ogen, een verstopte neus, hoofdpijn, verminderde reukzin, hoesten, verstopte oren en vermoeidheid.

Letale midline granuloom
Letale midline granuloom is een zeldzame aandoening waarbij ontstekingsweefsel (granulomen) zich vormt. Dit resulteert in een progressieve necrotiserende granulomatose van onbekende oorsprong, die de weefsels van de neusholte, de neusbijholten, de mond en het gelaat aantast met een vernietigend effect.

Sinusitis
Bij sinusitis zijn de sinussen ontstoken die zich rondom de neus, de wangen en de ogen bevinden. Meestal worden luchtweginfecties en allergieën verantwoordelijk gehouden voor sinusitis. Sinushoofdpijn (druk in de sinussen door infectie of allergie) is typisch bij sinusitis; deze hoofdpijn is vaak gelokaliseerd op de wangen, rond de ogen of op het voorhoofd. De ontsteking verergert meestal bij het ontwaken, wanneer patiënten vooroverbuigen, of bij verandering van een warme naar een koele omgeving. Koorts, een verstopte neus, een loopneus met geel of groen sputum (slijm) en neuspijn zijn andere veel voorkomende symptomen.

Wegener-granulomatose
Bij Wegener-granulomatose, een auto-immuunaandoening, zijn de bloedvaten van de neus ontstoken en vormen zich granulomen, hetgeen ook in andere delen van het lichaam kan voorkomen.

Andere ontstekingen
Neuspijn kan ook ontstaan door de volgende omstandigheden:

• bij gebruik van bepaalde neussprays
• bij neuspeuteren
• bij zeer hard gedroogd neusslijm
• door het snuiven van cocaïne (drugsverslaving)
• door het inhaleren van irriterende gassen
• door overmatig snuiten van de neus

Neusmigraine

Nasale migraine kan ook optreden, waarbij de pijn zich aan één kant van de neus voordoet.

Neuspoliepen en neuskanker

Neuspoliepen zijn de meest voorkomende goedaardige gezwellen in de neus. Hoewel neuspoliepen doorgaans geen pijn veroorzaken, kunnen ze soms leiden tot maligniteiten in de neusholte. De meeste neuspoliepen veroorzaken geen pijn, maar als het gezwel in omvang toeneemt, kan de patiënt neuspijn ervaren. De meest voorkomende symptomen zijn een loopneus of een verstopte neus en veranderingen in de reukzin. De exacte oorzaak van de ontwikkeling van neuspoliepen is onbekend, maar het kan voortkomen uit chronische irritatie van de bekleding van de neusholtes. Neuskanker is relatief zeldzaam. Een carcinoom in de neus kan soms ontstaan als gevolg van uitzaaiingen (metastasen) vanuit een andere plaats, vooral van kanker in de oogkas. De kanker kan ook in de neusbijholten en nasofarynx (neus-keelholte) verschijnen, wat neuspijn kan veroorzaken. Andere symptomen die samen met neuspijn optreden, zijn veranderingen in de reukzin, een nasaal stemgeluid en een neusbloeding.

Neusslijmvliesontsteking

Een neusslijmvliesontsteking kan optreden door blootstelling aan irriterende stoffen zoals rook, chemische dampen of vervuiling. Deze irritatie leidt tot ontsteking van het neusslijmvlies, wat pijn en ongemak veroorzaakt. Langdurige blootstelling aan irriterende stoffen kan leiden tot chronische neusslijmvliesontsteking en blijvende neuspijn.

Schade aan de neus / Neustrauma

Een gebroken neus veroorzaakt aanzienlijke pijn. Hierbij is sprake van een breuk van een van de neusbeenderen. Dit gaat vaak gepaard met zwelling, al dan niet met neusbloeding. Een gebroken neus treedt vaak op door trauma aan het gezicht, zoals bij sportblessures, ernstige valpartijen of mishandeling. Soms kan zich bloed ophopen in het tussenschot, wat bekend staat als een nasaal septumhematoom. Het is belangrijk dat een arts dit zo snel mogelijk behandelt. Ook het te vaak of agressief afvegen van de neus (bijvoorbeeld bij een loopneus) of het inbrengen van een vreemd voorwerp in de neus kan schade veroorzaken. Verwondingen zijn meestal acuut. De plotselinge, intense pijn geneest vaak zonder blijvende problemen. Bij ernstige neuspijn is het echter aanbevolen om medische hulp in te schakelen.

Sinuspoliepen

Sinuspoliepen zijn goedaardige gezwellen die zich kunnen ontwikkelen in de neusholtes of sinussen. Ze ontstaan vaak als gevolg van chronische ontsteking of allergieën. Sinuspoliepen kunnen leiden tot verstopte neus, pijn en een verhoogde druk in de sinussen. Ze kunnen ook de ademhaling bemoeilijken en bijdragen aan een algemeen ongemak in de neus.

Tumoren

Hoewel minder vaak, kunnen tumoren in de neusholte of sinussen ook neuspijn veroorzaken. Zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren kunnen leiden tot pijn, verstopte neus, bloeding en andere symptomen. Tumoren kunnen druk uitoefenen op omliggende structuren en leiden tot aanhoudende neuspijn en ongemak. Vroege detectie en behandeling zijn cruciaal voor een gunstige prognose.

Vreemd lichaam in de neus

Een vreemd lichaam in de neus komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen. Veelvoorkomende objecten die kinderen in de neus steken zijn knikkers, potloodgommen, kleine kralen en andere kleine voorwerpen. Deze objecten kunnen soms dagenlang ongemerkt in de neus blijven zonder klachten te veroorzaken. Door zwelling van de delicate binnenbekleding van de neus blijft het voorwerp vaak stevig vastzitten. De neuspijn bevindt zich meestal in de neus zelf, maar na verloop van tijd kan ook de buitenkant van de neus pijnlijk en gevoelig worden bij aanraking. Naast neuspijn kunnen patiënten ook last hebben van een verstopte neus, een loopneus, reukproblemen, een nasale stem en een bloedneus. Alleen een arts mag een vreemd voorwerp uit de neus verwijderen met gespecialiseerde apparatuur. Pogingen om dit thuis te doen kunnen meer schade aanrichten en het voorwerp nog dieper in de neus duwen.

Risicofactoren

Bepaalde factoren kunnen het risico op neuspijn vergroten. Mensen met allergieën, zoals hooikoorts of huisstofmijtallergie, hebben een verhoogd risico op neuspijn door voortdurende irritatie van het neusslijmvlies. Ook personen met structurele afwijkingen van de neus, zoals een afwijkend neustussenschot, zijn vatbaarder voor neuspijn. Roken en blootstelling aan vervuilende stoffen kunnen eveneens neuspijn veroorzaken door irritatie van de neusholtes. Bovendien verhoogt een verminderde immuunfunctie, bijvoorbeeld door chronische ziekten of het gebruik van immunosuppressieve medicatie, het risico op infecties van de bovenste luchtwegen, wat tot neuspijn kan leiden.

Geassocieerde symptomen

Bij neuspijn kunnen verschillende symptomen optreden die vaak samenhangen met de onderliggende oorzaak van de pijn. Hieronder worden de geassocieerde symptomen uitgebreid beschreven:

Verstopte neus
Een veelvoorkomend symptoom dat geassocieerd wordt met neuspijn is een verstopte neus. Dit kan het gevolg zijn van een ontsteking van het neusslijmvlies, zoals bij sinusitis of rhinitis. Wanneer de neusholtes ontstoken zijn, zwellen de slijmvliezen op en wordt de doorgang door de neus vernauwd, wat leidt tot een gevoel van verstoptheid. Dit kan de ademhaling bemoeilijken en een drukkend gevoel in de neus en het voorhoofd veroorzaken.

Loopneus
Een loopneus, of rhinorroe, is een ander symptoom dat vaak gepaard gaat met neuspijn. Dit gebeurt wanneer er een overmatige productie van slijm is, meestal als reactie op een ontsteking of infectie. Het slijm kan helder, wit, geel of groen van kleur zijn, afhankelijk van de oorzaak. Een loopneus kan leiden tot irritatie van de huid rond de neus door het frequente afvegen.

Hoofdpijn
Neuspijn kan vaak gepaard gaan met hoofdpijn, vooral als de oorzaak gerelateerd is aan sinusitis. Bij sinusitis is er een ontsteking van de sinussen die vaak leidt tot een drukkend gevoel in het voorhoofd, de wangen en rond de ogen. Deze druk kan uitstralen naar de hoofdhuid, wat resulteert in hoofdpijn. De pijn is vaak pulserend of drukkend en kan verergeren bij buigen of liggen.

Veranderde reuk
Bij sommige aandoeningen die neuspijn veroorzaken, kan de reukfunctie worden aangetast. Ontstekingen van het neusslijmvlies of de sinussen kunnen de reukzintuigen beïnvloeden, waardoor een verminderd vermogen om geuren waar te nemen ontstaat. Dit kan variëren van een lichte vermindering van de geurzin tot een volledige verlies van reukvermogen.

Drukgevoel in de sinussen
Bij sinusitis of sinusinfecties kan een gevoel van druk in de sinussen optreden. Dit gevoel van druk kan zich voordoen in de voorhoofdsholtes, de kaakholtes of de achterste sinussen, afhankelijk van welke sinussen zijn aangetast. Deze druk kan pijnlijk zijn en vaak gepaard gaan met andere symptomen zoals hoofdpijn en verstopte neus.

Jeuk en irritatie
Jeuk en irritatie van de neus en de huid rondom de neus kunnen ook voorkomen bij neuspijn. Dit kan het gevolg zijn van allergieën, waarbij het neusslijmvlies reageert op allergenen door jeuk en ongemak te veroorzaken. Bij een verstopte neus of veelvuldig neussnuiten kunnen ook de huid en slijmvliezen geïrriteerd raken.

Keelpijn
Neuspijn kan soms uitstralen naar de keel, vooral als gevolg van postnasale drip, waarbij slijm uit de neus achter in de keel terechtkomt. Dit slijm kan de keel irriteren en leiden tot een gevoel van kriebel of pijn in de keel.
Elk van deze symptomen kan wijzen op een specifieke oorzaak van neuspijn en kan helpen bij het stellen van een juiste diagnose en het bepalen van de meest geschikte behandeling.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij neuspijn kunnen wijzen op ernstigere onderliggende aandoeningen. Deze omvatten aanhoudende of verergerende pijn die niet reageert op pijnstillers, zichtbare vervorming van de neus na trauma, terugkerende neusbloedingen, koorts die langer dan drie dagen aanhoudt, of pusachtige neusafscheiding. In gevallen waar neuspijn gepaard gaat met neurologische symptomen, zoals dubbelzien of gevoelloosheid in het gezicht, kan dit wijzen op een ernstiger probleem, zoals een abces of tumorgroei.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van neuspijn begint met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek. De arts zal vragen stellen over de aard, duur en ernst van de pijn, evenals eventuele bijkomende symptomen zoals koorts, afscheiding of bloedingen. Bij het lichamelijk onderzoek kan de arts de neus inspecteren met behulp van een neusspeculum om te zoeken naar tekenen van ontsteking, zwelling of afwijkingen. Aanvullend onderzoek, zoals een röntgenfoto of een CT-scan van de sinussen, kan nodig zijn om structurele afwijkingen of ontstekingen in de sinussen te beoordelen. In sommige gevallen kan een allergietest worden uitgevoerd om te bepalen of allergieën een rol spelen bij de klachten.

Behandeling

De behandeling van neuspijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Bij infecties, zoals bacteriële sinusitis, worden vaak antibiotica voorgeschreven. Voor virale infecties is meestal geen specifieke behandeling nodig, behalve symptoombestrijding met pijnstillers en neussprays om de luchtwegen te openen. Bij allergieën kunnen antihistaminica en corticosteroïden in neussprays verlichting bieden. In gevallen van neustrauma kan chirurgische correctie nodig zijn, vooral als er sprake is van een gebroken neus of structurele afwijkingen die ademhaling en pijn veroorzaken. Bij chronische aandoeningen zoals sinusitis kan een operatie om de sinussen te draineren of te corrigeren soms noodzakelijk zijn.

Prognose van nasale pijn

De prognose van neuspijn is meestal goed, vooral wanneer de onderliggende oorzaak wordt geïdentificeerd en adequaat behandeld. Acute infecties, zoals virale verkoudheid of sinusitis, genezen meestal vanzelf binnen enkele dagen tot weken. Chronische aandoeningen zoals allergische rhinitis of chronische sinusitis kunnen echter langere tijd aanhouden en terugkerende klachten geven, maar met de juiste behandeling kunnen de symptomen effectief worden beheerst. Trauma aan de neus kan langer duren om te herstellen, vooral als er chirurgische ingrepen nodig zijn, maar over het algemeen is de prognose na behandeling positief.

Complicaties van pijnlijke neus

Hoewel de meeste gevallen van neuspijn mild en van korte duur zijn, kunnen er complicaties optreden als de oorzaak niet adequaat wordt behandeld. Bij onbehandelde bacteriële sinusitis kan de infectie zich bijvoorbeeld uitbreiden naar omliggende weefsels, wat kan leiden tot ernstige complicaties zoals een sinusabces of meningitis. Chronische neuspijn door allergieën kan leiden tot poliepvorming in de neusholtes, wat de ademhaling bemoeilijkt en de pijn verergert. Trauma aan de neus kan, indien niet correct behandeld, leiden tot blijvende vervorming of obstructie van de luchtwegen.

Preventie van pijn aan neus

Preventie van neuspijn is grotendeels gericht op het vermijden van de uitlokkende factoren. Bij allergische neuspijn kan het vermijden van bekende allergenen, zoals pollen of huisstofmijt, helpen om symptomen te voorkomen. Het versterken van het immuunsysteem door een gezonde levensstijl kan ook bijdragen aan de preventie van infecties die neuspijn veroorzaken. Het vermijden van roken en blootstelling aan irriterende stoffen kan de kans op neuspijn door irritatie van het neusslijmvlies verminderen. Tot slot kan het dragen van beschermende uitrusting bij risicovolle activiteiten helpen om trauma aan de neus te voorkomen.

Lees verder

• Neuspoliepen: Goedaardige gezwellen in neus of sinussen
• Neuskanker: Kwaadaardige tumor in neus en neusbijholten
• Nasale vestibulitis: Infectie in neus met pijn en zwelling
• Neusendoscopie: Onderzoek van neus- en sinusholtes
• Neussprays: Soorten, indicatie, gebruik en bijwerkingen