Neuspoliepen: Goedaardige gezwellen in neus of sinussen

Neuspoliepen (polyposis nasi) zijn vaak voorkomende, goedaardige traan- of druifvormige gezwellen die zich in de neus of sinussen (neusbijholten) vormen. Vaak treden deze poliepen in de neus op als gevolg van chronische rinitis (ontsteking van het neusslijmvlies), al zijn ook andere aandoeningen en omgevingsfactoren bekend die resulteren in deze poliepen. Niezen, smaakverlies en geurverlies zijn enkele symptomen die gepaard gaan met neuspoliepen, al komen niet altijd klachten voor. Deze pijnloze gezwellen zijn meestal goed te behandelen met medicijnen of chirurgie, al komen ze soms wel terug.

• Poliepvorming
• Epidemiologie
• Oorzaken neuspoliepen
• Aandoeningen
• Symptomen: Niezen, geurverlies en smaakverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van neuspoliepen
• Prognose van goedaardige gezwellen in neus en sinussen
• Complicaties
• Preventie van neuspoliepen

Poliepvorming

Poliepen komen op diverse plaatsen in het lichaam tot stand. Mogelijk verschijnen ze in de neus, maar ook op andere plaatsen zijn ze soms nog aanwezig:

• de baarmoeder (baarmoederpoliepen)
• de blaas (blaaspoliepen)
• de dikke darm (darmpoliepen)
• de galblaas (galblaaspoliepen)
• de keel / het strottenhoofd (keelpoliepen)
• de maag (maagpoliepen)
• het oor (oorpoliepen)

Epidemiologie

Ongeveer 4 tot 40% van de mensen krijgt ooit te maken met neuspoliepen, al veroorzaken ze niet altijd klachten. Iedereen krijgt mogelijk te maken met neuspoliepen, maar ze komen het vaakst voor bij veertigplussers. Mannen zijn twee keer zo vaak als vrouwen aangetast door een neuspoliep. Verder krijgen kinderen jonger dan tien jaar zelden neuspoliepen. Treden neuspoliepen toch op bij kinderen, dan wijst dit vaak op mucoviscidose.

Oorzaken neuspoliepen

Het mechanisme van de poliepvorming is niet volledig begrepen. Vaak is de precieze oorzaak van neuspoliepen onbekend. Neuspoliepen komen echter voor bij een aantal aandoeningen en omgevingsfactoren.

Aandoeningen

Volgende aandoeningen leiden sneller tot neuspoliepen:

• astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
• frequente sinusinfecties en andere acute of chronische infecties
• het Cornelia de Lange-syndroom (ontwikkelingsstoornis)
• het Churg-Strauss syndroom (een auto-immuunziekte die resulteert in een ontsteking van de bloedvaten)
• het Kartagener-syndroom (afwijkingen aan luchtwegen en organen)
• het Peutz-Jeghers syndroom (symptomen in dunne darm en aan huid)
• mucoviscidose (een chronische ziekte die organen, zoals de lever, de longen, het pancreas en de darmen aantast)
• rinitis (zeer vaak): Patiënten met zowel allergische als vasomotorische rinitis (rhinitis) waarbij de symptomen meer dan twaalf weken aanhouden, lopen meer risico op het ontwikkelen van neuspoliepen.

Omgevingsfactoren

Poliepen in de neus verschijnen ook door een aantal omgevingsfactoren:

• een allergie voor aspirine: patiënten met een allergische reactie op aspirine of andere NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) hebben meer kans op het ontwikkelen van poliepen.
• een vreemd voorwerp in de neus
• genetica: Patiënten waarvan de ouders ook kampen met neuspoliepen, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van neuspoliepen.

Symptomen: Niezen, geurverlies en smaakverlies

Algemeen

Neuspoliepen verschijnen meestal bij de openingen naar de sinussen (in de neusgang); ze ontstaan echter mogelijk overal door de neusgangen of sinussen. Neuspoliepen zijn ronde, gladde, zachte, halfdoorzichtige, vlezige, glinsterende structuren die vastgehecht zijn aan het slijmvlies van de sinus. Deze bleke, gele tot roze gezwellen zijn bevestigd aan de sinus met een relatief smalle stengel of pedikel. Ze hebben een traanvormig tot druifvormig uiterlijk. Eén of meer kleine of grote poliepen zijn mogelijk in één of beide neusgaten (meestal beide kanten). Kleine neuspoliepen veroorzaken niet altijd klachten.

Klachten

Grotere neuspoliepen blokkeren mogelijk de normale afvoer van de sinussen. Wanneer zich veel slijm (sputum) opbouwt in de sinussen, raken de sinussen mogelijk geïnfecteerd. Volgende klachten komen voor bij neuspoliepen:

• ademhalingsproblemen
• door de mond ademen
• een loopneus
• een nasale obstructie (verstopte neus, neusverstopping)
• geurverlies (hyposmie) of volledig verlies van de geur (anosmie) (bij ongeveer 75% van de patiënten)
• hoofdpijn en ochtendhoofdpijn
• jeuk rond de ogen
• neuszweren
• niezen
• pijn aan het gezicht en neuspijn
• postnasaal druppelen: een gevoel van slijm dat steeds aan de achterkant van de keel loopt
• smaakverlies of een metaalachtige smaak in de mond
• snurken

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over de mogelijk allergische factoren die rinitis veroorzaken. Een neusendoscopie (inwendig kijkonderzoek van de neus- en sinusholtes) is nodig om een gedetailleerd beeld van de neus en sinussen te krijgen. Soms is een biopsie van de neuspoliep nodig, waarbij de arts een stukje weefsel van de poliep microscopisch laat analyseren in een laboratorium. De laborant ontdekt dat een poliep mastcellen, eosinofielen en mononucleaire cellen in grote aantallen bevat. Een CT-scan is daarnaast nuttig voor het identificeren van de neuspoliepen en andere afwijkingen die gekoppeld zijn aan de chronische ontsteking. Ook andere verstoppingen bemerkt de arts met behulp van een CT-scan. Wanneer allergieën mogelijk een rol spelen in de aanwezigheid van neuspoliepen, voert de arts een huidprikallergietest uit.

Behandeling van neuspoliepen

Kleine poliepen veroorzaken niet altijd klachten en behoeven bijgevolg ook niet altijd een behandeling. In andere gevallen behandelt de arts rinitis, de onderliggende oorzaak van de neuspoliepen.

Zelfzorg

Rinitis is te genezen door allergenen te vermijden zoals pollen, huisstofmijt, haren van huisdieren, chemicaliën, enz. Regelmatig grondig de handen wassen vermindert het risico op een bacteriële of virale infectie, wat resulteert in minder gevallen van ontsteking van de sinussen en neusopeningen. Tot slot is het nuttig om een luchtbevochtiger in huis te installeren bij droge lucht (droge lucht leidt sneller tot luchtwegproblemen).

Professionele medische zorg
De arts zet vaak volgende medicijnen in om rinitis te behandelen:

• antihistaminica
• anti-inflammatoire geneesmiddelen
• corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers)
• decongestiva (zwelling van slijmvliezen in neus verminderen)
• immunotherapie (allergie-injecties voor behandeling allergie)
• leukotriene-antagonisten

Een chirurgische ingreep (polypectomie) is nodig bij zeer grote poliepen of bij poliepen die niet reageren op medicijnen.

Prognose van goedaardige gezwellen in neus en sinussen

Neuspoliepen zijn goedaardig en zijn niet gerelateerd aan darmpoliepen (goedaardige gezwellen, soms wel een voorloper van darmkanker) of baarmoederpoliepen (gezwellen in baarmoederwand). Wel blijven ze snel terugkeren als de irritatie, allergie of infectie aanhoudt of terugkeert. De arts zet bijgevolg vaak corticosteroïden (via een spray) in in combinatie met regelmatig een inwendig kijkonderzoek van de neus (neusendoscopie) om de neus- en sinusstructuren te beoordelen.

Complicaties

Neuspoliepen verhogen de kans op chronische sinusitis (chronische ontsteking van de neusbijholte). Een grote neuspoliep kan zelfs de vorm van de neus veranderen. Daarnaast veroorzaken neuspoliepen soms slaapapneu of andere slaapstoornissen. In ernstige gevallen komt ook dubbelzien (diplopie) tot stand. Dit gebeurt voornamelijk bij patiënten met allergische schimmel sinusitis of mucoviscidose. Patiënten met mucoviscidose presenteren zich mogelijk met grotere ogen door een gewijzigde structuur van het gezicht. Zeer zelden ontaardt een neuspoliep in neuskanker.

Preventie van neuspoliepen

Hoewel het niet altijd mogelijk is om neuspoliepen volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen het risico te verminderen:

• Het vermijden van bekende allergenen en irriterende stoffen.
• Het op peil houden van een goede neus- en sinusgezondheid door regelmatig te spoelen met een zoutoplossing.
• Het behandelen van allergieën en astma op tijd om ontstekingen in de neus en sinussen te verminderen.
• Het vermijden van tabaksrook en andere luchtvervuiling.

Lees verder

• Neuskanker: Kwaadaardige tumor in neus en neusbijholten
• Poliepen: Oorzaken, soorten en symptomen van poliepvorming
• Neusendoscopie: Onderzoek van neus- en sinusholtes
• Neuspijn: Oorzaken van pijn op of in neus (pijnlijke neus)
• Neussprays: Soorten, indicatie, gebruik en bijwerkingen