Poliepen: Oorzaken, soorten en symptomen van poliepvorming

Een poliep is een abnormale weefselgroei die uit een slijmvlies steekt. Als een poliep aan het oppervlak vasthangt met een smalle langwerpige stengel/steeltje, is sprake van een gesteelde poliep. Anderzijds zijn er ook sessiele poliepen. Dit zijn er platte poliepen die direct groeien uit het omliggende weefsel. Poliepen komen vaak voor in onder andere de dikke darm, de maag, de neus en het oor. Sommige poliepen zijn goedaardig terwijl anderen kwaadaardig kunnen worden. Niet alle poliepen ontaarden in kanker. De kans hierop stijgt wanneer ze zich op een bepaalde locatie bevinden en wanneer ze reeds lang aanwezig zijn. Ook de oorzaak van de poliepvorming is een mogelijke risicofactor voor de ontaarding van een poliep in kanker. Niet altijd is poliepvorming te voorkomen, maar een gezonde levensstijl vermindert soms het risico op het ontwikkelen van bepaalde poliepen.

• Oorzaken van poliepvorming
• Baarmoederhalspoliepen
• Baarmoederpoliepen (endometriumpoliepen)
• Blaaspoliepen
• Dikkedarmpoliepen
• Dunnedarmpoliepen
• Maagpoliepen
• Neuspoliepen
• Oorpoliepen
• Stembandpoliepen/keelpoliepen

Oorzaken van poliepvorming

De oorzaken van poliepen hangen af van de locatie. Enkele bekende oorzaken zijn:

• een chronische maagontsteking
• een cyste (abnormaal gevormde zakvormige holte in lichaam)
• een genmutatie (verandering in een gen) van coloncellen (cellen van de dikke darm)
• een ontsteking
• een tumor
• een vreemd voorwerp
• overtollig oestrogeen
• zeldzame erfelijke aandoeningen zoals:
• familiale adenomateuze polyposis
• het Gardner-syndroom (poliepen in darm en gezwellen op huid en bot)
• het Lynch syndroom
• het Peutz-Jeghers-syndroom (aandoening met symptomen aan dunne darm en huid)
• juveniele polyposis

Niet altijd is de arts in staat om de oorzaak van de poliepvorming te achterhalen.

Poliepen groeien door snel delende cellen; zo groeien ook kankercellen. Daarom kunnen poliepen soms ontaarden in kanker, hoewel de meeste poliepen wel goedaardig zijn en blijven.

Baarmoederhalspoliepen

Risicofactoren

De baarmoederhals is de plaats waar de baarmoeder zich hecht met de vagina. Een baarmoederhalspoliep is een veel voorkomende goedaardige poliep of tumor op het oppervlak van het baarmoederhalskanaal. Vrouwen ouder dan twintig jaren en premenopauzale vrouwen lijden vaker aan dit baarmoederhalspoliepen.

Symptomen

De poliepen veroorzaken mogelijk onregelmatige menstruatiebloedingen, zwaardere menstruaties, bloedingen tijdens het vrijen, meer pijn, of een abnormale vaginale afscheiding, maar veel vrouwen zijn asymptomatisch en dan is een behandeling niet nodig. Via een uitstrijkje controleert de arts of er poliepen in de vagina of baarmoederhals aanwezig zijn. Medicijnen verkleinen eventueel de poliepen.

Baarmoederpoliepen (endometriumpoliepen)

Risicofactoren
Vrouwelijke veertigplussers en vrouwen met kinderen hebben vaker poliepen in de baarmoeder. Obesitas (zwaarlijvigheid), hypertensie (een hoge bloeddruk) en het nemen van het medicijn tamoxifen (behandeling bij borstkanker) zijn andere risicofactoren voor poliepvorming in de baarmoeder.

Symptomen

Baarmoederpoliepen groeien meestal in het slijmvlies van de baarmoeder. Sommige baarmoederpoliepen zijn bevestigd met een dunne steel (gesteelde poliepen) terwijl anderen vanuit een brede basis groeien (sessiele poliepen). Ze zijn rond van vorm. De grootte varieert van een sesamzaadje tot een golfbal. Ze zijn meestal goedaardig, maar ze kunnen de maandelijkse menstruatieperiode veranderen of zwaarder maken (menorragie), of het moeilijk maken om zwanger te raken (vrouwelijke onvruchtbaarheid). Ook abnormaal vaginaal bloedverlies komt mogelijk tot stand.

Diagnose en onderzoeken

De arts heeft een medische geschiedenis nodig en noteert de aanwezige symptomen. Hij onderzoekt vervolgens de baarmoeder en verwijdert soms een stukje weefsel om dit te laten testen (endometriumbiopsie).

Behandeling

Een vrouw zonder symptomen behoeft mogelijk geen behandeling. Vrouwen met symptomen of poliepen die verschijnen na de menopauze, hebben een behandeling nodig. Medicijnen verlichten de symptomen, maar alleen een operatie verwijdert de poliepen (polypectomie).

Blaaspoliepen

Risicofactoren

Rokers lijden vaker aan blaaspoliepen. Ook patiënten met schistosomiasis (een worminfectie) en chronische cystitis (blaasontsteking) zijn vaker aangetast.

Symptomen

Bloed in de urine, pijn bij het plassen en frequent urineren zijn bekende tekenen van blaaspoliepen die ontstaan in de bekleding van de blaas.

Behandeling

Een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas) is nodig om de blaaspoliepen te verwijderen.

Dikkedarmpoliepen

Soorten

Bijna de helft van de mensen krijgt ooit te maken met dikkedarmpoliepen. Hyperplastische poliepen zijn klein, goedaardig en groeien aan het einde van de dikke darm. Adenomateuze poliepen treffen meer mensen. Als ze groot zijn, is de kans groter dat ze ontaarden in kanker, maar meestal duurt dit jaren. De meeste adenomateuze dikkedarmpoliepen blijven goedaardig.

Risicofactoren
Bekende risicofactoren voor poliepvorming in de dikke darm omvatten:

• een darmontsteking zoals de ziekte van Crohn
• een familiegeschiedenis van darmpoliepen en kanker
• een mutatie (wijziging) in de genen van coloncellen
• geslacht: Afro-Amerikaans
• het gebruik van tabak en alcohol
• niet genoeg beweging krijgen
• niet goed gecontroleerde diabetes mellitus type 2
• vijftigplussers
• zwaarlijvigheid

Symptomen

Dikkedarmpoliepen zijn niet vaak geassocieerd met symptomen, maar af en toe kampen patiënten met rectale bloedingen, bloed in de ontlasting, buikpijn, constipatie of diarree.

Diagnose, onderzoeken en behandeling

De arts voert een colonoscopie uit. De arts gebruikt hierbij een hulpmiddel (colonoscoop) met een kleine camera. Hij plaatst de colonoscoop in de anus, zodat hij naar de dikke darm kan kijken. De arts verwijdert eventuele darmpoliepen (biopsie) en stuurt deze naar een laboratorium voor verdere analyse om dikkedarmkanker uit te sluiten. Bij een vroege diagnose en snelle verwijdering van de poliepen komt kanker in de dikke darm minder snel tot uiting.

Preventie

Een gezonde levensstijl (beperkt alcoholgebruik, gezonde en gevarieerde vezelrijke voeding, niet roken, regelmatig sporten) verlaagt de kans op dikkedarmpoliepen en vermindert hierdoor ook he risico op dikkedarmkanker.

Dunnedarmpoliepen

Risicofactoren

Poliepen in de dunne darm zijn zeldzaam in vergelijking met dikkedarmpoliepen. Adenomen (klierweefselgezwellen) zijn de meest voorkomende poliepen in de dunne darm. Andere polypoïde letsels in de dunne darm omvatten Brunner klier hyperplasie (overmatige groei), Brunner klier hamartomen, periampullaire myo hamartomen en pyogenische granulomen. Ze zijn meestal goedaardig al kunnen sommige poliepen zich ontwikkelen tot kwaadaardige tumoren. Patiënten met zeldzame erfelijke aandoeningen, zoals familiale polyposesyndromen, krijgen mogelijk te maken met meerdere dunnedarmpoliepen. Poliepen of tumoren van elk type kunnen een oorzaak zijn van kleine darmbloedingen.

Symptomen

Bekende tekenen van dunnedarmpoliepen zijn:

• bloedarmoede (niet genoeg gezonde rode bloedcellen om zuurstof door het lichaam te krijgen, waardoor een patiënt het koud heeft en zich zwak voelt)
• bloedingen
• buikpijn
• diarree
• onbedoeld gewichtsverlies

Diagnose en onderzoeken

Vaak is een videocapsule-endoscopie vereist zodat de arts een beeld krijgt van de dunne darm en dan afwijkingen kan opsporen.

Behandeling

Via een operatie verwijdert de arts de poliepen.

Maagpoliepen

Risicofactoren

Maagpoliepen vormen zich op de binnenkant van de maag. De meesten zijn en blijven goedaardig, maar sommige soorten hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van maagkanker. Een chronische maagontsteking vormt een risicofactor voor de poliepen in de maag. Patiënten van middelbare leeftijd en ouderen kampen vaker met deze soorten poliepen. Ook patiënten die lijden aan familiale adenomateuze polyposis, een zeldzame genetische aandoening, kampen vaker met poliepvorming in de maag. Tot slot vormt het frequent gebruik van protonpompremmers (soort maagzuurremmers) een risicofactor voor maagpoliepen.

Symptomen

Maagpoliepen veroorzaken vaak geen symptomen. Patiënten met klachten kampen vaak met misselijkheid, maagpijn, een gevoelige maag en braken.

Diagnose en onderzoeken

Een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) onthult de aanwezigheid van maagpoliepen. De arts vindt de poliepen meestal wanneer hij de patiënt om een andere reden onderzoekt.

Behandeling

De arts verwijdert de poliepen tijdens de gastroscopie en laat deze dan onderzoeken; een behandeling is in de meeste gevallen niet nodig.

Neuspoliepen

Risicofactoren

De meeste neuspoliepen zijn goedaardig. Ze verschijnen in de neusholtes of sinussen wanneer de bekleding lange tijd ontstoken en gezwollen is, bijvoorbeeld door allergische rhinitis (hooikoorts) of chronische sinusitis. Ook astma (chronische ontsteking van luchtwegen in de longen), mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen) en een gevoeligheid voor aspirine zijn andere risicofactoren.

Symptomen

Poliepen in de neus leiden tot volgende mogelijke tekenen:

• ademhalingsproblemen
• een loopneus
• een verstopte neus
• een vochtophoping in de neusholte
• gezichtspijn
• hoofdpijn
• infecties
• neuspijn
• postnasale infusie (keelslijmen: overmatig veel slijmen in de achterkant van de keel)
• reukverlies
• smaakverlies
• snurken

Diagnose en onderzoeken

De arts diagnosticeert neuspoliepen op basis van de symptomen, een neusendoscopie en een glasvezel rhinoscopie.

Behandeling

Via de mond ingenomen corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) of corticosteroïde neussprays behandelen neuspoliepen. Antibiotica bestrijden een eventuele infectie. Blijven de poliepen aanwezig, dan zet de arts een endoscoop in om de poliepen te verwijderen. Bij ernstige neuspoliepen is chirurgie nodig.

Oorpoliepen

Risicofactoren

Oorpoliepen zijn druifachtige groepjes cellen die in het middenoor of de gehoorgang groeien. Ze zijn te wijten aan onder andere oorinfecties, vreemde voorwerpen in het oor, oorontstekingen en oortumoren, al zijn ze soms ook aangeboren. Meestal zijn ze goedaardig maar soms duiden ze op kanker.

Symptomen

Oorpoliepen zijn vaak rood en bloeden gemakkelijk bij aanraking. Ze veroorzaken mogelijk gehoorverlies.

Behandeling

Als de arts denkt dat de poliepen in het oor het gevolg zijn van een infectie, schrijft hij antibiotica voor om ze te verwijderen. Als dit niet werkt, verwijdert hij een klein stukje weefsel uit een oorpoliep om dit onder een microscoop te bekijken. Op deze manier weet hij of de poliepen goedaardig zijn. Als oorpoliepen aanhouden, is een operatie nodig om deze te verwijderen.

Stembandpoliepen/keelpoliepen

Risicofactoren

Stembandpoliepen (keelpoliepen) zijn goedaardige gezwelletjes op de stembanden. Poliepen op de stembanden nemen mogelijk veel verschillende vormen aan, en zijn soms het gevolg van stemmisbruik (schreeuwen, langdurig praten, …), roken of het inademen van andere irriterende stoffen of gastro-oesofageale reflux. Een stembandpoliep groeit meestal aan slechts één kant van de stemband al zijn soms beide stembanden aangetast.

Symptomen

Diverse symptomen komen tot uiting zoals

• een gestopte stem in het midden van een zin
• een gevoel van ‘een brok in de keel’
• een hese stem
• een lager dan normaal klinkende stem / een verminderd toonbereik in de stem
• kortademigheid
• lichamelijke vermoeidheid.
• nekpijn
• schietende pijn van oor tot oor
• stemvermoeidheid / spreken of zingen kost meer moeite of kracht

Diagnose en onderzoeken

De arts neemt de volledige geschiedenis van de stemproblemen af. Hij plaatst een spiegel achteraan in de mond om naar de stembanden te kijken. Hij controleert trouwens of zure reflux, allergieën of hormonale problemen aanwezig zijn omdat deze de stemproblemen verergeren.

Behandeling

Stemrust en speciale stemoefeningen zijn nodig bij deze stembandaandoening. Een professionele zanger heeft mogelijk een operatie nodig.

Lees verder

• Oorpoliepen: Goedaardige gezwellen met afscheiding uit oor
• Blaaspoliepen: Goedaardig gezwel in blaas met bloed in urine
• Baarmoederpoliepen: Gezwellen in baarmoederwand
• Darmpoliepen: Goedaardige gezwellen, soms voorloper kanker
• Polypectomie: Chirurgische verwijdering van poliepen