Poliepen: Oorzaken, soorten en symptomen van poliepvorming

Een poliep is een abnormale weefselgroei die uit een slijmvlies steekt. Als een poliep aan het oppervlak vasthangt met een smalle, langwerpige stengel of steeltje, spreken we van een gesteelde poliep. Anderzijds zijn er ook sessiele poliepen; deze zijn plat en groeien direct uit het omliggende weefsel. Poliepen komen vaak voor in onder andere de dikke darm, de maag, de neus en het oor. Sommige poliepen zijn goedaardig, terwijl anderen kwaadaardig kunnen worden. Niet alle poliepen ontaarden in kanker, hoewel de kans op ontaarding toeneemt als de poliep zich op een bepaalde locatie bevindt of al lange tijd aanwezig is. De oorzaak van de poliepvorming kan ook een risicofactor zijn voor de ontwikkeling van kanker. Hoewel niet alle poliepenvorming te voorkomen is, kan een gezonde levensstijl soms het risico op het ontwikkelen van bepaalde poliepen verminderen.

• Anatomie van een poliep
• Epidemiologie
• Mechanisme van poliepvorming
• Oorzaken van poliepvorming
• Baarmoederhalspoliepen
• Baarmoederpoliepen (endometriumpoliepen)
• Blaaspoliepen
• Neuspoliepen
• Oorpoliepen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van poliepen
• Complicaties
• Preventie en behandeling van poliepen

Anatomie van een poliep

Een poliep is een abnormale groeivorm die zich meestal ontwikkelt op het oppervlak van een slijmvlies in het lichaam. Poliepen kunnen voorkomen in verschillende organen, waaronder de dikke darm, de maag, de baarmoeder, de longen en de neus. De structuur van een poliep varieert afhankelijk van de locatie en het type weefsel waaruit het bestaat. Over het algemeen bestaat een poliep uit een steel (pediculus) en een hoofd (kop), die met het slijmvlies van het aangetaste orgaan verbonden zijn.

Morfologie en classificatie

Poliepen worden meestal geclassificeerd op basis van hun vorm en het type weefsel waarvan ze zijn gemaakt. De meest voorkomende classificatie omvat de volgende typen:

• Serrated poliepen: Gevonden in de dikke darm, deze poliepen hebben een gekartelde of zaagtandachtige rand.
• Adenomateuze poliepen: Deze poliepen kunnen kwaadaardig worden en zijn vooral zorgwekkend vanwege hun potentieel om te evolueren naar darmkanker.
• Hyperplastische poliepen: Vaak goedaardig, maar in sommige gevallen kunnen ze ook worden geassocieerd met een verhoogd risico op kanker.

Locaties van poliepen

Poliepen kunnen zich op verschillende slijmvliezen ontwikkelen. De meest voorkomende gebieden zijn:

• Dikke darm: De meest onderzochte en onderzochte locatie, waar poliepen een verhoogd risico op kanker kunnen betekenen.
• Maag: Poliepen in de maag kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn, en worden vaak geassocieerd met gastritis of een infectie met Helicobacter pylori.
• Baarmoeder: Poliepen in de baarmoeder kunnen leiden tot onregelmatige bloedingen en worden vaak gevonden tijdens onderzoeken naar onvruchtbaarheid.

Epidemiologie

De prevalentie van poliepen varieert afhankelijk van het type poliep en de bevolkingsgroep. Poliepen komen vaker voor naarmate de leeftijd toeneemt en kunnen in verschillende populaties met verschillende risicofactoren worden aangetroffen.

Prevalentie van poliepen in de dikke darm

In de westerse wereld worden poliepen in de dikke darm vaak gediagnosticeerd, vooral bij mensen boven de 50 jaar. Het wordt geschat dat ongeveer 30% van de mensen boven de 50 jaar poliepen in hun dikke darm heeft, hoewel de meerderheid van deze poliepen goedaardig is.

Leeftijdsgebonden incidentie

De incidentie van poliepen neemt toe met de leeftijd, met een hogere prevalentie in de groep ouderen, vooral bij mensen boven de 60 jaar. Dit wordt vaak gekoppeld aan de ophoping van genetische mutaties en omgevingsfactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van poliepen.

Mechanisme van poliepvorming

De vorming van poliepen wordt beïnvloed door een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. De meeste poliepen ontstaan wanneer normale cellen in het slijmvlies van een orgaan zich abnormaal beginnen te delen en groeien. Dit proces kan worden beïnvloed door genetische mutaties, ontstekingen, en andere risicofactoren.

Genetische oorzaken

Genetische mutaties zijn een belangrijke factor in de ontwikkeling van poliepen, vooral bij erfelijke aandoeningen zoals familiaire adenomateuze polyposis (FAP) en Lynch-syndroom. Deze genetische aandoeningen verhogen het risico op het ontwikkelen van meerdere poliepen en kunnen leiden tot kanker.

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren zoals voeding, alcoholgebruik en roken kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van poliepen. Een voedignspatroon rijk aan vetten en arm aan vezels kan bijvoorbeeld het risico op darmpoliepen verhogen.

Oorzaken van poliepvorming

De oorzaken van poliepen verschillen per locatie. Enkele bekende oorzaken zijn:

• een chronische maagontsteking
• een cyste (abnormaal gevormde zakvormige holte in het lichaam)
• een genmutatie (verandering in een gen) van coloncellen (cellen van de dikke darm)
• een ontsteking
• een tumor
• een vreemd voorwerp
• overtollig oestrogeen
• zeldzame erfelijke aandoeningen zoals:
• familiale adenomateuze polyposis
• het Gardner-syndroom (poliepen in de darm en gezwellen op huid en bot)
• het Lynch-syndroom
• het Peutz-Jeghers-syndroom (aandoening met symptomen aan de dunne darm en huid)
• juveniele polyposis

Niet altijd is de arts in staat om de oorzaak van de poliepvorming te achterhalen.

Poliepen groeien door snel delende cellen; dit geldt ook voor kankercellen. Daarom kunnen poliepen soms ontaarden in kanker, hoewel de meeste poliepen goedaardig blijven.

Baarmoederhalspoliepen

Risicofactoren

De baarmoederhals is de plaats waar de baarmoeder zich hecht aan de vagina. Een baarmoederhalspoliep is een veelvoorkomende goedaardige poliep of tumor op het oppervlak van het baarmoederhalskanaal. Vrouwen ouder dan twintig jaar en premenopauzale vrouwen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van baarmoederhalspoliepen.

Symptomen

Baarmoederhalspoliepen kunnen onregelmatige menstruatiebloedingen, zwaardere menstruaties, bloedingen tijdens het vrijen, meer pijn, of een abnormale vaginale afscheiding veroorzaken. Veel vrouwen zijn echter asymptomatisch, waardoor behandeling mogelijk niet nodig is. Via een uitstrijkje kan de arts controleren op de aanwezigheid van poliepen in de vagina of baarmoederhals. Medicijnen kunnen de poliepen verkleinen.

Diagnose en behandeling

Als de poliepen symptomen veroorzaken of verschijnen na de menopauze, is behandeling noodzakelijk. Medicijnen kunnen de symptomen verlichten, maar alleen een operatie, zoals een polypectomie, kan de poliepen definitief verwijderen.

Baarmoederpoliepen (endometriumpoliepen)

Risicofactoren
Vrouwen ouder dan veertig jaar en vrouwen met kinderen hebben vaker baarmoederpoliepen. Obesitas (zwaarlijvigheid), hypertensie (hoge bloeddruk) en het gebruik van het medicijn tamoxifen (gebruik voor borstkanker) zijn andere risicofactoren voor poliepvorming in de baarmoeder.

Symptomen

Baarmoederpoliepen groeien meestal in het slijmvlies van de baarmoeder. Ze kunnen bevestigd zijn met een dunne steel (gesteelde poliepen) of vanuit een brede basis groeien (sessiele poliepen). De grootte varieert van een sesamzaadje tot een golfbal. Ze zijn meestal goedaardig, maar kunnen de menstruatie veranderen of verergeren (menorragie) en kunnen het moeilijk maken om zwanger te raken (vrouwelijke onvruchtbaarheid). Ook abnormaal vaginaal bloedverlies kan optreden.

Diagnose en onderzoeken

De arts verzamelt de medische geschiedenis en noteert de aanwezige symptomen. Hij voert een lichamelijk onderzoek uit en kan een stukje weefsel verwijderen voor verder onderzoek (endometriumbiopsie).

Behandeling

Een vrouw zonder symptomen heeft mogelijk geen behandeling nodig. Vrouwen met symptomen of poliepen die na de menopauze verschijnen, hebben behandeling nodig. Medicijnen kunnen de symptomen verlichten, maar een operatie zoals een polypectomie is nodig om de poliepen te verwijderen.

Blaaspoliepen

Risicofactoren

Rokers hebben een verhoogd risico op blaaspoliepen. Ook patiënten met schistosomiasis (een worminfectie) en chronische cystitis (blaasontsteking) worden vaker getroffen.

Symptomen

Te kennen symptomen van blaaspoliepen zijn bloed in de urine, pijn bij het plassen en frequente urinelozing. Het risico op het ontwikkelen van blaaskanker is verhoogd bij aanwezigheid van blaaspoliepen.

Diagnose en behandeling

Poliepen in de blaas kunnen ontdekt worden met een blaascystoscopie. Behandeling bestaat meestal uit het verwijderen van de poliepen door middel van een cystoscopie en aanvullend onderzoek naar mogelijke aanwezigheid van kanker.

Neuspoliepen

Risicofactoren

Allergieën en chronische sinusitis verhogen het risico op neuspoliepen. Ze kunnen ontstaan door allergieën, astma, cystische fibrose (CF) en infecties.

Symptomen

Neuspoliepen kunnen symptomen zoals een verstopte neus, verminderde geurzin, aanhoudende sinusinfecties en een loopneus veroorzaken.

Diagnose en behandeling

Diagnose gebeurt meestal door een neusonderzoek of endoscopie. Behandeling kan bestaan uit medicatie zoals corticosteroïden om ontsteking te verminderen, of een operatie om de poliepen te verwijderen.

Oorpoliepen

Risicofactoren

Oorpoliepen komen zelden voor, maar kunnen optreden bij chronische oorinfecties.

Symptomen

Symptomen van oorpoliepen kunnen een afname van gehoor, pijn in het oor en afscheiding uit het oor omvatten.

Diagnose en behandeling

Diagnose wordt gesteld door een otoscopie. Behandeling bestaat vaak uit het verwijderen van de poliep en behandelen van de onderliggende oorzaak.

Risicofactoren

Poliepen kunnen worden beïnvloed door verschillende risicofactoren die de kans op hun ontwikkeling verhogen. Sommige van deze factoren zijn genetisch, terwijl andere gerelateerd zijn aan levensstijl of omgevingsfactoren.

Genetische risicofactoren

Familiegeschiedenis van poliepen of darmkanker verhoogt het risico op het ontwikkelen van poliepen. Aandoeningen zoals het Lynch-syndroom of familiaire adenomateuze polyposis (FAP) vergroten het risico aanzienlijk op het ontwikkelen van meerdere poliepen en darmkanker.

Levensstijlfactoren

Roken, overmatig alcoholgebruik, en een slecht voedingspatroon zijn allemaal risicofactoren voor de vorming van poliepen, vooral in de dikke darm. Regelmatige lichaamsbeweging kan daarentegen helpen om het risico te verlagen.

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen die een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van poliepen. Deze groepen omvatten personen met een genetische aanleg, evenals mensen met bepaalde levensstijlkenmerken.

Ouderen

Ouderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van poliepen, vooral in de dikke darm. Dit is deels te wijten aan de accumulatie van genetische mutaties en de veranderingen in de darmmicrobiota die optreden met de leeftijd.

Patiënten met een familiegeschiedenis

Patiënten met een familiegeschiedenis van poliepen of darmkanker moeten regelmatig gecontroleerd worden, aangezien ze een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van poliepen op jongere leeftijd.

Geassocieerde symptomen

Poliepen kunnen variëren in grootte en locatie, en hun symptomen hangen af van waar ze zich bevinden. Kleine poliepen veroorzaken vaak geen symptomen, terwijl grotere poliepen of poliepen in bepaalde organen wel klachten kunnen veroorzaken.

Darmpoliepen en bloeden

Poliepen in de dikke darm kunnen soms bloeden, wat zich kan uiten in bloed in de ontlasting. Dit is een veelvoorkomend symptoom bij poliepen, vooral de adenomateuze poliepen.

Onregelmatige menstruatie en poliepen in de baarmoeder

Poliepen in de baarmoeder kunnen leiden tot onregelmatige of hevige menstruaties, wat vaak een reden is voor vrouwen om medische hulp te zoeken.

Alarmsymptomen

Hoewel de meeste poliepen geen symptomen veroorzaken, kunnen ze in sommige gevallen alarmsymptomen vertonen die wijzen op complicaties zoals bloeding of kanker.

Bloeding en poliepen

Bloeding is een van de belangrijkste alarmsymptomen van poliepen. Dit kan zich manifesteren als bloed in de ontlasting of abnormale vaginale bloedingen. Bloeding kan wijzen op de aanwezigheid van adenomateuze poliepen die kwaadaardig kunnen worden.

Onverklaarde gewichtsverlies en vermoeidheid

Bij grotere poliepen, vooral die in de dikke darm, kan gewichtsverlies en vermoeidheid optreden als gevolg van chronisch bloedverlies of tumorgroei.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van poliepen begint meestal met een medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek, gevolgd door gespecialiseerde onderzoeken. De keuze van het onderzoek hangt af van de locatie van de poliep en de symptomen.

Endoscopie en colonoscopie

Een colonoscopie is de gouden standaard voor het opsporen van poliepen in de dikke darm. Deze procedure maakt het mogelijk om de poliepen te visualiseren en, indien nodig, onmiddellijk te verwijderen.

Beeldvorming voor maag- of baarmoederpoliepen

Bij poliepen in de maag of baarmoeder kan beeldvorming zoals een echografie, CT-scan, of endoscopie worden gebruikt om de poliepen te identificeren en hun grootte en locatie te beoordelen.

Behandeling

De behandeling van poliepen hangt af van hun grootte, locatie en het risico op kanker. De meeste poliepen kunnen veilig worden verwijderd tijdens een endoscopische procedure.

Verwijdering van poliepen

De meeste poliepen kunnen via een endoscopische procedure, zoals een colonoscopie, worden verwijderd. Dit vermindert het risico op kanker en vermindert de symptomen van bloeding.

Chirurgische ingreep bij grotere poliepen

In gevallen van grotere poliepen die niet via een endoscopie kunnen worden verwijderd, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. Dit kan bijvoorbeeld het verwijderen van een deel van de darm omvatten.

Prognose van poliepen

De prognose van poliepen hangt sterk af van hun locatie, grootte en aard.

• Goedaardige poliepen: Veel poliepen blijven goedaardig en veroorzaken geen problemen. Bij vroege opsporing en regelmatige controle kunnen de meeste goedaardige poliepen effectief worden beheerd en kan de kans op complicaties worden verminderd.
• Kwaadaardige poliepen: Poliepen die kwaadaardig worden, kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals kanker. Tijdige verwijdering en behandeling zijn cruciaal voor een goede prognose. De vooruitzichten zijn meestal beter als kanker vroeg wordt ontdekt en behandeld.

Complicaties

Poliepen kunnen leiden tot verschillende complicaties, vooral als ze niet worden behandeld:

• Chronische pijn: Langdurige ontsteking of irritatie door poliepen kan chronische pijn veroorzaken in het aangetaste gebied.
• Verhoogd risico op kanker: Sommige poliepen, vooral adenomateuze poliepen, kunnen evolueren naar kanker als ze niet worden verwijderd of behandeld.
• Bloeding: Poliepen kunnen bloedingen veroorzaken, vooral als ze zich in de maag, darmen of blaas bevinden.
• Functionele problemen: Afhankelijk van hun locatie kunnen poliepen de normale functie van organen zoals de darm of blaas verstoren, wat leidt tot problemen zoals obstructie of verminderde functionaliteit.
• Psychologische impact: De angst voor kanker of de impact van chronische symptomen kan invloed hebben op de mentale gezondheid van een patiënt.

Preventie en behandeling van poliepen

Het voorkomen van poliepen hangt vaak af van het type en de locatie van de poliep. Het behouden van een gezonde levensstijl, waaronder een gezond voedingspatroon en regelmatige medische controles, kan helpen om het risico te verlagen. Behandelingen variëren van medicatie tot chirurgie, afhankelijk van het type poliep en de ernst van de symptomen. Vroege detectie en behandeling zijn essentieel voor het voorkomen van complicaties en het verbeteren van de prognose.

Lees verder

• Oorpoliepen: Goedaardige gezwellen met afscheiding uit oor
• Blaaspoliepen: Goedaardig gezwel in blaas met bloed in urine
• Baarmoederpoliepen: Gezwellen in baarmoederwand
• Darmpoliepen: Goedaardige gezwellen, soms voorloper kanker
• Polypectomie: Chirurgische verwijdering van poliepen