Baarmoederhals: Soorten aandoeningen aan cervix bij vrouwen

De baarmoederhals, of cervix, is het onderste deel van de baarmoeder en vormt de verbinding tussen de baarmoeder en de vagina. Tijdens de zwangerschap groeit een baby in de baarmoeder, en tijdens de bevalling opent de baarmoederhals zich om de baby te laten passeren. Ook het menstruatiebloed verlaat het lichaam via de baarmoederhals. Verschillende aandoeningen kunnen de baarmoederhals aantasten, waaronder kanker, cysten, poliepen en ontstekingen. Hoewel niet alle aandoeningen symptomen veroorzaken, kunnen vrouwen die symptomen ervaren te maken hebben met abnormale vaginale bloedingen, jeuk in de vagina en pijn tijdens of na het vrijen. Regelmatig uitstrijkjes laten maken is essentieel voor het vroegtijdig opsporen en behandelen van deze aandoeningen, wat de prognose aanzienlijk kan verbeteren.

• Afwezigheid van de baarmoederhals
• Baarmoederhalskanker (cervixcarcinoom)
• Baarmoederhalsontsteking (cervicitis)
• Baarmoederpoliepen en baarmoedercysten
• Diagnose en onderzoeken van baarmoederhalsaandoeningen
• Preventie en vroegtijdige opsporing

Afwezigheid van de baarmoederhals

Een afwezigheid van de baarmoederhals, ook wel cervicale agenese of agenesis genoemd, is een zeldzame aangeboren afwijking. Vrouwen met deze aandoening hebben vaak ook een afwezig baarmoederlichaam en ontbreekt ook het bovenste deel van de vagina, wat bekend staat als Müllerian agenesis of Mayer-Rokitansky-Küster-Hauser-syndroom. Symptomen kunnen onder andere afwezigheid van menstruatie en chronische buik- en bekkenpijn zijn. Hormonaal beheer met oestrogeen- en progesteronpillen kan de pijnklachten verminderen en de menstruatie onderdrukken, wat de symptomen kan verlichten.

Baarmoederhalskanker (cervixcarcinoom)

Oorzaken

Baarmoederhalskanker ontstaat meestal door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Dit virus veroorzaakt abnormale veranderingen in de cellen van de baarmoederhals, een aandoening die bekendstaat als cervicale dysplasie. Langdurige infecties met bepaalde typen HPV verhogen het risico op baarmoederhalskanker aanzienlijk.

Symptomen

In een vroeg stadium veroorzaakt baarmoederhalskanker vaak geen symptomen. Naarmate de ziekte vordert, kunnen symptomen optreden zoals vaginale jeuk, pijn tijdens het vrijen, en abnormale vaginale bloedingen, zoals bloedingen na geslachtsgemeenschap, tussen menstruaties, of na de menopauze. In gevorderde stadia kunnen symptomen zoals bekkenpijn, bloed in de urine, botpijn, botbreuken, vermoeidheid en een gezwollen been voorkomen.

Behandeling

De behandeling van baarmoederhalskanker omvat meestal chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie. De keuze van de behandeling hangt af van het stadium van de kanker en andere individuele factoren.

Prognose

Vroegtijdige opsporing door regelmatige uitstrijkjes kan de kans op een succesvolle behandeling en herstel aanzienlijk verhogen. Wanneer kanker echter al is uitgezaaid, kunnen de vooruitzichten minder gunstig zijn.

Preventie

Preventieve maatregelen omvatten het praktiseren van veilige geslachtsgemeenschap en het vaccineren tegen HPV. Het HPV-vaccin kan helpen om de meeste gevallen van baarmoederhalskanker te voorkomen.

Baarmoederhalsontsteking (cervicitis)

Oorzaken

Cervicitis is de medische term voor een ontsteking van de baarmoederhals. Dit wordt vaak veroorzaakt door infecties zoals seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's) zoals chlamydia, gonorroe, genitale wratten, trichomoniasis of genitale herpes. Ook bacteriële vaginose (een overgroei van normale bacteriën in de vagina) en allergieën voor latex in condooms kunnen bijdragen aan cervicitis.

Symptomen

Symptomen van cervicitis kunnen onder andere abnormale vaginale afscheiding, een jeukende vagina, lage rugpijn, en abnormale vaginale bloedingen na geslachtsgemeenschap zijn.

Behandeling

De behandeling van cervicitis hangt af van de oorzaak:

• Antibiotica worden voorgeschreven voor bacteriële infecties.
• Antivirale geneesmiddelen worden gebruikt voor virale infecties.
• Antimycotica worden ingezet bij schimmelinfecties.
• In sommige gevallen kan hormonale therapie, lasertherapie, of cryochirurgie (behandeling via bevriezing) nodig zijn. In zeldzame gevallen kan een volledige verwijdering van de baarmoeder (hysterectomie) noodzakelijk zijn als andere behandelingen niet effectief zijn.

Baarmoederpoliepen en baarmoedercysten

Cysten

Ovula nabothi zijn goedaardige cysten die zich kunnen ontwikkelen op de baarmoederhals. Deze cysten ontstaan uit de slijmklieren van de baarmoederhals en zijn vaak klein, wit tot geel van kleur, en veroorzaken doorgaans geen symptomen. Wanneer cysten groot worden of symptomen veroorzaken, kunnen ze worden behandeld door middel van chirurgie, elektrische stroom (elektrocauterisatie), of bevriezing (cryotherapie).

Poliepen

Poliepen zijn gezwellen die vaak ontstaan door ontstekingen of verhoogde oestrogeenspiegels. Ze kunnen leiden tot abnormale vaginale bloedingen, zware menstruatie en vaginale afscheiding. Behandeling is meestal niet nodig bij asymptomatische poliepen. Indien poliepen kwaadaardig blijken of symptomen veroorzaken, kan een operatie noodzakelijk zijn.

Diagnose en onderzoeken van baarmoederhalsaandoeningen

Om aandoeningen van de baarmoederhals te diagnosticeren, kunnen de volgende onderzoeken worden uitgevoerd:

• Beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan, een MRI-scan, en een PET-scan.
• Een colposcopie met cervicale biopsie, waarbij een stukje weefsel uit de baarmoederhals wordt verzameld en onder een microscoop wordt onderzocht.
• Een gynaecologisch onderzoek.
• Een HPV-DNA-test om het humaan papillomavirus op te sporen via speciaal bloedonderzoek.
• Een kegelbiopsie, waarbij een kegelvormig stuk weefsel uit de baarmoederhals wordt verwijderd.
• Een uitstrijkje om abnormale cellen te detecteren.

Recent onderzoek heeft geleid tot verbeterde diagnostische technieken, zoals digitale colposcopie en moleculaire diagnostische tests, die helpen bij het vroegtijdig detecteren van afwijkingen in de baarmoederhals.

Preventie en vroegtijdige opsporing

Nieuwe richtlijnen benadrukken het belang van jaarlijkse screening voor vrouwen boven de 30 jaar, met speciale aandacht voor vrouwen met een verhoogd risico op baarmoederhalskanker. Bovendien wordt het HPV-vaccin steeds vaker aanbevolen voor adolescenten en jonge volwassenen om het risico op baarmoederhalskanker te verlagen.

Lees verder

• Colposcopie: Onderzoek baarmoederhals, vagina en vulva
• Baarmoederhalskanker: Symptomen van vaginale bloedingen
• Cervicitis: Ontsteking baarmoederhals met vaginale bloeding
• Cervicale dysplasie: Abnormale cellen in baarmoederhals
• Cervicale poliepen: Goedaardige gezwellen in baarmoederhals