Cervicale poliepen: Goedaardige gezwellen in baarmoederhals

Een cervicale poliep (baarmoederhalspoliep) is een soort gezwelletje dat zich ontwikkelt op de cervix (baarmoederhals: het kanaal dat de baarmoeder met de vagina verbindt). Voor het bevruchten van een ei moet sperma door de cervix kunnen gaan. De poliepen zijn meestal goedaardig maar ze veroorzaken wel tekenen die doen denken aan kanker, zoals bloedingen en een (stinkende) vaginale afscheiding. De arts moet daarom tijdig baarmoederhalspoliepen onderzoeken om baarmoederhalskanker uit te kunnen sluiten. Meestal verwijdert de arts de poliepen, en dan is de prognose zeer goed.

• Epidemiologie: Vrouwen van middelbare leeftijd
• Soorten van baarmoederhalspoliepen
• Oorzaken en risicofactoren van cervicale poliepen
• Ontsteking van de baarmoederhals
• Verhoogde oestrogeenspiegels
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Niet altijd een behandeling nodig
• Chirurgische verwijdering
• Prognose van goedaardige gezwellen
• Preventie

Epidemiologie: Vrouwen van middelbare leeftijd

Vrouwen tussen de veertig en vijftig jaar zijn het vaakst getroffen door poliepen in de baarmoederhals. Vooral vrouwen die meer dan één kind hebben gekregen, zijn aangetast. Hogere oestrogeenspiegels maken zwangere vrouwen ook vatbaarder maken voor baarmoederhalspoliepen. Vrouwen die nog niet zijn begonnen met menstrueren, krijgen tot slot zelden te maken met cervicale poliepen.

Soorten van baarmoederhalspoliepen

Er ontstaan mogelijk twee verschillende polieptypen op de baarmoederhals:

• Ectocervicale poliepen: Postmenopauzale vrouwen hebben meer kans op het hebben van deze poliepen. De poliepen groeien op de cellen in de buitenste oppervlaktelaag van de cervix.
• Endocervicale poliepen: Endocervicale poliepen groeien meestal uit cervicale klieren in het baarmoederhalskanaal. Dit type poliep treft het vaakst vrouwen in de premenopauze.

Oorzaken en risicofactoren van cervicale poliepen

Het is anno oktober 2020 niet duidelijk waarom sommige vrouwen poliepen ontwikkelen.

Mogelijke risicofactoren zijn:

• een ontsteking van de baarmoederhals (cervicitis), vagina (vaginitis) of baarmoeder (endometritis)
• verhoogde oestrogeenspiegels
• verstopte bloedvaten

Ontsteking van de baarmoederhals

Een ontsteking van de baarmoederhals verschijnt als gevolg van:

• bacteriële infecties
• een abortus
• een miskraam
• een zwangerschap
• schimmelinfecties
• seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), zoals herpes en het humaan papillomavirus (HPV)
• veranderingen in de hormoonspiegels

Verhoogde oestrogeenspiegels

Oestrogeen is het vrouwelijke geslachtshormoon. Tijdens het leven van een vrouw stijgen en dalen de oestrogeenspiegels. Ze zijn het hoogst in de vruchtbare jaren, dus daarom komen cervicale poliepen het vaakst voor in deze periode. Het oestrogeengehalte stijgt eveneens tijdens de zwangerschap. Het is ook mogelijk dat chemische oestrogenen in producten zoals luchtverfrissers de oestrogeenniveaus aantasten.

Symptomen

Cervicale poliepen groeien als enkelvoudige gezwellen of ze zijn in clusters (groepjes) aanwezig. Ze variëren in grootte, maar zijn meestal ongeveer één tot twee centimeter lang. De poliepen variëren eveneens in kleur van een grijze, bijna witte kleur tot fel rood of paars. Ze doen verder denken aan bloembollen die op stengels groeien. Niet altijd komen symptomen voor, maar vrouwen die tekenen ervaren, kampen met één of meer van volgende klachten:

• bloedingen na de menopauze
• bloedingen na douchen
• bloedingen na geslachtsgemeenschap
• een vaginale afscheiding die stinkt als er een infectie aanwezig is
• een zwaardere stroming tijdens de menstruatie
• spotting tussen maandstonden

Als vrouwen één van de bovenstaande symptomen ervaren, moeten ze zo snel mogelijk een afspraak maken met de arts. Hoewel dit mogelijk wijst op poliepen in de baarmoederhals, zijn ze soms ook een teken van kanker.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van de meeste baarmoederhalspoliepen vindt plaats tijdens een standaard gynaecologisch onderzoek of het nemen van een uitstrijkje. Als de arts poliepen bemerkt, wil hij deze verwijderen. De arts neemt ook een weefselmonster (biopt) van de poliepen, en stuurt dit dan naar het laboratorium voor verder onderzoek. Op deze manier komt hij te weten of de cervicale poliepen goedaardig of kwaadaardig zijn.

Behandeling

Niet altijd een behandeling nodig

Een behandeling is niet nodig wanneer goedaardige poliepen geen symptomen of ongemak veroorzaken, maar een arts volgt de poliepen wel nauwlettend op. Soms komen cervicale poliepen ook spontaan uit de baarmoederhals. Dit gebeurt dan tijdens de menstruatie of geslachtsgemeenschap.

Chirurgische verwijdering

Zijn de cervicale poliepen kwaadaardig of veroorzaken ze problemen voor de vrouw, dan volgt een operatieve verwijdering van de poliepen. Dit is mogelijk door middel van diverse technieken en vindt afhankelijk van de poliepgrootte plaats met lokale, regionale of algehele anesthesie. Vrouwen ervaren milde pijn en ongemak tijdens het verwijderen van de poliepen. Zodra de procedure voorbij is, mogen ze naar huis en mogen ze de vaginale bloedingen, vaginale krampen of vaginale pijn behandelen met vrij verkrijgbare pijnstillers. Vrouwen moeten zich ten minste drie dagen na de operatie onthouden van geslachtsgemeenschap. De arts laat de verwijderde poliepen ook testen op de aanwezigheid van kanker. Bij een kwaadaardige baarmoederhalspoliep is namelijk een verdere behandeling noodzakelijk. De behandeling hangt dan af van het type baarmoederhalskanker.

Prognose van goedaardige gezwellen

De vooruitzichten voor vrouwen die een poliep in de baarmoederhals chirurgisch hebben laten verwijderen, zijn positief. De poliepen groeien meestal niet terug. Een vrouw die in het verleden wel cervicale poliepen heeft ontwikkeld, heeft echter een hoger risico om deze opnieuw te ontwikkelen. Daarom is een regelmatige opvolging bij de gynaecoloog nodig zodat hij tijdig nieuwe gezwellen kan ontdekken.

Preventie

Meestal zijn baarmoederhalspoliepen niet te voorkomen. Een regelmatig gynaecologisch onderzoek en uitstrijkjes detecteren baarmoederhalspoliepen tijdig zodat de arts een snelle behandeling kan inzetten. Omdat ook sommige infecties mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van cervicale poliepen, is het beoefenen van een veilige geslachtsgemeenschap en het hanteren van een goede hygiëne nodig om de poliepen in de baarmoederhals te voorkomen. Voorts dragen vrouwen ook best katoenen ondergoed om de luchtstroom naar het gebied te vergroten. Dit voorkomt dat de regio te warm en vochtig wordt, wat de perfecte omgeving is voor infecties.

Lees verder

• Baarmoederhals: Soorten aandoeningen aan cervix bij vrouwen
• Poliepen: Oorzaken, soorten en symptomen van poliepvorming
• Colposcopie: Onderzoek baarmoederhals, vagina en vulva
• Cervicitis: Ontsteking baarmoederhals met vaginale bloeding
• Ovula nabothi: Goedaardige cysten op baarmoederhals