Cervicale poliepen: Goedaardige gezwellen in baarmoederhals

Een cervicale poliep (ook bekend als baarmoederhalspoliep) is een klein gezwel dat zich ontwikkelt op de cervix, oftewel de baarmoederhals – het kanaal dat de baarmoeder met de vagina verbindt. Poliepen zijn meestal goedaardig, maar ze kunnen symptomen veroorzaken die lijken op die van kanker, zoals bloedingen en een onaangename vaginale afscheiding. Daarom is het cruciaal dat een arts cervicale poliepen onderzoekt om baarmoederhalskanker uit te sluiten. De prognose is doorgaans goed als de poliepen worden verwijderd.

• Epidemiologie: Vrouwen van middelbare leeftijd
• Soorten van baarmoederhalspoliepen
• Mechanisme
• Oorzaken en risicofactoren van cervicale poliepen
• Ontsteking van de baarmoederhals
• Verhoogde oestrogeenspiegels
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Niet altijd een behandeling nodig
• Chirurgische verwijdering
• Prognose van goedaardige gezwellen
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie: Vrouwen van middelbare leeftijd

Cervicale poliepen komen vooral voor bij vrouwen tussen de veertig en vijftig jaar. Vooral vrouwen die meerdere kinderen hebben gebaard, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van deze poliepen. Vrouwen met hogere oestrogeenspiegels, zoals zwangere vrouwen, zijn eveneens vatbaarder voor het ontwikkelen van baarmoederhalspoliepen. Het is zeldzaam dat meisjes die nog niet zijn begonnen met menstrueren, cervicale poliepen ontwikkelen.

Soorten van baarmoederhalspoliepen

Er zijn twee hoofdtypen cervicale poliepen:

• Ectocervicale poliepen: Deze poliepen ontstaan op de cellen van de buitenste oppervlaktelaag van de cervix en komen vaker voor bij postmenopauzale vrouwen.
• Endocervicale poliepen: Deze poliepen groeien meestal uit de klieren in het baarmoederhalskanaal en worden het vaakst gezien bij vrouwen in de premenopauze.

Mechanisme

Cervicale poliepen ontstaan uit het epitheel van de baarmoederhals en kunnen variëren in grootte en aantal. De precieze oorzaak van de vorming van cervicale poliepen is niet volledig begrepen, maar verschillende factoren worden verondersteld een rol te spelen, waaronder hormonale invloeden, chronische ontsteking en afwijkingen in de bloedvaten.

Hormonale invloeden
De meeste cervicale poliepen worden geassocieerd met verhoogde oestrogeenspiegels. Dit wordt ondersteund door het feit dat veel poliepen zich ontwikkelen tijdens de vruchtbare jaren van vrouwen, wanneer de oestrogeenproductie het hoogst is. Poliepen komen ook vaker voor tijdens periodes van hormonale verandering, zoals zwangerschap en de menopauze, wat de rol van hormonen in het ontstaan van deze poliepen benadrukt.

Chronische ontsteking
Chronische ontsteking van de baarmoederhals kan bijdragen aan de ontwikkeling van cervicale poliepen. Infecties, zoals cervicitis, kunnen leiden tot lokale irritatie en ontsteking, wat het risico op de vorming van poliepen verhoogt. Poliepen kunnen zich ook ontwikkelen als een reactie op de beschadiging van het weefsel van de baarmoederhals, wat een gevolg kan zijn van eerdere medische ingrepen of trauma.

Bloedvatafwijkingen
Cervicale poliepen bevatten vaak een overvloed aan bloedvaten, wat hen een opvallende rode kleur geeft. Deze bloedvaten kunnen zich uitbreiden en zich verzamelen in een poliep. Het mechanisme waarbij bloedvatafwijkingen leiden tot de vorming van poliepen is nog niet volledig begrepen, maar het wordt verondersteld dat een verhoogde bloedtoevoer de groei van deze tumoren stimuleert.

Oorzaken en risicofactoren van cervicale poliepen

Anno augustus 2024 is het nog niet volledig duidelijk waarom sommige vrouwen cervicale poliepen ontwikkelen. Er zijn echter verschillende risicofactoren geïdentificeerd:

• Ontsteking van de baarmoederhals (cervicitis), vagina (vaginitis) of baarmoeder (endometritis)
• Verhoogde oestrogeenspiegels
• Verstopte bloedvaten

Ontsteking van de baarmoederhals

Een ontsteking van de baarmoederhals kan veroorzaakt worden door:

• Bacteriële infecties
• Abortus
• Miskraam
• Zwangerschap
• Schimmelinfecties
• Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), zoals herpes en het humaan papillomavirus (HPV)
• Veranderingen in de hormoonspiegels

Verhoogde oestrogeenspiegels

Oestrogeen is het vrouwelijke geslachtshormoon dat tijdens het leven van een vrouw fluctueert. De oestrogeenspiegels zijn het hoogst tijdens de vruchtbare jaren, waardoor cervicale poliepen vaker voorkomen bij vrouwen in deze periode. Het oestrogeengehalte stijgt ook tijdens de zwangerschap. Daarnaast kunnen chemische oestrogenen in producten zoals luchtverfrissers invloed hebben op de oestrogeenspiegels.

Risicofactoren

Verschillende risicofactoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van cervicale poliepen. Deze risicofactoren kunnen variëren van hormonale invloeden tot chronische infecties, en in sommige gevallen kunnen erfelijke factoren ook een rol spelen.

Hormonale invloeden
Zoals eerder genoemd, spelen hormonale veranderingen een belangrijke rol bij de vorming van cervicale poliepen. Verhoogde oestrogeenspiegels, zoals die tijdens de zwangerschap, de vruchtbare jaren of hormonale therapieën, verhogen het risico op poliepen. Ook vrouwen die hormoonvervangende therapie (HRT) gebruiken, lopen mogelijk een verhoogd risico.

Chronische ontstekingen en infecties
Chronische infecties, zoals cervicitis, kunnen de baarmoederhals irriteren en een risicofactor vormen voor de ontwikkeling van poliepen. Infecties die de baarmoederhals aantasten, kunnen leiden tot ontstekingen, wat het weefsel kan verzwakken en de kans op het ontstaan van poliepen vergroot. Andere infecties die het baarmoederhalsweefsel kunnen beïnvloeden, zijn onder andere seksueel overdraagbare infecties (SOA's) en bacteriële infecties.

Erfelijkheid en genetische factoren
Hoewel cervicale poliepen vaak goedaardig zijn, kunnen sommige genetische factoren het risico op het ontwikkelen van poliepen verhogen. Erfelijkheid speelt een rol in de vorming van poliepen, vooral als er een familiegeschiedenis is van baarmoederhalsproblemen of goedaardige tumoren. Genetisch advies kan nuttig zijn voor patiënten met een familiegeschiedenis van poliepen.

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen die meer kans hebben op het ontwikkelen van cervicale poliepen. Deze risicogroepen zijn vaak gerelateerd aan hormonale factoren, infecties en medische geschiedenis.

Vrouwen in de vruchtbare jaren
Cervicale poliepen komen het vaakst voor bij vrouwen tussen de 40 en 50 jaar, de vruchtbare leeftijd. Dit komt waarschijnlijk doordat hormonale veranderingen tijdens deze periode het risico op poliepvorming verhogen. De meeste poliepen worden ontdekt tijdens gynaecologische controles bij vrouwen in deze leeftijdsgroep.

Vrouwen met chronische infecties
Vrouwen die lijden aan chronische infecties van de baarmoederhals, zoals cervicitis, lopen een groter risico op het ontwikkelen van cervicale poliepen. Herhaalde ontstekingen kunnen leiden tot veranderingen in het weefsel van de baarmoederhals, wat een omgeving creëert waarin poliepen kunnen ontstaan.

Vrouwen met een familiegeschiedenis
Een familiegeschiedenis van cervicale poliepen kan het risico verhogen. Genetische factoren kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van deze poliepen, en vrouwen met een familielid dat poliepen heeft gehad, moeten mogelijk extra waakzaam zijn en regelmatiger medische controles ondergaan.

Symptomen

Cervicale poliepen kunnen als enkelvoudige gezwellen voorkomen of in clusters (groepjes) aanwezig zijn. Ze variëren in grootte, maar zijn meestal ongeveer één tot twee centimeter lang. Poliepen kunnen een grijze, bijna witte kleur hebben of fel rood tot paars zijn, en ze kunnen lijken op bloembollen die aan een stengel groeien. Symptomen kunnen optreden, maar niet altijd. Wanneer symptomen zich voordoen, kunnen deze omvatten:

• Bloedingen na de menopauze
• Bloedingen na douchen
• Bloedingen na geslachtsgemeenschap
• Vaginale afscheiding met een onaangename geur, vaak als gevolg van een infectie
• Zwaardere menstruatie
• Spotting tussen menstruaties

Als vrouwen een van deze symptomen ervaren, moeten ze snel een arts raadplegen. Hoewel deze symptomen mogelijk wijzen op poliepen, kunnen ze ook een teken zijn van kanker.

Alarmsymptomen

Hoewel veel vrouwen met cervicale poliepen geen symptomen ervaren, kunnen er in sommige gevallen tekenen optreden die wijzen op de aanwezigheid van een poliep. Het is belangrijk om alert te zijn op deze symptomen, zodat er tijdig medische hulp kan worden ingeroepen.

Abnormale vaginale bloeding
Een van de meest voorkomende symptomen van cervicale poliepen is abnormale bloeding. Dit kan optreden tussen de menstruaties, na seksueel contact of na de menopauze. De bloeding kan variëren van licht tot zwaar en is vaak het eerste teken van een poliep.

Abnormale vaginale afscheiding
Een ander symptoom van cervicale poliepen is een verhoogde vaginale afscheiding, die vaak dik en slijmerig kan zijn. Deze afscheiding kan gepaard gaan met een onaangename geur en kan wijzen op een infectie of ontsteking in de baarmoederhals.

Pijn tijdens seksueel contact
In sommige gevallen kunnen vrouwen met cervicale poliepen pijn ervaren tijdens seksueel contact, vooral als de poliep zich dichter bij de baarmoederhals bevindt. Deze pijn is meestal mild, maar kan ongemak veroorzaken, vooral bij diepere penetratie.

Diagnose en onderzoeken

De meeste cervicale poliepen worden ontdekt tijdens een standaard gynaecologisch onderzoek of een uitstrijkje. Als poliepen worden aangetroffen, zal de arts deze meestal verwijderen en een weefselmonster (biopt) nemen voor laboratoriumonderzoek. Dit is nodig om te bepalen of de poliepen goedaardig of kwaadaardig zijn.

Behandeling

Niet altijd een behandeling nodig

Wanneer goedaardige poliepen geen symptomen of ongemak veroorzaken, is een behandeling vaak niet noodzakelijk. De arts zal echter de poliepen nauwlettend volgen. Soms kunnen poliepen spontaan uit de baarmoederhals komen, bijvoorbeeld tijdens de menstruatie of na geslachtsgemeenschap.

Chirurgische verwijdering

Als de poliepen kwaadaardig zijn of problemen veroorzaken, wordt een chirurgische verwijdering aanbevolen. De verwijdering kan plaatsvinden met behulp van verschillende technieken en wordt uitgevoerd onder lokale, regionale of algehele anesthesie, afhankelijk van de grootte en locatie van de poliepen. Tijdens de procedure kunnen vrouwen milde pijn en ongemak ervaren. Na de ingreep mogen ze naar huis en kunnen ze vaginale bloedingen, vaginale krampen of vaginale pijn behandelen met vrij verkrijgbare pijnstillers. Vrouwen dienen ten minste drie dagen na de operatie geslachtsgemeenschap te vermijden. De verwijderde poliepen worden getest op kanker. Bij een kwaadaardige poliep is verdere behandeling noodzakelijk, afhankelijk van het type baarmoederhalskanker.

Prognose van goedaardige gezwellen

De prognose voor vrouwen met cervicale poliepen is over het algemeen goed. De meeste poliepen zijn goedaardig en veroorzaken geen ernstige gezondheidsproblemen. Met de juiste medische opvolging en behandeling kunnen de meeste vrouwen volledig herstellen van de aandoening.

Goedaardigheid van de poliepen
Cervicale poliepen zijn meestal goedaardig, wat betekent dat ze niet leiden tot kanker of andere ernstige aandoeningen. Echter, het is belangrijk om poliepen regelmatig te laten controleren om te verzekeren dat ze geen veranderingen ondergaan die de gezondheid in gevaar kunnen brengen.

Complicaties bij onopgemerkte poliepen
Hoewel de meeste cervicale poliepen geen gezondheidsrisico's veroorzaken, kunnen onbehandelde poliepen in sommige gevallen leiden tot complicaties, zoals infecties, bloedingen of vruchtbaarheidsproblemen. Regelmatige controles helpen deze risico's te minimaliseren.

Complicaties

Cervicale poliepen zijn vaak goedaardig, maar kunnen leiden tot verschillende complicaties, vooral als ze niet tijdig worden gediagnosticeerd of behandeld. Hoewel ze meestal geen symptomen veroorzaken, kunnen ze in sommige gevallen leiden tot lichamelijke ongemakken of gezondheidsproblemen, zoals bloeding, infectie of zelfs complicaties met vruchtbaarheid. Het is essentieel dat patiënten met cervicale poliepen regelmatig medische opvolging krijgen om potentiële complicaties tijdig te identificeren en aan te pakken.

Bloeding en afscheiding
Een van de meest voorkomende complicaties van cervicale poliepen is abnormale vaginale bloeding, wat kan optreden na seksueel contact of tussen menstruaties. Deze bloeding kan variëren van licht tot zwaar en kan leiden tot angst of ongemak bij patiënten. In sommige gevallen kunnen poliepen zich verplaatsen of geïrriteerd raken, wat kan leiden tot een verhoogde afscheiding uit de vagina. Dit kan ongemakkelijk zijn en mogelijk leiden tot zorgen over infecties of andere onderliggende aandoeningen.

Infecties
Hoewel cervicale poliepen zelf meestal niet besmettelijk zijn, kunnen ze de baarmoederhals meer vatbaar maken voor infecties. De aanwezigheid van een poliep kan de normale afscheiding beïnvloeden, wat de kans op bacteriële infecties zoals cervicitis of vaginitis vergroot. Patiënten met cervicale poliepen moeten zorgvuldig worden gecontroleerd op tekenen van infectie, zoals verhoogde vaginale afscheiding, pijn of koorts, en zo nodig passende therapie krijgen.

Vruchtbaarheidsproblemen
In zeldzame gevallen kunnen cervicale poliepen complicaties veroorzaken die de vruchtbaarheid beïnvloeden. Dit kan gebeuren als de poliep zich in de baarmoederhals bevindt en de doorgang van sperma naar de baarmoeder belemmert, of als de poliep de normale functie van de baarmoederhals verstoort. Hoewel dit zelden voorkomt, moeten vrouwen die moeite hebben met zwanger worden en waarvan wordt vermoed dat ze cervicale poliepen hebben, worden gecontroleerd op andere mogelijke oorzaken van onvruchtbaarheid.

Verhoogd risico op baarmoederhalskanker
Hoewel cervicale poliepen doorgaans goedaardig zijn, is er een klein risico dat ze, vooral als ze groter zijn of veranderingen in het weefsel vertonen, in zeldzame gevallen kunnen evolueren naar baarmoederhalskanker. Dit is echter uitzonderlijk en wordt meestal gedetecteerd tijdens een routineonderzoek of uitstrijkje. Regelmatige controle en monitoring van de poliep zijn essentieel om te zorgen dat eventuele verdachte veranderingen in het weefsel op tijd worden opgemerkt.

Behandeling van poliepen en postoperatieve complicaties
De behandeling van cervicale poliepen kan een eenvoudige poliepectomie omvatten, waarbij de poliep chirurgisch wordt verwijderd. Hoewel dit een relatief eenvoudige ingreep is, kunnen er complicaties optreden, zoals infectie op de operatieplaats of abnormale bloeding na de procedure. Het is belangrijk dat patiënten zorgvuldig worden opgevolgd na de ingreep om deze postoperatieve complicaties te identificeren en adequaat te behandelen. In zeldzame gevallen kan de poliep opnieuw verschijnen, wat een herhaalde behandeling kan vereisen.

Psychosociale impact
De aanwezigheid van cervicale poliepen kan, hoewel ze vaak goedaardig zijn, leiden tot psychologische stress bij patiënten, vooral als ze gepaard gaan met symptomen zoals abnormale bloedingen of afscheiding. Patiënten kunnen zich bezorgd voelen over hun gezondheid, de noodzaak van medische procedures of de invloed van de aandoening op hun vruchtbaarheid. Het is belangrijk dat patiënten steun en informatie krijgen over de aard van hun aandoening, zodat ze goed geïnformeerd zijn en gerustgesteld kunnen worden over de behandelingsopties.

Preventie

Er zijn geen specifieke maatregelen die volledig kunnen voorkomen dat cervicale poliepen zich ontwikkelen, maar er zijn stappen die vrouwen kunnen nemen om hun risico te verkleinen. Dit omvat het behouden van een gezonde levensstijl, het vermijden van risicovolle seksuele gedragingen en het zorgen voor regelmatige medische controles.

Regelmatige gynaecologische controles
Regelmatige gynaecologische onderzoeken zijn essentieel voor het vroegtijdig opsporen van cervicale poliepen, vooral bij vrouwen in de vruchtbare jaren of met een verhoogd risico. Vrouwen moeten hun arts raadplegen voor een uitstrijkje en bekkenonderzoek om de gezondheid van de baarmoederhals te monitoren.

Gezonde levensstijl en seksuele gezondheid
Het handhaven van een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het behoud van een gezonde baarmoederhals. Dit omvat een evenwichtig voedingspatroon, het vermijden van roken, en het gebruik van barrièremethoden zoals condooms om het risico op seksueel overdraagbare infecties (SOA's) te verlagen.

Lees verder

• Baarmoederhals: Soorten aandoeningen aan cervix bij vrouwen
• Poliepen: Oorzaken, soorten en symptomen van poliepvorming
• Colposcopie: Onderzoek baarmoederhals, vagina en vulva
• Cervicitis: Ontsteking baarmoederhals met vaginale bloeding
• Ovula nabothi: Goedaardige cysten op baarmoederhals