Stille migraine: Fasen en symptomen van migraine zonder pijn

Stille migraine is een aandoening waarbij de patiënt één of meer van de typische migrainesymptomen heeft, behalve pijn. De slopende aandoening gaat bijvoorbeeld gepaard met symptomen zoals maagpijn, duizeligheid en een overgevoeligheid voor licht. De oorzaken, risicofactoren en behandeling van stille migraine zijn vergelijkbaar met die van klassieke migraine. Medicijnen zijn inzetbaar voor het behandelen van de aandoening. Verder vermijdt de patiënt ook alle uitlokkende factoren voor de stille migraine.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Epidemiologie van stille migraine
• Oorzaken van stille migraine
• Risicofactoren van migrainesymptomen zonder pijn
• Risicogroepen
• Symptomen: Diverse fasen van migraine
• Waarschuwingsfase
• Aurafase
• Hoofdpijnfase: Andere lichamelijke klachten
• Postdromale fase
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Stille migraine, ook wel bekend als migraine zonder hoofdpijn, is een minder vaak herkende vorm van migraine. Epidemiologische studies tonen aan dat het fenomeen vooral voorkomt bij patiënten met een voorgeschiedenis van klassieke migraineaanvallen, waarbij de prevalentie varieert tussen verschillende populaties. Hoewel migraine wereldwijd een prevalentie van ongeveer 12% heeft, is het exacte percentage van stille migraine moeilijk vast te stellen. De aandoening lijkt vaker voor te komen bij vrouwen dan bij mannen, met een piekincidentie rond de leeftijd van 30 tot 50 jaar.

Regionale variaties
De prevalentie van stille migraine kan variëren op basis van geografische en culturele verschillen. In sommige landen waar migraine diagnostisch beter wordt herkend, wordt een hogere prevalentie van stille migraine gemeld.

Genetische predispositie
Er wordt gedacht dat stille migraine net als andere vormen van migraine een sterke genetische component heeft. Familiale clustering is vaak aanwezig, wat wijst op een erfelijke aanleg.

Mechanisme

Het mechanisme van stille migraine wordt gekenmerkt door vergelijkbare neurologische processen als die van klassieke migraine, maar zonder de bijbehorende hoofdpijn.

Corticale spreading depression
Stille migraine wordt vaak in verband gebracht met corticale spreading depression (CSD), een golf van neuronale en gliale depolarisatie die zich door de hersenschors verspreidt. Dit mechanisme wordt beschouwd als een trigger voor visuele aura’s en andere neurologische symptomen.

Veranderingen in hersenstamactiviteit
De hersenstam speelt een belangrijke rol in het reguleren van pijn en sensorische verwerking. Bij stille migraine worden abnormale patronen van hersenstamactiviteit waargenomen, wat kan leiden tot aura-symptomen zonder pijn.

Vasculaire veranderingen
Veranderingen in cerebrale bloedvaten, zoals tijdelijke vasoconstrictie gevolgd door vasodilatatie, kunnen bijdragen aan de symptomen van stille migraine. Dit verklaart mogelijk waarom sommige patiënten visuele of sensorische symptomen ervaren.

Epidemiologie van stille migraine

Stille migraine, ook bekend als "migraine zonder hoofdpijn", treft ongeveer 5 tot 20% van de migrainepatiënten wereldwijd. Deze vorm van migraine komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, met een piekincidentie tussen de leeftijd van 30 en 50 jaar. Het wordt geschat dat stille migraine minder vaak gediagnosticeerd wordt, omdat het ontbreken van hoofdpijn de herkenning bemoeilijkt. Desondanks lijden veel patiënten aan invaliderende symptomen die een negatieve invloed hebben op hun dagelijks leven, zoals visuele verstoringen en neurologische symptomen. Anno september 2024 is er meer bekend over de prevalentie, en stille migraine wordt vaker opgemerkt bij mensen met een familiale voorgeschiedenis van migraine.

Oorzaken van stille migraine

De exacte oorzaak van stille migraine is onbekend anno september 2024, maar genetische factoren en omgevingsfactoren spelen waarschijnlijk een rol. Stille migraine verschijnt als gevolg van een abnormale hersenactiviteit waarbij de zenuwen en bloedvaten aangetast zijn. Veranderingen in de hersenchemicaliën, zoals serotonine, zijn eveneens een bijdragende factor.

Risicofactoren van migrainesymptomen zonder pijn

Stille migraine is mogelijk het gevolg van dezelfde uitlokkende factoren die pijnlijke migrainehoofdpijn veroorzaken, zoals:

• een intense lichamelijke inspanning
• fysieke of emotionele stress
• geslacht: vrouwen zijn drie keer vaker dan mannen getroffen
• het gebruik van sommige medicijnen, zoals orale (via de mond ingenomen) anticonceptiva en vasodilatoren
• leeftijd: patiënten tussen 35-45 jaar zijn het vaakst aangetast
• overgeslagen maaltijden
• sensorische stimuli, zoals felle lichten, luide geluiden en sterke geuren
• spanning
• veranderingen in de hormoonspiegels: tijdens de menstruatie, de zwangerschap of de menopauze, of bij gebruik van anticonceptiepillen
• veranderingen in de slaapgewoonten
• voedingsmiddelen: alcohol, cafeïne, chocolade, noten, voedsel bewaard in azijn of pekel, voedingsmiddelen of dranken met het aminozuur tyramine (rode wijn en oude kaas)
• weer: extreme hitte of koude en de barometrische druk

Risicogroepen

Bepaalde patiëntengroepen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van stille migraine.

Vrouwen in de premenopauzale fase
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd, vooral degenen met hormonale schommelingen, hebben een verhoogde kans op stille migraine. Het risico neemt vaak af na de menopauze.

Patiënten met een voorgeschiedenis van migraine
Patiënten die eerder klassieke of chronische migraine hebben gehad, hebben een grotere kans om stille migraine te ontwikkelen.

Stressgevoelige patiënten
Hoge niveaus van stress en angst worden geassocieerd met een verhoogd risico op stille migraine. Dit kan te maken hebben met veranderingen in cortisolspiegels en autonome dysfunctie.

Symptomen: Diverse fasen van migraine

De patiënt ervaart symptomen die gepaard gaan met elke fase van een migraineaanval, maar zonder de klassieke pijn rond de slapen.

Waarschuwingsfase

De meeste patiënten ervaren een waarschuwingsfase voor de stille migraineaanval, maar het is mogelijk dat sommige patiënten deze fase niet ervaren. Tijdens de prodromale fase (waarschuwingsfase van een migraineaanval) heeft de patiënt mogelijk één of meer van de volgende tekenen:

• concentratieproblemen
• constipatie of diarree
• een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) en geluid (fonofobie)
• hunkeren naar eten
• misselijkheid
• moeite met spreken en lezen
• neerslachtigheid
• prikkelbaarheid of chagrijnigheid
• slaapstoornissen
• spierstijfheid en nekstijfheid
• vaker plassen
• vermoeidheid en vaker geeuwen

Aurafase

De aurafase duurt meestal ongeveer een uur. De patiënt ervaart vooral visuele hallucinaties, zoals het zien van:

• blinde vlekken
• flitsende lichten
• golvende of gekartelde lijnen
• stippen of vlekken in het gezichtsveld (scotomen)
• tunnelvisie

Ook is het mogelijk dat de patiënt tijdelijk het gezichtsvermogen verliest.

Soms zijn ook andere zintuigen, de beweging en de spraak aangetast. De volgende symptomen komen dan mogelijk tot uiting:

• gevoelloosheid, tintelingen (paresthesieën) of een gevoel van naalden en spelden
• moeite om dingen te horen of dingen horen die er niet zijn
• problemen om te onthouden of een woord te zeggen
• vreemde geuren of smaken
• zwakte

Hoofdpijnfase: Andere lichamelijke klachten

Het hoofd doet geen pijn, maar de migraine uit zich wel op andere manieren:

• angst of een depressieve stemming
• braken
• duizeligheid
• een gevoeligheid voor licht (fotofobie), geluiden (fonofobie), geuren, aanraking of beweging
• een verstopte neus of een loopneus
• koude rillingen
• maagpijn
• misselijkheid
• nekpijn, nekstijfheid of kaakpijn
• opvliegers
• slaapproblemen
• verwardheid

Niet alle migraineaanvallen volgen hetzelfde patroon. Zelfs voor dezelfde patiënt zijn de symptomen mogelijk onvoorspelbaar.

Postdromale fase

Ongeveer tachtig procent van de patiënten met stille migraine heeft een postdromale fase, die plaatsvindt aan het einde van de fase waarbij andere lichamelijke symptomen optreden (hoofdpijnfase). Deze fase houdt 24 tot 48 uur aan en veroorzaakt de volgende symptomen:

• concentratieproblemen
• duizeligheid
• euforie of een depressieve stemming
• lichaamspijn
• vermoeidheid

Alarmsymptomen

Hoewel stille migraine meestal goedaardig is, zijn er enkele alarmsymptomen die op een ernstiger onderliggende aandoening kunnen wijzen. Patiënten moeten onmiddellijk medische hulp inroepen bij:

• plotselinge, ernstige hoofdpijn
• veranderingen in de mentale toestand (bijv. verwarring of bewustzijnsverlies)
• spierzwakte of verlamming aan één kant van het lichaam
• problemen met spreken of begrijpen van taal
• aanhoudende visuele verstoringen of verlies van gezichtsvermogen
• intens braken dat niet afneemt

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van stille migraine is vaak moeilijk te stellen door het ontbreken van de klassieke hoofdpijn. Anno september 2024 wordt de diagnose voornamelijk gesteld op basis van een gedetailleerde medische voorgeschiedenis en uitsluiting van andere oorzaken. Aanvullende onderzoeken zoals een MRI- of CT-scan worden ingezet om ernstigere aandoeningen, zoals een beroerte of hersentumor, uit te sluiten. Neurologische tests kunnen helpen om de ernst van de symptomen en het effect op het zenuwstelsel te evalueren.

Behandeling

De behandeling van stille migraine omvat zowel medicijnen als leefstijlaanpassingen. De behandeling is anno september 2024 vergelijkbaar met die van migraine met hoofdpijn. Veelvoorkomende behandelingen zijn:

• antimigrainemedicatie (bijvoorbeeld triptanen en ergotamines)
• bètablokkers
• calciumantagonisten
• anti-epileptica
• antidepressiva
• ontstekingsremmers, zoals ibuprofen
• corticosteroïden (voor ernstige gevallen)

Patiënten wordt aangeraden om triggers te vermijden en technieken voor stressmanagement, zoals meditatie en yoga, te beoefenen om aanvallen te voorkomen.

Prognose

De prognose voor patiënten met stille migraine is over het algemeen goed, hoewel de aandoening chronisch kan zijn. Patiënten die hun triggers identificeren en vermijden, en die regelmatig hun voorgeschreven medicijnen innemen, kunnen de frequentie en ernst van hun aanvallen aanzienlijk verminderen. Bij de meeste mensen verbeteren de symptomen naarmate ze ouder worden.

Complicaties

Hoewel stille migraine zelf niet levensbedreigend is, kunnen er complicaties optreden, zoals:

• kans op beroertes, vooral bij patiënten die aura's ervaren
• aanhoudende visuele problemen
• verminderde kwaliteit van leven door frequente aanvallen en symptomen

Preventie

Het voorkomen van stille migraine kan vaak worden bereikt door triggers te identificeren en te vermijden. Leefstijlaanpassingen zoals een regelmatig slaappatroon, gezonde voeding en stressmanagement zijn cruciaal. Medicijnen kunnen preventief worden voorgeschreven, zoals bètablokkers of anti-epileptica. Voortdurend onderzoek anno september 2024 richt zich op het ontwikkelen van nieuwe preventieve behandelingen en methoden voor vroegtijdige diagnose.

Lees verder

• Migraine: Aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn
• Migraine: Uitlokkende voedingsmiddelen en dranken
• Status migrainosus: Langdurige en ernstige migraineaanvallen