Cervicale dysplasie: Abnormale cellen in baarmoederhals

Bij sommige vrouwen ontstaat een abnormale celgroei op het oppervlak van de baarmoederhals of het endocervicale kanaal (de opening tussen de baarmoeder en de vagina). Deze aandoening staat bekend als cervicale dysplasie, een voorstadium van baarmoederhalskanker. Deze aandoening ontstaat meestal door een infectie met het seksueel overdraagbare humaan papillomavirus (HPV), hoewel andere factoren ook een rol kunnen spelen. Cervicale dysplasie veroorzaakt doorgaans geen symptomen en wordt vaak bij toeval ontdekt tijdens een uitstrijkje. De aandoening kan variëren van mild tot ernstig, en een vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om verdere progressie naar baarmoederhalskanker te voorkomen. De meeste vrouwen herstellen volledig na behandeling, hoewel de aandoening soms kan terugkeren.

• Synoniem van cervicale dysplasie
• Epidemiologie
• Oorzaken:
  Abnormale veranderingen in cellen op het oppervlak van de baarmoederhals
• Blijvende HPV-infectie
• Verspreiding van het virus
• Risicofactoren: Aanhoudende HPV-infectie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Preventie van voorstadium van baarmoederhalskanker
• Geslachtsgemeenschap
• Vaccinatie
• Andere preventieve maatregelen

Synoniem van cervicale dysplasie

Cervicale dysplasie wordt ook wel cervicale intra-epitheliale neoplasie (CIN) genoemd.

Epidemiologie

Cervicale dysplasie komt het vaakst voor bij vrouwen jonger dan dertig jaar, maar kan op elke leeftijd optreden.

Oorzaken:
Abnormale veranderingen in cellen op het oppervlak van de baarmoederhals

Bij cervicale dysplasie treden abnormale veranderingen op in de cellen op het oppervlak van de baarmoederhals. De baarmoederhals is het onderste deel van de baarmoeder dat zich opent aan de bovenkant van de vagina. Deze veranderingen zijn geen kanker, maar ze zijn wel een voorloper van kanker (precancereus). Dit betekent dat ze mogelijk kunnen leiden tot baarmoederhalskanker als ze niet worden behandeld.

Blijvende HPV-infectie

Veel vrouwen met cervicale dysplasie hebben een infectie met het humaan papillomavirus (HPV) in de baarmoederhalscellen. Het immuunsysteem verwijdert meestal HPV en de bijbehorende infectie. Cervicale dysplasie ontwikkelt zich wanneer deze infectie aanhoudt. HPV 16 en HPV 18 zijn de typen die het vaakst leiden tot baarmoederhalskanker. Dit zijn slechts enkele van de vele stammen van het virus.

Verspreiding van het virus

HPV is een seksueel overdraagbare aandoening die kan worden overgedragen via anale, orale of vaginale seks. Het verspreiding van HPV kan ook plaatsvinden via huid-op-huidcontact.

Risicofactoren: Aanhoudende HPV-infectie

Een langdurige HPV-infectie wordt geassocieerd met afwijkende cellen in de baarmoederhals. Diverse risicofactoren verhogen de kans op een aanhoudende HPV-infectie:

• jong beginnen met seksuele activiteit
• een baby krijgen op jonge leeftijd
• het hebben van andere ziekten zoals hiv of tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• geen condoom gebruiken tijdens de geslachtsgemeenschap
• een partner hebben met meerdere sekspartners
• een slecht voedingspatroon
• het gebruik van immunosuppressiva (medicatie die het immuunsysteem onderdrukt)
• meerdere sekspartners hebben
• roken
• seks hebben met een onbesneden man

Symptomen

Cervicale dysplasie veroorzaakt doorgaans geen symptomen en wordt meestal per toeval ontdekt tijdens een uitstrijkje.

Diagnose en onderzoeken

De arts zal een gynaecologisch onderzoek uitvoeren, maar de resultaten zijn vaak normaal. Een uitstrijkje is essentieel om de aandoening te diagnosticeren. Aanvullende onderzoeken zijn nodig om de juiste behandelstrategie en opvolging te bepalen. Cervicale dysplasie kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van het uiterlijk van de abnormale cellen.

Colposcopie en biopsie
Een colposcopie is een inwendig kijkonderzoek waarbij de arts een vergrotend instrument gebruikt om de baarmoederhals, vagina en vulva te inspecteren. Dit onderzoek maakt het mogelijk om afwijkende cellen te detecteren en de ernst van de afwijking vast te stellen. Een biopsie (celmonster) wordt vaak genomen om te testen op kankercellen of abnormale cellen. De biopsieresultaten kunnen wijzen op cervicale intra-epitheliale neoplasie (CIN), stadium I, II of III.

Endocervicale curettage
Endocervicale curettage is een procedure waarbij de arts abnormale cellen in het baarmoederhalskanaal opspoort.

Herhaalde uitstrijkjes
Vrouwen moeten regelmatig uitstrijkjes laten nemen om tijdig cervicale dysplasie op te sporen of op te volgen.

HPV-DNA-test
Deze test detecteert de HPV-stammen die mogelijk leiden tot baarmoederhalskanker.

Kegelbiopsie
Wanneer een volledige inspectie tijdens de colposcopie niet mogelijk is, kan een kegelbiopsie (conisatie) worden aanbevolen. Hierbij verwijdert de arts een kegelvormig stuk weefsel voor laboratoriumonderzoek.

Behandeling

De behandeling van cervicale dysplasie wordt bepaald op basis van de leeftijd van de vrouw en de ernst van de aandoening.

Milde cervicale dysplasie
Bij milde cervicale dysplasie (CIN I) is meestal geen behandeling nodig, aangezien de aandoening vaak vanzelf verdwijnt en niet uitgroeit tot kanker. Regelmatige controlebezoeken bij de arts zijn echter vereist om eventuele nieuwe veranderingen tijdig te detecteren via uitstrijkjes en bloedonderzoeken.

Ernstige cervicale dysplasie
Bij ernstige cervicale dysplasie (CIN II of III) is een behandeling nodig om de abnormale cellen te verwijderen. Dit kan nodig zijn wanneer de aandoening al twee jaar aanwezig is of als de vrouw andere aandoeningen heeft. Behandelopties omvatten:

• cryochirurgie (bevriezen)
• een hysterectomie (chirurgische verwijdering van de baarmoeder), in zeldzame gevallen
• laseroperatie
• elektrocauterisatie
• kegelbiopsie: LEEP

Cryotherapie
Cryotherapie gebruikt een gas om het abnormale weefsel te bevriezen. Deze techniek is minder geschikt voor grote of ernstig aangetaste gebieden. Na de ingreep kunnen vrouwen enkele weken last hebben van een aanzienlijke waterige vaginale afscheiding. Complicaties zijn zeldzaam, maar kunnen onder andere een vernauwing (stenose) van de baarmoederhals en een uitgestelde menstruatie omvatten.

Kegelbiopsie
Een kegelbiopsie (conisatie) heeft een iets hoger risico op complicaties zoals postoperatieve bloedingen en vernauwing van de baarmoederhals, wat de vruchtbaarheid kan beïnvloeden en mogelijk leidt tot een vroegtijdige bevalling.

Laseroperatie
Bij een laseroperatie wordt een bundel van coherent licht gebruikt om het abnormale weefsel te verdampen. Voorafgaand aan de behandeling wordt een lokaal anestheticum toegepast. Na de ingreep kunnen vaginale afscheiding en bloedvlekken optreden. De complicatiegraad is laag, met de meest voorkomende complicaties een vernauwing (stenose) van de baarmoederhals en een uitgestelde menstruatie.

LEEP
De lus-elektrochirurgische uitsnijdingsprocedure (LEEP) is een eenvoudige techniek waarbij radiofrequente stroom wordt gebruikt om abnormale gebieden te verwijderen. Deze methode is vergelijkbaar met, maar minder uitgebreid dan een kegelbiopsie. Na de procedure kunnen vrouwen vaginale afscheiding ervaren. Complicaties komen zelden voor en kunnen onder andere een vernauwing van de baarmoederhals, verminderde vruchtbaarheid, een vroegtijdige bevalling bij een volgende zwangerschap en andere zwangerschapscomplicaties omvatten.

Prognose

Laaggradige cervicale dysplasie (CIN I) verdwijnt vaak spontaan zonder behandeling, hoewel zorgvuldige controle en opvolging essentieel blijven. De meeste behandelingsmethoden zijn effectief, maar herhaling kan bij sommige vrouwen voorkomen, wat aanvullende behandeling kan vereisen. Onbehandelde ernstige cervicale dysplasie kan na verloop van tijd uitgroeien tot baarmoederhalskanker.

Preventie van voorstadium van baarmoederhalskanker

Geslachtsgemeenschap

Het is raadzaam om seksuele activiteit niet te vroeg in het leven te beginnen.

Vaccinatie

De vaccins Gardasil, Gardasil-9 en Cervarix zijn goedgekeurd om infecties met bepaalde typen HPV te voorkomen, vooral die typen die leiden tot baarmoederhalskanker. Jongens en meisjes tussen de 12 en 13 jaar worden aanbevolen om gevaccineerd te worden, bij voorkeur voordat ze seksueel actief worden. Personen tussen 13 en 26 jaar die nog niet gevaccineerd zijn, kunnen ook het vaccin ontvangen.

Andere preventieve maatregelen

Vrouwen wordt aangeraden te stoppen met roken en vanaf de leeftijd van dertig jaar regelmatig een gynaecologisch onderzoek en uitstrijkje te laten uitvoeren om baarmoederhalskanker te voorkomen.

Met deze uitgebreide en actuele informatie hopen we een duidelijker overzicht te geven van cervicale dysplasie en de relevante preventieve maatregelen.

Lees verder

• Baarmoederhalskanker: Symptomen van vaginale bloedingen
• Colposcopie: Onderzoek baarmoederhals, vagina en vulva
• Baarmoederhals: Soorten aandoeningen aan cervix bij vrouwen
• Hysterectomie: Chirurgische verwijdering van baarmoeder
• Kegelbiopsie: Cellen verwijderen uit baarmoederhals