Ziekte van Parkinson: Complicaties neurologische aandoening

De ziekte van Parkinson is een neurologische aandoening waarbij mogelijk heel veel verschillende symptomen optreden. De typische symptomen van de ziekte van Parkinson zijn bevingen, langzame bewegingen, stijfheid en coördinatieproblemen. De ziekte gaat gepaard met tal van mogelijke complicaties, zoals constipatie, een depressie en urine- en darmproblemen. Via diverse medische en thuisbehandelingen is het mogelijk om hiermee om te leren gaan, waardoor de kwaliteit van leven stijgt.

• Epidemiologie
• Prevalentie en incidentie
• Geslachtsverschillen
• Geografische variaties
• Mechanisme
• Dopaminerge degeneratie
• Lewy-lichaampjes
• Oxidatieve stress en ontsteking
• Oorzaken
• Genetische factoren
• Omgevingsfactoren
• Oxidatieve stress en ontsteking
• Risicofactoren
• Leeftijd
• Genetica
• Omgevingsfactoren
• Levensstijl
• Risicogroepen
• Mannen
• Mensen met een familiegeschiedenis
• Beroepsgroepen met chemische blootstelling
• Geassocieerde symptomen
• Cognitieve stoornissen
• Psychiatrische symptomen
• Autonome dysfunctie
• Alarmsymptomen
• Tremor (beven)
• Trage beweging (bradykinesie)
• Stijfheid en spierstijfheid
• Posturale instabiliteit
• Diagnose en onderzoeken
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Dopamine-systeem beeldvorming
• Differentiële diagnose
• Behandeling
• Medicatie
• Chirurgische behandelingen
• Fysiotherapie en ergotherapie
• Logopedie
• Psychosociale ondersteuning
• Voedingsaanpassingen
• Alternatieve en complementaire behandelingen
• Behandeling van geassocieerde symptomen
• Prognose
• Langzame progressie
• Verlies van motorische functies
• Cognitieve achteruitgang
• Complicaties
• Motorische complicaties
• Verlies van autonomie
• Cognitieve achteruitgang en dementie
• Psychiatriche complicaties
• Mortaliteit
• Preventie
• Gezonde levensstijl
• Vermijden van toxines
• Ondersteuning van de hersengezondheid
• Bloeddrukproblemen bij ziekte van Parkinson
• Constipatie
• Dementie
• Depressie en angst
• Kauw- en slikproblemen
• Pijn
• Seksuele disfunctie
• Slaapproblemen
• Valrisico
• Veranderingen in de huid en het gezichtsvermogen
• Verlies van geur
• Veranderende stem
• Wisselende symptomen en progressie
• Impact van medicatie en therapieën
• Behandeling en managementstrategieën

Epidemiologie

De ziekte van Parkinson (ZP) is de op één na meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening wereldwijd, na Alzheimer. De prevalentie van Parkinson neemt toe met de leeftijd, met de meeste gevallen die zich voordoen bij mensen boven de 60 jaar. Het is een chronische aandoening die zich vaak ontwikkelt met een geleidelijke achteruitgang van de motorische functies. De epidemiologie van Parkinson verschilt op basis van geografische locatie, geslacht en genetische factoren.

Prevalentie en incidentie

In de Westerse wereld wordt geschat dat ongeveer 1-2% van de bevolking boven de 60 jaar getroffen wordt door de ziekte van Parkinson. Wereldwijd wordt de incidentie van nieuwe gevallen geschat op 15-20 gevallen per 100.000 mensen per jaar. In Aziatische en Afrikaanse landen is de prevalentie van Parkinson lager dan in Westerse landen, maar het aantal gevallen neemt toe met de vergrijzing van de bevolking.

Geslachtsverschillen

De ziekte van Parkinson komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, met een verhouding van ongeveer 3:2. Dit verschil wordt toegeschreven aan genetische, hormonale of omgevingsfactoren, hoewel de exacte oorzaak niet volledig begrepen is.

Geografische variaties

In sommige regio's, zoals Noord-Europa en Noord-Amerika, is de prevalentie van Parkinson hoger dan in andere delen van de wereld, zoals Azië en Afrika. Dit kan deels te maken hebben met genetische verschillen, maar ook met omgevingsfactoren en toegang tot gezondheidszorg.

Mechanisme

De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve aandoening die het centrale zenuwstelsel aantast, voornamelijk de substantia nigra, een gebied in de hersenen dat verantwoordelijk is voor de productie van dopamine. Dopamine is essentieel voor de coördinatie van bewegingen, en een afname van dit neurotransmitter veroorzaakt de typische motorische symptomen van de ziekte.

Dopaminerge degeneratie

De ziekte wordt gekarakteriseerd door de afbraak van dopaminerge neuronen in de substantia nigra. Deze afname in dopamineproductie leidt tot verstoringen in de motorische controle, wat resulteert in tremoren, stijfheid, bradykinesie (trage beweging) en posturale instabiliteit.

Lewy-lichaampjes

In de hersenen van Parkinsonpatiënten worden abnormale eiwitophopingen, genaamd Lewy-lichaampjes, aangetroffen in de neuronen. Deze ophopingen van het eiwit alfa-synucleïne worden verondersteld bij te dragen aan de schade aan de neuronen en de progressieve achteruitgang van de motorische en cognitieve functies.

Oxidatieve stress en ontsteking

Er wordt ook gedacht dat oxidatieve stress en ontstekingsreacties in de hersenen bijdragen aan de neuronale degeneratie bij Parkinson. Deze factoren kunnen de hersencellen beschadigen en hun functie verstoren, wat de voortgang van de ziekte versnelt.

Oorzaken

De ziekte van Parkinson heeft zowel genetische als omgevingsfactoren die bijdragen aan de ontwikkeling ervan. Hoewel de exacte oorzaken nog niet volledig begrepen zijn, worden verschillende theorieën voorgesteld om de degeneratie van dopaminerge neuronen in de hersenen te verklaren.

Genetische factoren

Sommige gevallen van Parkinson zijn erfelijk. Genetische mutaties in bepaalde genen, zoals LRRK2, SNCA en PARK7, worden geassocieerd met een verhoogd risico op de ziekte. Deze erfelijke vormen van Parkinson zijn echter relatief zeldzaam, en de meeste gevallen zijn sporadisch, wat betekent dat ze niet direct overgedragen worden van ouder op kind.

Omgevingsfactoren

Blootstelling aan bepaalde omgevingsfactoren, zoals pesticiden, herbiciden en zware metalen, wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op de ziekte. Deze stoffen kunnen de hersencellen beschadigen en bijdragen aan de degeneratie van de substantia nigra, het hersengebied dat verantwoordelijk is voor de productie van dopamine.

Oxidatieve stress en ontsteking

Oxidatieve stress, waarbij schadelijke vrije radicalen cellen beschadigen, en chronische ontstekingsprocessen spelen een rol bij het beschadigen van de hersencellen. Dit kan leiden tot een verstoring van de normale functie van neuronen, wat bijdraagt aan de progressieve achteruitgang van motorische functies.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson vergroten. Deze kunnen genetisch, omgevingsgebonden of levensstijlfactoren zijn.

Leeftijd

De grootste risicofactor voor de ziekte van Parkinson is leeftijd. De meeste gevallen worden gediagnosticeerd bij mensen ouder dan 60 jaar. De prevalentie neemt aanzienlijk toe met de leeftijd, vooral na 70 jaar.

Genetica

Er zijn bepaalde genetische mutaties die de kans op Parkinson kunnen verhogen, hoewel de meeste gevallen niet direct erfelijk zijn. Genetische vormen van Parkinson komen voor bij minder dan 10% van de patiënten. Genen zoals LRRK2, SNCA en PARK7 worden vaak geassocieerd met een verhoogd risico op de ziekte.

Omgevingsfactoren

Externe factoren, zoals blootstelling aan pesticiden, zware metalen en andere milieuvervuilende stoffen, worden geassocieerd met een verhoogd risico op Parkinson. Aan de andere kant lijkt een leven in een plattelandsomgeving en een beroep in de landbouw een hoger risico te hebben door langdurige blootstelling aan deze stoffen.

Levensstijl

Onderzoek heeft aangetoond dat regelmatige lichaamsbeweging en een evenwichtig voedingspatroon het risico op Parkinson kunnen verlagen. Het drinken van koffie en het gebruik van nicotine zijn in sommige studies geassocieerd met een lager risico, hoewel dit nog niet volledig verklaard is.

Risicogroepen

Sommige groepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson, vooral op basis van genetische en omgevingsfactoren.

Mannen

Mannen lopen een hoger risico om de ziekte van Parkinson te ontwikkelen dan vrouwen. De reden hiervoor is nog niet volledig begrepen, maar het wordt verondersteld dat genetische, hormonale of omgevingsfactoren hierbij een rol spelen.

Mensen met een familiegeschiedenis

Patiënten die een familielid hebben met de ziekte van Parkinson hebben een verhoogd risico om zelf de ziekte te ontwikkelen, hoewel het erfelijke risico relatief laag blijft (minder dan 10% van de gevallen).

Beroepsgroepen met chemische blootstelling

Mensen die in bepaalde sectoren werken, zoals de landbouw of de chemische industrie, hebben een verhoogd risico op Parkinson door langdurige blootstelling aan pesticiden, herbiciden en andere chemische stoffen.

Geassocieerde symptomen

Naast de klassieke motorische symptomen van de ziekte van Parkinson, zoals tremor, bradykinesie en stijfheid, kunnen er andere geassocieerde symptomen optreden die de levenskwaliteit van de patiënt beïnvloeden.

Cognitieve stoornissen

Veel patiënten met de ziekte van Parkinson ontwikkelen in latere stadia cognitieve stoornissen, waaronder geheugenverlies, concentratieproblemen en problemen met de executieve functies. Dit kan uiteindelijk leiden tot dementie, wat de prognose van de ziekte verergert.

Psychiatrische symptomen

Patiënten kunnen ook psychiatrische symptomen ervaren, zoals depressie, angst en hallucinaties. Deze symptomen kunnen zowel een gevolg zijn van de ziekte zelf als van de medicatie die wordt gebruikt om de ziekte te behandelen.

Autonome dysfunctie

Autonome symptomen, zoals bloeddrukdalingen bij het opstaan, verhoogd zweten, spijsverteringsproblemen (zoals constipatie) en seksuele disfunctie, komen vaak voor bij Parkinsonpatiënten. Deze symptomen kunnen de kwaliteit van leven verder verminderen.

Alarmsymptomen

De ziekte van Parkinson kan zich langzaam ontwikkelen, maar er zijn een aantal alarmsymptomen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van de ziekte. Het is belangrijk om alert te zijn op deze tekenen en zo snel mogelijk medische hulp in te schakelen.

Tremor (beven)

Tremor is vaak het eerste symptoom van Parkinson, vooral in de handen of vingers. Dit beven komt vaak voor in rust en kan progressief verergeren.

Trage beweging (bradykinesie)

Patiënten met Parkinson ervaren vaak bradykinesie, wat zich uit in langzame en stroeve bewegingen. Dit kan invloed hebben op dagelijkse taken zoals het aankleden, eten en lopen.

Stijfheid en spierstijfheid

Spierstijfheid is een ander veelvoorkomend symptoom van Parkinson. Dit kan leiden tot pijn en een verminderde bewegingsvrijheid.

Posturale instabiliteit

Patiënten kunnen moeite hebben met het handhaven van hun balans, wat kan leiden tot vallen en andere ongelukken.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van de ziekte van Parkinson is meestal klinisch en wordt gesteld op basis van de symptomen van de patiënt, vooral de motorische symptomen. Er zijn geen specifieke bloedtesten of beeldvormingstechnieken die de ziekte kunnen bevestigen, maar aanvullende onderzoeken kunnen worden uitgevoerd om andere aandoeningen uit te sluiten.

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts zal beginnen met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek, waarbij specifiek gelet wordt op de typische motorische symptomen van Parkinson, zoals tremor, stijfheid en trage bewegingen.

Dopamine-systeem beeldvorming

Hoewel er geen definitieve test is om Parkinson te diagnosticeren, kan beeldvorming van het dopamine-systeem, zoals een SPECT-scan (Single Photon Emission Computed Tomography), helpen bij het detecteren van afwijkingen in de dopamineproductie in de hersenen.

Differentiële diagnose

De arts zal ook andere aandoeningen moeten uitsluiten die mogelijk dezelfde symptomen kunnen veroorzaken, zoals essentiële tremor, normale veroudering, of andere neurologische aandoeningen zoals multipele systeematrofie.

Behandeling

De behandeling van de ziekte van Parkinson richt zich op het verlichten van symptomen, het verbeteren van de kwaliteit van leven en het vertragen van de progressie van de ziekte. Hoewel er momenteel geen genezing bestaat voor de ziekte, kunnen verschillende behandelingsopties helpen om de symptomen te beheersen en de functionaliteit van de patiënt te verbeteren.

Medicatie

Medicatie speelt een cruciale rol in de behandeling van Parkinson. Het primaire doel van medicatie is het aanvullen van de afgenomen dopamineproductie in de hersenen. Levodopa is de meest gebruikte en effectieve medicatie voor de ziekte van Parkinson. Levodopa wordt omgezet in dopamine in de hersenen en helpt zo bij het verminderen van motorische symptomen zoals tremor, stijfheid en bradykinesie. Vaak wordt levodopa gecombineerd met andere stoffen, zoals carbidopa, om de effectiviteit te verbeteren en bijwerkingen te verminderen. Naast levodopa zijn er verschillende andere medicijnen die de werking van dopamine nabootsen, zoals dopamine-agonisten. Deze kunnen in de vroege stadia van de ziekte of in combinatie met levodopa worden voorgeschreven. Andere medicamenten zoals MAO-B-remmers en COMT-remmers kunnen de afbraak van dopamine vertragen en de effectiviteit van levodopa verlengen.

Chirurgische behandelingen

Wanneer medicatie onvoldoende effect heeft of gepaard gaat met onacceptabele bijwerkingen, kunnen chirurgische behandelingen overwogen worden. Diepe hersenstimulatie (DBS) is een veelgebruikte techniek waarbij elektroden in specifieke gebieden van de hersenen worden geplaatst. Deze elektroden sturen elektrische signalen die de abnormale hersenactiviteit reguleren, wat resulteert in verlichting van motorische symptomen zoals tremor en stijfheid. In sommige gevallen kunnen pallidotomy of thalamotomie overwogen worden, ingrepen waarbij kleine delen van de hersenen worden vernietigd om symptomen te verlichten. Hoewel deze operaties minder vaak worden uitgevoerd vanwege de opkomst van DBS, kunnen ze bij bepaalde patiënten effectief zijn.

Fysiotherapie en ergotherapie

Naast medicatie en chirurgie spelen fysiotherapie en ergotherapie een belangrijke rol in het beheer van de ziekte van Parkinson. Fysiotherapie richt zich op het verbeteren van de spierkracht, mobiliteit, flexibiliteit en balans. Fysiotherapeuten helpen patiënten om motorische vaardigheden te behouden en te verbeteren, evenals technieken te ontwikkelen die het dagelijks functioneren ondersteunen. Ergotherapie is gericht op het verbeteren van de zelfzorgvaardigheden en het behouden van zelfstandigheid in het dagelijks leven. Dit kan inhouden dat de patiënt technieken leert om eenvoudige activiteiten zoals aankleden of eten gemakkelijker te maken, of het aanpassen van de woonomgeving om veiligheid en onafhankelijkheid te bevorderen.

Logopedie

Veel patiënten met Parkinson ervaren problemen met spraak en slikken, die de levenskwaliteit aanzienlijk kunnen beïnvloeden. Logopedie speelt een sleutelrol in de behandeling van deze symptomen. Logopedisten helpen patiënten met technieken die de spraak, ademhaling en slikfunctie verbeteren. Het kan ook gaan om het versterken van de mondspieren en het verbeteren van de ademhalingscontrole om te zorgen voor een efficiëntere communicatie en vermindering van het risico op verstikking.

Psychosociale ondersteuning

Psychosociale ondersteuning is essentieel voor Parkinsonpatiënten, aangezien de ziekte vaak gepaard gaat met psychologische en emotionele uitdagingen, zoals depressie en angst. Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie, kan helpen bij het omgaan met de emotionele belasting van de ziekte. Daarnaast kunnen steungroepen en andere vormen van sociaal contact nuttig zijn om gevoelens van isolatie en onzekerheid te verminderen, zowel voor patiënten als voor hun families. Het bevorderen van emotioneel welzijn is een belangrijk aspect van de behandeling van Parkinson, omdat psychologische symptomen de motorische symptomen kunnen verergeren.

Voedingsaanpassingen

Patiënten met Parkinson kunnen moeite hebben met eet- en slikproblemen, wat kan bijdragen aan gewichtsverlies en ondervoeding. Het is belangrijk dat deze patiënten een evenwichtig voedingspatroon volgen om hun algehele gezondheid te ondersteunen. In sommige gevallen kunnen diëtisten aanbevelingen doen om de voedselinname te verbeteren en eventuele obstakels bij het slikken te verhelpen. Bij de medicamenteuze behandeling met levodopa is het ook van belang om eiwitinname te monitoren, aangezien eiwitten de opname van medicatie kunnen beïnvloeden. Een aangepast voedingsplan kan helpen om zowel de fysieke als de therapeutische effectiviteit te optimaliseren.

Alternatieve en complementaire behandelingen

Naast reguliere medische behandelingen zoeken sommige Parkinsonpatiënten alternatieve therapieën, zoals acupunctuur, massage of kruidengeneeskunde. Hoewel het wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van dergelijke behandelingen vaak beperkt is, kunnen ze helpen bij het verlichten van bepaalde symptomen zoals pijn of stress. Patiënten moeten echter altijd met hun arts overleggen voordat ze alternatieve therapieën proberen om te voorkomen dat deze interfereren met de reguliere behandeling of bijwerkingen veroorzaken.

Behandeling van geassocieerde symptomen

Parkinson gaat vaak gepaard met een reeks geassocieerde symptomen die de algehele behandeling complexer maken. Dit kunnen depressie, angst, slaapstoornissen en cognitieve achteruitgang zijn. Het is belangrijk om ook deze symptomen aan te pakken, aangezien ze de levenskwaliteit verder kunnen verminderen. De behandeling kan bestaan uit antidepressiva, angstmedicatie, slaapmiddelen en, in sommige gevallen, medicatie voor dementie of geheugenproblemen. Het behandelen van zowel de motorische als de niet-motorische symptomen is essentieel voor het verbeteren van de algehele toestand van de patiënt.

Prognose

De prognose van de ziekte van Parkinson varieert sterk tussen patiënten, afhankelijk van het moment van diagnose, de ernst van de symptomen en de snelheid van progressie. Parkinson is een progressieve ziekte, maar de snelheid van achteruitgang is bij elke patiënt anders.

Langzame progressie

In veel gevallen heeft de ziekte een relatief langzame progressie. Patiënten kunnen jarenlang functioneren met relatief milde symptomen voordat de ziekte ernstiger wordt.

Verlies van motorische functies

Naarmate de ziekte vordert, kunnen de motorische functies verder verslechteren, wat kan leiden tot verlies van onafhankelijkheid. In latere stadia kan het moeilijk zijn om te bewegen, en patiënten hebben vaak hulp nodig bij dagelijkse activiteiten.

Cognitieve achteruitgang

Cognitieve achteruitgang kan zich ook ontwikkelen bij Parkinson, wat kan leiden tot geheugenproblemen, moeilijkheden met concentratie en andere mentale stoornissen, wat de levenskwaliteit van de patiënt verder beïnvloedt.

Complicaties

De ziekte van Parkinson kan leiden tot verschillende complicaties die het dagelijks functioneren beïnvloeden en de levenskwaliteit van de patiënt aanzienlijk verminderen.

Motorische complicaties

Naarmate de ziekte vordert, kunnen motorische complicaties zoals onregelmatige bewegingen (dyskinesieën), stijfheid en evenwichtsproblemen optreden. Deze kunnen het moeilijk maken om dagelijkse activiteiten uit te voeren en leiden tot een verhoogd risico op vallen.

Verlies van autonomie

Patiënten met gevorderde ziekte van Parkinson kunnen steeds meer afhankelijk worden van anderen voor basisbehoeften, zoals eten, aankleden en persoonlijke verzorging. Dit kan leiden tot een verminderd gevoel van autonomie en een lagere levenskwaliteit.

Cognitieve achteruitgang en dementie

In de gevorderde stadia van de ziekte kunnen cognitieve achteruitgang en dementie optreden. Dit kan patiënten meer afhankelijk maken van zorg en kan de ziektecomplexiteit verder verhogen.

Psychiatriche complicaties

Psychiatrische complicaties, zoals depressie, hallucinaties en psychose, kunnen zich ontwikkelen bij Parkinsonpatiënten, vaak als gevolg van de ziekte zelf of de medicatie die wordt gebruikt om de symptomen te behandelen.

Mortaliteit

De ziekte van Parkinson is op zichzelf niet dodelijk, maar de complicaties die voortvloeien uit de ziekte, zoals infecties door immobiliteit, longontsteking of complicaties van vallen, kunnen de levensverwachting verkorten.

Preventie

Er is momenteel geen manier om de ziekte van Parkinson volledig te voorkomen, maar er zijn verschillende strategieën die de kans op het ontwikkelen van de ziekte kunnen verminderen.

Gezonde levensstijl

Regelmatige lichaamsbeweging, een evenwichtig voedingspatroon en voldoende slaap kunnen helpen het risico op Parkinson te verlagen. Lichaamsbeweging kan ook bijdragen aan het verbeteren van de symptomen bij mensen die de ziekte al hebben.

Vermijden van toxines

Het vermijden van blootstelling aan pesticiden, zware metalen en andere toxische stoffen kan ook helpen het risico op Parkinson te verlagen, vooral voor mensen die in risicovolle omgevingen werken.

Ondersteuning van de hersengezondheid

Onderzoek suggereert dat het bevorderen van hersengezondheid door middel van cognitieve stimulatie en sociaal engagement kan bijdragen aan het behoud van de hersenfunctie en mogelijk het risico op neurodegeneratieve aandoeningen zoals Parkinson kan verminderen.

Bloeddrukproblemen bij ziekte van Parkinson

Het autonome zenuwstelsel regelt de bloedstroom en bloeddruk. Dit maakt deel uit van het onvrijwillige (niet controleerbare) zenuwstelsel. De ziekte van Parkinson tast dit systeem aan, wat leidt tot veranderingen in bloeddruk gedurende de dag. Orthostatische hypertensie komt vaak voor bij patiënten met de ziekte van Parkinson. Hierbij voelt een patiënt zich duizelig wanneer hij recht gaat staan, hetgeen mogelijk resulteert in valpartijen en flauwvallen. Een lage bloeddruk komt het meest voor bij de ziekte van Parkinson, maar sommige patiënten ervaren soms ook een erg hoge bloeddruk. Deze schommelingen in de bloeddruk leiden soms tot hartproblemen. Bloeddrukmedicatie stabiliseert de bloeddruk en voorkomt ernstige schommelingen. Sommige patiënten zijn daarnaast gebaat met compressiekousen.

Constipatie

Twee op de drie patiënten met de ziekte van Parkinson ervaart obstipatie.

Oorzaken hiervoor zijn:

• bijwerkingen van medicijnen
• de impact van de ziekte van Parkinson op het autonome zenuwstelsel, inclusief het spijsverteringsstelsel
• een mogelijke vermindering van de vochtinname
• spierzwakte

Constipatie op zijn beurt leidt tot angst en extra ongemak, hetgeen de kwaliteit van leven verder aantast.

Mogelijke oplossingen voor dit probleem zijn:

• een verhoogde vezel- en vochtinname
• fysiotherapie
• medicijnen, zoals laxeermiddelen
• voedingsaanpassingen, waaronder probiotica en prebiotica

Dementie

Veranderingen in eiwitten (zoals Lewy-lichaampjes) in de hersenen leiden tot dementie (Lewy-body-dementie: problemen met slapen, denken en humeur) in combinatie met de ziekte van Parkinson. Tussen de vijftig en tachtig procent van de patiënten met de ziekte van Parkinson ontwikkelt uiteindelijk dementie. Gemiddeld duurt dit ongeveer tien jaar na het verschijnen van de symptomen.

Veel voorkomende symptomen zijn:

• concentratieproblemen
• een depressie, prikkelbaarheid en angst
• een onduidelijke spraak
• hallucinaties en wanen
• moeite met dingen onthouden en oordelen te vellen
• slaapproblemen en slaperigheid overdag

Medicatie vertraagt de voortgang van dementie, maar de symptomen verergeren na verloop van tijd meestal.

Depressie en angst

Een depressie verschijnt bij veertig tot vijftig bij patiënten met de ziekte van Parkinson, waardoor de symptomen ook verergeren. Voor veel patiënten en ook mensen uit de omgeving zijn de depressieve gevoelens moeilijker dan de fysieke symptomen.

Andere neuropsychiatrische symptomen zijn onder andere:

• angst
• een psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties)
• gedragsveranderingen en denkproblemen
• slaapproblemen
• stemmingsstoornissen

De symptomen van depressie zijn goed behandelbaar via medicatie en/of psychotherapie en meestal is een herstel wel mogelijk. Door medische hulp te zoeken wanneer de symptomen van een depressie verschijnen, verbetert de kwaliteit van leven.

Kauw- en slikproblemen

kauwproblemen en slikproblemen verschijnen vooral in de latere stadia van de ziekte. Deze zijn mogelijk het gevolg van veranderingen in de functie in het autonome zenuwstelsel of de spieren in de keel. Deze veranderingen verhogen het risico op dat voedsel in de keel blijft steken en verstikking, wat potentieel levensbedreigend is. Als de patiënt per ongeluk voedingsdeeltjes in de longen inademt, leidt dit tot aspiratiepneumonie (longontsteking door inademen van vreemde deeltjes). De patiënt produceert soms ook te veel speeksel (sialorree) of anders kan hij het speeksel niet goed doorslikken. Dit leidt tot kwijlen wat een soms een gênant symptoom is. Sommige medicijnen doen de symptomen verbeteren. Een logopedist traint de keelspieren, zodat de patiënt beter leert slikken.

Pijn

Pijn is een symptoom dat zo’n zestig procent van de patiënten met de ziekte van Parkinson ervaart. Na tremor (bevingen) en stijfheid komt pijn – en dan vooral musculoskeletale pijn – het vaakst voor. Hierbij voelt de patiënt brandende, krampachtige, scherpe, kloppende of pijnlijke pijn en dit in de schouders (schouderpijn), de nek (nekpijn), de rug (rugpijn) en/of de voeten (voetpijn).

Volgende behandelingen verminderen de pijn:

• fysiotherapie
• massage, muziektherapie, tai chi, yoga, acupunctuur en andere complementaire therapieën
• stimulatie van het ruggenmerg
• vrij verkrijgbare of voorgeschreven medicijnen

Seksuele disfunctie

Een verminderd libido (zin in seks) of een verminderde geslachtsdrift zijn normaal bij de ziekte van Parkinson. Ook is het voor de patiënt lastig om een orgasme of een erectie te krijgen. De daling van seksuele interesse en het verminderde lichamelijk functioneren is het gevolg van een daling van het dopaminegehalte. Ook een depressie, angst, vermoeidheid en stemmingsveranderingen verminderen de zin in seks. Vermoeidheid speelt eveneens een rol. Een relatietherapeut helpt eventueel het koppel om weer te leren genieten van de relatie. Voor diverse seksuele problemen zijn medicijnen beschikbaar.

Slaapproblemen

Patiënten met de ziekte van Parkinson hebben meer kans op slaapproblemen dan mensen zonder deze ziekte. Deze problemen zijn het gevolg van bijwerkingen van medicijnen, fysiek ongemak en/of veranderingen aan de interne lichaamsklok. Sommige patiënten hebben moeite om in slaap te vallen terwijl anderen gemakkelijk in slaap vallen, maar vaak ontwaken en niet meer opnieuw in slaap kunnen vallen.

Andere slaapproblemen zijn:

• nachtmerries en levendige dromen
• praten tijdens de slaap
• frequent urineren in de nacht
• snurken en slaapapneu
• restless legs syndroom (onrustige benen)

Behandelingen zijn afhankelijk van de oorzaak en kunnen bestaan uit:

• medicatie
• het verbeteren van slaaphygiëne
• fysiotherapie en het corrigeren van fysieke pijn
• het toepassen van cognitieve gedragstherapie
• het beperken van cafeïne-inname en alcohol

Valrisico

Bewegen met een onzekere gang en het hebben van een verstoord evenwicht verhogen het risico op vallen. Bij de
ziekte van Parkinson komen valpartijen vaak voor bij patiënten, wat kan leiden tot heupfracturen, beenfracturen en breuken. Het verlagen van het risico gebeurt met fysiotherapie, aanpassingen in de woning en het dragen van geschikte schoenen.

Veranderingen in de huid en het gezichtsvermogen

Patiënten met de ziekte van Parkinson ervaren veranderingen in de huid en het gezichtsvermogen. Voorbeelden zijn:

• droge huid en jeuk
• veranderingen in huidkleur en gevoeligheid voor infecties
• veranderde gezichtsscherpte
• afname van de dieptezicht en veranderingen in kleurwaarneming

Oogartscontrole en dermatologische zorg dragen bij aan het verlagen van risico’s en het verbeteren van de huidgezondheid en het gezichtsvermogen.

Verlies van geur

Bij de ziekte van Parkinson komt vaak verlies van geur voor. Dit kan leiden tot verminderde eetlust, depressieve gevoelens en het verliezen van een belangrijke zintuiglijke ervaring. Het verlies van geur kan de diagnose van Parkinson voorafgaan, en soms is er geen effectieve behandeling voor het herstel van het gevoel van geur. Het is echter belangrijk om veiligheidmaatregelen te treffen om te voorkomen dat het moeilijker wordt om gevaarlijke geuren te detecteren, zoals gaslekken.

Veranderende stem

De stem van patiënten met de ziekte van Parkinson verandert vaak. Het kan worden zachter, monotoon of moeilijk te begrijpen. Logopedie helpt bij het verbeteren van de spraak en het communiceren met anderen. Oefeningen en stemtherapie verhogen de spreekbaarheid en verhelderen de stem.

Wisselende symptomen en progressie

De symptomen van de ziekte van Parkinson kunnen in intensiteit fluctueren en variëren van persoon tot persoon. Sommige patiënten ervaren periodes van stabiliteit, terwijl anderen te maken hebben met snelle achteruitgang. De progressie van de ziekte kan ook invloed hebben op hoe de symptomen zich manifesteren, wat kan leiden tot een verscheidenheid aan bijkomende complicaties.

Impact van medicatie en therapieën

Medicatie speelt een cruciale rol bij het beheer van de symptomen van Parkinson, maar het gebruik ervan kan zelf leiden tot complicaties:

• bijwerkingen zoals misselijkheid, duizeligheid en slaapstoornissen
• ontwikkelen van tolerantie voor medicijnen
• onregelmatige bewegingen door medicijnen (dyskinesieën)
• het risico van hallucinaties en verwarring

Aanpassingen in medicatiedosering en het toevoegen van aanvullende therapieën kunnen helpen om deze bijwerkingen te beheersen.

Behandeling en managementstrategieën

Om de complicaties van de ziekte van Parkinson te beheren, kunnen de volgende strategieën nuttig zijn:

• reguliere opvolging door een neuroloog en andere specialisten
• aanpassing van medicatie en dosering op basis van symptomen en bijwerkingen
• fysiotherapie en ergotherapie voor verbetering van de mobiliteit en dagelijkse functies
• psychologische ondersteuning en psychotherapie voor het beheren van emotionele en psychologische uitdagingen
• het volgen van een evenwichtig voedingspatroon en het onderhouden van een gezonde levensstijl om de algehele gezondheid te bevorderen
• ondersteuning en educatie voor patiënten en hun gezinnen over het omgaan met de ziekte en de complicaties

Door een combinatie van medische behandelingen, therapieën en zelfmanagementstrategieën kunnen patiënten hun kwaliteit van leven verbeteren en complicaties beter beheersen. Regelmatige evaluaties en een aanpasbare behandelstrategie zijn essentieel voor het optimale beheer van de ziekte van Parkinson en de bijbehorende complicaties.

Lees verder

• Ziekte van Parkinson: Neurologische aandoening met bevingen
• Hyposmie (verminderde reukzin) & anosmie (geen reukvermogen)
• Oogproblemen bij de ziekte van Parkinson
• Parkinsonisme: Ziekte van Parkinson en bijkomende symptomen
• Dementie: Oorzaken, risicofactoren, symptomen en tips