Ziekte van Parkinson: Complicaties neurologische aandoening

De ziekte van Parkinson is een neurologische aandoening waarbij mogelijk heel veel verschillende symptomen optreden. De typische symptomen van de ziekte van Parkinson zijn bevingen, langzame bewegingen, stijfheid en coördinatieproblemen. De ziekte gaat gepaard met tal van mogelijke complicaties, zoals constipatie, een depressie en urine- en darmproblemen. Via diverse medische en thuisbehandelingen is het mogelijk om hiermee om te leren gaan, waardoor de kwaliteit van leven stijgt.

• Bloeddrukproblemen bij ziekte van Parkinson
• Constipatie
• Dementie
• Depressie en angst
• Kauw- en slikproblemen
• Pijn
• Seksuele disfunctie
• Slaapproblemen
• Spraakproblemen
• Urine- en darmproblemen bij neurologische aandoening
• Verlies van geurzin

Bloeddrukproblemen bij ziekte van Parkinson

Het autonome zenuwstelsel regelt de bloedstroom en bloeddruk. Dit maakt deel uit van het onvrijwillige (niet controleerbare) zenuwstelsel. De ziekte van Parkinson tast dit systeem aan, wat leidt tot veranderingen in bloeddruk gedurende de dag. Orthostatische hypertensie komt vaak voor bij patiënten met de ziekte van Parkinson. Hierbij voelt een patiënt zich duizelig wanneer hij recht gaat staan, hetgeen mogelijk resulteert in valpartijen en flauwvallen. Een lage bloeddruk komt het meest voor bij de ziekte van Parkinson, maar sommige patiënten ervaren soms ook een erg hoge bloeddruk. Deze schommelingen in de bloeddruk leiden soms tot hartproblemen. Bloeddrukmedicatie stabiliseert de bloeddruk en voorkomt ernstige schommelingen. Sommige patiënten zijn daarnaast gebaat met compressiekousen.

Constipatie

Twee op de drie patiënten met de ziekte van Parkinson ervaart obstipatie.

Oorzaken hiervoor zijn:

• bijwerkingen van medicijnen
• de impact van de ziekte van Parkinson op het autonome zenuwstelsel, inclusief het spijsverteringsstelsel
• een mogelijke vermindering van de vochtinname
• spierzwakte

Constipatie op zijn beurt leidt tot angst en extra ongemak, hetgeen de kwaliteit van leven verder aantast.

Mogelijke oplossingen voor dit probleem zijn:

• een verhoogde vezel- en vochtinname
• fysiotherapie
• medicijnen, zoals laxeermiddelen
• voedingsaanpassingen, waaronder probiotica en prebiotica

Dementie

Veranderingen in eiwitten (zoals Lewy-lichaampjes) in de hersenen leiden tot dementie (Lewy-body-dementie: problemen met slapen, denken en humeur) in combinatie met de ziekte van Parkinson. Tussen de vijftig en tachtig procent van de patiënten met de ziekte van Parkinson ontwikkelt uiteindelijk dementie. Gemiddeld duurt dit ongeveer tien jaar na het verschijnen van de symptomen.

Veel voorkomende symptomen zijn:

• concentratieproblemen
• een depressie, prikkelbaarheid en angst
• een onduidelijke spraak
• hallucinaties en wanen
• moeite met dingen onthouden en oordelen te vellen
• slaapproblemen en slaperigheid overdag

Medicatie vertraagt de voortgang van dementie, maar de symptomen verergeren na verloop van tijd meestal.

Depressie en angst

Een depressie verschijnt bij veertig tot vijftig bij patiënten met de ziekte van Parkinson, waardoor de symptomen ook verergeren. Voor veel patiënten en ook mensen uit de omgeving zijn de depressieve gevoelens moeilijker dan de fysieke symptomen.

Andere neuropsychiatrische symptomen zijn onder andere:

• angst
• een psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties)
• gedragsveranderingen en denkproblemen
• slaapproblemen
• stemmingsstoornissen

De symptomen van depressie zijn goed behandelbaar via medicatie en/of psychotherapie en meestal is een herstel wel mogelijk. Door medische hulp te zoeken wanneer de symptomen van een depressie verschijnen, verbetert de kwaliteit van leven.

Kauw- en slikproblemen

kauwproblemen en slikproblemen verschijnen vooral in de latere stadia van de ziekte. Deze zijn mogelijk het gevolg van veranderingen in de functie in het autonome zenuwstelsel of de spieren in de keel. Deze veranderingen verhogen het risico op dat voedsel in de keel blijft steken en verstikking, wat potentieel levensbedreigend is. Als de patiënt per ongeluk voedingsdeeltjes in de longen inademt, leidt dit tot aspiratiepneumonie (longontsteking door inademen van vreemde deeltjes). De patiënt produceert soms ook te veel speeksel (sialorree) of anders kan hij het speeksel niet goed doorslikken. Dit leidt tot kwijlen wat een soms een gênant symptoom is. Sommige medicijnen doen de symptomen verbeteren. Een logopedist traint de keelspieren, zodat de patiënt beter leert slikken.

Pijn

Pijn is een symptoom dat zo’n zestig procent van de patiënt met de ziekte van Parkinson ervaart. Na tremor (bevingen) en stijfheid komt pijn – en dan vooral musculoskeletale pijn – het vaakst voor. Hierbij voelt de patiënt brandende, krampachtige, scherpe, kloppende of pijnlijke pijn en dit in de schouders (schouderpijn), de nek (nekpijn), de rug (rugpijn) en/of de voeten (voetpijn)..

Volgende behandelingen verminderen de pijn:

• fysiotherapie
• massage, muziektherapie, tai chi, yoga, acupunctuur en andere complementaire therapieën
• stimulatie van het ruggenmerg
• vrij verkrijgbare of voorgeschreven medicijnen

Seksuele disfunctie

Een verminderd libido (zin in seks) of een verminderde geslachtsdrift zijn normaal bij de ziekte van Parkinson. Ook is het voor de patiënt lastig om een orgasme of een erectie te krijgen. De daling van seksuele interesse en het verminderde lichamelijk functioneren is het gevolg van een daling van het dopaminegehalte. Ook een depressie, angst, vermoeidheid en stemmingsveranderingen verminderen de zin in seks. Vermoeidheid speelt eveneens een rol. Een relatietherapeut helpt eventueel het koppel om weer te leren genieten van de relatie. Voor diverse seksuele problemen zijn medicijnen beschikbaar.

Slaapproblemen

Patiënten met de ziekte van Parkinson hebben meer kans op slaapproblemen dan mensen zonder deze ziekte. Deze problemen zijn het gevolg van bijwerkingen van medicijnen, fysiek ongemak en/of veranderingen aan de interne lichaamsklok. Sommige patiënten hebben moeite om in slaap te vallen terwijl anderen gemakkelijk in slaap vallen, maar vaak ontwaken en niet meer opnieuw in slaap kunnen vallen.

Andere slaapproblemen zijn:

• nachtmerries en levendige dromen
• praten tijdens de slaap
• rusteloze benen (vervelende gevoelens in onderbenen) of schokkende beenbewegingen
• slaapapneu
• slaperigheid overdag
• wakker worden om naar het toilet te gaan
• zich niet meer goed kunnen omdraaien in bed

Een goed slaappatroon naleven is nuttig. Tips zijn onder meer:

• dagelijks op hetzelfde tijdstip naar bed gaan en op hetzelfde tijdstip opstaan
• de slaapkamer alleen gebruiken om te slapen; andere activiteiten zoals televisie kijken, een mobiele telefoon of andere apparaten gebruiken, gebeurt best in een andere kamer
• koffie en andere stimulerende middelen vermijden vooral vlak voor bedtijd
• overdag niet dutten, of anders eventueel dagelijks op hetzelfde tijdstip dutten
• veel daglicht binnen krijgen overdag

Spraakproblemen

De spraakproblemen verergeren na verloop van tijd. De spraak wordt zachter en lastiger om te begrijpen omdat de ziekte van Parkinson de spieren aantast. Ook door veranderingen in het denkvermogen is het voor de patiënt moeilijker om te communiceren. Hierdoor kunnen patiënten niet meer goed deelnemen aan sociale activiteiten. Logopedie is belangrijk voor patiënten met de neurologische aandoening zodat ze beter leren communiceren. Dit verbetert of behoudt dan de kwaliteit van leven.

Urine- en darmproblemen bij neurologische aandoening

Sommige patiënten hebben last van plas- en stoelgangsproblemen door de medicatie voor de ziekte van Alzheimer, maar ook omdat er een probleem is met de signalen die van de hersenen naar de blaas of darmen gaan. Volgende complicaties komen dan voor:

• constipatie
• diarree
• een zwakke urinestroom
• fecale incontinentie (onvrijwillig verlies van de stoelgang)
• stressincontinentie (lekken bij het lachen, niezen of bewegen)
• urge-incontinentie of een overactieve blaas
• urine-incontinentie

Veranderingen in de levensstijl zoals op dezelfde tijdstippen naar het toilet gaan, vezelrijk eten en veel drinken en ontlastingsverzachters nemen, zijn nuttig. Soms moet de arts ook (andere) medicatie voorschrijven.

Verlies van geurzin

Meer dan negen op de tien patiënten met de ziekte van Parkinson verliest een deel van het reukvermogen (hyposmie) door de impact van de ziekte van Parkinson op het zenuwstelsel. Het is een vroeg teken van de ziekte en mogelijk treedt het vele jaren op voordat andere symptomen verschijnen. Het verlies van de reukzin is één van de vijf meest voorkomende symptomen van de ziekte.

Lees verder

• Ziekte van Parkinson: Neurologische aandoening met bevingen
• Hyposmie (verminderde reukzin) & anosmie (geen reukvermogen)
• Oogproblemen bij de ziekte van Parkinson
• Parkinsonisme: Ziekte van Parkinson en bijkomende symptomen
• Dementie: Oorzaken, risicofactoren, symptomen en tips