Spierzwakte (zwakke spieren): Verminderde spierkracht

Spierzwakte is een vaak voorkomend symptoom. Als de armen en benen ongewoon zwaar aanvoelen en mensen extra energie nodig hebben voor het uitvoeren van zelfs basisactiviteiten zoals opstaan vanaf de bank, is dit een duidelijk teken van zwakke spieren. Het lichaam is ondanks een volledige inspanning niet in staat om een normale samentrekking of beweging van de spieren te produceren bij mensen met spierzwakte. Meestal is een intensieve fysieke inspanning de oorzaak van de spierzwakte en dan verdwijnt dit na het nemen van voldoende rust. Tal van aandoeningen leiden eveneens tot de tijdelijke of zelfs permanente verminderde spierkracht. Bij langdurige spierzwakte zonder bekende oorzaak is een afspraak bij de arts nodig voor een correcte diagnose en eventuele snelle behandeling.

• Botziekten en spierzwakte
• Elektrolytenstoornissen en vitaminetekorten
• Infecties
• Metabole aandoeningen
• Neurologische aandoeningen
• Schildklierafwijkingen
• Spierziekten
• Andere ziekten
• Omgevingsfactoren en zwakkere spieren
• Symptomen
• Behandeling van verminderde spierkracht
• Preventie van zwakke spieren

Botziekten en spierzwakte

Osteogenesis imperfecta

Osteogenesis imperfecta is een bindweefselaandoening waarbij een patiënt bij de geboorte reeds kampt met uiterst fragiele botten. Hierdoor ontstaan erg snel botbreuken. Skeletafwijkingen, en een blauwe tint aan het oogwit zijn ook typische kenmerken van de botaandoening, al zijn de symptomen wel verschillend per patiënt. Medicatie, oefeningen en/of chirurgie zijn inzetbaar voor het behandelen van osteogenesis imperfecta. De vooruitzichten zijn zeer divers en hangen af van het type.

Osteomalacie

Osteomalacie is een verzwakking (verweking) van de botten die onbehandeld leidt tot ernstige complicaties, zoals breuken en ernstige misvormingen.

Elektrolytenstoornissen en vitaminetekorten

Hypercalciëmie

Hypercalciëmie is een aandoening waarbij een patiënt te veel calcium in het bloed heeft.

Hypokaliëmie

Lage kaliumspiegels in het bloed (hypokaliëmie) leiden tot zwakte, vermoeidheid en abnormale hartritmes.

Hyponatriëmie
Een laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie) treedt op wanneer het water- en natriumgehalte uit balans zijn in het lichaam. Naast de verminderde spierkracht ontstaan spierkrampen, hoofdpijn, zwakte en misselijkheid.

Pernicieuze anemie

Pernicieuze anemie is een aandoening waarbij het lichaam niet genoeg rode bloedcellen kan aanmaken omdat het onvoldoende vitamine B12 heeft.

Rachitis

Rachitis is een aandoening die resulteert uit een gebrek aan vitamine D, calcium of foliumzuur.

Uitdroging

Uitdroging is één van de hoofdoorzaken van spierzwakte. Het lichaam hydrateren vermindert deze toestand en verstevigt de spieren. Daarom drinken mensen acht tot tien glazen water per dag en consumeren ze veel groenten en fruit op waterbasis om het lichaam voldoende gehydrateerd te houden.

Vitamine B12-tekort

Door een gebrek aan vitamine B12 ontstaat zenuwbeschadiging die dan leidt tot een tintelend gevoel in de handen en voeten, spierzwakte en een verlies van reflexen.

Vitamine D-tekort
Een vitamine D-tekort is geassocieerd met spierzwakte. Het vitaminetekort corrigeren is belangrijk om het lichaam de benodigde vitamine D te geven. Vitamine D helpt bij het reguleren van calcium, wat belangrijk is voor gezonde spieren. Meer tijd in zonlicht doorbrengen is belangrijk (dagelijks gedurende tien tot vijftien minuten, maar niet tijdens de piekuren van de dag). Meer vitamine D-rijk voedsel consumeren helpt ook tegen de verminderde spierkracht, zoals zalm, sardines, makreel en verrijkte melk, sinaasappelsap of ontbijtgranen. Vitamine D-supplementen zijn tot slot inzetbaar, maar dit overleggen mensen best met een arts.

Infecties

Botulisme

Botulisme is een zeldzame maar zeer ernstige ziekte die tot stand komt via besmet voedsel, contact met verontreinigde grond of door een open wonde. Bacteriën scheiden toxines af die leiden tot klachten zoals onder andere spierzwakte, verlamming, kwijlen, een verlies van spierspanning (hypotonie), diarree en constipatie.

Lepra

Lepra is een chronische, progressieve bacteriële infectie waarbij symptomen aan onder andere de huid, de perifere zenuwen, de spieren, het neusslijmvlies en de ogen ontstaan. Antitoxinen zijn medicijnen die de giftige toxinen uit het lichaam verwijderen. Onbehandeld ontstaan diverse permanente complicaties.

Poliomyelitis

Poliomyelitis (polio) is een zeer besmettelijke virale infectie die het zenuwstelsel van het lichaam aanvalt. De overlevende kampen met het postpoliosyndroom. De symptomen hiervan zijn onder meer verzwakking van de spieren die eerder werden getroffen door een polio-infectie, vermoeidheid en een geleidelijke afname van de grootte van de spieren, evenals toenemende skeletafwijkingen. Hoewel de aandoening zelden levensbedreigend is, is de kwaliteit van leven aangetast omdat de getroffen patiënt niet in staat is om onafhankelijk te functioneren.

Reumatische koorts

Reumatische koorts is een complicatie van een keelontsteking, meer bepaald een streptokokkeninfectie (bepaald type bacteriën). Symptomen aan de gewrichten, het hart, de hersenen en de huid komen voor in combinatie met algemene tekenen. Onbehandeld ontstaat soms permanente schade aan het hart. De aandoening verschijnt meestal bij kinderen. Antibiotica bestrijden de ziekte.

West-Nijlvirus

Een muggenbeet veroorzaakt mogelijk een West-Nijlvirusinfectie. De meeste patiënten kampen niet met tekenen, maar af en toe ontstaan wel milde, griepachtige symptomen. Af en toe kampt een patiënt met neurologische problemen zoals hoofdpijn, nekstijfheid en verwardheid. Een ondersteunende behandeling gebeurt bij deze aandoening.

Ziekte van Lyme

Spierzwakte is één van de meest aanslepende symptomen van de ziekte van Lyme, een bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet.

Metabole aandoeningen

Abetalipoproteïnemie

Abetalipoproteïnemie (Bassen-Kornzweig syndroom) is een erfelijke aandoening waardoor het lichaam bepaalde voedingsvetten niet meer volledig kan opnemen.

Hyperparathyroïdie

Hyperparathyreoïdie is een aandoening waarbij de bijschildklieren te veel parathyroïdhormoon (PTH) produceren. De bijschildklieren zijn nodig om het calcium-, fosfor- en vitamine D-gehalte in het lichaam te reguleren.

Thyrotoxicose

Thyrotoxicose is een veelvoorkomende aandoening bij vrouwen die resulteert uit een plotselinge verergering van hyperthyreoïdie (overactieve schildklier). Dit gebeurt vooral door een infectie of stress. Ook is de ziekte soms te wijten aan de ziekte van Graves (overproductie van schildklierhormonen). Koorts, buikpijn en een verminderde alertheid zijn enkele symptomen van de aandoening.

Ziekte van Addison

De ziekte van Addison is een aandoening die optreedt wanneer de bijnieren niet genoeg hormonen produceren door schade aan de bijnierschors. De schade is het gevolg van auto-immuunziekten, infecties zoals hiv, tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen) of schimmelinfecties, een bloeding, tumoren en het nemen van bloedverdunnende medicijnen.

Neurologische aandoeningen

Acromegalie

Acromegalie is een zeldzame hormonale aandoening die het gevolg is van een overmatige hoeveelheid groeihormoon in het lichaam als gevolg van een hypofysetumor.

Adrenoleukodystrofie

Adrenoleukodystrofie verwijst naar verschillende aandoeningen die het zenuwstelsel en de bijnieren aantasten.

Amyotrofische laterale sclerose

Amyotrofische laterale sclerose (ALS, ziekte van Lou Gehrig) is een degeneratieve ziekte waarbij de zenuwcellen in de hersenen en het ruggenmerg aangetast zijn. De patiënt verliest de controle over de vrijwillige spieren. In de meeste gevallen is de oorzaak van de ziekte niet bekend. Bij sommige patiënten is er sprake van een genetisch defect. Bekende symptomen omvatten moeite met ademhalen en slikken, een onduidelijke spraak, kwijlen, spierkrampen en spierzwakte. Meestal verschijnt de ziekte na vijftigjarige leeftijd, maar bij sommige patiënten ontstaat de ziekte eerder. De spierzwakte verergert geleidelijk. Eerst is een arm of hand getroffen en later ontstaan dan problemen bij het traplopen, lopen, optillen van objecten enzovoort.

Aneurysma

Een aneurysma in de hersenen is een zwak gebied in een slagader in de hersenen dat uitpuilt en zich vult met bloed. Deze onvoorspelbare aandoening is potentieel levensbedreigend en vereist onmiddellijke medische zorgen.

Ataxie van Friedreich

Ataxie van Friedreich is een zeldzame genetische ziekte waarbij volgende symptomen optreden: problemen bij het lopen, een verlies van gevoel in armen en benen en verstoorde spraak.

Beroerte

Deze aandoening ontstaat wanneer een bloedvat in de hersenen scheurt en bloedt, of wanneer de bloedtoevoer naar de hersenen geblokkeerd is. Een snelle behandeling is van cruciaal belang bij een beroerte om blijvende schade te voorkomen. Bekende symptomen zijn: het onvermogen om te spreken, balans- en coördinatieproblemen, geheugenverlies, gevoelloosheid, spierzwakte of een verlamming aan één kant van het lichaam.

Encefalitis

Bij encefalitis ontstaat een ontsteking van het hersenweefsel, wat meestal resulteert uit een virale infectie. In sommige gevallen liggen bacteriële infecties aan de basis van de hersenontsteking.

Guillain-Barré-syndroom

Het Guillain-Barré-syndroom is een zeldzame maar ernstige auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem van het lichaam een deel van het zenuwstelsel aanvalt, met name de myelineschede (beschermende bedekking van de zenuwen). Dit veroorzaakt een zenuwontsteking die spierzwakte en verlamming met zich meebrengt. Meestal zijn mensen tussen dertig tot vijftig jaar getroffen, maar het Guillain-Barré-syndroom tast mogelijk iedereen aan.

Hersenschudding

Een hersenschudding is een traumatisch hersenletsel dat resulteert in een veranderde mentale toestand. Bij een hersenschudding ontstaan mogelijk ernstige symptomen die een medische behandeling vereisen. Een hersenschudding is een traumatisch hersenletsel dat resulteert in een veranderde mentale toestand.

Hersenverlamming

Cerebrale parese (hersenverlamming) is een neurologische aandoening waarbij de beweging, het leren, het horen, het zien en het denken zijn aangetast. De aandoening ontstaat door een letsel of afwijking aan de hersenen. Meestal ontstaat hersenverlamming als de baby in de baarmoeder groeit, maar het komt ook bij peuters tot twee jaar voorkomen. Encefalitis, meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn en een stijve nek), herpesinfecties, ernstige geelzucht en een hoofdletsel leiden mogelijk tot hersenverlamming. Premature baby's hebben een iets hoger risico om de aandoening te ontwikkelen. Spierzwakte is een belangrijk symptoom van hersenverlamming, daarom is het versterken van spieren via ergotherapie en fysiotherapie een belangrijk onderdeel van de behandeling van hersenverlamming.

Multiple sclerose
Multiple sclerose is een chronische aandoening waarbij het immuunsysteem van het lichaam de myelineomhulling (zenuwbeschermer) aantast. Het is vergelijkbaar met het Guillain-Barré-syndroom, maar hierbij zijn de perifere zenuwen aangetast. Multiple sclerose beschadigt daarentegen het centrale zenuwstelsel. Symptomen van multiple sclerose zijn spierzwakte, gevoelloosheid in één of meer lichaamsdelen, vermoeidheid, duizeligheid, een onduidelijke spraak, een verlies van gezichtsvermogen in één oog, dubbelzien of wazig zien.

Myasthenia gravis

Myasthenia gravis is een zeldzame neuromusculaire aandoening die zwakte veroorzaakt in de skeletspieren (spieren die het lichaam gebruikt voor het maken van bewegingen) waardoor onder andere ook gezichtszwakte, zwakte van de ledematen en zwakte van de ogen tot stand komen.

Perifere neuropathie

Perifere neuropathie is een aandoening waarbij de perifere zenuwen niet goed werken omdat ze beschadigd zijn. Zenuwpijn en zwakte zijn enkele tekenen van perifere neuropathie.

Postherpetische neuralgie

Postherpetische neuralgie is een aandoening waarbij zenuwen beschadigd zijn tijdens een uitbraak van gordelroos (infectie met huiduitslag en symptomen aan het gezicht).

Transient Ischemic Attack (TIA: miniberoerte)

Een TIA is een medisch noodgeval waarbij een plotseling gebrek aan bloedtoevoer naar de hersenen plaatsvindt.

Zenuwpijn

Neuralgie is ernstige scherpe of brandende pijn in één of meerdere zenuwen die optreedt als gevolg van schade. De beschadigde zenuw bevindt zich mogelijk overal, maar neuralgie treedt het vaakst op in het gezicht en de hals.

Ziekte van Krabbe

De ziekte van Krabbe is een zeldzame en meestal dodelijke aandoening van het zenuwstelsel. Het is een erfelijke genetische ziekte, wat betekent dat de ziekte in families optreedt.

Ziekte van McArdle

Patiënten met de ziekte van McArdle zijn niet in staat om het enzym spierfosforylase te produceren. Dit is nodig om energie aan te maken die de skeletspieren nodig hebben om te functioneren. Een andere benaming van de ziekte is glycogeenstapelingsziekte type V (GSD V).

Schildklierafwijkingen

Hypothyreoïdie

De schildklier produceert een hormoon dat bepaalt hoe het cellen energie gebruiken (metaboliseren). Hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier) treedt op wanneer het lichaam niet genoeg schildklierhormonen produceert (te traag werkende schildklier).

Ziekte van Graves

De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte waarbij de schildklier te veel schildklierhormoon produceert.

Spierziekten

Myositis (spierontsteking)

Bij myositis zijn de spieren ontstoken. Dermatomyositis is een zeldzame ontstekingsziekte. Hierbij ontstaat een vlekkerige, rode of paarse huiduitslag. Polymyositis is een auto-immuunaandoening waarbij spierzwakte optreedt in enkele dagen, weken of maanden. De symptomen tasten de nek, de heup, de rug en de schouderspieren aan. Vooral vrouwen zijn aangetast. Inclusie-body myositis komt vooral bij mannen voor, waarbij de spierzwakte en spieratrofie (spierverlies) voor het eerst tot uiting komen in de dijspieren, onderarmspieren en spieren onder de knie. Juveniele myositis treft kinderen onder de achttien jaar. Zij kampen eerst met een huiduitslag en daarna een spierontsteking waarbij ook zwakke spieren optreden.

Rhabdomyolyse

Rhabdomyolyse is een aandoening waarbij een afbraak van spiervezels ontstaat. De aandoening verschijnt als gevolg van een spierletsel.

Spierdystrofie

Spierdystrofie is een groep erfelijke ziektes waarbij progressieve schade ontstaat aan de spieren waardoor ze verzwakken. Deze schade en zwakte is te wijten aan een ontbrekend eiwit.

Becker spierdystrofie
Becker spierdystrofie is een genetische aandoening waarbij progressief weefselverlies ontstaat. Mannen kampen hierbij met progressieve spieratrofie en ook hartproblemen komen soms voor.

Duchenne spierdystrofie
Duchenne spierdystrofie is een genetische aandoening waarbij een snelle progressieve verzwakking van vrijwillige spieren tot stand komt. Het eiwit dystrofine ontbreekt bij de aandoening.

Myotone dystrofie
Myotone dystrofie is een aandoening waarbij zwakte ontstaat. Ook kampt de patiënt met een langzaam progressief verlies van vrijwillige spieren in het gezicht, de nek, de onderarmen en de benen.

Andere ziekten

Enkele andere ziekten veroorzaken mogelijk een verminderde spierkracht.

Coarctatie van de aorta

Coarctatie van de aorta is een aangeboren afwijking waarbij een deel van de aorta is vernauwd.

Chediak-Higashi-syndroom

Het Chediak-Higashi-syndroom is een zeldzaam type albinisme waarbij problemen met het gezichtsvermogen ontstaan.

Chronisch vermoeidheidssyndroom

Het chronisch vermoeidheidssyndroom is een slopende aandoening waarbij een patiënt extreme vermoeidheid ervaart die niet het gevolg is van een onderliggende medische aandoening.

Porfyrieën

Porfyrieën zijn zeldzame soorten genetische bloedaandoeningen waarbij patiënten een defect hebben in de productie van haem, een belangrijk onderdeel van hemoglobine. Blaren zijn een teken van porfyrie.

Omgevingsfactoren en zwakkere spieren

Intensieve trainingen hebben spierzwakte tot gevolg. Ook langere perioden van bedrust of immobiliteit veroorzaken spierzwakte. De veroudering is een andere reden waardoor de spieren kracht en volume verliezen en verzwakken. De kracht van spieren is maximaal wanneer mensen twintig tot veertig jaar oud zijn. De hersteltijden zijn ook het kortst in die periode. Een vergiftiging door insecticiden of pesticiden leidt tot slot mogelijk tot zwakkere spieren.

Symptomen

Spierzwakte treft meestal de spieren van de armen en benen. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak leidt dit tot volgende symptomen:

• brandende gevoelens in een specifiek lichaamsdeel
• een verlies van coördinatie tussen de spieren
• frequente valpartijen
• prikkelende gevoelens
• spieratrofie (afsterven van spieren)
• spierkrampen
• spierpijn
• spiertrekkingen
• zwakte in de benen en zwakte in de armen

Behandeling van verminderde spierkracht

Meestal is spierzwakte een symptoom van een aandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist. Daarom is het voor de arts essentieel om de onderliggende oorzaak en mogelijke behandeling te vinden en deze dan te behandelen zodat de zwakke spieren verbeteren. Spierzwakte als gevolg van intensieve lichaamsbeweging verdwijnt wanneer mensen de spieren de tijd geven om te herstellen.

Preventie van zwakke spieren

Regelmatige milde lichaamsbeweging, bijvoorbeeld door minstens vijf keer peer week minimaal dertig minuten te gaan wandelen, is goed voor de spieren. Zwemmen, joggen, hardlopen en fietsen zijn eveneens goede activiteiten voor het versterken van de spieren. Een goede nachtrust is eveneens belangrijk. Voorts zorgen mensen er voor dat ze hun stressniveaus onder controle houden, bijvoorbeeld door het beoefenen van yoga of meditatie, of door het gebruik van andere ontspannings- en ademhalingstechnieken. Het sneller laten herstellen van de spieren is mogelijk door middel van een lichaamsmassage. Het volgen van een gezonde voeding dat bestaat uit noten, fruit en groenten, volkoren producten, en koudwatervissen. Koudwatervissen zijn rijke bronnen van eiwitten, magnesium en omega-3 vetzuren. Deze voedingsstoffen zijn essentieel voor een goede groei, en het herstel en de ontwikkeling van de spieren. Zalm, tonijn, sardines en makreel zijn bijzonder rijk aan omega-3-vetzuren.

Lees verder

• Spierkrampen & spierspasmen: Oorzaken, soorten & behandeling
• Spierpijn: Oorzaken van pijn aan spieren (pijnlijke spieren)
• Spierstijfheid: Oorzaken stijve spieren (spierverstijving)
• Spiervermoeidheid: Oorzaken van vermoeide spieren
• Spieratrofie: Oorzaken van spierverlies (spierafbraak)