Spierkrampen & spierspasmen: Oorzaken, soorten & behandeling

Spierkrampen & spierspasmen: Oorzaken, soorten & behandeling Meer dan 95 procent van de mensen ervaart minimaal één keer in hun leven spierkrampen. Spierkrampen gebeuren zonder waarschuwing en zijn mogelijk erg pijnlijk. Een slechte houding, uitdroging en vermoeidheid liggen vaak aan de basis van de onwillekeurige samentrekkingen van de spieren. Een spierkramp gebeurt meestal 's nachts wanneer de patiënt slaapt. Dit heeft een grote invloed op de kwaliteit van het leven. Hoewel spierspasmen pijnlijk zijn, zijn ze gemakkelijk te voorkomen. De meeste krampen verdwijnen bovendien zonder medicatie of medische behandelingen. Treden ze echter vaak op of zijn ze ernstig, dan is medisch advies belangrijk.

Terminologie van spierkrampen en spierspasmen

Veel mensen gebruiken de termen spierkrampen en spierspasmen door elkaar, maar ze zijn niet helemaal hetzelfde. Hoewel ze van vergelijkbare aard zijn, duiden krampen meestal op een aanhoudende pijn in de spier, terwijl spasmen snel komen en gaan. Bovendien verwijzen mensen naar spasmen in de heupen, de rug of de rompspieren, terwijl spierkrampen vaak voorkomen bij de kuiten, de voeten en de hamstrings.

Oorzaken van krampen in spieren

Spierspasmen zijn het gevolg van onwillekeurige samentrekkingen van de spieren. Tijdens een spierkramp raakt de spier ‘vast’ tijdens de samentrekking, en is het niet mogelijk om de spier te doen ontspannen, wat resulteert in spierpijn.

Risicofactoren van spasme in spier of spieren

Blootstelling aan lage temperaturen
Spierspasmen tijdens het zwemmen in ijskoud water komen vaak voor. Deze situatie is gevaarlijk, omdat een beenkramp leidt tot onbeweeglijkheid, waardoor de kans op verdrinking verhoogt.

Geen opwarming
Wanneer een patiënt begint met sporten of fysieke lichaamsbeweging uitvoert zonder op te warmen, vergroot dit de kans op krampen. Snel van nul naar zestig gaan, legt veel spanning op de spieren.

Gebruik van andere spieren
Sommige patiënten opteren voor andere, onbekende oefeningen en sporten die ze voorheen nooit beoefend hebben. Ze maken dan gebruiken van andere spieren, hetgeen sneller leidt tot een kramp.

Medicijnen veroorzaken mogelijk de krampen in de spier(en) / Bron: Stevepb, PixabayMedicijnen veroorzaken mogelijk de krampen in de spier(en) / Bron: Stevepb, Pixabay
Medicatie
Bijwerkingen van bepaalde medicijnen vergroten de kans op spasmen van het spierstelsel. Diuretica (plaspillen) zijn bijvoorbeeld bekende geneesmiddelen die het risico op krampen in de spieren verhogen. Deze medicijnen leiden namelijk tot een uitputting van lichaamsvloeistoffen en natrium. Tegelijkertijd veroorzaken diuretica een verlies van kalium, magnesium en calcium, wat leidt tot spierkrampen.

Verder veroorzaken bepaalde medicijnen voor de behandeling van volgende ziekten sneller krampen in één of meer spieren:

Medische aandoeningen
Patiënten met bepaalde medische aandoeningen kampen sneller met spierkrampen.

Hormonale problemen
Hormonale problemen en schildklierafwijkingen liggen soms ook aan de basis van spierproblemen zoals krampen.

Neurologische en musculoskeletale aandoeningen
Andere problemen, waaronder neurologische ziekten en musculoskeletale aandoeningen, tasten de spierfunctie aan, waardoor spasmen sneller tot uiting komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij amyotrofe laterale sclerose (ALS), multiple sclerose (MS: chronische auto-immuunaandoening) of een ruggenmergletsel.

Slechte bloedcirculatie
Problemen met de bloedsomloop veroorzaakt door een vernauwing van de bloedvaten (atherosclerose: slagaderverkalking), perifeer vaatlijden (pijn en kramp aan het been) of andere chronische ziekten beperken de bloedtoevoer naar de spieren. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een tekort aan rode bloedcellen (bloedarmoede, anemie), een nierziekte of diabetes mellitus (suikerziekte). Door de beperkte bloed- en zuurstoftoevoer krijgen de spieren niet de voedingsstoffen en zuurstof die ze nodig hebben en ontstaat een kramp.

Vrouwelijke aandoeningen
Verder leiden enkele typische vrouwelijke aandoeningen sneller tot krampen in de spieren namelijk bij endometriose (pijn rond de menstruatie bij een vrouw), eierstokcysten, eierstokkanker, het Asherman-syndroom (verklevingen in de baarmoeder) en vleesbomen (goedaardige gezwellen in baarmoeder bij vrouwen).

Langdurig zitten of staan
Spieren zijn gemaakt om te bewegen. Patiënten die langdurig moeten stilstaan of langdurig moeten zitten tijdens het werk (bijvoorbeeld langdurig achter de computer doorbrengen), plaatsen de spieren langdurig in een onnatuurlijke positie.

Ongeschikt schoeisel
Veelvoorkomende oorzaken van voet- en kuitkrampen zijn te wijten aan het dragen van ongeschikt schoeisel. Dit geldt vooral voor vrouwen die vaak hoge hakken dragen. Schoenen die te strak zijn of een te nauwe tip hebben, blokkeren de bloedsomloop in de benen en kuiten, waardoor krampen ontstaan. Bovendien leiden schoenen zonder goede ondersteuning tot meer druk op de pezen van de voeten.

Overmatig gebruik van spieren
Bij het maken van een lange fietstocht of het volgen een intensieve training, ontstaan soms ook spierkrampen. Wanneer de zenuwen van de hersenen en het ruggenmerg naar de spier overmatig geactiveerd worden, reageert de spier hierop door krampen te veroorzaken. Wanneer patiënten te snel de trainingsroutine verhogen, zijn de spieren niet gewend aan de nieuwe beweging wat ook gepaard met een kramp. Overgewicht vormt ook een risicofactor voor overbelasting omdat hierdoor meer spanning ontstaat op enkele spiergroepen van de romp. Hierdoor komen krampen in de nek en rug tot stand.

Slechte houding
Slechte bewegingspatronen en een slechte houding resulteren soms in krampen. De spier raakt dan overwerkt, waardoor deze verstijfd.

De terugtrekking van alcohol veroorzaakt mogelijk spierspasmen / Bron: Jarmoluk, PixabayDe terugtrekking van alcohol veroorzaakt mogelijk spierspasmen / Bron: Jarmoluk, Pixabay
Terugtrekking van middelen
Spierkrampen komen ook tot stand bij verslaafde patiënten die stoppen met geneesmiddelen en stoffen die verdovende effecten hebben, waaronder barbituraten (oudere klasse van geneesmiddelen die het centrale zenuwstelsel onderdrukken), sterke drank en verschillende kalmerende middelen, angstverlichtende middelen zoals narcotica, benzodiazepinen en verschillende andere medicijnen.

Trauma
Na een letsel treden soms spierkrampen op. Dit zelfverdedigingsmechanisme van het lichaam treedt op omdat het lichaam het letsel wil stabiliseren. Door de spierkramp is een patiënt namelijk niet in staat om te bewegen.

Uitdroging en elektrolytenstoornissen
Uitdroging is de meest voorkomende oorzaak van spierkrampen. Als het warm is of de patiënt veel lichaamsbeweging uitvoert, zweten patiënten veel vocht en elektrolyten zoals kalium en magnesium uit. Deze elementen zorgen voor een goede spierfunctie. Bij een tekort aan kalium (hypokaliëmie), een tekort aan magnesium (hypomagnesiëmie), een tekort aan calcium (hypocalciëmie), een tekort aan natrium (hyponatriëmie) en een tekort aan vocht (water) in het lichaam, verkrampen spieren sneller. Deze elektrolytenstoornissen treden nog sneller op in warme en vochtige klimaten.

Spierkrampen komen sneller voor bij patiënten met ascites (vochtophoping in de buik) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Spierkrampen komen sneller voor bij patiënten met ascites (vochtophoping in de buik) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Veranderingen in de lichaamsvloeistof
Veranderingen in de lichaamsvloeistof veroorzaken mogelijk spierkrampen. Bij de leveraandoening cirrose verzamelt lichaamsvloeistof zich in de buikholte (vochtophoping) (ascites). Bij patiënten met nierfalen die dialyse krijgen, gebeurt ook een snelle verandering in de lichaamsvloeistoffen. Beide aandoeningen geven aanleiding tot echte spierkrampen.

Vermoeidheid
Soms zijn spierspasmen het gevolg van spiervermoeidheid en een gebrek aan beschikbare energie, bijvoorbeeld door langdurig in een bepaalde houding te staan of zitten. Spierkrampen tijdens de rust komen vaak voor, vooral bij ouderen. Dit probleem verschijnt echter op elke leeftijd, ook bij kinderen.

Veroudering
Ouderen krijgen vaker te maken met spierspasmen. Bij het verouderen verliezen mensen spiermassa. Hierdoor gebeurt sneller een overbelasting van de spieren bij het uitvoeren van activiteiten die voorheen geen probleem vormden.

Zwangerschap
Krampen komen meestal voor bij zwangere vrouwen door een tekort aan voedingsstoffen zoals calcium en magnesium. Het is ook mogelijk dat de baarmoeder op de bloedvaten in de benen drukt. Dit gebeurt meestal in de laatste maanden van de zwangerschap.

Vrijwillige spieren (skeletspieren): Soorten en symptomen

Spierkrampen komen het vaakst voor in de benen, de dijen, de voeten (voetkrampen), de handen (handkrampen), de armen (armkrampen), de rug (rugkrampen), de nek (nekkrampen), de schouders (schouderkrampen), de heupen (heupkrampen) en de buik (buikkrampen). Ze komen echter mogelijk overal voor in het lichaam bij skeletspieren die onder vrijwillige controle staan van het zenuwstelsel.

Contractuur

Een contractuur is een vorm van een spierkramp. Hierbij ontstaat littekenvorming van de delicate weefsels die zorgen voor spierbewegingen. Hierdoor beweegt het weefsel niet volledig. Dit leidt tot een vast lichaamsdeel dat niet het volledige bewegingsbereik heeft. Het bekendste soort contractuur gebeurt in de handpalm. Meestal tast dit type contractuur de ringvinger aan (contractuur van Dupuytren: pijnloze handmisvorming).

Dystonische krampen

Bij dystonische spierkrampen (dystonie) ontstaat een samentrekking van de spieren die niet nodig zijn voor de voorgestelde beweging. Meestal zijn bij deze neurologische aandoening dan de spieren getroffen die de andere kant van de geplande beweging gebruiken, en/of anderen die de beweging overdrijven. Sommige dystonische spierkrampen treffen vooral een kleine groep spieren. De handen en armen zijn soms aangetast tijdens de uitvoering van repetitieve activiteiten, bijvoorbeeld het bespelen van bepaalde muziekinstrumenten, het typen op een toetsenbord, het schrijven met de hand enzovoort. Bij herhaalde activiteiten krijgt de patiënt te maken met echte spierkrampen.

Dystonie komt voor in:

Echte spierkrampen komen vrij vaak voor in vergelijking met dystonische spierkrampen, die zelden tot stand komen bij patiënten.

Echte spierkrampen

Echte spierkrampen zijn te wijten aan een letsel, een krachtige activiteit, rustkrampen vooral bij ouderen), uitdroging, veranderingen in de lichaamsvloeistof en te laag magnesium- of calciumgehalte in het bloed. Echte spierkrampen tasten een deel van een spier (enkele spiervezels) of de hele spier aan, of anders zijn een paar samenwerkende spieren getroffen (bijvoorbeeld de spieren die een paar naburige vingers doen buigen). De plotselinge samentrekking of aanscherping van één of meer spieren houdt meestal een paar seconden tot een paar minuten aan, maar afhankelijk van het type spiersamentrekking is het zelfs mogelijk om meerdere uren te kampen met spierspasmen. Het is niet ongebruikelijk dat krampen verdwijnen en vervolgens een aantal keren terugkeren voordat ze helemaal verdwijnen. De patiënt voelt tijdens de pijnlijke spierkramp een harde ‘knoop’ op de plaats van de kramp, bijvoorbeeld in de kuit of het onderbeen. Wanneer spierkrampen ’s nachts optreden, is het mogelijk dat de patiënt een slaapgebrek of andere slaapstoornissen ervaart.

Tetanie

Bij patiënten met tetanie (naam is afgeleid van tetanus) wordt het grootste deel van de zenuwcellen in het lichaam geactiveerd, die zorgen voor stimulatie van de spieren. Deze reactie veroorzaakt spierkrampen in het lichaam. Vaak is dit te wijten aan lage calcium- of magnesiumgehaltes in het bloed. Bij dit type spierkrampen ontstaat soms ook gevoelloosheid evenals trillingen rond de mond en enkele andere regio's.

Onvrijwillige spieren (gladde spieren in organen): Soorten

Spierspasmen van gladde spieren zijn niet bewust aan te sturen. Ze veroorzaken intermitterende (met tussenpozen verschijnende) koliekachtige pijn. Gladde spieren bevinden zich in inwendige holle organen zoals:

Alarmsymptomen

Spierspasmen verdwijnen meestal vanzelf en veroorzaken zelden ernstige problemen, waarvoor medische zorg nodig is. In volgende omstandigheden is het echter belangrijk om een arts te raadplegen:
  • aanhoudende spierkrampen
  • een zwelling van de benen, roodheid of huidveranderingen
  • ernstige krampen
  • extreem ongemak
  • frequente aanvallen van spierkrampen
  • krampen die iet verbeteren met zelfzorgmaatregelen
  • spierkrampen die niet zijn verbonden met een bekende oorzaak, bijvoorbeeld een inspannende activiteit
  • spierzwakte

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De arts bevraagt de patiënt en stelt volgende vragen:
  • Gaat er iets vaak iets vooraf aan de spierkrampen, bijvoorbeeld een milde tot inspannende activiteit?
  • Hoe ononderbroken en extreem zijn deze spierkrampen?
  • Treden de spierspasmen tijdens het rusten of slapen ook op?
  • Treden er urine-afwijkingen voor na een lichamelijke inspanning?
  • Treedt spierzwakte of gevoelloosheid op of zijn er andere symptomen aanwezig?
  • Verbeteren de spierkrampen door het uitrekken van de spier(en)?
  • Wanneer zijn de spierkrampen begonnen?

Lichamelijk onderzoek
Specifieke testen zijn niet beschikbaar voor het diagnosticeren van spierkrampen. De meeste mensen weten zelf goed wat spierkrampen zijn en zijn zelf in staat om te bepalen dat ze lijden aan een spierkramp. De arts diagnosticeert de spierspasmen op basis van de aanwezige symptomen en door het gebied van spierkramp te bekijken en te controleren. Spierkrampen zijn pijnlijk en soms ook ernstig. Meestal moet de patiënt stoppen met de actie die hij net voor de kramp uitvoerde. Ernstige spierkrampen gaan mogelijk gepaard met pijn en zwelling, die soms enkele dagen aanhoudt nadat de spierkrampen verdwenen zijn. Op het moment van de kramp, zwelt de aangetaste spier op, voelt deze stevig aan en is deze misschien kwetsbaar. Vermoedt de arts dat de patiënt lijdt aan een onderliggende medische aandoening, dan zet hij verdere laboratoriumtesten en beeldvormende onderzoeken in.

Behandeling van pijnlijke onvrijwillige samentrekking van spier

Zelfzorg
Spierspasmen zijn vaak pijnlijk, maar ze verbeteren meestal met volgende adviezen:
  • comfortabele, goede ademende schoenen kiezen die de pezen ondersteunen zijn noodzakelijk om het risico op spierkrampen te minimaliseren
  • de aangetaste spier voorzichtig buigen en masseren
  • de activiteit stoppen die de kramp veroorzaakt
  • de conditie verbeteren en spiervermoeidheid voorkomen
  • de intensiteit in lichaamsbeweging langzaam opbouwen
  • het gewricht in een uitgerekte positie houden totdat de kramp stopt
  • ijs toepassen
  • rek- en strekoefeningen voor het uitvoeren van lichamelijke beweging of een sportactiviteit
  • rust
  • voldoende vocht innemen: 1,5 à 2 liter water per dag
  • zich regelmatig uitstrekken na het sporten

Professionele medische zorg
Als de spasmen chronisch zijn of de krampen verergeren, is het belangrijk om de oorzaak hiervan te laten achterhalen door de arts. Het identificeren en aanpakken van de onderliggende oorzaak is de beste langetermijnbenadering voor spierkrampen.

Botox
Een injectie van het eiwit botulinumtoxine (botox) in de spier is soms aanbevolen. Dit is inzetbaar bij:
  • cervicale dystonie: Dit is het moment waarop een spierspasme ervoor zorgt dat het hoofd en de nek draaien of ongemakkelijk zijn.
  • oogbewegingsstoornissen, zoals een lui oog (scheelzien)
  • trekkingen op het gezicht of de oogleden

Spierspasmen zijn het gevolg van chemische boodschappen die door zenuwen naar de spieren worden gestuurd. Deze berichten vertellen de spieren om samen te trekken (om aan te scherpen). Botulinumtoxine blokkeert deze berichten. De patiënt krijgt gewoonlijk vijf tot tien injecties krijgen in één sessie. De hoeveelheid van de injecties hangt af van de oorzaak en de grootte van het te behandelen gebied.

Fysiotherapie
Vaak krijgt de patiënt een doorverwijzing naar de fysiotherapeut. Hij verbetert de bewegingspatronen en symmetrie en verbetert de zwakke gebieden in het lichaam.

Medicatie
Een kuur van ontstekingsremmende medicijnen, paracetamol of spierverslappers vaak effectief. Afhankelijk van de oorzaak zijn veel meer medicijnen mogelijk. Ook past de arts soms medicatie aan als deze duidelijk de oorzaak zijn van spierspasmen.

Therapeutische echografie
Via therapeutische echografie is het mogelijk om diep in het spierweefsel binnen te dringen en op deze manier spierspasmen te verlichten. De geluidsgolven van de ultrasone machine creëren interne warmte, waardoor een toename van de bloedtoevoer naar de getroffen spier tot stand komt. De toename van bloed naar een spastische spier leidt tot een toename van voedingsstoffen en zuurstof aan die spier. De verbetering van de bloedsomloop verwijdert eveneens eventuele toxines (gifstoffen zoals melkzuur) die door constante contractie (samentrekking) van de spier(en) is gecreëerd. Therapeutische echografie vermindert eveneens de pijn geassocieerd met spierkrampen. Het regelmatig gebruik van therapeutische echografie doet de spieren te ontspannen, waardoor de pijn en ontsteking verminderen. Ook is het mogelijk om interne littekens (verklevingen) af te breken via deze techniek.

Andere behandelingen
Andere behandelingen omvatten acupunctuur, massage, chiropractische aanpassing of triggerpoint-injecties.

Een gezonde voeding is belangrijk / Bron: Jill111, PixabayEen gezonde voeding is belangrijk / Bron: Jill111, Pixabay

Preventie

De beste manier om krampen in te spieren te voorkomen, is door voldoende water te drinken. De urinekleur moet steeds helder zijn, want heldere urine wijst om voldoende vochtinname in het lichaam. Verder is het verstandig om rek- en strekoefeningen uit te voeren voor het starten van een training en te luisteren naar het lichaam. De spierspasmen en krampen zijn vaak een bijproduct van overmatige fysieke inspanning. Het is bijgevolg belangrijk om tussen activiteiten goed te rusten en voldoende tijd te spenderen aan opwarming en afkoeling. Een goede houding is nodig, vooral tijdens het sporten.

Het eten van bepaalde gezonde voedingsproducten is nuttig om mineralen- en vitaminetekorten te voorkomen.
  • calcium: broccoli, yoghurt en kaas
  • kalium: bananen, citrusvruchten, meloen, kiwi en yoghurt
  • magnesium: volle granen, abrikozen, avocado's en bananen
  • natrium: gezouten pretzels of noten

Eventueel zijn supplementen beschikbaar zoals calciumsupplementen of magnesiumsupplementen.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Spierkrampen en spierspasmen in de rug: oorzaken van krampenSpierkrampen en spierspasmen in de rug: oorzaken van krampenSpierverkramping, spierkrampen of spierspasmen kunnen zich onder meer voordoen in de rug, vooral in de onderrug. Een spi…
Wat zijn spierkrampen en hoe kan je ze voorkomen?Iedereen krijgt wel eens te maken met spierkrampen. Ze kunnen erg pijnlijk zijn maar verdwijnen meestal na enkele minute…
Spierspasmen: oorzaken, symptomen & behandeling spierkrampenSpierspasmen: oorzaken, symptomen & behandeling spierkrampenSpierspasmen, ook bekend als spierkrampen, treden op wanneer een spier onwillekeurig en krachtig samentrekt en niet kan…
Teenkrampen: Oorzaken van krampen in teen of tenenTeenkrampen: Oorzaken van krampen in teen of tenenDe tenen en voeten dragen dagelijks het gewicht van het lichaam. Sommige patiënten kampen met een heel vervelend symptoo…

Pericarditis: symptomen, oorzaak, behandeling en prognosePericarditis: symptomen, oorzaak, behandeling en prognosePericarditis is een ontsteking van het hartzakje. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen acute pericarditis en chronisc…
Schatzki-ring: Vernauwing van slokdarm met slikproblemenSchatzki-ring: Vernauwing van slokdarm met slikproblemenEen Schatzki-ring (Schatzki-Gary-ring) is een aangeboren of verworven slokdarmafwijking, waarbij de patiënt een ringvorm…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 3 juni 2018:
  • 23 Natural Home Remedies For Muscle Cramps And Spasms Relief, https://trueremedies.com/home-remedies-for-muscle-cramps/
  • 4 Things That Trigger Muscle Spasms and Cramps, https://www.scripps.org/news_items/6374-common-triggers-for-muscle-spasms-and-cramps
  • Botulinum Toxin Injections: A Treatment for Muscle Spasms, https://familydoctor.org/botulinum-toxin-injections-a-treatment-for-muscle-spasms/
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Combating Cramps: Simple Ways to Prevent and Relieve Pesky Muscle Spasms, https://www.dance-teacher.com/combating-cramps-2392428363.html
  • Gladde spieren, https://www.gezondheidsnet.nl/ziekten/gladde-spieren
  • Massage Therapy: Effective in Alleviating Muscle Spasms and Cramps, http://thefitinstitutechicago.com/massage-therapy-muscle-spasms/
  • Muscle Cramps: Causes, Signs, Symptoms and Types of Muscle Cramps, https://www.epainassist.com/muscles-and-tendons/muscle-cramps
  • Muscle spasms, https://ahcwellnesscenter.com/muscle-spasms/
  • Soorten dystonie, http://dystonie.be/info/soorten-dystonie/
  • Spieren, https://www.gezondheidsplein.nl/menselijk-lichaam/spieren/item45071
  • Therapeutic Ultrasound for Muscle Spasms, https://ezultrasound.com/musclespasms
  • What Causes Muscle Spasm?, https://www.balconespain.com/causes-muscle-spasm/
  • What Causes Muscle Spasms? Here’s Why They’re Getting In the Way of Your Workout, https://www.menshealth.com/health/a19757969/what-causes-muscle-spasms-during-workout/
  • What is the Source of Painful Muscle Spasms & Cramps?, http://www.drkochchiro.com/MilwaukeeChiropracticNews/MuscleSpasms
  • What Really Causes Muscle Spasms and Cramps?, https://www.verywellhealth.com/what-causes-muscle-spasms-and-cramps-3120487
  • Afbeelding bron 1: Stevepb, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Jarmoluk, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 4: Jill111, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 16-02-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 21
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.