Cholesterol: LDL (slechte) en HDL (goede) cholesterolwaarden

Cholesterol is een wasachtige, vetachtige substantie die in alle cellen van het lichaam voorkomt. Het wordt aangetroffen in voedingsmiddelen zoals vlees en zuivelproducten, en wordt ook door de lever geproduceerd. Cholesterol is niet oplosbaar in bloed, dus het wordt door eiwitten, bekend als lipoproteïnen, naar de lichaamsdelen gebracht die het nodig hebben. Er zijn twee hoofdtypen lipoproteïnen die cholesterol door het lichaam vervoeren: lipoproteïnen met lage dichtheid (LDL) en lipoproteïnen met hoge dichtheid (HDL). Hoewel cholesterol essentieel is voor de normale werking van het lichaam, kan een te hoog cholesterolgehalte in het bloed het risico op coronaire hartziekte verhogen.

• Hoofdtypen cholesterol
• LDL
• HDL
• Cholesterol en de rol van triglyceriden in hart- en vaatziekten
• Triglyceriden: Wat zijn het?
• Het verband tussen triglyceriden en cholesterol
• Diagnose en onderzoek van triglyceridenwaarden
• Behandeling van hoge triglyceridenwaarden
• Levensstijlaanpassingen voor het verlagen van triglyceriden
• Medicatie bij hoge triglyceriden
• Preventie van hoge triglyceriden en hart- en vaatziekten
• Cholesterol en de invloed van genetica
• Familiaire hypercholesterolemie
• Genetisch advies bij hoge cholesterolwaarden
• Behandeling van genetisch verhoogd cholesterolgehalte
• Cholesterol en het risico op hart- en vaatziekten
• Cholesterol en atherosclerose
• Cholesterol als een risicofactor voor hart- en vaatziekten
• Risicofactoren voor verhoogd LDL-cholesterol
• Diagnose en onderzoeken
• Diagnostische criteria bij volwassenen
• Diagnostische criteria bij kinderen
• Bloedonderzoek
• Behandeling voor een hoog cholesterolniveau
• Gezonde levensstijl
• Medicatie
• Aferese
• Supplementen en cholesterol
• Praktische tips voor het leven met LDL- en HDL-cholesterolwaarden
• Verander je voedingspatroon om gezonde cholesterolwaarden te ondersteunen
• Beweeg regelmatig om HDL-cholesterol te verhogen
• Beperk alcoholconsumptie en stop met roken
• Zorg voor een gezond gewicht om cholesterol in balans te houden
• Gebruik gezonde vetten en oliën in je kookmethoden
• Eet meer omega-3-vetzuren voor een gezonder hart
• Controleer regelmatig je cholesterolwaarden bij de arts
• Overweeg medicatie als aanvullende maatregel
• Vermijd stress om het effect op je cholesterol te minimaliseren

Hoofdtypen cholesterol

Cholesterol reist door het bloed via lipoproteïnen. Er zijn twee belangrijke typen lipoproteïnen die verantwoordelijk zijn voor het transport van cholesterol: LDL en HDL.

LDL

LDL, vaak aangeduid als 'slechte cholesterol', staat voor lipoproteïnen met lage dichtheid (low-density lipoproteins). Een hoog LDL-niveau kan leiden tot een ophoping van cholesterol in de bloedvaten. LDL is een complex van lipoproteïne met een kern van cholesterol. Als het LDL-gehalte in het bloed te hoog is, kan dit bijdragen aan de vorming van plaque in de bloedvaten, een aandoening die bekend staat als atherosclerose (slagaderverkalking). Deze plaque kan de bloedvaten vernauwen en verharden, wat de bloedstroom naar het hart kan beperken. Dit verhoogt het risico op coronaire hartziekte, wat kan leiden tot angina pectoris (pijn op de borst) of een hartaanval.

HDL

HDL, oftewel 'goede cholesterol', staat voor lipoproteïnen met hoge dichtheid (high-density lipoproteins). HDL helpt bij het verwijderen van cholesterol uit de bloedvaten door het terug te brengen naar de lever, waar het wordt afgebroken. Een hoog HDL-niveau is gunstig voor de gezondheid omdat het helpt om LDL-cholesterol uit het bloed te verwijderen.

Cholesterol en de rol van triglyceriden in hart- en vaatziekten

Triglyceriden zijn een type vet dat in het bloed circuleert en dienen als een belangrijke energiebron voor het lichaam. Hoewel triglyceriden essentieel zijn voor de energievoorziening, kunnen hoge niveaus bijdragen aan de ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Het begrijpen van de rol van triglyceriden in cholesterolmetabolisme en de risico's van een te hoog triglycerideniveau is belangrijk voor de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten.

Triglyceriden: Wat zijn het?

Triglyceriden zijn de meest voorkomende vorm van vet in het lichaam. Ze worden uit de voeding gehaald en door de lever geproduceerd. Wanneer we meer calorieën consumeren dan we verbruiken, worden deze overtollige calorieën omgezet in triglyceriden en opgeslagen in vetweefsel voor later gebruik. Een teveel aan triglyceriden in het bloed kan schadelijk zijn, vooral wanneer het samenkomt met andere risicofactoren zoals een hoog LDL-cholesterol of een laag HDL-cholesterol.

Het verband tussen triglyceriden en cholesterol

Triglyceriden kunnen invloed hebben op het cholesterolprofiel. Hoge triglyceriden niveaus kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op het ontwikkelen van atherosclerose (slagaderverkalking), wat het risico op hartaanvallen en beroertes vergroot. Triglyceriden kunnen ook een factor zijn in het ontstaan van de zogenaamde "atherogene dyslipidemie", waarbij zowel hoge triglyceriden als lage HDL-cholesterol gepaard gaan met verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Diagnose en onderzoek van triglyceridenwaarden

Triglyceriden worden gemeten via een bloedonderzoek, vaak samen met andere lipiden zoals LDL en HDL. Een triglycerideniveau van minder dan 150 mg/dL wordt als normaal beschouwd, terwijl een niveau van meer dan 200 mg/dL als hoog wordt beschouwd. Het monitoren van triglyceridenwaarden is essentieel voor het bepalen van het risico op hart- en vaatziekten, vooral bij patiënten met andere risicofactoren.

Behandeling van hoge triglyceridenwaarden

Behandeling van hoge triglyceriden omvat meestal veranderingen in levensstijl, maar kan in sommige gevallen ook medicatie vereisen.

Levensstijlaanpassingen voor het verlagen van triglyceriden

Het aanpassen van het voedingspatroon is een van de meest effectieve manieren om triglyceriden te verlagen. Het verminderen van de inname van suiker en geraffineerde koolhydraten, het verhogen van de consumptie van omega-3-vetzuren (gevonden in vette vis zoals zalm en makreel), en het vermijden van overmatig alcoholgebruik kunnen helpen om triglyceriden te verlagen. Regelmatige lichaamsbeweging is ook belangrijk, omdat het kan helpen de vetverbranding te verhogen en de triglycerideniveaus te verlagen.

Medicatie bij hoge triglyceriden

In gevallen waar levensstijlaanpassingen onvoldoende zijn, kunnen medicijnen worden voorgeschreven om triglyceriden te verlagen. Fibraten, niacine (vitamine B3), en omega-3-vetzuursupplementen (zoals visolie) worden vaak gebruikt om hoge triglyceriden te behandelen. Statines, hoewel voornamelijk gericht op het verlagen van LDL-cholesterol, kunnen ook een effect hebben op triglyceriden.

Preventie van hoge triglyceriden en hart- en vaatziekten

Preventie van hoge triglyceriden omvat het handhaven van een gezond gewicht, het beperken van de inname van verzadigde vetten en suiker, en het verhogen van fysieke activiteit. Regelmatige controle van triglyceridenwaarden kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van verhoogde niveaus, vooral voor patiënten met andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten.

Cholesterol en de invloed van genetica

Genetica speelt een belangrijke rol in het cholesterolmetabolisme. Erfelijke factoren kunnen leiden tot hoge cholesterolwaarden, zelfs bij mensen die een gezond voedingspatroon en levensstijl volgen. Het begrijpen van de genetische basis van cholesterolabnormaliteiten kan helpen bij het beheer van cholesterolniveaus en het verminderen van het risico op hart- en vaatziekten.

Familiaire hypercholesterolemie

Familiaire hypercholesterolemie is een erfelijke aandoening die leidt tot extreem hoge niveaus van LDL-cholesterol in het bloed. Deze aandoening wordt veroorzaakt door genetische mutaties die de verwerking van cholesterol in het lichaam beïnvloeden. Patiënten met familiale hypercholesterolemie hebben vaak een aanzienlijk verhoogd risico op vroegtijdige hart- en vaatziekten. Genetisch advies en vroege interventie zijn cruciaal voor het beheer van deze aandoening.

Genetisch advies bij hoge cholesterolwaarden

Genetisch advies kan helpen bij het identificeren van erfelijke risicofactoren voor hoge cholesterolwaarden. Patiënten die een familiale voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten of een verhoogd cholesterolgehalte hebben, kunnen baat hebben bij genetisch testen om te bepalen of zij een verhoogd genetisch risico hebben. Dit kan leiden tot vroegtijdige behandeling en preventieve maatregelen.

Behandeling van genetisch verhoogd cholesterolgehalte

Patiënten met erfelijke cholesterolstoornissen, zoals familiale hypercholesterolemie, kunnen baat hebben bij intensievere behandelingsstrategieën. Naast levensstijlaanpassingen kunnen medicijnen zoals statines en PCSK9-remmers worden voorgeschreven om het cholesterolgehalte effectief te verlagen. In sommige gevallen kan zelfs apherese, een procedure die cholesterol uit het bloed verwijdert, nodig zijn.

Cholesterol en het risico op hart- en vaatziekten

Een te hoog cholesterolgehalte, vooral een hoog LDL-cholesterol, wordt geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Het handhaven van een gezond cholesterolprofiel is essentieel om hartaanvallen, beroertes en andere ernstige aandoeningen te voorkomen.

Cholesterol en atherosclerose

Atherosclerose is de ophoping van vetachtige stoffen, waaronder cholesterol, in de wanden van bloedvaten. Dit kan leiden tot vernauwing en verstijving van de slagaders, wat het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk verhoogt. Hoge LDL-cholesterolwaarden zijn een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van atherosclerose, terwijl HDL-cholesterol helpt bij het verwijderen van overtollig cholesterol uit de bloedvaten.

Cholesterol als een risicofactor voor hart- en vaatziekten

Een hoge cholesterolspiegel kan het risico op hartziekten verhogen doordat het de vorming van plaques in de bloedvaten bevordert. Het handhaven van een gezond cholesterolprofiel door middel van levensstijlaanpassingen en medicatie kan het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk verlagen.

Risicofactoren voor verhoogd LDL-cholesterol

Verschillende factoren kunnen bijdragen aan een verhoogd LDL-cholesterolniveau:

• Medische aandoeningen: Bepaalde ziekten kunnen het LDL-niveau verhogen, zoals:
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• chronische leveraandoeningen
• chronische nierziekten
• hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) (hypothyreoïdie)
• hiv / aids
• Fysieke activiteit: Een gebrek aan lichaamsbeweging kan leiden tot gewichtstoename, wat het LDL-niveau kan verhogen.
• Genetica: Genetische factoren spelen een rol in de hoeveelheid cholesterol die het lichaam aanmaakt. Familiaire hypercholesterolemie is een erfelijke aandoening die leidt tot een verhoogd cholesterolgehalte. Familiaire hypercholesterolemie is een voorbeeld van een erfelijke vorm van verhoogd cholesterol.
• Geslacht en etniciteit: Er zijn aanwijzingen dat bepaalde etnische groepen, zoals Afrikaanse Amerikanen, doorgaans hogere LDL- en HDL-cholesterolwaarden hebben dan andere groepen.
• Gewicht: Bij overgewicht is het LDL-niveau vaak verhoogd en het HDL-niveau vaak verlaagd. Het totale cholesterolgehalte kan ook verhoogd zijn.
• Leeftijd en geslacht: Naarmate mensen ouder worden, stijgt vaak het cholesterolgehalte. Vrouwen hebben doorgaans een lager totaal cholesterolgehalte dan mannen van dezelfde leeftijd tot aan de menopauze. Na de menopauze kan het LDL-niveau bij vrouwen toenemen.
• Medicijnen: Bepaalde geneesmiddelen, zoals corticosteroïden, sommige bloeddrukmedicijnen en HIV-medicijnen, kunnen het LDL-niveau verhogen.
• Roken: Roken verlaagt het HDL-cholesterol en verhoogt het LDL-cholesterol. Dit verhoogt het risico op hartziekten aanzienlijk. Roken beschadigt de bloedvaten en bevordert de verharding ervan.
• Voeding: Het consumeren van verzadigde vetten, transvetten en alcohol kan bijdragen aan een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed.

Diagnose en onderzoeken

Bij LDL-cholesterol geldt dat lagere niveaus beter zijn omdat een hoog LDL-niveau het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.

Diagnostische criteria bij volwassenen

HDL-cholesterolniveau (goede cholesterol)
HDL-niveaus moeten zo hoog mogelijk zijn om het risico op hartziekten te verminderen.

• minder dan 40 mg/dL: een belangrijke risicofactor voor hartaandoeningen
• 41 mg/dL - 59 mg/dL: verhoogd risico
• 60 mg/dL of hoger: optimaal

LDL-cholesterolniveau (slechte cholesterol)

• minder dan 100 mg/dL: optimaal
• 100-129 mg/dL: bijna optimaal
• 130-159 mg/dL: verhoogd risico
• 160-189 mg/dL: hoog
• 190 mg/dL en hoger: zeer hoog

Totaal cholesterolniveau

• minder dan 200 mg/dL: optimaal
• 200-239 mg/dL: verhoogd risico
• 240 mg/dL en hoger: te hoog

Diagnostische criteria bij kinderen

LDL-cholesterolniveau

• minder dan 110 mg/dL: optimaal
• 110-129 mg/dL: verhoogd risico
• 130 mg/dL en hoger: te hoog

Totaal cholesterolniveau

• minder dan 170 mg/dL: optimaal
• 170-199 mg/dL: verhoogd risico
• 200 mg/dL en hoger: te hoog

Bloedonderzoek

Een bloedtest meet de cholesterolwaarden in het bloed, inclusief het LDL-niveau. Dit bloedonderzoek wordt uitgevoerd op basis van leeftijd, risicofactoren en familiegeschiedenis. Het wordt aanbevolen om het eerste cholesterolonderzoek bij kinderen tussen de negen en elf jaar uit te voeren. Na dit eerste onderzoek is het doorgaans nodig om om de vijf jaar een nieuw onderzoek te doen, tenzij er een familiegeschiedenis van hoge cholesterolwaarden of hart- en vaatziekten is. In dat geval is jaarlijks of om de twee jaar een nieuw onderzoek nodig. Jongvolwassenen vanaf twintig jaar zouden ook elke vijf jaar een cholesteroltest moeten ondergaan. Mannen van 45 tot 65 jaar en vrouwen van 55 tot 65 jaar hebben elk jaar of om de twee jaar een bloedonderzoek nodig.

Behandeling voor een hoog cholesterolniveau

Het verlagen van het LDL-cholesterolgehalte kan worden bereikt door een gezonde levensstijl, medicatie en, indien nodig, aferese.

Gezonde levensstijl

Alcoholinname beperken
Overmatige alcoholconsumptie kan het cholesterol- en triglycerideniveau verhogen. Het is daarom aan te raden de alcoholinname te beperken.

Hartgezond eten
Een hartgezonde voeding beperkt de inname van verzadigde vetten, transvetten en zout. Een diëtist kan helpen bij het opstellen van een geschikt voedingsplan. Vermijd voedingsmiddelen zoals kaas, vet vlees en romige desserts. Focus op mager vlees, schaal- en schelpdieren, vetvrije of magere melkproducten, volkorenproducten, fruit, groenten, olijfolie, noten en havermout.

Gewichtscontrole
Bij overgewicht is het belangrijk om af te vallen, wat kan bijdragen aan het verlagen van het LDL-cholesterolgehalte.

Fysieke activiteit
Regelmatige lichaamsbeweging (minimaal dertig minuten per dag) is essentieel om een gezond cholesterolniveau te behouden.

Stoppen met roken
Roken beschadigt de bloedvaten en verhoogt het risico op hartziekten. Het stoppen met roken kan het cholesterolniveau verbeteren en de algehele gezondheid bevorderen.

Medicatie

Vaak is alleen het aanpassen van de levensstijl niet voldoende om het cholesterolniveau te verlagen. Er zijn verschillende cholesterolverlagende geneesmiddelen beschikbaar, waaronder statines. Deze medicijnen werken op verschillende manieren en kunnen diverse bijwerkingen hebben. De arts bepaalt welke medicatie het meest geschikt is voor de patiënt. Naast medicatie blijft een gezonde levensstijl belangrijk.

Aferese

Bij sommige patiënten met familiale hypercholesterolemie wordt lipoproteïne-aferese toegepast. Tijdens deze behandeling wordt een filtertoestel gebruikt om LDL-cholesterol uit het bloed te verwijderen, waarna het gezuiverde bloed weer aan de patiënt wordt teruggegeven.

Supplementen en cholesterol

Er zijn supplementen op de markt waarvan wordt beweerd dat ze het cholesterolgehalte kunnen verlagen, zoals rode gist rijst, lijnzaad en knoflook. Tot augustus 2024 is er geen wetenschappelijk bewijs dat deze supplementen effectief zijn in het verlagen van cholesterol. Bovendien kunnen supplementen bijwerkingen en interacties met medicijnen veroorzaken. Het is belangrijk om een arts te raadplegen voordat u begint met het gebruik van supplementen.

Praktische tips voor het leven met LDL- en HDL-cholesterolwaarden

Verander je voedingspatroon om gezonde cholesterolwaarden te ondersteunen

Een van de meest effectieve manieren om je LDL-cholesterol (slechte cholesterol) te verlagen en je HDL-cholesterol (goede cholesterol) te verhogen, is door je voedingspatroon aan te passen. Het is belangrijk om verzadigde vetten en transvetten te vermijden, die het LDL-cholesterol kunnen verhogen. Vervang deze door gezonde vetten, zoals die in olijfolie, avocado’s, noten en vette vis. Daarnaast kan het toevoegen van vezels aan je dieet helpen om het LDL-niveau te verlagen. Voedingsmiddelen zoals volkoren granen, groenten, fruit en peulvruchten zijn rijk aan oplosbare vezels, die bijdragen aan een gezond cholesterolgehalte. Zorg ervoor dat je ook voldoende antioxidanten binnenkrijgt, zoals die in bessen, groene thee en noten, die helpen om ontstekingen te verminderen en de cholesterolbalans te verbeteren.

Beweeg regelmatig om HDL-cholesterol te verhogen

Regelmatige fysieke activiteit is essentieel voor het verhogen van je HDL-cholesterolniveau. Aerobe oefeningen, zoals wandelen, hardlopen, fietsen en zwemmen, kunnen je HDL-niveau effectief verhogen, wat helpt om het cholesterol in je bloed op een gezond niveau te houden. Het wordt aanbevolen om minimaal 30 minuten matige intensiteit van fysieke activiteit, zoals snel wandelen, de meeste dagen van de week te doen. Het kan ook nuttig zijn om krachttraining op te nemen in je routine, aangezien het kan bijdragen aan een verbeterde vetverbranding en een betere algehele gezondheid.

Beperk alcoholconsumptie en stop met roken

Overmatige alcoholconsumptie en roken kunnen beide bijdragen aan een slecht cholesterolprofiel. Roken verlaagt de niveaus van HDL-cholesterol, terwijl het tegelijkertijd de opbouw van LDL-cholesterol in je bloedvaten bevordert. Het beperken van alcoholconsumptie tot één drankje per dag voor vrouwen en twee voor mannen kan helpen om een gezond cholesterolniveau te behouden. Stoppen met roken heeft niet alleen voordelen voor je cholesterol, maar verbetert ook je algehele hartgezondheid, verhoogt je energie en verbetert je longfunctie.

Zorg voor een gezond gewicht om cholesterol in balans te houden

Overgewicht kan bijdragen aan een verhoogd LDL-cholesterolgehalte en een lager HDL-cholesterolgehalte. Het verliezen van gewicht door een combinatie van een gezonder voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kan je cholesterolprofiel aanzienlijk verbeteren. Een afname van slechts 5-10% van je lichaamsgewicht kan helpen om je LDL-niveaus te verlagen en je HDL-niveaus te verhogen. Het is belangrijk om geleidelijk gewicht te verliezen door een duurzame benadering van voeding en lichaamsbeweging, in plaats van crashdiëten die op lange termijn niet effectief blijken te zijn.

Gebruik gezonde vetten en oliën in je kookmethoden

Bij het koken is het belangrijk om te kiezen voor gezonde vetten die bijdragen aan het verhogen van je HDL-cholesterol en het verlagen van je LDL-cholesterol. Gebruik bijvoorbeeld olijfolie, avocado-olie of kokosolie in plaats van boter of margarine, die verzadigde vetten bevatten. Deze gezonde vetten helpen om je cholesterolgehalte te verbeteren en kunnen ontstekingen in je lichaam verminderen. Vermijd gefrituurd voedsel, aangezien dit vaak transvetten bevat die slecht zijn voor je cholesterolprofiel. Door gezonde vetten te kiezen, ondersteun je niet alleen een gezond cholesterolgehalte, maar werk je ook aan een algeheel gezond hart.

Eet meer omega-3-vetzuren voor een gezonder hart

Omega-3-vetzuren, die in vette vis zoals zalm, makreel en sardines voorkomen, hebben talrijke voordelen voor je hartgezondheid, waaronder het verlagen van het LDL-cholesterol en het verhogen van het HDL-cholesterol. Omega-3-vetzuren helpen ook bij het verlagen van triglyceriden, wat een ander type vet is dat het risico op hartziekten kan verhogen. Als je geen vis eet, kun je omega-3-vetzuren ook uit plantaardige bronnen halen, zoals lijnzaad, chiazaad, walnoten en algenolie. Het opnemen van voldoende omega-3-vetzuren in je dieet kan dus bijdragen aan een gezond cholesterolprofiel.

Controleer regelmatig je cholesterolwaarden bij de arts

Een belangrijke stap in het beheersen van je cholesterol is regelmatig je cholesterolwaarden laten controleren door een arts. Dit stelt je in staat om een duidelijk beeld te krijgen van je LDL- en HDL-niveaus en eventuele risico’s voor hart- en vaatziekten vroegtijdig te identificeren. Op basis van je cholesterolresultaten kan je arts aanbevelingen doen voor verdere aanpassingen in je voedingspatroon, levensstijl of medicatie. Regelmatige controles helpen je om je voortgang bij het bereiken van gezonde cholesterolwaarden te monitoren en bieden je de mogelijkheid om aanpassingen te maken als dat nodig is.

Overweeg medicatie als aanvullende maatregel

In sommige gevallen, wanneer veranderingen in levensstijl en voeding niet voldoende zijn om je cholesterol op een gezond niveau te krijgen, kan je arts medicijnen aanbevelen. Statines zijn de meest voorgeschreven medicijnen voor het verlagen van LDL-cholesterol. Ze kunnen effectief helpen om het LDL-cholesterol te verlagen en het risico op hart- en vaatziekten te verminderen. Andere medicijnen kunnen ook worden voorgeschreven om HDL-cholesterol te verhogen of triglyceriden te verlagen. Het is belangrijk om de voorgeschreven medicatie trouw in te nemen en regelmatig je cholesterolwaarden te laten controleren om de effectiviteit van de behandeling te monitoren.

Vermijd stress om het effect op je cholesterol te minimaliseren

Langdurige stress kan een negatieve invloed hebben op je cholesterolgehalte, vooral doordat het kan bijdragen aan ongezonde eetgewoonten en verhoogde bloeddruk. Het is belangrijk om manieren te vinden om stress effectief te beheersen om zowel je fysieke als mentale gezondheid te ondersteunen. Technieken zoals meditatie, ademhalingsoefeningen, yoga, of zelfs een rustige wandeling in de natuur kunnen helpen om stress te verminderen. Door regelmatig tijd voor ontspanning in te plannen, kun je de negatieve effecten van stress op je cholesterol en algehele gezondheid minimaliseren.

Lees verder

• Statines: Medicatie om LDL-cholesterol in bloed te verlagen
• Familiaire hypercholesterolemie: Verhoogd cholesterolgehalte