Vleesbomen: Goedaardige gezwellen in baarmoeder bij vrouwen

Vleesbomen zijn gespierde gezwellen die groeien op de baarmoeder. Deze veel voorkomende goedaardige aandoening veroorzaakt meestal geen symptomen. Maar af en toe gaan onder andere wijzigingen in de menstruatie en het plassen gepaard met vleesbomen. De arts behandelt niet altijd een vleesboom wanneer een patiënt hierbij geen symptomen ervaart. Tal van andere niet-invasieve en invasieve behandelingstechnieken zijn nog mogelijk om vleesbomen te verwijderen. Door de vleesbomen treden af en toe wel (ernstige) complicaties op, dus daarom laten vrouwen zich best regelmatig opvolgen door de arts zodat hij deze voorkomt of tijdig behandelt.

• Synoniemen vleesbomen
• Epidemiologie aandoening bij vrouwen
• Oorzaken: Hormonaal en genetisch
• Risicofactoren vleesboom in baarmoeder
• Symptomen: Afwezig of abnormale bloedingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van goedaardige gezwellen in baarmoeder
• Prognose myoma uteri
• Complicaties leiomyomen van baarmoeder
• Preventie myomen van de baarmoeder

Synoniemen vleesbomen

Vleesbomen zijn bekend onder andere bewoordingen, waaronder:

• leiomyomen van de baarmoeder
• myoma uteri
• myomen van de baarmoeder

Epidemiologie aandoening bij vrouwen

Vrouwen tussen dertig- en veertigjarige leeftijd zijn het vaakst getroffen door vleesbomen, al zijn ze wel op elke leeftijd mogelijk. Vrouwen jonger dan twintig jaar zijn echter zelden getroffen door een vleesboom. Ze komen vaker voor bij vrouwen met een zwarte huidskleur dan bij vrouwen met een blanke huidskleur. Bij vrouwen met een zwarte huidskleur groeien de vleesbomen om onbekende redenen sneller en verschijnen ze ook eerder.

Oorzaken: Hormonaal en genetisch

Waarom vleesbomen precies ontstaan, is niet duidelijk. Hormonen in het lichaam (oestrogeen en progesteron) doen het slijmvlies van de baarmoeder maandelijks verdikken. Deze hormonen dragen mogelijk bij aan de groei van vleesbomen. Tijdens de menopauze gebeurt een verlaagde productie van hormonen waardoor veel vleesbomen krimpen. Bij premenopauzale vrouwen zijn bovendien soms kleine vleesbomen aanwezig. Bepaalde genetische factoren leiden ook tot vleesbomen; de verschillen tussen de vleesboomcellen en normale cellen zijn al aanwezig in de baarmoeder. Daarnaast zijn tal van verhogende risicofactoren bekend voor de totstandkoming van vleesbomen.

Risicofactoren vleesboom in baarmoeder

Vrouwen krijgen vaker te maken met vleesbomen wanneer deze aandoening reeds in de familie aanwezig is. Het op vroeg leeftijd krijgen van de maandstonden, het gebruik van anticonceptie, het tekort aan vitamine D, het overmatig gebruik van alcohol en het overmatig eten van rood vlees en weinig groene groenten, fruit of melk zijn andere bijdragende factoren voor het ontwikkelen van vleesbomen. De aandoening acromegalie vormt een andere risicofactor. Bij deze zeldzame ziekte vindt een overproductie van groeihormoon plaats door de aanwezigheid van een hypofysetumor. De aandoening gaat gepaard met afwijkingen aan de botten en het gezicht, maar veroorzaakt soms ook vleesbomen.

Symptomen: Afwezig of abnormale bloedingen

Bij vleesbomen zijn niet altijd symptomen aanwezig, want bij sommige vrouwen detecteert een arts dit pas tijdens een standaard onderzoek of een echografie. Vleesbomen variëren sterk in grootte (van enkel microscopisch zichtbaar tot de volledige opvulling van de baarmoeder), vorm, gewicht, aantal (één of meerdere) en locatie (in de baarmoeder, de baarmoederwand of op het oppervlak van de baarmoeder).

Wanneer wel symptomen aanwezig zijn, omvatten deze:

• bekkenkrampen of periodieke pijn in het bekkengebied (bekkenpijn)
• constipatie
• druk, pijn of volheid in het onderste gedeelte van de maag
• een miskraam
• een vergrote buik en baarmoeder
• menstruatie: bloedingen tussen de menstruatieperiode, een langer dan normale of pijnlijke menstruatieperiode en zware bloedingen tijdens de menstruatie, soms met de vorming van bloedstolsels
• onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid)
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap (dyspareunie)
• plasproblemen zoals vaak plassen (pollakisurie) of moeite met het legen van de blaas (urineretentie)
• vaginaal bloedverlies na het vrijen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Een gynaecologisch onderzoek onthult veranderingen in de vorm van de baarmoeder. Het opsporen van vleesbomen vormt echter een klinische uitdaging, en is tevens lastiger bij vrouwen met overgewicht (obesitas). Een hysteroscopie is een inwendig kijkonderzoek dat nodig is om de baarmoeder te inspecteren. De arts zet tevens een transvaginale echografie (onderzoek via sonde in vagina) in om met behulp van geluidsgolven een beeld van de baarmoeder te creëren. Een MRI-scan is ook inzetbaar, waarbij krachtige magneten en radiogolven bruikbaar zijn voor het maken van een foto. Voorts voert de arts mogelijk een hysterosalpingografie (radiografisch beeld van baarmoeder en eileiders) uit. Bij andere vrouwen zet de arts een endometriumbiopsie in waarbij hij een weefselmonster (biopt) wegneemt uit de bekleding van de baarmoeder om kanker of andere aandoeningen uit te sluiten. In zeldzame gevallen is het nodig om een (diagnostische) laparoscopie uit te voeren bij de aanwezigheid van abnormale bloedingen, waarbij de arts de buikholte of het bekkengebied inspecteert en zo vleesbomen identificeert.

Differentiële diagnose

De arts voert diverse (beeldvormende) onderzoeken uit om vleesbomen op te sporen en andere aandoeningen met een gelijkaardig klinisch beeld uit te sluiten zoals:

• adenomyose (pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder)
• baarmoederkanker
• blaaskanker
• dikkedarmkanker
• een baarmoederpoliep
• een bekkenabces
• een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• een hematoom (bloeduitstorting door bloed buiten bloedvaten)
• een leiomyosarcoom
• een ovariële cyste (abnormaal gevormde blaasvormige holte in lichaam) (cyste op de eierstokken = eierstokcyste)
• een vergroting van de baarmoeder
• een zwangerschap
• eierstokkanker
• hydrosalpinx (verstopte eileider door de aanwezigheid van vocht in de eileider)
• primaire eileidergezwellen
• pyosalpinx (de aanwezigheid van pus in de eileiders)
• tumoren van het maagdarmkanaal en de urinewegen, lymfomen (kanker van lymfocyten) en bottumoren

Behandeling van goedaardige gezwellen in baarmoeder

Diverse behandelingsopties zijn mogelijk, afhankelijk van de eventuele kinderwens van de vrouw, haar leeftijd, de aanwezige symptomen, het type vleesbomen, de algemene gezondheid van de vrouw en de reeds aanwezige zwangerschap van de vrouw.

Niet-invasieve behandeling

Volgende niet-invasieve behandelingen zijn mogelijk bij vleesbomen:

• de anticonceptiepil vermindert de zware menstruatie (menorragie)
• hormoontherapie-injecties doen vleesbomen krimpen (enkel voor een korte periode inzetbaar)
• ijzersupplementen voorkomen of behandelen bloedarmoede als gevolg van hevige menstruaties
• pijnstillers zoals ibuprofen of naproxen voor de behandeling van krampen of pijn
• spiraaltje dat hormonen vrijlaat waardoor zware bloedingen en pijn verminderen
• tranexaminezuur de vermindert de hoeveelheid bloedstroom
• waakzaam wachten waarbij de arts regelmatig een echografie neemt en een gynaecologisch onderzoek uitvoert om de groei van de vleesboom op te volgen

Invasieve behandelingen

Chirurgie en andere medische behandelingen voor de behandeling van vleesbomen zijn ook mogelijk. De arts verwijdert vleesbomen soms met behulp van een hysteroscopie (inwendig kijkonderzoek van de baarmoeder) of anders met behulp van een chirurgische ingreep, in medische termen gekend als een myomectomie. Bovendien is voor sommige vrouwen een baarmoeder slagaderembolisatie mogelijk. Deze procedure stopt de bloedtoevoer naar de vleesboom, waardoor deze krimpt en uiteindelijk afsterft. Tot slot is een hysterectomie mogelijk, een ingreep waarbij de arts de baarmoeder volledig verwijdert. Deze operatie is nuttig wanneer geen enkele andere behandeling effectief is.

Prognose myoma uteri

Wanneer een vrouw geen symptomen heeft, is een behandeling niet altijd nodig. Tijdens een zwangerschap groeien vleesbomen door de hogere oestrogeenniveaus. De vleesbomen krijgen meestal weer hun oorspronkelijke grootte nadat de baby is geboren.

Complicaties leiomyomen van baarmoeder

Mogelijke complicaties van vleesbomen omvatten:

• een keizersnede bij een bevalling (wanneer de vleesboom het geboortekanaal blokkeert of de baby hierdoor in een gevaarlijke positie terechtkomt)
• een leiomyosarcoom in de baarmoeder (kanker met abnormale vaginale bloedingen en buikpijn)
• een verdraaide vleesboom (leidt tot verstopte bloedvaten die de zwelling voeden); hiervoor is een ingreep nodig
• een vroeggeboorte van de baby (doordat de baarmoeder onvoldoende ruimte bezit)
• ernstige pijn of erg zware bloedingen waardoor een spoedoperatie nodig is
• ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort als gevolg van de zware bloedingen)
• het Asherman-syndroom (verklevingen in de baarmoeder)
• onvruchtbaarheid (zeldzaam)
• urineweginfecties (wanneer de vleesboom op de blaas drukt, is het moeilijk om de blaas volledig te ledigen)
• zware bloedingen direct na de bevalling

Preventie myomen van de baarmoeder

Vleesbomen zijn niet te voorkomen, maar het verminderen van suiker in de voeding vermindert bij sommige vrouwen de totstandkoming van een vleesboom. Volgende voedingsmiddelen werken tevens preventief: vers fruit en kruisbloemige groenten zoals rucola, broccoli, kool, bloemkool, boerenkool en raapstelen. Kruisbloemige groenten zijn rijk aan betacaroteen, foliumzuur, vitamine C, E en K en andere mineralen. Ze zitten ook bomvol vezels. Regelmatige lichaamsbeweging verlaagt tot slot de kansen op vleesbomen.

Lees verder

• Myomectomie: Operatie om vleesbomen te verwijderen
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen