Vleesbomen: Goedaardige gezwellen in baarmoeder bij vrouwen

Vleesbomen zijn gespierde gezwellen die groeien op de baarmoeder. Deze veel voorkomende goedaardige aandoening veroorzaakt meestal geen symptomen. Maar af en toe gaan onder andere wijzigingen in de menstruatie en het plassen gepaard met vleesbomen. De arts behandelt niet altijd een vleesboom wanneer een patiënt hierbij geen symptomen ervaart. Tal van andere niet-invasieve en invasieve behandelingstechnieken zijn nog mogelijk om vleesbomen te verwijderen. Door de vleesbomen treden af en toe wel (ernstige) complicaties op, dus daarom laten vrouwen zich best regelmatig opvolgen door de arts zodat hij deze voorkomt of tijdig behandelt.

• Synoniemen vleesbomen
• Epidemiologie aandoening bij vrouwen
• Oorzaken: Hormonaal en genetisch
• Risicofactoren vleesboom in baarmoeder
• Symptomen: Afwezig of abnormale bloedingen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van goedaardige vleesbomen
• Prognose en complicaties van vleesbomen
• Complicaties
• Preventie van vleesbomen

Synoniemen vleesbomen

Vleesbomen zijn bekend onder andere bewoordingen, waaronder:

• leiomyomen van de baarmoeder
• myoma uteri
• myomen van de baarmoeder

Epidemiologie aandoening bij vrouwen

Vrouwen tussen dertig- en veertigjarige leeftijd zijn het vaakst getroffen door vleesbomen, al zijn ze wel op elke leeftijd mogelijk. Vrouwen jonger dan twintig jaar zijn echter zelden getroffen door een vleesboom. Ze komen vaker voor bij vrouwen met een zwarte huidskleur dan bij vrouwen met een blanke huidskleur. Bij vrouwen met een zwarte huidskleur groeien de vleesbomen om onbekende redenen sneller en verschijnen ze ook eerder.

Oorzaken: Hormonaal en genetisch

Waarom vleesbomen precies ontstaan, is niet duidelijk. Hormonen in het lichaam (oestrogeen en progesteron) doen het slijmvlies van de baarmoeder maandelijks verdikken. Deze hormonen dragen mogelijk bij aan de groei van vleesbomen. Tijdens de menopauze gebeurt een verlaagde productie van hormonen waardoor veel vleesbomen krimpen. Bij premenopauzale vrouwen zijn bovendien soms kleine vleesbomen aanwezig. Bepaalde genetische factoren leiden ook tot vleesbomen; de verschillen tussen de vleesboomcellen en normale cellen zijn al aanwezig in de baarmoeder. Daarnaast zijn tal van verhogende risicofactoren bekend voor de totstandkoming van vleesbomen.

Risicofactoren vleesboom in baarmoeder

Vrouwen krijgen vaker te maken met vleesbomen wanneer deze aandoening reeds in de familie aanwezig is. Het op vroeg leeftijd krijgen van de maandstonden, het gebruik van anticonceptie, het tekort aan vitamine D, het overmatig gebruik van alcohol en het overmatig eten van rood vlees en weinig groene groenten, fruit of melk zijn andere bijdragende factoren voor het ontwikkelen van vleesbomen. De aandoening acromegalie vormt een andere risicofactor. Bij deze zeldzame ziekte vindt een overproductie van groeihormoon plaats door de aanwezigheid van een hypofysetumor. De aandoening gaat gepaard met afwijkingen aan de botten en het gezicht, maar veroorzaakt soms ook vleesbomen.

Symptomen: Afwezig of abnormale bloedingen

Bij vleesbomen zijn niet altijd symptomen aanwezig, want bij sommige vrouwen detecteert een arts dit pas tijdens een standaard onderzoek of een echografie. Vleesbomen variëren sterk in grootte (van enkel microscopisch zichtbaar tot de volledige opvulling van de baarmoeder), vorm, gewicht, aantal (één of meerdere) en locatie (in de baarmoeder, de baarmoederwand of op het oppervlak van de baarmoeder).

Wanneer wel symptomen aanwezig zijn, omvatten deze:

• bekkenkrampen of periodieke pijn in het bekkengebied (bekkenpijn)
• constipatie
• druk, pijn of volheid in het onderste gedeelte van de maag
• een miskraam
• een vergrote buik en baarmoeder
• menstruatie: bloedingen tussen de menstruatieperiode, een langer dan normale of pijnlijke menstruatieperiode en zware bloedingen tijdens de menstruatie, soms met de vorming van bloedstolsels
• onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid)
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap (dyspareunie)
• plasproblemen zoals vaak plassen (pollakisurie) of moeite met het legen van de blaas (urineretentie)
• vaginaal bloedverlies na het vrijen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek Een gynaecologisch onderzoek onthult veranderingen in de vorm van de baarmoeder. Het opsporen van vleesbomen vormt echter een klinische uitdaging, en is tevens lastiger bij vrouwen met overgewicht (obesitas). Een hysteroscopie is een inwendig kijkonderzoek dat nodig is om de baarmoeder te inspecteren. De arts zet tevens een transvaginale echografie (onderzoek via sonde in vagina) in om met behulp van geluidsgolven een beeld van de baarmoeder te creëren. Een MRI-scan is ook inzetbaar, waarbij krachtige magneten en radiogolven bruikbaar zijn voor het maken van een foto. Voorts voert de arts mogelijk een hysterosalpingografie (radiografisch beeld van baarmoeder en eileiders) uit. Bij andere vrouwen zet de arts een endometriumbiopsie in waarbij hij een weefselmonster (biopt) wegneemt uit de bekleding van de baarmoeder om kanker of andere aandoeningen uit te sluiten. In zeldzame gevallen is het nodig om een ARTIKEL=169154 laparoscopie[/ARTIKEL] uit te voeren bij de aanwezigheid van abnormale bloedingen, waarbij de arts de buikholte of het bekkengebied inspecteert en zo vleesbomen identificeert.

Differentiële diagnose De arts voert diverse (beeldvormende) onderzoeken uit om vleesbomen op te sporen en andere aandoeningen met een gelijkaardig klinisch beeld uit te sluiten zoals:

• adenomyose (pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder)
• baarmoederkanker
• blaaskanker
• dikkedarmkanker
• een baarmoederpoliep
• een bekkenabces
• een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• een hematoom (bloeduitstorting door bloed buiten bloedvaten)
• een leiomyosarcoom
• een ovariële cyste (abnormaal gevormde blaasvormige holte in lichaam) (cyste op de eierstokken = eierstokcyste)
• een vergroting van de baarmoeder
• een zwangerschap
• eierstokkanker
• hydrosalpinx (verstopte eileider door de aanwezigheid van vocht in de eileider)
• primaire eileidergezwellen
• pyosalpinx (de aanwezigheid van pus in de eileiders)
• tumoren van het maagdarmkanaal en de urinewegen, lymfomen (kanker van lymfocyten) en bottumoren

Behandeling van goedaardige vleesbomen

Vleesbomen hebben vaak geen behandeling nodig als ze geen symptomen veroorzaken. De arts controleert de toestand regelmatig, en de patiënt kan vragen om behandeling indien de symptomen hun dagelijks leven beïnvloeden of als de vleesbomen ongemak veroorzaken.

Behandelingsopties Tal van behandelingstechnieken zijn beschikbaar, met de keuze voor een bepaalde behandeling afhankelijk van de ernst van de symptomen, de grootte van de vleesbomen en de gewenste zwangerschap. Behandelopties zijn onder andere:

• Medicatie (hormoontherapie, hormonale anticonceptiva, progestageen en andere medicatie). Hormonale anticonceptiva helpen bij het reguleren van de menstruatie en kunnen bloeding verminderen. Progesteron-injecties en het hormoon GnRH kunnen ook de grootte van vleesbomen verminderen.
• Minimaal invasieve procedures zoals een endometriumablatie (verwijdering van het baarmoederslijmvlies), myoomembolisatie (blokkeren van bloedtoevoer naar de vleesbomen met een kleine ballon) en hysteroscopische myomectomie (verwijdering van vleesbomen via een kijkoperatie door de vagina).
• Chirurgische ingrepen zoals een myomectomie (verwijdering van vleesbomen zonder de baarmoeder te verwijderen) en hysterectomie (verwijdering van de baarmoeder).
• Uiteindelijk kan de arts de keuze maken voor een hysterectomie bij terugkerende en ernstige symptomen of bij een vermoeden van kanker. De hysterectomie wordt uitgevoerd via een abdominale benadering (door een incisie in de buik), via een vaginale benadering (door de vagina) of via een laparoscopische benadering (door meerdere kleine incisies en het gebruik van een laparoscoop). Een hysterectomie leidt tot een permanente beëindiging van de menstruatie en kan leiden tot menopauze bij vrouwen onder de vijftig jaar. Bij een hysterectomie zijn geen toekomstige zwangerschappen mogelijk.

Prognose en complicaties van vleesbomen

De meeste vleesbomen veroorzaken geen problemen en kunnen zonder ingreep behandeld worden. Hun grootte kan fluctueren, waarbij veel vleesbomen tijdens of na de zwangerschap krimpen. Tijdens een zwangerschap groeien vleesbomen vaak sneller door een toename van de hormonale productie. Vleesbomen kunnen het probleem soms ernstiger maken, bijvoorbeeld door problemen met het zwanger worden, door pijn bij de geslachtsgemeenschap, problemen bij plassen of met menstruatie en door ernstige bloedingen.

Complicaties

Mogelijke complicaties van vleesbomen zijn onder andere:

• een verhoogd risico op een miskraam door verhoogde bloeding tijdens de zwangerschap. Vleesbomen kunnen de bloedstroom naar de baarmoeder verstoren en leiden tot onregelmatige of zware bloeding, wat het risico op een miskraam verhoogt.
• een verhoogd risico op vroeggeboorte. Vleesbomen kunnen de baarmoeder oprekken of druk uitoefenen op de baarmoederhals, wat kan bijdragen aan een vroegtijdige bevalling.
• tijdens de bevalling een verhoogd risico op een keizersnede (c-section) door een abnormale ligging van de baby. Vleesbomen kunnen de normale positie van de baby beïnvloeden, wat kan leiden tot een keizersnede om complicaties te vermijden.
• infertiliteit en een verhoogd risico op een verstoorde implantatie bij IVF. Vleesbomen kunnen de baarmoederholte vervormen, wat kan interfereren met de implantatie van een embryo tijdens in-vitrofertilisatie (IVF).
• pijnlijke menstruatie en ernstig verhoogde menstruatiebloedingen, mogelijk leidend tot bloedarmoede (anemie). Vleesbomen kunnen de baarmoederwand irriteren en leiden tot hevige menstruatiebloedingen, wat kan resulteren in bloedarmoede door ijzertekort.
• plaspijn en urine-incontinentie door een groter wordende baarmoeder die druk uitoefent op de blaas. Grote vleesbomen kunnen de blaas onder druk zetten, wat leidt tot frequente aandrang om te plassen, pijn bij het urineren of urine-incontinentie.
• problemen met het indalen van de baby bij de bevalling. Vleesbomen kunnen de ruimte in de baarmoeder verminderen, waardoor het moeilijker wordt voor de baby om in de juiste positie te komen voor de bevalling.
• onderliggende afwijkingen en vormen van kanker, zoals het leiomyosarcoom (maligne vorm van vleesbomen). Hoewel zeldzaam, kunnen vleesbomen kwaadaardig worden. Het leiomyosarcoom is een agressieve vorm van kanker die uit vleesbomen kan ontstaan en verdere medische behandeling vereist.

Preventie van vleesbomen

Er zijn geen bewezen manieren om vleesbomen volledig te voorkomen, maar het verminderen van risicofactoren kan helpen. Enkele strategieën die mogelijk bijdragen aan het verminderen van het risico op het ontwikkelen van vleesbomen zijn:

Het handhaven van een gezonde levensstijl door regelmatig te bewegen en een evenwichtig voedingspatroon te volgen. Een gezonde voeding kan helpen bij het reguleren van hormoonspiegels, wat een rol speelt bij de ontwikkeling van vleesbomen.

Regelmatige medische controles en gynaecologische onderzoeken kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van vleesbomen. Vroege detectie kan de behandeling optimaliseren en complicaties verminderen.

Vermijden van risicofactoren zoals overgewicht en roken, die mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van vleesbomen.

Het monitoren en behandelen van hormonale onevenwichtigheden kan ook helpen, omdat hormonale veranderingen een rol kunnen spelen bij de groei van vleesbomen.

Hoewel deze maatregelen geen garantie bieden tegen het ontstaan van vleesbomen, kunnen ze bijdragen aan een algehele betere gezondheid van de baarmoeder en mogelijk het risico verminderen.

Lees verder

• Myomectomie: Operatie om vleesbomen te verwijderen
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen