Astma: Chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen

Astma, wat staat voor “moeilijk ademen”, is één van de meest voorkomende chronische luchtwegaandoeningen waarbij de patiënt kortademig is, een piepende ademhaling heeft en tal van bijkomende symptomen vertoont. Een chronische ontsteking van de luchtwegen veroorzaakt astma. De aandoening is niet te genezen, maar dankzij de medische vooruitgang is een goede ondersteunende en symptomatische behandeling voorhanden die de patiënt permanent moet blijven volgen.

• Astma: Chronische luchtwegaandoening
• Terminologie
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken aandoening
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Uitlokkende prikkels
• Verschil tussen normale en astmatische luchtwegen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandelingen
• Prognose aandoening
• Complicaties
• Preventie bij astma
• Praktische tips voor het omgaan met astma
• Leer je triggers kennen en vermijd ze
• Gebruik je medicatie zoals voorgeschreven
• Volg je ademhalingsfrequentie en symptomen bij
• Houd je leefomgeving schoon en stofvrij
• Draag geschikte kleding bij koud of droog weer
• Houd een goede luchtvochtigheid in huis
• Blijf fysiek actief, maar pas je activiteiten aan
• Ken de symptomen van een astma-aanval en reageer snel
• Communiceer je astma bij je werk en andere instellingen
• Blijf op de hoogte van de laatste behandelingsopties en technologieën
• Gebruik ondersteunende therapieën zoals ademhalingsoefeningen
• Zorg voor een gezonde levensstijl om je astma te ondersteunen
• Misvattingen rond astma
• Astma is alleen een ziekte die kinderen treft
• Astma kan vanzelf overgaan zonder behandeling
• Astma is altijd zichtbaar bij een lichamelijk onderzoek
• Je hebt geen astma-aanval als je geen hoest hebt
• Astma kan genezen worden
• Astma is alleen het gevolg van allergieën

Astma: Chronische luchtwegaandoening

Astma, ook gekend als asthma bronchiale, is een luchtwegaandoening in de longen (de luchtwegen). Bij astma heeft de patiënt aanvallen van expiratoire dyspnoe (de medische term voor "kortademigheid bij de uitademing") door spasme van de gladde spiercellen van de bronchi. De gevolgen van de bronchusvernauwing zijn een toename van de weerstand op de luchtstroom tijdens de expiratie, waardoor een vertraagde en piepende ademhaling op gang komt. Bronchusvernauwing is mogelijk zichtbaar. De patiënt maakt dan duidelijk diepe inspiratiebewegingen en heeft last van dyspnoe (kortademigheid). Kortademigheid is echter niet het enige symptoom van astma.

Terminologie

Voor astma, longemfyseem en chronische bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) werd vroeger vaak dezelfde term gebruikt: CARA (chronische aspecifieke respiratoire aandoening). Omdat de verschillen tussen astma en de twee andere ziektes groot zijn, kregen chronische bronchitis (aanhoudende ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) en longemfyseem een nieuwe naam. Nu spreken artsen over astma en COPD (chronisch obstructief longlijden). Deze term omvat alle longziekten waarvan een chronische vernauwing van de luchtwegen de oorzaak is. Door toenemend rookgedrag en luchtvervuiling komen deze aandoeningen vaker voor.

Epidemiologie

Astma is een veelvoorkomende aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft. Het is een chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen die leidt tot symptomen zoals kortademigheid, piepende ademhaling, hoesten en benauwdheid op de borst. Astma kan op elke leeftijd beginnen, maar het wordt vaak voor het eerst gediagnosticeerd in de kindertijd. De prevalentie van astma is de afgelopen decennia toegenomen, vooral in stedelijke gebieden, en het komt vaker voor in geïndustrialiseerde landen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt het aantal gevallen van astma wereldwijd geschat op meer dan 235 miljoen mensen. In veel landen heeft astma een aanzienlijke impact op de gezondheid van de bevolking, zowel door de ziekte zelf als door de maatschappelijke kosten van behandelingen en verzuim van werk of school.

Prevalentie van astma wereldwijd
Astma komt wereldwijd voor, met aanzienlijke verschillen tussen landen en regio's. In ontwikkelde landen, waar blootstelling aan omgevingsfactoren zoals vervuiling en allergenen hoger is, is de prevalentie van astma meestal groter. In de VS wordt geschat dat ongeveer 8% van de volwassenen en 10% van de kinderen lijden aan astma. In Europa varieert de prevalentie tussen 5% en 15%, afhankelijk van het land en de leeftijdsgroep.

Factoren die de epidemiologie beïnvloeden
Factoren zoals genetica, omgevingsinvloeden (zoals luchtvervuiling en tabaksrook) en blootstelling aan allergenen spelen een cruciale rol in de prevalentie van astma. Ook een verandering in de levensstijl, met name de afname van fysieke activiteit en verhoogde blootstelling aan verontreinigende stoffen, lijkt bij te dragen aan de stijgende cijfers van astma. Sociale determinanten van gezondheid, zoals socio-economische status, kunnen de prevalentie en ernst van astma verder beïnvloeden.

Mechanisme

Het mechanisme van astma wordt gekarakteriseerd door een chronische ontsteking van de luchtwegen, die leidt tot een verhoogde gevoeligheid van de luchtwegen voor verschillende prikkels. Deze ontsteking resulteert in verkramping van de gladde spieren in de luchtwegen, wat leidt tot vernauwing van de luchtwegen en een beperking van de luchtstroom. De ontsteking wordt vaak aangewakkerd door allergenen, virale infecties, luchtvervuiling of fysieke inspanning.

Inflammatoire cellen in de luchtwegen
Bij astma is er een verhoogde aanwezigheid van ontstekingscellen in de luchtwegen, zoals eosinofielen, T-helpercellen en mastcellen. Deze cellen spelen een centrale rol in het veroorzaken van de ontsteking en het versterken van de luchtwegreactie op prikkels. De ontsteking leidt tot zwelling van de luchtwegwand, overproductie van slijm en vernauwing van de luchtwegen, wat resulteert in symptomen zoals piepende ademhaling en kortademigheid.

Vernauwing van de luchtwegen door bronchospasme
Bij astma kunnen de spieren rondom de luchtwegen samentrekken, een proces dat bronchospasme wordt genoemd. Dit leidt tot een plotselinge vernauwing van de luchtwegen, waardoor de ademhaling moeilijker wordt. Bronchospasme wordt vaak uitgelokt door triggers zoals allergenen, infecties, koude lucht of fysieke activiteit.

Oorzaken aandoening

Aan de basis van astma ligt een chronische ontsteking van de luchtwegen. Bij een extra prikkeling van de ontstoken luchtwegen vernauwen ze zich, wat een astma-aanval uitlokt. Patiënten krijgen een benauwd gevoel, hebben ademhalingsproblemen, gaan hoesten en hebben een piepende ademhaling.

Diverse oorzaken dragen bij aan het ontstaan van de aandoening. Hierbij spelen allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stoffen) en erfelijkheid een belangrijke rol. Zo heeft meer dan vier op de vijf kinderen met astma ook een allergie. Alleen een patiënt met een erfelijke aanleg voor astma krijgt mogelijk de ziekte. Als één van de ouders astmatisch of allergisch is, heeft een kind vijftig procent kans ook aanleg te hebben voor de ziekte. Of de longaandoening zich daadwerkelijk ontwikkelt, hangt af van de leefomgeving.

Dat er steeds meer astmapatiënten zijn, heeft mogelijk te maken met veranderingen in het leefmilieu en de levensstijl:

• Een kind wiens moeder tijdens de zwangerschap rookt, heeft hierbij ook een grotere kans om later astma te krijgen;
• Het gewijzigde voedingspatroon, met minder groenten en fruit en meer kant-en-klare maaltijden, is een mogelijke oorzaak;
• Het voorkomen van astma hangt veel af van de plaats waar kinderen opgroeien. Baby's die tijdens hun eerste levensjaar vaak ziek zijn en kinderen die opgroeien op een boerderij hebben bijvoorbeeld minder vaak astma;
• Kinderen krijgen nauwelijks de kans om weerstand op te bouwen tegen natuurlijke prikkels zoals bacteriën en virussen. Dit komt omdat we overmatig gebruikmaken van hygiëne en antibiotica;
• Verstedelijking, vervuiling en betere woningisolatie zonder voldoende ventilatie spelen eveneens een belangrijke rol bij het ontstaan van de ziekte.

Risicofactoren

Astma kan door verschillende risicofactoren worden beïnvloed, waaronder genetische aanleg, omgevingsfactoren en blootstelling aan bepaalde stoffen. Het is belangrijk om deze risicofactoren te begrijpen, aangezien ze een cruciale rol spelen bij de ontwikkeling en verergering van astma. Risicofactoren kunnen zowel op jonge als op latere leeftijd invloed hebben op het ontstaan van astma.

Genetische factoren en astma
Astma heeft een sterke genetische component. Mensen met een familiegeschiedenis van astma of andere allergieën, zoals hooikoorts of eczeem, hebben een verhoogd risico om zelf astma te ontwikkelen. Genetische predispositie kan invloed hebben op de immuunrespons en de gevoeligheid voor luchtweginflammatie.

Omgevingsfactoren en astma
Omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan tabaksrook, luchtvervuiling en allergenen (bijv. huisstofmijten, schimmels, pollen), kunnen het risico op astma verhogen. Vroege blootstelling aan dergelijke factoren, vooral in de kindertijd, kan de kans vergroten dat iemand astma ontwikkelt.

Risicogroepen

Er zijn bepaalde groepen mensen die een hoger risico lopen om astma te ontwikkelen. Deze risicogroepen omvatten mensen met een familiegeschiedenis van astma, mensen die werken in bepaalde beroepen of omgevingen, en mensen die op jonge leeftijd in contact komen met bepaalde risicofactoren.

Kinderen met een familiegeschiedenis van allergieën
Kinderen die een ouder of een broer of zus hebben met astma of andere allergieën hebben een groter risico om zelf astma te ontwikkelen. Het risico is het grootst bij kinderen die op jonge leeftijd worden blootgesteld aan omgevingsfactoren zoals roken of verontreinigde lucht.

Volwassenen met een beroep gerelateerd aan astma
Bepaalde beroepsgroepen, zoals schoonmakers, landbouwarbeiders en werknemers in de bouw, kunnen een verhoogd risico lopen op astma door blootstelling aan stoffen die de luchtwegen irriteren. Dit type astma wordt vaak aangeduid als beroepsastma.

Symptomen

In 1995 hebben de belangrijkste wetenschappers op het gebied van astma de huidige inzichten samengevat. Sindsdien bestaat een opsomming van de belangrijkste symptomen van astma. De symptomen variëren in ernst. Sommige patiënten hebben zelfs tijdens bepaalde perioden geen klachten.

Een chronische ontsteking van de luchtwegen veroorzaakt overgevoeligheid van de luchtwegen. Hierdoor zijn de luchtwegen in wisselende mate vernauwd, maar de luchtwegvernauwing vermindert vaak spontaan of na therapie. De luchtdoorvoer is tevens belemmerd, wat resulteert in een trage en moeizame uitademing. Veel voorkomende symptomen zijn een piepende ademhaling, reutels, kortademigheid, drukkend gevoel (pijn) op de borst en hoesten, vooral ’s nachts (nachtelijk hoesten) of ’s morgens.

Als een patiënt een opstoot van astma krijgt, kan hij plotselinge aanvallen van expiratoire dyspnoe ervaren met actieve expiratie en wheezing (piepend geluid bij de uitademing). Ook kan er een evolutie naar chronische astmatiforme bronchitis optreden, wat leidt tot blijvende bronchoconstrictie. Af en toe verschijnen er ook neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen), een mondademhaling of aanhoudend hikken. Verder lijden sommige patiënten aan eosinofiele astma, een ernstige vorm van astma met een belemmerde luchtstroom en kortademigheid.

Uitlokkende prikkels

De prikkels die een astma-aanval uitlokken verschillen van persoon tot persoon en van moment tot moment. Er zijn twee soorten prikkels: allergische en niet-allergische prikkels.

Allergische prikkels
Enkele voorbeelden van allergische prikkels zijn:

• dierlijke eiwitten;
• geneesmiddelen;
• huidschilfers van dieren (bijvoorbeeld huidschilfers van honden);
• huisstofmijt;
• pollen;
• schimmelsporen;
• stuifmeel;
• toevoegingen van voedingsmiddelen.

Niet-allergische prikkels
Niet-allergische prikkels omvatten onder andere:

• Lichamelijke inspanning, zeker als de patiënt deze niet rustig uitvoert (Inspanningsastma: astma waarbij de klachten meestal van korte duur zijn);
• Mist, regen, temperatuurwisselingen of koude lucht;
• Rook, verf, bak- en braadluchtjes, uitlaatgassen, parfum, schoonmaakmiddelen of drukinkt;
• Stress, hevige emoties of hyperventilatie.

Iedereen kan hier mogelijk last van hebben, maar astmatici ervaren hiervan een benauwd gevoel. Een infectie van de luchtwegen kan astma tijdelijk verergeren.

Verschil tussen normale en astmatische luchtwegen

Het verschil tussen een normale en astmatische luchtweg is makkelijk te achterhalen. Astmatische patiënten hebben luchtwegen die bedekt zijn met verkrampte spieren, terwijl deze bij een normale luchtweg ontspannen zijn. In de luchtweg van een astmatische patiënt is tevens veel slijm (sputum) te vinden. Dit slijm hoest de patiënt constant op omdat het een vervelend gevoel geeft en mogelijk een gevoel van verstikking teweegbrengt.

Bij een luchtwegontsteking verdikken de slijmvliezen in de luchtwegen. De spieren rondom de luchtwegen gaan samentrekken en raken verkrampt. De slijmvliezen gaan vervolgens meer slijm en vocht produceren, waardoor de doorgang van lucht verkleint en ademhalingsproblemen ontstaan. Zowel in- als uitademen wordt moeilijker, wat kan leiden tot een benauwd gevoel.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van astma zijn indicaties dat de ziekte verergert en medische aandacht vereist. Het is belangrijk om de symptomen te herkennen, zodat tijdig ingegrepen kan worden om verdere complicaties te voorkomen.

Piepende ademhaling en kortademigheid
Piepende ademhaling, vooral bij uitademen, en kortademigheid zijn de meest voorkomende symptomen van astma. Deze symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen verergeren bij blootstelling aan triggers zoals allergenen of virale infecties.

Verergering van hoesten en slijmproductie
Een toename van hoesten, vooral 's nachts of in de vroege ochtend, kan wijzen op een verergering van astma. Patiënten met astma kunnen ook een verhoogde slijmproductie ervaren, wat de luchtwegen verder kan blokkeren.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van astma wordt gesteld op basis van een combinatie van klinische symptomen, medische geschiedenis en verschillende diagnostische testen. Het stellen van een juiste diagnose is essentieel voor het bepalen van de beste behandelingsstrategie en het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt. Onderzoeksmethoden helpen artsen om te bevestigen of astma de oorzaak is van de ademhalingsklachten en om de ernst van de aandoening vast te stellen.

Anamnese en klinisch onderzoek
Een grondige anamnese, inclusief het in kaart brengen van symptomen zoals hoesten, kortademigheid en piepende ademhaling, is een belangrijke eerste stap in de diagnose van astma. De arts zal ook vragen naar een familiegeschiedenis van astma of andere allergieën, omdat genetische factoren een rol spelen in de aandoening. Het klinisch onderzoek omvat het luisteren naar de longen met een stethoscoop om piepende ademhaling of andere tekenen van luchtwegvernauwing te detecteren.

Longfunctieonderzoek: Spirometrie
Spirometrie is de belangrijkste test voor het meten van de longfunctie bij astma. Deze test meet het volume en de snelheid van de lucht die uit de longen wordt uitgeademd. Bij astma is er vaak sprake van een vermindering van de luchtstroom, vooral na het inademen van bepaalde stoffen of na inspanning. Een belangrijk kenmerk van astma is de reversibiliteit van de luchtwegvernauwing, wat betekent dat de longfunctie vaak verbetert na toediening van een luchtwegverwijdend middel, zoals salbutamol.

Peak flow metingen
Peak flow metingen worden gebruikt om de piekademstroom van lucht uit de longen te meten, wat een indicatie geeft van de mate van luchtwegvernauwing. Deze metingen kunnen thuis door de patiënt worden uitgevoerd met een draagbaar apparaat, de zogenaamde peak flow meter. Het bijhouden van deze metingen helpt artsen om de controle van astma te monitoren en om het behandelingsplan aan te passen.

Allergietests
Omdat allergieën vaak een belangrijke rol spelen bij het uitlokken van astma-aanvallen, kunnen allergietests helpen bij het identificeren van specifieke allergenen die de symptomen verergeren. Deze tests kunnen huidpriktests of bloedonderzoeken omvatten, waarbij gezocht wordt naar verhoogde niveaus van immunoglobuline E (IgE), een eiwit dat betrokken is bij allergische reacties.

Röntgenfoto van de borstkas
Hoewel astma meestal geen röntgenfoto van de borst vereist voor de diagnose, kan een arts besluiten om een röntgenfoto te maken om andere mogelijke oorzaken van ademhalingsproblemen uit te sluiten, zoals infecties of andere longziekten. Dit kan vooral belangrijk zijn bij oudere patiënten of bij patiënten met atypische symptomen.

Exhalatie-analyse (meten van stikstofmonoxide)
Met behulp van een ademtest kan het stikstofmonoxidegehalte in de uitademing van de patiënt worden gemeten. Een verhoogd niveau van stikstofmonoxide wijst op een ontsteking in de luchtwegen, wat een kenmerk is van astma. Deze test wordt vaak gebruikt om de effectiviteit van de behandeling te monitoren.

Differentiële diagnose
Bij het stellen van de diagnose astma is het belangrijk om andere aandoeningen met vergelijkbare symptomen uit te sluiten, zoals chronische obstructieve longziekte (COPD), longinfecties, hartfalen of gastro-oesofageale refluxziekte (GERD). Dit wordt gedaan door middel van een gedetailleerde medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en aanvullende tests. Het uitsluiten van andere aandoeningen helpt bij het bevestigen van de diagnose astma.

Behandelingen

Astma valt niet te genezen, maar een ondersteunende en symptomatische behandeling is wel mogelijk. Deze bestaat voornamelijk uit geneesmiddelen, diverse therapieën en zelfzorg. Het is van essentieel belang dat de patiënt de behandeling permanent onderhoudt.

Medicatie
Geneesmiddelen helpen de klachten onder controle te houden, verminderen het aantal aanvallen en de hevigheid ervan, en verbeteren de inspanningscapaciteit en gezondheid van de patiënt. De laatste decennia is veel onderzoek naar astma gedaan. De behandeling is enorm verbeterd door de introductie van inhalatiemedicijnen. Ook antihistaminica kunnen nuttig zijn bij allergische reacties met neusklachten. Voor astmapatiënten is het verder belangrijk om zich te laten vaccineren tegen de griep en een pneumokokkeninfectie (infectie veroorzaakt door pneumokokkenbacteriën) om ernstige complicaties te voorkomen.

Therapieën
Het vermijden van uitlokkende allergenen en andere stimuli is belangrijk. Bij een acute aanval dient de patiënt intraveneus corticosteroïden toe bij zichzelf. Als de astmapatiënt een evolutie ondervindt naar respiratoir falen, kan hij eventueel gebruik maken van kunstmatige ventilatie.

Om een maximale zelfstandigheid en levenskwaliteit te behouden, zijn diverse therapiemogelijkheden voorhanden. Een voorbeeld hiervan is ademhalingsrevalidatie. Deze therapie wordt aanbevolen voor astmapatiënten en omvat ademhalingstherapie, ergotherapie, inspanningstraining, spiertraining, voedingsadvies en psychosociale begeleiding. Bij ernstige vormen van astma kan zuurstoftherapie vereist zijn.

Zelfzorg
Een aantal maatregelen helpt de symptomen van astma te verlichten.

Prikkelende stoffen
Astmapatiënten vermijden het best prikkelende stoffen die een aanval veroorzaken.

Roken
Rokers en kinderen van rokers hebben veel meer astmaklachten dan andere mensen. Sigarettenrook is schadelijk voor astmapatiënten. Zelf roken is dan ook sterk afgeraden. Patiënten met astma die regelmatig roken lopen meer kans om later chronische bronchitis of longemfyseem te ontwikkelen.

Sporten
Wanneer astmapatiënten sporten in een koude en droge omgeving of zich niet goed opwarmen, kan dit een astma-aanval uitlokken. Dit betekent echter niet dat bewegen niet is toegestaan. Met goede begeleiding en behandeling is zelfs topsport mogelijk. Een patiënt die minstens dertig minuten per dag beweegt is fitter en leniger, heeft meer uithoudingsvermogen en spierkracht. Bovendien leidt dit tot een betere controle van de ademhaling, een grotere longinhoud en sterkere ademhalingsspieren. Wandelen of fietsen volstaat.

Thuisomgeving
De patiënt richt zijn huis in met zo min mogelijk prikkels. Alle leefruimten worden goed verlucht en regelmatig gereinigd om ongezonde ophopingen van stof, vuil en schimmels tegen te gaan. Om huisstofmijt geen kans te geven, mag de vochtigheidsgraad van de woning niet te hoog zijn. Vooral in de slaapkamer moet de luchtvochtigheid goed in de gaten worden gehouden. Op het werk vermijdt de patiënt blootstelling aan prikkelende stoffen zoals krijtstof en bepaalde voedingsmiddelen.

Prognose aandoening

Astma is een langdurige (chronische) ziekte, en bij de meeste patiënten presenteren de symptomen zich levenslang. Bij sommige kinderen verschijnen de symptomen alleen met tussenpozen. Sommige kinderen met milde astma vertonen pas symptomen in de tienerjaren. Astma is verder gevoelig aan veranderingen in de tijd. Elke patiënt heeft goede en slechte dagen. Dankzij regelmatige controles en preventieve behandelingen, verslechtert de longfunctie meestal niet. Echter, een virale infectie kan een ernstige astmaperiode uitlokken. Slecht behandelde astma en roken in combinatie met astma kan leiden tot slecht functionerende longen. De prognose bij goed behandelde astma is over het algemeen goed. De beschikbare therapieën zijn uitstekend en astma valt doorgaans goed onder controle te houden, al vraagt het voor sommige patiënten wel wat meer doorzettingsvermogen en tijd dan bij andere patiënten.

Complicaties

Wanneer een astmapatiënt een aanval krijgt, kan hij last krijgen van hypoventilatie en een kans op respiratoir falen. Dit kan leiden tot een shock.

Preventie bij astma

Preventie speelt een cruciale rol in het beheer van astma en het verminderen van de frequentie en ernst van aanvallen. Hier zijn enkele belangrijke preventieve maatregelen:

Prikkelende stoffen vermijden

• Vermijd allergenen en andere uitlokkende stoffen zoals huisstofmijt, pollen, schimmelsporen en huidschilfers van dieren.
• Beperk blootstelling aan tabaksrook, uitlaatgassen en sterke geuren.

Roken vermijden
Stop met roken en vermijd passief roken, omdat sigarettenrook astmasymptomen kan verergeren en de luchtwegen kan irriteren.

Sporten met voorzorg

• Voer lichaamsbeweging uit in een gecontroleerde omgeving. Zorg voor een goede opwarming en vermijd sporten in koude, droge lucht.
• Overleg met een arts over het beste sportregime en het gebruik van preventieve medicatie indien nodig.

Thuisomgeving optimaliseren

• Zorg voor goede ventilatie en regelmatig reinigen om stof, schimmels en allergenen te verminderen.
• Houd de luchtvochtigheid op een laag niveau om huisstofmijt te minimaliseren.

Vaccinatie
Laat je vaccineren tegen griep en pneumokokken om ernstige complicaties te voorkomen.

Praktische tips voor het omgaan met astma

Leer je triggers kennen en vermijd ze

Astma-aanvallen kunnen worden uitgelokt door verschillende triggers, zoals allergenen (pollen, huisstofmijt, schimmel), koude lucht, sigarettenrook, sterke geuren, of fysieke inspanning. Het is belangrijk om te leren welke triggers jouw astma verergeren, zodat je deze zo veel mogelijk kunt vermijden. Houd een dagboek bij om te noteren wanneer je astma verergert en wat de mogelijke oorzaken zijn. Dit kan je helpen om patronen te herkennen en je omgeving aan te passen.

Gebruik je medicatie zoals voorgeschreven

De meeste astmapatiënten hebben medicijnen nodig om hun symptomen onder controle te houden. Dit kunnen ontstekingsremmende medicijnen (zoals inhalatiecorticosteroïden) en bronchodilatoren (zoals salbutamol) zijn. Het is van essentieel belang dat je je medicijnen precies zoals voorgeschreven gebruikt, ook als je je goed voelt, omdat astma zonder symptomen kan blijven voortbestaan en je luchtwegen alsnog beschadigd kunnen worden. Zorg ervoor dat je je inhalatietechniek goed beheerst en vraag je arts om uitleg als je twijfelt.

Volg je ademhalingsfrequentie en symptomen bij

Het bijhouden van je ademhalingsfrequentie en symptomen kan je helpen om vroegtijdig te reageren op verergering van je astma. Er zijn apps en digitale hulpmiddelen waarmee je je symptomen kunt monitoren. Een piekflowmeter kan je helpen om je longfunctie dagelijks te controleren en veranderingen vroeg te signaleren. Dit stelt je in staat om op tijd actie te ondernemen en voorkomt ernstigere aanvallen.

Houd je leefomgeving schoon en stofvrij

Stof, huisdieren, schimmels en andere allergenen kunnen je astma verergeren. Het is belangrijk om je huis schoon en goed geventileerd te houden. Stof regelmatig je meubels af en was beddengoed en kussens op hoge temperaturen om huisstofmijt te verminderen. Gebruik allergie-vriendelijke kussens en matrassen en zorg ervoor dat je luchtvochtigheid op een optimaal niveau is om schimmelgroei te voorkomen.

Draag geschikte kleding bij koud of droog weer

Koude of droge lucht kan astma-aanvallen uitlokken. Bescherm jezelf door een sjaal of ademmasker te dragen in koude of winderige omstandigheden. Adem door je neus om de lucht te verwarmen en te bevochtigen voordat deze je longen bereikt. Als je astma wordt getriggerd door koude lucht, probeer dan binnen te blijven bij extreem koud weer of beperk de tijd die je buiten doorbrengt.

Houd een goede luchtvochtigheid in huis

Luchtvochtigheid kan een grote invloed hebben op astma. Te veel vocht kan de groei van schimmels bevorderen, terwijl een te droge lucht je luchtwegen kan irriteren. Zorg voor een luchtvochtigheid van ongeveer 40-60% in huis. Het gebruik van een luchtbevochtiger in de winter kan helpen om droge lucht te voorkomen, maar zorg ervoor dat je de luchtbevochtiger regelmatig schoonmaakt om schimmelvorming te vermijden.

Blijf fysiek actief, maar pas je activiteiten aan

Lichaamsbeweging is belangrijk voor de algehele gezondheid, maar bij astma moet je wellicht je activiteiten aanpassen om triggers te vermijden. Kies voor activiteiten die minder inspanning vereisen, zoals wandelen of zwemmen, en zorg ervoor dat je altijd je medicijnen bij de hand hebt voor het geval dat je een aanval krijgt. Het is ook handig om een warming-up en cooling-down routine te volgen om je luchtwegen langzaam op te warmen en te ontspannen. Als je merkt dat bepaalde oefeningen je astma verergeren, overleg dan met je arts over mogelijke aanpassingen.

Ken de symptomen van een astma-aanval en reageer snel

Het is belangrijk om de tekenen van een astma-aanval tijdig te herkennen, zodat je snel kunt handelen. Symptomen zoals een piepende ademhaling, hoesten, kortademigheid of een gevoel van benauwdheid kunnen wijzen op een aanval. Zorg ervoor dat je altijd je snelwerkende inhalator bij de hand hebt en weet hoe je deze op de juiste manier gebruikt. Als je geen verbetering merkt na het gebruik van je inhalator of als de symptomen verergeren, zoek dan onmiddellijk medische hulp.

Communiceer je astma bij je werk en andere instellingen

Als je astma hebt, is het belangrijk om anderen te informeren, bijvoorbeeld je werkgever, leraren of collega’s, zodat zij in geval van een aanval snel kunnen reageren. Dit kan ook betekenen dat je voorzorgsmaatregelen moet nemen op je werkplek om blootstelling aan triggers te vermijden, zoals rookverboden of het aanpassen van je werkomgeving voor betere luchtkwaliteit. Het is nuttig om een actieplan voor astma op te stellen en dit te delen met degenen die zich mogelijk verantwoordelijk voor je gezondheid voelen.

Blijf op de hoogte van de laatste behandelingsopties en technologieën

Astma-behandeling evolueert voortdurend, en het is belangrijk om op de hoogte te blijven van de nieuwste behandelingsopties. Nieuwe medicijnen, inhalatoren of technologieën kunnen je helpen om je astma beter te beheersen. Praat met je arts over innovaties in de behandeling van astma en bespreek of deze geschikt voor jou kunnen zijn. Bijvoorbeeld, sommige mensen kunnen baat hebben bij biologische medicijnen, die gericht zijn op het reguleren van het immuunsysteem om ontstekingen te verminderen.

Gebruik ondersteunende therapieën zoals ademhalingsoefeningen

Ademhalingsoefeningen kunnen helpen bij het verbeteren van je longfunctie en het beheersen van astmasymptomen. Oefeningen zoals de Buteyko-methode of pranayama-ademhalingstechnieken kunnen helpen om je ademhaling te reguleren, vooral tijdens een aanval. Regelmatige ademhalingsoefeningen kunnen ook helpen om angst te verminderen, wat de symptomen van astma kan verergeren. Bespreek met je arts of fysiotherapeut welke ademhalingsoefeningen voor jou geschikt zijn.

Zorg voor een gezonde levensstijl om je astma te ondersteunen

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het beter beheren van astma. Dit betekent een evenwichtig voedingspatroon met veel groenten, fruit en volle granen, het vermijden van overgewicht, en voldoende slaap. Het verbeteren van je algehele gezondheid kan de frequentie en ernst van astma-aanvallen verminderen. Vermijd roken en probeer een gezonde werk- en privébalans te behouden om je immuunsysteem te ondersteunen en stress te verminderen.

Misvattingen rond astma

Astma is een veelvoorkomende aandoening van de luchtwegen die zorgt voor ontstekingen en vernauwing van de luchtwegen, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen. Hoewel het goed behandelbaar is, bestaan er veel misvattingen over astma, de oorzaken ervan en hoe het behandeld moet worden.

Astma is alleen een ziekte die kinderen treft

Veel mensen denken dat astma alleen bij kinderen voorkomt, maar het kan op elke leeftijd ontstaan, zelfs bij volwassenen. Astma kan zich op latere leeftijd ontwikkelen, vaak als gevolg van allergieën of langdurige blootstelling aan schadelijke stoffen, zoals sigarettenrook of vervuiling.

Astma kan vanzelf overgaan zonder behandeling

Sommige patiënten denken dat astma vanzelf overgaat, vooral als ze periodes hebben waarin ze zich beter voelen. Echter, zonder behandeling kan astma verergeren en leiden tot ernstigere aanvallen. Regelmatige behandeling, zoals het gebruik van inhalatoren, is noodzakelijk om astma onder controle te houden en aanvallen te voorkomen.

Astma is altijd zichtbaar bij een lichamelijk onderzoek

Hoewel astma wordt gekarakteriseerd door ademhalingsproblemen, is het niet altijd zichtbaar bij een lichamelijk onderzoek. Artsen moeten vaak aanvullende tests uitvoeren, zoals beeldvormende onderzoeken of longfunctietests, om astma te diagnosticeren, omdat het symptoom van kortademigheid niet altijd optreedt tijdens het bezoek aan de arts.

Je hebt geen astma-aanval als je geen hoest hebt

Hoewel hoesten vaak voorkomt bij astma, is het niet het enige symptoom van een astma-aanval. Mensen met astma kunnen ook last hebben van piepende ademhaling, benauwdheid of een gevoel van druk op de borst. Hoesten is vaak een symptoom dat optreedt bij een aanval, maar het kan soms ook afwezig zijn.

Astma kan genezen worden

Een andere misvatting is dat astma volledig genezen kan worden. Hoewel astma goed onder controle kan worden gehouden met de juiste medicijnen en behandelingen, is het momenteel niet mogelijk om astma volledig te genezen. Behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen en het voorkomen van astma-aanvallen, zodat mensen met astma een normaal leven kunnen leiden.

Astma is alleen het gevolg van allergieën

Hoewel allergieën een belangrijke trigger kunnen zijn voor astma-aanvallen, is astma niet uitsluitend het gevolg van allergieën. Andere factoren, zoals luchtvervuiling, virale infecties of stress, kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling en verergering van astma. Het is belangrijk om de verschillende triggers te begrijpen om astma effectief te kunnen beheersen.

Astma is een complexe aandoening die veel meer is dan alleen ademhalingsproblemen. Het is belangrijk om deze misvattingen te herkennen en te begrijpen dat astma een langdurige aandoening is die professionele behandeling en zorg vereist om het onder controle te houden.

Lees verder

• Inspanningsastma: Hoesten en kortademigheid na sporten
• EHBO bij een astma-aanval (chronische longaandoening)
• Allergisch astma: Ontstoken luchtwegen door allergenen
• Beroepsastma: Stoffen in werkomgeving vernauwen luchtwegen
• Status asthmaticus: Ernstig acuut astma met kortademigheid