Zwevende ribsyndroom: symptomen, oorzaak en behandeling

Het zwevende rib-syndroom is weinig bekend. Het zwevende rib-syndroom wordt ook wel aangeduid als 'slipping rib', 'clicking rib', 'twelfth rib', 'rib-tip syndroom', 'costo-iliacaal syndroom' en 'syndrome of hypersensitive xiphoid'. Dit syndroom geeft pijnklachten gelokaliseerd in de linker of rechter bovenbuik. Vaak wordt het niet (meteen) herkend door artsen en wordt er gedacht aan nierstenen, galstenen, maag- of darmproblemen. Behandeling van het zwevende rib-syndroom bestaat niet uit het operatief verwijderen van de rib, maar uit het aannemen van een juiste houding en het bestrijden van een eventuele onderliggende aandoening. Naast een houdingsadvies kan tijdelijke pijnstilling geïndiceerd zijn.

• Wat is het zwevende rib-syndroom?
• Wat is het?
• De onderste ribben duwen tegen de bekkenkam
• Vaak niet meteen herkend
• Synoniemen
• Ribben
• Zwevende ribben
• Anatomie en fysiologie
• Epidemiologie van het zwevende ribsyndroom
• Wat zijn de symptomen?
• Pijn en ontsteking
• Hevige pijn in de linker en/of rechter bovenbuik
• Oorzaak van het zwevende rib-syndroom
• Thoracolumbale scoliose of botontkalking
• Verkeerde houding
• Trauma of letsel
• Overbelasting door fysieke activiteit
• Hypermobiliteit van de gewrichten
• Risicofactoren en risicogroepen van het zwevende rib-syndroom
• Wanneer de huisarts raadplegen en wanneer directe medische hulp zoeken?
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek
• Hooking maneuver test (haakmanoeuvre)
• Beeldvormend onderzoek
• Differentiële diagnose
• Zwevende rib-syndroom behandeling en houding
• Conservatieve behandeling
• Injectietherapie
• Operatieve behandeling
• Leefstijl en preventieve maatregelen
• Leefstijlaanpassingen bij het zwevende rib-syndroom
• Ergonomisch zitten: Houding is alles
• Slapen als een pro: Houd je ribben in de juiste positie
• Bewust bewegen: Strek en buig met aandacht
• Ademhalingstechnieken: Geef je ribben lucht
• Vermijd langdurige stress: Je ribben reageren op spanning
• Revalidatie en fysiotherapie
• Prognose
• Complicaties
• Invaliderend
• Drukpijn
• Bewegingsbeperking
• Chronische pijn
• Impact op geestelijke gezondheid
• Preventie
• Ervaringen en herkenning van patiënten met het zwevende rib-syndroom

Wat is het zwevende rib-syndroom?

Wat is het?

Zwevende ribsyndroom, ook wel rib-tip syndroom genoemd, is een aandoening waarbij de ribben aan de onderkant van de borstkas loskomen van het borstbeen en daardoor kunnen gaan zweven. Dit kan leiden tot pijn en ongemak, vooral bij diep ademhalen, hoesten of niezen.

De onderste ribben duwen tegen de bekkenkam

Het zwevende rib-syndroom wordt beschreven als pijn in de flank ter hoogte van de bekkenkam. Het kan ontstaan als gevolg van toename van een reeds bestaande thoracolumbale scoliose op basis van de leeftijd of een osteoporotische inzakking van de wervelkolom. Als gevolg hiervan komt het distale uiteinde van de 11e of 12e rib tegen de bekkenkam. Dit veroorzaakt pijnklachten. Een verkeerde houding kan ook het zwevende rib-syndroom veroorzaken.

Vaak niet meteen herkend

Vaak wordt het niet (meteen) herkend door artsen en wordt er eerst gedacht aan nierstenen, galstenen, maag- of darmproblemen. Wanneer iemand pijnklachten heeft in de linker of rechter bovenbuik is het als (huis)arts zinvol om in de differentiaaldiagnose een zwevende-ribsyndroom te overwegen. Wanneer er geen verklaring is voor de klachten, voelen patiënten zich vaak niet begrepen.

Synoniemen

Synoniemen voor het zwevende rib-syndroom zijn:

• costo-iliacaal syndroom
• Cyriax-syndroom
• rib-tip syndroom
• slipping rib
• clicking rib
• twelfth rib
• syndrome of hypersensitive xiphoid

Ribben

De ribben zijn beenderen die tezamen de borstkas of ribbenkast vormen. De ribben omvatten de borstholte, ook wel 'thorax' genoemd. De ribben geven niet alleen bescherming aan de daarbinnen gelegen organen, zoals longen en hart, maar de ribben maken ook de ventilatie van de luchtwegen mogelijk. Door het uitzetten van de ribben ontstaat er onderdruk in de borstkas, waardoor inademen mogelijk wordt.

Zwevende ribben

Mensen hebben 24 ribben, 12 aan elke zijde. Sommige mensen hebben een paar ribben meer of minder. Daar ondervind je normaal gesproken geen hinder van. Aan de rugzijde zitten alle ribben met gewrichten vast aan de borstwervels. De 7 bovenste ribben zijn aan de voorzijde vastgegroeid aan het borstbeen. Dit worden 'ware ribben' genoemd. De 8e, 9e en 10e ribbenparen zijn aan de voorzijde verbonden aan de rib erboven. Dit zijn de zogeheten 'valse ribben'. De onderste twee paar ribben, nummers 11 en 12, zitten aan de voorzijde niet vast. Ze worden daarom de 'zwevende ribben' genoemd.

Anatomie en fysiologie

De bouw van de ribbenkast
De ribbenkast, ook wel thorax genoemd, is een indrukwekkende structuur die onze vitale organen beschermt. De ribbenkast bestaat uit twaalf paar ribben, elk verbonden met de wervelkolom. De bovenste zeven paar ribben worden 'ware ribben' genoemd, omdat ze direct zijn verbonden met het borstbeen via kraakbeen. De volgende drie paren ribben, de 'valse ribben', zijn indirect via kraakbeen met het borstbeen verbonden. De onderste twee paren worden 'zwevende ribben' genoemd, omdat ze helemaal niet verbonden zijn met het borstbeen, en vrij eindigen in de borstwand.

De zwevende rib: een flexibele verdediger
De zwevende ribben (ribben 11 en 12) zijn korter dan de andere ribben en spelen een unieke rol in de anatomie en fysiologie van de ribbenkast. In tegenstelling tot de andere ribben zijn ze aan de voorzijde niet vastgehecht aan het borstbeen, waardoor ze vrijer kunnen bewegen. Deze flexibiliteit biedt bescherming voor de achterzijde van de buikholte, waaronder organen zoals de nieren. Hoewel ze minder stevig verankerd zijn, dragen de zwevende ribben wel bij aan de stabiliteit en mobiliteit van de romp.

De fysiologie van de ribbenkast
De ribbenkast heeft een cruciale functie in de ademhaling. Door zijn opbouw met botten, kraakbeen en spieren kan de ribbenkast zich ritmisch uitzetten en inkrimpen. Bij het inademen tillen de tussenribspieren de ribben omhoog en naar buiten, waardoor de borstholte groter wordt en de longen zich kunnen vullen met lucht. Bij het uitademen zakken de ribben weer terug, en wordt de lucht uit de longen geperst. De zwevende ribben spelen hierbij een minder prominente rol, maar hun mobiliteit zorgt voor een zekere mate van flexibiliteit in de onderste borstkas, wat bijdraagt aan een soepelere ademhaling.

Bescherming en bewegingsvrijheid
Naast de ademhalingsfunctie speelt de ribbenkast ook een essentiële rol in de bescherming van belangrijke organen zoals het hart en de longen. De zwevende ribben dragen specifiek bij aan de bescherming van delen van de nieren en andere structuren in de buikholte. Het ontbreken van een directe verbinding met het borstbeen zorgt er ook voor dat deze ribben enige bewegingsvrijheid hebben. Hoewel dit nuttig is, maakt het ze ook kwetsbaarder voor blessures, zoals kneuzingen of zelfs breuken.

Een evenwicht tussen stevigheid en flexibiliteit
De combinatie van vastheid en flexibiliteit maakt de ribbenkast een ingenieus systeem dat bescherming en bewegingsvrijheid in balans houdt. De aanwezigheid van zwevende ribben herinnert ons eraan dat het lichaam niet alleen bescherming biedt aan de belangrijkste organen, maar ook voldoende flexibiliteit behoudt voor beweging en ademhaling. Dankzij deze anatomische aanpassingen kunnen we diep ademhalen, draaien en buigen, zonder de vitale bescherming van de borstholte in gevaar te brengen.

Epidemiologie van het zwevende ribsyndroom

Het zwevende ribsyndroom is een zeldzame aandoening die pijn en instabiliteit in de onderste ribben veroorzaakt, meestal de elfde en twaalfde rib. Deze aandoening, ook wel bekend als het Slipping Rib Syndrome, kan een grote impact hebben op de kwaliteit van leven, afhankelijk van de ernst van de symptomen. In deze beschrijving kijken we naar de epidemiologie van het zwevende ribsyndroom, inclusief verschillen tussen mannen en vrouwen, kinderen en volwassenen, klimaatinvloeden, en internationale verschillen, met een focus op Nederland, België en de wereldwijde cijfers.

Verschillen tussen mannen en vrouwen
Het zwevende ribsyndroom komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Onderzoeken schatten dat ongeveer 60-70% van de gevallen vrouwen betreft. Dit verschil komt deels door anatomische verschillen, zoals een grotere bewegingsvrijheid van de ribbenkast bij vrouwen. Dit verhoogt mogelijk het risico op ribinstabiliteit en de bijbehorende klachten. In Nederland en België ligt dit percentage van vrouwen met het zwevende ribsyndroom in lijn met de wereldwijde cijfers, waarbij de aandoening vaker voorkomt bij vrouwen tussen de 30 en 50 jaar. Mannen worden minder vaak getroffen, en als ze dat wel worden, komt dit vaak door een directe blessure, bijvoorbeeld door sport of fysiek werk.

Kinderen versus volwassenen
Het zwevende ribsyndroom komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen. Kinderen hebben meestal een meer flexibele ribbenkast, wat hen minder gevoelig maakt voor deze aandoening. Toch zijn er gevallen bekend bij kinderen, meestal tussen de leeftijd van 12 en 16 jaar. De oorzaak bij kinderen is vaak gerelateerd aan fysieke activiteiten zoals gymnastiek of contactsporten, die druk op de onderste ribben kunnen uitoefenen. Bij volwassenen ligt de oorzaak vaker in herhaalde bewegingen, zware fysieke belasting, of het gevolg van een ongeluk of letsel. In Nederland en België wordt het aantal gevallen van kinderen met zwevende ribsyndroom geschat op minder dan 5% van het totaal aantal diagnoses, terwijl bij volwassenen dit percentage veel hoger ligt.

Klimaat en geografische factoren
Er is bewijs dat klimaat veroorzaken het voorkomen van het zwevende ribsyndroom. In koudere klimaten, zoals Nederland en België, kunnen de spieren rond de ribben meer gespannen zijn, wat het risico op het ontwikkelen van het syndroom kan verhogen. Koude temperaturen kunnen spiercontracties bevorderen, wat leidt tot meer spanning rondom de ribben. Dit kan bijdragen aan een groter risico op letsel aan de kraakbeenverbindingen van de ribben, wat kan leiden tot het zwevende ribsyndroom. In warmere klimaten, zoals in Zuid-Europa of in tropische gebieden, lijken de incidenties iets lager te liggen, maar andere risicofactoren, zoals fysieke arbeid en sportieve activiteiten, spelen daar ook een rol.

Internationale verschillen: Nederland, België en de rest van de wereld
In Nederland en België komt het zwevende ribsyndroom weinig voor. De prevalentie wordt geschat op ongeveer 0,1% van de bevolking. Dit betekent dat er in Nederland jaarlijks ongeveer 1.700 nieuwe gevallen zijn, terwijl dat er in België zo'n 1.150 zijn. Wereldwijd zijn de cijfers vergelijkbaar, maar er zijn regionale verschillen. In de Verenigde Staten is de prevalentie van het syndroom bijvoorbeeld hoger, mogelijk vanwege een hogere mate van lichamelijke activiteit en sportdeelname onder volwassenen. In Aziatische landen wordt de aandoening minder vaak gerapporteerd, maar dit kan ook te maken hebben met onderdiagnose of het verschil in zorgsystemen en rapportagemethoden.

In Nederland en België wordt het zwevende ribsyndroom steeds vaker erkend, en er is meer aandacht voor de diagnose en behandeling ervan. Dit komt deels door een toenemende bewustwording onder zorgprofessionals over musculoskeletale pijnklachten en een bredere kennis van het syndroom. De aandoening komt wereldwijd niet vaak voor, maar er is in de afgelopen jaren wel een toename in gerapporteerde gevallen, door verbeterde diagnostische technieken en een grotere herkenning van de symptomen door huisartsen en specialisten.

Factoren die de prevalentie bepalen
Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan de prevalentie van het zwevende ribsyndroom. Een belangrijke factor is fysieke belasting, zoals zware werkzaamheden of intensieve sportbeoefening. Ook trauma, zoals een ongeluk of een val, kan leiden tot instabiliteit van de onderste ribben. Mensen die in fysiek zware beroepen werken, zoals bouwvakkers of verpleegkundigen, hebben een verhoogd risico. Daarnaast kan een slechte houding, bijvoorbeeld door langdurig zitten of werken achter een bureau, bijdragen aan een verhoogd risico op klachten aan de ribbenkast.

In Nederland en België is er een lichte toename van het aantal meldingen van het syndroom onder mensen die regelmatig fysiek intensieve activiteiten ondernemen. Verder komt de aandoening vaker voor bij mensen met een hypermobiel gewrichtssyndroom, omdat hun gewrichten, inclusief de ribgewrichten, meer beweeglijk zijn en daardoor vatbaarder voor dislocatie of instabiliteit.

Wat zijn de symptomen?

Pijn en ontsteking

In geval van zwevende rib-syndroom kan beweging de zenuwen irriteren en bepaalde spieren in het getroffen gebied belasten. Dit kan resulteren in ontsteking en pijn. De meest voorkomende symptomen van het zwevende rib-syndroom zijn:

• rugpijn
• buikpijn die komt en gaat
• buikpijn die aanvankelijk scherp en intens en daarna overgaat in een doffe pijn
• klikkende, slippende en slijpende geluiden
• moeite met ademen

Gewoonlijk ervaar je pijn bij het uitvoeren van bepaalde activiteiten waarbij de ribbenkast beweegt. Voorbeelden zijn buigen en opheffen, diep ademhalen of hoesten, rekken, traplopen, opstaan vanuit een zittende positie en omdraaien in bed.

In de meeste gevallen is een zwevende rib gelokaliseerd aan één kant af, hoewel het mogelijk is dat het aan beide zijden van de ribbenkast optreedt.

Hevige pijn in de linker en/of rechter bovenbuik

Iemand met het zwevende rib-syndroom kan klagen over heftige pijn gelokaliseerd in de linker en/of rechter bovenbuik. De pijn is vaak afhankelijk van bewegingen en bepaalde houdingen. De pijn kan ervaren worden als stekende pijn. De pijn kan continu aanwezig zijn of alleen bij bepaalde bewegingen, en kan verergeren bij bukken of andere houdingen. Er kan ook nachtelijke pijn optreden, vooral als je slaapt op de aangedane zijde.

Oorzaak van het zwevende rib-syndroom

Thoracolumbale scoliose of botontkalking

De oorzaak van het zwevende rib-syndroom is het toenemen van een reeds bestaande thoracolumbale scoliose op basis van de leeftijd of osteoporose (botontkalking). Thoracolumbale scoliose is een kromming in het bovenste gedeelte van de wervelkolom. Door deze kromming komt het distale uiteinde van de elfde of twaalfde rib tegen de bekkenkam. Dit geeft pijnklachten. Dit kan aan één of beide kanten ontstaan. Veelal zie je ook een duidelijke samenhang met bewegen of lichaamshouding.

Verkeerde houding

Het zwevende rib-syndroom kan ook ontstaan door een structureel verkeerde houding: een langdurige scheve zit- of werkhouding. Als je de hele dag een verkeerde werkhouding hebt waarbij je zijdelings je werk uitvoert of verkeerd zit, kunnen klachten niet uitblijven. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) wordt een patiënte met het zwevende rib-syndroom beschreven die recentelijk was begonnen met een nieuwe handwerkhobby. Tijdens het uitvoeren van deze hobby boog zij met grote regelmaat zijdelings over de stoelleuning teneinde het hobbymateriaal binnen handbereik te krijgen.¹ Ook bepaalde sporten en lichamelijke oefeningen die zijdelings worden uitgevoerd zoals fitness en rek-en strekoefeningen, kunnen de klachten veroorzaken.

Trauma of letsel

Directe verwondingen aan de ribben door een val, een ongeluk of een stomp trauma kunnen bijdragen aan het ontstaan van het zwevende rib-syndroom. Letsel kan de verbindingen tussen de ribben en het kraakbeen verzwakken, wat resulteert in instabiliteit en pijnklachten.

Overbelasting door fysieke activiteit

Herhaalde overbelasting van de ribben door zware fysieke activiteiten, zoals gewichtheffen of langdurig draaien van de romp tijdens sportactiviteiten, kan ook een oorzaak zijn. Dit soort overbelasting kan leiden tot instabiliteit van de onderste ribben, vooral als er sprake is van onvoldoende rust of herstel.

Hypermobiliteit van de gewrichten

Mensen met hypermobiele gewrichten hebben een grotere bewegingsvrijheid, wat ook geldt voor de gewrichten van de ribben. Deze extra flexibiliteit kan leiden tot instabiliteit, waardoor de onderste ribben gevoeliger zijn voor verplaatsing en het ontwikkelen van pijnklachten die kenmerkend zijn voor het zwevende rib-syndroom.

Risicofactoren en risicogroepen van het zwevende rib-syndroom

Het zwevende rib-syndroom kan bij verschillende mensen voorkomen, maar er zijn specifieke risicofactoren en -groepen die meer kans hebben om de aandoening te ontwikkelen. Hieronder worden de belangrijkste risicofactoren en -groepen besproken.

Leeftijd en botontkalking
Een belangrijke risicofactor voor het zwevende rib-syndroom is leeftijd. Bij oudere volwassenen, vooral mensen boven de 60 jaar, neemt de kans op botontkalking (osteoporose) toe. Ongeveer 25% van de mensen boven de 65 jaar heeft te maken met een vorm van botontkalking, wat kan leiden tot zwakkere ribben en een verhoogd risico op het ontwikkelen van het syndroom. Osteoporose maakt de ribben kwetsbaarder voor verplaatsingen en beschadigingen, waardoor ze gevoeliger zijn voor pijn en instabiliteit.

Hypermobiliteit
Mensen met hypermobiele gewrichten lopen een hoger risico op het ontwikkelen van het zwevende rib-syndroom. Hypermobiliteit komt voor bij ongeveer 10-15% van de bevolking, maar komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Deze mensen hebben een grotere bewegingsvrijheid in hun gewrichten, wat ook geldt voor de ribben. Deze verhoogde flexibiliteit kan leiden tot instabiliteit van de ribben en verhoogt de kans op klachten.

Verkeerde houding en fysieke belasting
Langdurig een verkeerde houding aannemen of herhaalde fysieke belasting van de ribben kunnen het risico op het zwevende rib-syndroom vergroten. Mensen die bijvoorbeeld in hun werk langdurig gebogen zitten, zoals naaisters of mensen die werken aan de lopende band, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van klachten. Een verkeerde houding zorgt voor aanhoudende druk op de ribben en kan uiteindelijk leiden tot instabiliteit. Ongeveer 30% van de mensen met een kantoorbaan geeft aan regelmatig last te hebben van pijnklachten door een verkeerde zithouding, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van het syndroom.

Trauma of letsel
Trauma aan de ribben, zoals een val of een ongeluk, is een andere belangrijke risicofactor. Ongeveer 20-25% van de mensen die betrokken zijn bij een auto-ongeluk ervaart ribletsel, wat kan leiden tot het zwevende rib-syndroom. Dit letsel kan de verbindingen tussen de ribben en het kraakbeen verzwakken, waardoor er pijn en instabiliteit ontstaat. Een voorbeeld is een persoon die tijdens een skivakantie een val maakt en daarbij zijn ribben stoot, wat later leidt tot aanhoudende pijnklachten.

Geslacht
Vrouwen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van het zwevende rib-syndroom dan mannen. Ongeveer 60-70% van de gediagnosticeerde gevallen betreft vrouwen. Dit komt onder andere door de grotere beweeglijkheid van de ribbenkast bij vrouwen, wat hen gevoeliger maakt voor instabiliteit. Daarnaast spelen hormonale veranderingen, zoals tijdens de menopauze, een rol in het verzwakken van botten, wat het risico verder verhoogt.

Bepaalde sporten en activiteiten
Sporters die sporten beoefenen waarbij veel zijwaartse bewegingen of diepe buigingen voorkomen, zoals gymnastiek, dans, of roeien, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van het zwevende rib-syndroom. Dit komt door de constante druk en beweging van de ribben. Ongeveer 15% van de sporters in deze disciplines ervaart op enig moment pijnklachten aan de ribben door overbelasting. Een voorbeeld hiervan is een turnster die tijdens trainingen regelmatig zijwaartse bewegingen maakt en daarbij druk uitoefent op de onderste ribben, wat kan leiden tot het ontstaan van klachten.

Wanneer de huisarts raadplegen en wanneer directe medische hulp zoeken?

Het is belangrijk om te weten wanneer je contact moet opnemen met een huisarts en wanneer je direct medische hulp moet inschakelen bij het ervaren van klachten in de ribben.

Huisarts raadplegen
Neem contact op met de huisarts als je last hebt van:

• Aanhoudende of toenemende pijn in de ribben, vooral als de pijn niet vermindert met rust of pijnstillers.
• Pijn die erger wordt bij bewegen, ademhalen, of bij bepaalde houdingen.
• Gevoel van instabiliteit in de ribbenkast of het gevoel dat een rib verschuift.
• Milde zwelling of roodheid rond de ribben die niet afneemt.

Een huisarts kan je onderzoeken, vragen stellen over je klachten en mogelijk verdere diagnostische tests aanvragen, zoals een röntgenfoto of echografie, om de oorzaak van de klachten vast te stellen.

Direct medische hulp zoeken
Zoek direct medische hulp als je:

• Ernstige pijn ervaart die plotseling optreedt en je ademhaling belemmert.
• Kortademigheid hebt of moeite hebt met ademen.
• Blauwe of paarse verkleuring van de huid rond de ribben opmerkt, wat kan wijzen op inwendige bloeding.
• Duizeligheid, flauwvallen, of een zeer snelle hartslag ervaart in combinatie met ribpijn.
• Vermoedt dat je een rib hebt gebroken door een val, ongeluk, of direct trauma.

In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om direct naar de spoedeisende hulp te gaan voor een snelle beoordeling en behandeling.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek

Veel van de symptomen van het zwevende rib-syndroom kunnen lijken op die van andere aandoeningen en daarom kan een arts verschillende tests doen om deze uit te sluiten. Een arts zal vragen stellen over de symptomen die je ervaart, inclusief hoe lang de symptomen aanwezig zijn en of iets de symptomen verergert. De arts zal tevens je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen.

Hooking maneuver test (haakmanoeuvre)

Bij deze test legt de arts zijn of haar vingers onder de ribbenrand en trekt vervolgens de ribbenkast op en neer. Als deze test pijn en ongemak veroorzaakt, dan is er waarschijnlijk geen vervolgonderzoek nodig om de diagnose van het zwevende rib-syndroom te bevestigen.

Beeldvormend onderzoek

Het zwevende rib-syndroom is een raadsel dat niet altijd meteen wordt opgelost. Vaak is de pijn in de ribben vaag en moeilijk te plaatsen. Daarom komt beeldvormend onderzoek om de hoek kijken, als een soort 'röntgenogen' die verder kijken dan het blote oog. Met een röntgenfoto, CT-scan, of MRI kan de arts precies zien wat er onder de oppervlakte gebeurt. Zijn de ribben daadwerkelijk aan het duwen tegen de bekkenkam? Of is er iets anders aan de hand?

Beeldvormend onderzoek helpt om duidelijkheid te scheppen, zeker als de symptomen onduidelijk zijn of niet direct wijzen op het zwevende rib-syndroom. Dit soort scans kan niet alleen de ribben zelf goed in beeld brengen, maar ook de omliggende structuren en spieren. Zo krijg je een volledig plaatje van wat er precies speelt in jouw lichaam, en kunnen andere mogelijke oorzaken, zoals een hernia of zenuwbeknelling, uitgesloten worden.

Differentiële diagnose

Andere mogelijke aandoeningen met vergelijkbare symptomen zijn:

• abcessen
• appendicitis of alvleesklierontsteking
• astma
• botkanker
• botmetastasen (uitzaaiingen van kanker in de botten)
• bronchitis
• buikaandoeningen
• cholecystitis of galblaasontsteking
• costochondritis (een pijnlijke ontsteking van het kraakbeen van de ribben)
• een aorta-aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader)
• een gebroken rib
• een longontsteking
• een maagzweer
• een slokdarmontsteking (oesofagitis)
• hepatosplenische afwijkingen (afwijkingen aan de lever en milt)
• herpes zoster (gordelroos)
• pleuritis (borstvliesontsteking)
• radiculitis (ontsteking van een zenuw op de plaats waar deze uit het ruggenmerg komt)
• sommige hartaandoeningen
• spierscheuren
• stressfracturen (als gevolg van herhaalde belasting op botten met botpijn tot gevolg)
• syndroom van Tietze

Zwevende rib-syndroom behandeling en houding

De behandeling van het zwevende rib-syndroom is eenvoudig en bestaat uit uitleg, geruststelling, houdingsadviezen en zo nodig pijnstilling.² Het is belangrijk dat je beseft dat het een klacht is dat goed controleerbaar is, mits je een goede houding aanneemt. Lokale injectie met lidocaïne kan bij hevige pijn overwogen worden. Bij minder ernstige pijn kan paracetamol of NSAID's (afkorting van non-steroidal anti-inflammatory drugs, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen) helpen.

De behandeling van het zwevende rib-syndroom hangt af van de ernst van de klachten en de onderliggende oorzaken. Hieronder worden de mogelijke behandelingen besproken:

Conservatieve behandeling

In de meeste gevallen begint de behandeling met conservatieve maatregelen. Deze omvatten rust, het vermijden van activiteiten die de klachten verergeren, en het aanpassen van de lichaamshouding. Pijnstillers, zoals paracetamol of niet-steroïde anti-inflammatoire medicijnen (NSAID's), kunnen worden voorgeschreven om de pijn te verminderen. Ook fysiotherapie kan worden ingezet om de spieren rondom de ribben te versterken en de houding te verbeteren.

Injectietherapie

Wanneer pijnstillers en fysiotherapie onvoldoende verlichting bieden, kan injectietherapie worden overwogen. Hierbij worden corticosteroïden of een lokaal anestheticum ingespoten rond de aangedane ribben om de pijn te verminderen en ontsteking tegen te gaan. Injectietherapie biedt vaak tijdelijke verlichting, maar kan bij sommige patiënten helpen om weer actief te worden zonder pijn.

Operatieve behandeling

In zeldzame gevallen, wanneer conservatieve behandelingen niet effectief zijn, kan een operatieve ingreep noodzakelijk zijn. Tijdens de operatie wordt een deel van de elfde of twaalfde rib verwijderd om de instabiliteit te verminderen en de pijn te verlichten. Dit wordt een resectie van de rib genoemd. Hoewel de operatie vaak succesvol is, is de hersteltijd langdurig en vereist deze een goede revalidatie om complicaties te voorkomen.

Leefstijl en preventieve maatregelen

Naast medische behandelingen is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen om terugval te voorkomen. Het aanleren van een goede houding, het vermijden van zware fysieke activiteiten en het versterken van de spieren rondom de ribben kan helpen om klachten in de toekomst te voorkomen. Voor sommige patiënten kan het nuttig zijn om begeleiding te krijgen van een fysiotherapeut of ergotherapeut om hun dagelijkse activiteiten op een veilige manier uit te voeren.

Leefstijlaanpassingen bij het zwevende rib-syndroom

Bij het zwevende rib-syndroom speelt niet alleen pijnstilling een rol, maar ook hoe jij je dagelijks beweegt en leeft. Kleine aanpassingen in je levensstijl kunnen een wereld van verschil maken voor je ribben en zorgen dat je de pijn op afstand houdt. Hier zijn een paar slimme veranderingen die je kunt doorvoeren om je ribben rust te geven en je lijf in balans te houden.

Ergonomisch zitten: Houding is alles

Hoe je zit, bepaalt hoe je ribben zich gedragen. Lange tijd krom zitten of onderuitzakken kan extra druk zetten op je zwevende ribben. Ga rechtop zitten met je schouders ontspannen en je rug licht gesteund, zodat je ribben vrij kunnen bewegen zonder in de verdrukking te komen. Een ergonomische stoel die je rug goed ondersteunt kan hier wonderen doen!

Slapen als een pro: Houd je ribben in de juiste positie

Ook je slaaphouding speelt een belangrijke rol. Slaap bij voorkeur op je rug of zij met een goed ondersteunend kussen dat je nek en rug recht houdt. Vermijd buikslapen, omdat dit de ribben in een ongemakkelijke positie kan duwen. Door je slaaphouding aan te passen, geef je je ribben de kans om 's nachts te herstellen.

Bewust bewegen: Strek en buig met aandacht

Of je nu iets zwaars tilt of simpelweg een draaibeweging maakt, let altijd goed op je houding. Til altijd met je knieën gebogen en je rug recht, en vermijd plotselinge, krachtige bewegingen die je ribben in de verdrukking kunnen brengen. Hetzelfde geldt voor sporten: kies voor activiteiten die je lichaam ondersteunen, zoals wandelen, in plaats van sporten met veel impact zoals intensief hardlopen.

Ademhalingstechnieken: Geef je ribben lucht

Een diepe, bewuste ademhaling helpt niet alleen je geest, maar ook je ribben om vrij te bewegen. Door bewust ademhalingsoefeningen te doen, vergroot je de flexibiliteit van je ribbenkast en verlicht je de druk. Probeer eens ademhalingsoefeningen waarbij je diep vanuit je buik ademt, zodat je ribben niet verkrampt raken door oppervlakkig ademen.

Vermijd langdurige stress: Je ribben reageren op spanning

Stress kan letterlijk op je ribben drukken. Langdurige stress zorgt ervoor dat je spieren gespannen blijven, en dat kan pijn in je ribben verergeren. Zoek momenten van ontspanning in je dag, of het nu een korte wandeling is, een ontspanningsoefening of simpelweg even diep ademhalen. Ontspannen geest, ontspannen ribben!

Revalidatie en fysiotherapie

Je ribben kunnen soms flink dwarsliggen, en dat voel je. Maar gelukkig biedt fysiotherapie uitkomst! Revalidatie is een cruciaal onderdeel van de behandeling, waarbij je samen met een fysiotherapeut de juiste bewegingen en oefeningen leert om de spieren rond je ribben te versterken. Sterkere spieren helpen de ribben beter op hun plek te houden en verminderen de druk die pijn veroorzaakt.

Tijdens de sessies leer je specifieke oefeningen die niet alleen je core versterken, maar ook je houding verbeteren. Het doel? Je lichaam stabieler maken, zodat je zwevende ribben minder kans krijgen om tegen die vervelende bekkenkam te duwen. Door te werken aan je flexibiliteit, spierkracht en mobiliteit, kun je de pijn op lange termijn aanzienlijk verminderen – en zelfs voorkomen dat het terugkomt.

Revalidatie gaat verder dan alleen oefeningen doen. Je leert hoe je je lichaam beter kunt ondersteunen in het dagelijks leven. Hoe je zit, hoe je beweegt, hoe je ademt – alles heeft invloed op je ribben en je herstel. Met fysiotherapie maak je van je lichaam een sterkere, stabielere machine, klaar om de zwevende ribben weer onder controle te krijgen.

Prognose

Het herstel van het zwevende rib-syndroom kan variëren van persoon tot persoon, afhankelijk van factoren zoals de ernst van de symptomen, de gekozen behandeling en de onderliggende oorzaken. Hieronder wordt de prognose van het syndroom besproken, met feiten en voorbeelden om een duidelijker beeld te geven van de verwachte uitkomsten.

Hersteltijd en vooruitzichten
Bij de meeste mensen met het zwevende rib-syndroom kan de pijn verminderen met rust, aanpassingen in levensstijl en fysiotherapie. Ongeveer 70-80% van de patiënten ervaart een duidelijke verbetering van de klachten binnen drie tot zes maanden na het starten van een conservatieve behandeling, zoals fysiotherapie en pijnstillers. Voor sommige patiënten kan het echter langer duren voordat er sprake is van verbetering, vooral als de klachten chronisch zijn geworden of als er sprake is van onderliggende risicofactoren zoals botontkalking.

Succes van conservatieve behandelingen
Conservatieve behandelingen, zoals fysiotherapie, pijnmedicatie en het aanpassen van de lichaamshouding, zijn effectief bij een groot deel van de patiënten. In ongeveer 60% van de gevallen is fysiotherapie voldoende om de symptomen onder controle te krijgen. Een voorbeeld hiervan is een patiënt die door aanhoudende klachten zijn werk als administratief medewerker niet meer kon uitvoeren, maar na vier maanden fysiotherapie en het verbeteren van zijn werkhouding weer klachtenvrij aan de slag kon. Voor patiënten die onvoldoende baat hebben bij deze behandelingen, kan een injectie met een lokaal anestheticum of corticosteroïden verlichting bieden.

Operatieve ingrepen
In zeldzame gevallen, wanneer conservatieve behandelingen niet effectief zijn, kan een operatieve ingreep nodig zijn. Slechts 5-10% van de mensen met het zwevende rib-syndroom komt uiteindelijk in aanmerking voor een operatie, waarbij de rib gedeeltelijk wordt verwijderd om de klachten te verlichten. Hoewel operaties vaak succesvol zijn in het verlichten van de pijn, kan de hersteltijd aanzienlijk zijn, variërend van enkele weken tot enkele maanden. In een studie werd aangetoond dat ongeveer 85% van de patiënten na een operatie een significante vermindering van de pijn ervaarde.

Invloed van leeftijd en gezondheid
De prognose van het zwevende rib-syndroom wordt beïnvloed door leeftijd en de algehele gezondheid van de patiënt. Oudere volwassenen, vooral mensen boven de 60 jaar, hebben vaak een langere hersteltijd vanwege de aanwezigheid van bijkomende factoren zoals osteoporose of een verminderde conditie. Bij jongere patiënten, die over het algemeen fitter zijn en sneller herstellen, is de prognose meestal beter. Ongeveer 90% van de jonge, gezonde patiënten ervaart binnen enkele maanden een duidelijke verbetering van de klachten, terwijl dit percentage bij oudere patiënten rond de 60-70% ligt.

Terugval en chronische klachten
Er is een risico op terugval of het ontwikkelen van chronische klachten bij patiënten met het zwevende rib-syndroom. Ongeveer 20-30% van de mensen krijgt opnieuw last van symptomen, vooral als de onderliggende oorzaken, zoals een slechte houding of hypermobiliteit, niet worden aangepakt. Een voorbeeld hiervan is een persoon die na een jaar klachtenvrij te zijn geweest, opnieuw pijn kreeg door het hervatten van zware fysieke activiteiten zonder voldoende preventieve maatregelen te nemen.

Levenskwaliteit en lange termijn vooruitzichten
De meeste mensen met het zwevende rib-syndroom kunnen, met de juiste behandeling, hun normale dagelijkse activiteiten hervatten en een goede kwaliteit van leven behouden. In een onderzoek onder patiënten die conservatief werden behandeld, gaf ongeveer 80% aan na zes maanden hun dagelijkse bezigheden zonder grote beperkingen te kunnen uitvoeren. Het is echter belangrijk dat patiënten leren hoe ze hun lichaamshouding kunnen verbeteren en overbelasting kunnen voorkomen om terugval te vermijden en hun levenskwaliteit op de lange termijn te behouden.

Complicaties

Invaliderend

Bij sommige mensen kan de pijn zo hevig zijn dat het invaliderend werkt. Eenvoudige handelingen zoals naar de andere kant draaien tijdens het slapen of het dragen van een beha kunnen dan te pijnlijk zijn. De pijn kan een grote impact hebben op de kwaliteit van leven, met als gevolg dat dagelijkse activiteiten moeilijk of zelfs onmogelijk worden. Het zwevende rib-syndroom zal echter geen interne schade aanrichten, zoals schade aan organen of weefsels binnen de borst- of buikholte.

Drukpijn

Bij het zwevende rib-syndroom is drukpijn aanwezig op het distale einde van de 11e of 12e rib. Dit betekent dat de pijn zich vaak bevindt aan het uiteinde van de rib waar deze losligt van het borstbeen. Ook is er vaak weinig ruimte tussen het distale uiteinde van de rib en de bekkenkam, waardoor zelfs lichte aanrakingen of druk hevige pijn kunnen veroorzaken. Deze drukpijn wordt vaak versterkt bij bepaalde bewegingen, zoals buigen, draaien of tillen.

Bewegingsbeperking

Een andere complicatie is een bewegingsbeperking. Door de hevige pijn kunnen mensen met het zwevende rib-syndroom zich minder vrij bewegen. Ze vermijden vaak bewegingen die de pijn verergeren, zoals draaien of buigen, wat kan leiden tot stijfheid en verzwakking van de omliggende spieren. Deze bewegingsbeperking kan ook leiden tot een vicieuze cirkel waarin minder beweging juist tot meer stijfheid en pijn leidt.

Chronische pijn

In sommige gevallen kan de pijn chronisch worden, wat betekent dat deze langer dan zes maanden aanhoudt. Chronische pijn kan een aanzienlijke invloed hebben op de geestelijke gezondheid, zoals angst en depressie. Mensen met langdurige klachten kunnen moeite hebben om een normaal leven te leiden en kunnen sociaal geïsoleerd raken doordat ze activiteiten vermijden die de pijn kunnen uitlokken.

Impact op geestelijke gezondheid

De aanhoudende pijn en beperkingen door het zwevende rib-syndroom kunnen ook een negatieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid. Mensen kunnen zich machteloos, gefrustreerd of angstig voelen door de aanhoudende klachten. Daarnaast kan de impact van het niet kunnen uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals sporten of werken, leiden tot een afname in zelfvertrouwen en een verhoogd risico op depressieve gevoelens. Het is daarom belangrijk dat niet alleen de fysieke, maar ook de mentale aspecten van het syndroom behandeld worden.

Preventie

Ofschoon de oorzaak van deze aandoening anno 2025 nog niet helemaal duidelijk is, zijn er enkele preventieve maatregelen die je kunt nemen om het risico op zwevende ribsyndroom te verminderen.

Handhaven van een goede lichaamshouding
Een goede houding is een belangrijke manier om het risico op het zwevende ribsyndroom te verminderen. Een slechte houding kan leiden tot een onjuiste uitlijning van de wervelkolom en kan de spieren en gewrichten in de borstkas onder druk zetten, wat het risico op het losraken van de ribben kan vergroten. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 30% van de mensen die langdurig een slechte houding aannemen, pijnklachten aan de ribben of rug ontwikkelen. Door een ergonomisch verantwoorde werkplek te creëren en bewust om te gaan met de houding, bijvoorbeeld door regelmatig van zitpositie te wisselen en rechtop te zitten, kan het risico op klachten aanzienlijk worden verminderd.

Regelmatig stretchen en bewegen
Regelmatig stretchen en bewegen helpt om de spieren en gewrichten soepel en flexibel te houden. Het nemen van korte pauzes tijdens een zittende of belastende activiteit om rek- en strekoefeningen te doen, kan de spanning op de ribbenkast verminderen. Rek- en strekoefeningen die gericht zijn op het bovenlichaam, zoals zijwaartse buigingen en rotaties van de romp, kunnen helpen de ribbenkast mobiel te houden en zo het risico op blessures te verkleinen. Ongeveer 40% van de mensen die dagelijks stretchen, rapporteert minder last te hebben van pijnklachten in de borstkas en ribben.

Controle van lichaamsgewicht
Het behouden van een gezond lichaamsgewicht is essentieel om extra druk op de ribben en de omliggende spieren en gewrichten te voorkomen. Overgewicht kan leiden tot een verhoogd risico op het ontwikkelen van musculoskeletale problemen, waaronder het zwevende ribsyndroom. Studies tonen aan dat mensen met overgewicht tot 25% meer kans hebben op musculoskeletale klachten, waaronder pijn in de ribben. Door een uitgebalanceerd dieet te volgen en regelmatig aan lichaamsbeweging te doen, kan men niet alleen het lichaamsgewicht onder controle houden, maar ook de algehele gezondheid verbeteren en de kans op ribklachten verminderen.

Vermijden van overbelasting
Het vermijden van overbelasting is een andere belangrijke preventieve maatregel. Overmatige belasting van de ribben kan leiden tot blessures en het losraken van de ribben. Het tillen van zware voorwerpen, het uitvoeren van intensieve fysieke arbeid of het herhaaldelijk maken van dezelfde beweging kan de ribbenkast overbelasten. Het is belangrijk om zware objecten op een veilige manier op te tillen, door de benen te gebruiken en de rug recht te houden, en om te vermijden dat er langdurig dezelfde beweging wordt uitgevoerd zonder pauzes. Ongeveer 20% van de mensen die zwaar tillen zonder de juiste techniek, ontwikkelt pijnklachten in de ribben of rug.

Versterken van de spieren rondom de ribbenkast
Het versterken van de spieren rondom de ribbenkast kan bijdragen aan het voorkomen van het zwevende ribsyndroom. Sterke spieren kunnen de ribben beter op hun plek houden en zorgen voor extra stabiliteit. Oefeningen zoals plankvariaties, push-ups en andere core-versterkende oefeningen kunnen helpen de spieren rondom de borstkas te versterken. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die regelmatig core-versterkende oefeningen doen, tot 35% minder kans hebben op het ontwikkelen van pijnklachten aan de ribben.

Vermijden van plotselinge bewegingen en trauma
Het vermijden van plotselinge bewegingen en trauma aan de ribbenkast is ook belangrijk. Plotselinge bewegingen of harde stoten tegen de ribbenkast kunnen leiden tot ribletsels, wat het risico op het zwevende ribsyndroom kan vergroten. Voor mensen die contactsporten beoefenen, zoals boksen of rugby, is het essentieel om beschermende maatregelen te nemen, zoals het dragen van geschikte beschermende kleding. Ongeveer 15% van de blessures bij contactsporten betreft letsels aan de ribben, wat laat zien hoe belangrijk preventie is in deze context.

Vermijden van langdurige verkeerde houdingen
Het langdurig aannemen van een verkeerde houding, zoals scheef zitten tijdens het werken of televisie kijken, kan ook bijdragen aan het ontstaan van het zwevende ribsyndroom. Het is belangrijk om regelmatig van houding te wisselen, de werkplek ergonomisch aan te passen en ervoor te zorgen dat de rug goed wordt ondersteund. Het vermijden van langdurig in dezelfde positie blijven zitten kan helpen om de druk op de ribbenkast te verminderen en zo klachten te voorkomen.

Ervaringen en herkenning van patiënten met het zwevende rib-syndroom

Een mysterie dat langzaam ontrafelt
Stel je voor: je wordt wakker met een vage, zeurende pijn aan de zijkant van je bovenlichaam. Eerst denk je dat het niets is, misschien een spiertje dat niet helemaal meewerkt. Maar na een paar weken wordt het erger. De pijn verplaatst zich, komt onverwacht opzetten en maakt zelfs simpele dingen als zitten of diep ademhalen een uitdaging. Dokters weten het vaak niet direct. “Stress,” zeggen ze misschien. Maar jij weet dat er meer speelt.

Patiënten met het zwevende rib-syndroom vertellen vaak dat ze maanden, soms zelfs jaren, rondlopen met onbegrepen klachten voordat de puzzelstukjes eindelijk in elkaar vallen. Een vrouw vertelde dat ze al acht dokters had gezien voordat een fysiotherapeut het woord “zwevende rib-syndroom” liet vallen. “Het voelde alsof ik eindelijk serieus werd genomen,” zei ze.

De zoektocht naar een diagnose
Voor veel patiënten begint de reis naar een diagnose met frustratie. De pijn lijkt niet op iets dat artsen vaak tegenkomen, en standaard scans laten meestal niets afwijkends zien. “Ze dachten dat ik het me verbeeldde,” vertelde een man die na een ongeluk pijn aan zijn ribben ontwikkelde. Pas na de hooking maneuver test kwam er duidelijkheid.

Voor anderen voelt de pijn alsof iemand constant tegen hun ribben duwt, met elke beweging een onaangenaam ‘klik’-gevoel. Dit maakt dagelijkse activiteiten, zoals autorijden of sporten, lastig. “Ik was bang dat ik nooit meer normaal zou kunnen bewegen,” zei een jonge moeder, die uiteindelijk leerde hoe ze met specifieke stretches en fysiotherapie haar klachten kon verminderen.

Dagelijkse aanpassingen: slim omgaan met pijn
Een vaak gedeeld inzicht onder patiënten: comfort is alles. Een vrouw vertelde dat ze haar oude matras verving door een stevigere variant en eindelijk beter sliep. Een ander ontdekte dat loszittende kleding een wereld van verschil maakte. “Strakke jeans? Vergeet het maar,” zei ze lachend.

Werkplekken zijn ook een veelbesproken thema. Ergonomische stoelen, een sta-bureau en pauzes om te bewegen helpen enorm. “Ik dacht dat ik mijn baan moest opgeven,” vertelde een kantoormedewerker. “Maar met een paar aanpassingen en wat begrip van mijn baas, lukt het nu prima.”

Beweging en revalidatie: leren wat werkt
Veel patiënten benadrukken dat beweging cruciaal is, maar voorzichtigheid geboden blijft. Pilates wordt vaak genoemd als redder in nood. “De eerste keer dat ik een pilatesles probeerde, voelde ik meteen verlichting,” zei een patiënt. Toch waarschuwen sommigen dat bepaalde houdingen de pijn juist kunnen verergeren. “Luister naar je lichaam,” is een veelgehoord advies.

En dan is er zwemmen. Het gewichtloze gevoel in het water kan wonderen doen. Een man noemde het “mijn dagelijkse ontsnapping.” Zelfs een paar baantjes trekken gaf hem genoeg verlichting om zijn dag door te komen.

De mentale impact van leven met een onbekend syndroom
Het constante ongemak van het zwevende rib-syndroom kan niet alleen fysiek, maar ook mentaal zwaar zijn. “Ik voelde me soms zo alleen,” zei een patiënt. “Niemand snapte wat ik doormaakte.” Chronische pijn eist zijn tol, en velen zoeken steun bij lotgenotengroepen.

Sociale media heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. In online fora delen mensen tips, moedigen elkaar aan en bieden een luisterend oor. “Ik vond eindelijk anderen die hetzelfde doormaakten,” zei een jonge vrouw. “Het was alsof ik een nieuwe familie vond.”

Tips van patiënten voor anderen

• Kies je kleding met zorg: Losse, comfortabele stoffen voorkomen extra druk op je ribben.
• Wees open over je klachten: Praat met vrienden, familie en collega's. Begrip maakt een groot verschil.
• Experimenteer met routines: Kleine veranderingen, zoals een andere slaaphouding of kortere werktijden, kunnen grote verlichting geven.
• Houd een pijn- en activiteitenlogboek bij: Dit helpt om patronen te ontdekken en gesprekken met artsen effectiever te maken.

Leven met het zwevende rib-syndroom is niet gemakkelijk, maar deze verhalen laten zien dat er hoop en oplossingen zijn. Door ervaringen te delen, vinden patiënten niet alleen herkenning maar ook inspiratie om hun eigen pad te bewandelen. En dat maakt al het verschil.

Noten:

1. R.J.L.F. Loffeld. Het zwevende-ribsyndroom: een veelal niet herkende oorzaak van pijnklachten. Ned Tijdschr Geneeskd. 2002;146:1813-5
2. Ibid.

Lees verder

• Pijn aan de ribben: oorzaken van ribpijn of pijnlijke ribben
• Pijn in de zij of flank: rechts en links en pijn in de rug
• Buikpijn links of rechts en zeurende of stekende buikpijn
• Pijn in bovenbuik: bovenbuikpijn door een overgevoelige maag
• Gekneusde rib: symptomen en behandeling gekneusde ribben