Zwevende ribsyndroom: symptomen, oorzaak en behandeling

Het zwevende rib-syndroom is weinig bekend. Het zwevende rib-syndroom wordt ook wel aangeduid als 'slipping rib', 'clicking rib', 'twelfth rib', 'rib-tip syndroom', 'costo-iliacaal syndroom' en 'syndrome of hypersensitive xiphoid'. Dit syndroom geeft pijnklachten gelokaliseerd in de linker of rechter bovenbuik. Vaak wordt het niet (meteen) herkend door artsen en wordt er gedacht aan nierstenen, galstenen, maag- of darmproblemen. Behandeling van het zwevende rib-syndroom bestaat niet uit het operatief verwijderen van de rib, maar uit het aannemen van een juiste houding en het bestrijden van een eventuele onderliggende aandoening. Naast een houdingsadvies kan tijdelijke pijnstilling geïndiceerd zijn.

• Ribben
• Zwevende ribben
• Wat is het zwevende rib-syndroom?
• Wat is het?
• De onderste ribben duwen tegen de bekkenkam
• Vaak niet meteen herkend
• Synoniemen
• Wat zijn de symptomen?
• Pijn en ontsteking
• Hevige pijn in de linker en/of rechter bovenbuik
• Complicaties
• Invaliderend
• Drukpijn
• Wat is de oorzaak van het zwevende rib-syndroom?
• Thoracolumbale scoliose of botontkalking
• Verkeerde houding
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek
• Hooking maneuver test (haakmanoeuvre)
• Beeldvormend onderzoek
• Differentiële diagnose
• Zwevende rib-syndroom behandeling en houding
• Leefstijlaanpassingen bij het zwevende rib-syndroom
• Ergonomisch zitten: Houding is alles
• Slapen als een pro: Houd je ribben in de juiste positie
• Bewust bewegen: Strek en buig met aandacht
• Ademhalingstechnieken: Geef je ribben lucht
• Vermijd langdurige stress: Je ribben reageren op spanning
• Revalidatie en fysiotherapie
• Prognose
• Preventie

Ribben

De ribben zijn beenderen die tezamen de borstkas of ribbenkast vormen. De ribben omvatten de borstholte, ook wel 'thorax' genoemd. De ribben geven niet alleen bescherming aan de daarbinnen gelegen organen, zoals longen en hart, maar de ribben maken ook de ventilatie van de luchtwegen mogelijk. Door het uitzetten van de ribben ontstaat er onderdruk in de borstkas, waardoor inademen mogelijk wordt.

Zwevende ribben

Mensen hebben 24 ribben, 12 aan elke zijde. Sommige mensen hebben een paar ribben meer of minder. Daar ondervind je normaal gesproken geen hinder van. Aan de rugzijde zitten alle ribben met gewrichten vast aan de borstwervels. De 7 bovenste ribben zijn aan de voorzijde vastgegroeid aan het borstbeen. Dit worden 'ware ribben' genoemd. De 8e, 9e en 10e ribbenparen zijn aan de voorzijde verbonden aan de rib erboven. Dit zijn de zogeheten 'valse ribben'. De onderste twee paar ribben, nummers 11 en 12, zitten aan de voorzijde niet vast. Ze worden daarom de 'zwevende ribben' genoemd.

Wat is het zwevende rib-syndroom?

Wat is het?

Zwevende ribsyndroom, ook wel rib-tip syndroom genoemd, is een aandoening waarbij de ribben aan de onderkant van de borstkas loskomen van het borstbeen en daardoor kunnen gaan zweven. Dit kan leiden tot pijn en ongemak, vooral bij diep ademhalen, hoesten of niezen.

De onderste ribben duwen tegen de bekkenkam

Het zwevende rib-syndroom wordt beschreven als pijn in de flank ter hoogte van de bekkenkam. Het kan ontstaan als gevolg van toename van een reeds bestaande thoracolumbale scoliose op basis van de leeftijd of een osteoporotische inzakking van de wervelkolom. Als gevolg hiervan komt het distale uiteinde van de 11e of 12e rib tegen de bekkenkam. Dit veroorzaakt pijnklachten. Een verkeerde houding kan ook het zwevende rib-syndroom veroorzaken.

Vaak niet meteen herkend

Vaak wordt het niet (meteen) herkend door artsen en wordt er eerst gedacht aan nierstenen, galstenen, maag- of darmproblemen. Wanneer iemand pijnklachten heeft in de linker of rechter bovenbuik is het als (huis)arts zinvol om in de differentiaaldiagnose een zwevende-ribsyndroom te overwegen. Wanneer er geen verklaring is voor de klachten, voelen patiënten zich vaak niet begrepen.

Synoniemen

Synoniemen voor het zwevende rib-syndroom zijn:

• costo-iliacaal syndroom
• Cyriax-syndroom
• rib-tip syndroom
• slipping rib
• clicking rib
• twelfth rib
• syndrome of hypersensitive xiphoid

Wat zijn de symptomen?

Pijn en ontsteking

In geval van zwevende rib-syndroom kan beweging de zenuwen irriteren en bepaalde spieren in het getroffen gebied belasten. Dit kan resulteren in ontsteking en pijn. De meest voorkomende symptomen van het zwevende rib-syndroom zijn:

• rugpijn
• buikpijn die komt en gaat
• buikpijn die aanvankelijk scherp en intens en daarna overgaat in een doffe pijn
• klikkende, slippende en slijpende geluiden
• moeite met ademen

Gewoonlijk ervaar je pijn bij het uitvoeren van bepaalde activiteiten waarbij de ribbenkast beweegt. Voorbeelden zijn buigen en opheffen, diep ademhalen of hoesten, rekken, traplopen, opstaan vanuit een zittende positie en omdraaien in bed.

In de meeste gevallen is een zwevende rib gelokaliseerd aan één kant af, hoewel het mogelijk is dat het aan beide zijden van de ribbenkast optreedt.

Hevige pijn in de linker en/of rechter bovenbuik

Iemand met het zwevende rib-syndroom kan klagen over heftige pijn gelokaliseerd in de linker en/of rechter bovenbuik. De pijn is vaak afhankelijk van bewegingen en bepaalde houdingen. De pijn kan ervaren worden als stekende pijn. De pijn kan continu aanwezig zijn of alleen bij bepaalde bewegingen, en kan verergeren bij bukken of andere houdingen. Er kan ook nachtelijke pijn optreden, vooral als je slaapt op de aangedane zijde.

Complicaties

Invaliderend

Bij sommige mensen kan de pijn zo hevig zijn, dat het invaliderend is. Eenvoudige handelingen zoals het naar de andere kant draaien tijdens het slapen of het dragen van een beha kan dan te pijnlijk zijn. Het zwevende rib-syndroom zal geen intern schade aanrichten.

Drukpijn

Bij het zwevende rib-syndroom is drukpijn aanwezig op het distale einde van de 11e of 12e rib. Ook is er vaak amper ruimte tussen het distale uiteinde van de rib en de bekkenkam.

Wat is de oorzaak van het zwevende rib-syndroom?

Thoracolumbale scoliose of botontkalking

De oorzaak van het zwevende rib-syndroom is het toenemen van een reeds bestaande thoracolumbale scoliose op basis van de leeftijd of osteoporose (botontkalking). Thoracolumbale scoliose is een kromming in het bovenste gedeelte van de wervelkolom. Door deze kromming komt het distale uiteinde van de elfde of twaalfde rib tegen de bekkenkam. Dit geeft pijnklachten. Dit kan aan één of beide kanten ontstaan. Veelal zie je ook een duidelijke samenhang met bewegen of lichaamshouding.

Verkeerde houding

Het zwevende rib-syndroom kan ook ontstaan door een structureel verkeerde houding: een langdurige scheve zit- of werkhouding. Als je de hele dag een verkeerde werkhouding hebt waarbij je zijdelings je werk uitvoert of verkeerd zit, kunnen klachten niet uitblijven. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) wordt een patiënte met het zwevende rib-syndroom beschreven die recentelijk was begonnen met een nieuwe handwerkhobby. Tijdens het uitvoeren van deze hobby boog zij met grote regelmaat zijdelings over de stoelleuning teneinde het hobbymateriaal binnen handbereik te krijgen.¹ Ook bepaalde sporten en lichamelijke oefeningen die zijdelings worden uitgevoerd zoals fitness en rek-en strekoefeningen, kunnen de klachten veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek

Veel van de symptomen van het zwevende rib-syndroom kunnen lijken op die van andere aandoeningen en daarom kan een arts verschillende tests doen om deze uit te sluiten. Een arts zal vragen stellen over de symptomen die je ervaart, inclusief hoe lang de symptomen aanwezig zijn en of iets de symptomen verergert. De arts zal tevens je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen.

Hooking maneuver test (haakmanoeuvre)

Bij deze test legt de arts zijn of haar vingers onder de ribbenrand en trekt vervolgens de ribbenkast op en neer. Als deze test pijn en ongemak veroorzaakt, dan is er waarschijnlijk geen vervolgonderzoek nodig om de diagnose van het zwevende rib-syndroom te bevestigen.

Beeldvormend onderzoek

Het zwevende rib-syndroom is een raadsel dat niet altijd meteen wordt opgelost. Vaak is de pijn in de ribben vaag en moeilijk te plaatsen. Daarom komt beeldvormend onderzoek om de hoek kijken, als een soort 'röntgenogen' die verder kijken dan het blote oog. Met een röntgenfoto, CT-scan, of MRI kan de arts precies zien wat er onder de oppervlakte gebeurt. Zijn de ribben daadwerkelijk aan het duwen tegen de bekkenkam? Of is er iets anders aan de hand?

Beeldvormend onderzoek helpt om duidelijkheid te scheppen, zeker als de symptomen onduidelijk zijn of niet direct wijzen op het zwevende rib-syndroom. Dit soort scans kan niet alleen de ribben zelf goed in beeld brengen, maar ook de omliggende structuren en spieren. Zo krijg je een volledig plaatje van wat er precies speelt in jouw lichaam, en kunnen andere mogelijke oorzaken, zoals een hernia of zenuwbeknelling, uitgesloten worden.

Differentiële diagnose

Andere mogelijke aandoeningen met vergelijkbare symptomen zijn:

• abcessen
• appendicitis of alvleesklierontsteking
• astma
• botkanker
• botmetastasen (uitzaaiingen van kanker in de botten)
• bronchitis
• buikaandoeningen
• cholecystitis of galblaasontsteking
• costochondritis (een pijnlijke ontsteking van het kraakbeen van de ribben)
• een aorta-aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader)
• een gebroken rib
• een longontsteking
• een maagzweer
• een slokdarmontsteking (oesofagitis)
• hepatosplenische afwijkingen (afwijkingen aan de lever en milt)
• herpes zoster (gordelroos)
• pleuritis (borstvliesontsteking)
• radiculitis (ontsteking van een zenuw op de plaats waar deze uit het ruggenmerg komt)
• sommige hartaandoeningen
• spierscheuren
• stressfracturen (als gevolg van herhaalde belasting op botten met botpijn tot gevolg)
• syndroom van Tietze

Zwevende rib-syndroom behandeling en houding

De behandeling van het zwevende rib-syndroom is eenvoudig en bestaat uit uitleg, geruststelling, houdingsadviezen en zo nodig pijnstilling.² Het is belangrijk dat je beseft dat het een klacht is dat goed controleerbaar is, mits je een goede houding aanneemt. Lokale injectie met lidocaïne kan bij hevige pijn overwogen worden. Bij minder ernstige pijn kan paracetamol of NSAID's (afkorting van non-steroidal anti-inflammatory drugs, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen) helpen.

Leefstijlaanpassingen bij het zwevende rib-syndroom

Bij het zwevende rib-syndroom speelt niet alleen pijnstilling een rol, maar ook hoe jij je dagelijks beweegt en leeft. Kleine aanpassingen in je levensstijl kunnen een wereld van verschil maken voor je ribben en zorgen dat je de pijn op afstand houdt. Hier zijn een paar slimme veranderingen die je kunt doorvoeren om je ribben rust te geven en je lijf in balans te houden.

Ergonomisch zitten: Houding is alles

Hoe je zit, bepaalt hoe je ribben zich gedragen. Lange tijd krom zitten of onderuitzakken kan extra druk zetten op je zwevende ribben. Ga rechtop zitten met je schouders ontspannen en je rug licht gesteund, zodat je ribben vrij kunnen bewegen zonder in de verdrukking te komen. Een ergonomische stoel die je rug goed ondersteunt kan hier wonderen doen!

Slapen als een pro: Houd je ribben in de juiste positie

Ook je slaaphouding speelt een belangrijke rol. Slaap bij voorkeur op je rug of zij met een goed ondersteunend kussen dat je nek en rug recht houdt. Vermijd buikslapen, omdat dit de ribben in een ongemakkelijke positie kan duwen. Door je slaaphouding aan te passen, geef je je ribben de kans om 's nachts te herstellen.

Bewust bewegen: Strek en buig met aandacht

Of je nu iets zwaars tilt of simpelweg een draaibeweging maakt, let altijd goed op je houding. Til altijd met je knieën gebogen en je rug recht, en vermijd plotselinge, krachtige bewegingen die je ribben in de verdrukking kunnen brengen. Hetzelfde geldt voor sporten: kies voor activiteiten die je lichaam ondersteunen, zoals wandelen, in plaats van sporten met veel impact zoals intensief hardlopen.

Ademhalingstechnieken: Geef je ribben lucht

Een diepe, bewuste ademhaling helpt niet alleen je geest, maar ook je ribben om vrij te bewegen. Door bewust ademhalingsoefeningen te doen, vergroot je de flexibiliteit van je ribbenkast en verlicht je de druk. Probeer eens ademhalingsoefeningen waarbij je diep vanuit je buik ademt, zodat je ribben niet verkrampt raken door oppervlakkig ademen.

Vermijd langdurige stress: Je ribben reageren op spanning

Stress kan letterlijk op je ribben drukken. Langdurige stress zorgt ervoor dat je spieren gespannen blijven, en dat kan pijn in je ribben verergeren. Zoek momenten van ontspanning in je dag, of het nu een korte wandeling is, een ontspanningsoefening of simpelweg even diep ademhalen. Ontspannen geest, ontspannen ribben!

Revalidatie en fysiotherapie

Je ribben kunnen soms flink dwarsliggen, en dat voel je. Maar gelukkig biedt fysiotherapie uitkomst! Revalidatie is een cruciaal onderdeel van de behandeling, waarbij je samen met een fysiotherapeut de juiste bewegingen en oefeningen leert om de spieren rond je ribben te versterken. Sterkere spieren helpen de ribben beter op hun plek te houden en verminderen de druk die pijn veroorzaakt.

Tijdens de sessies leer je specifieke oefeningen die niet alleen je core versterken, maar ook je houding verbeteren. Het doel? Je lichaam stabieler maken, zodat je zwevende ribben minder kans krijgen om tegen die vervelende bekkenkam te duwen. Door te werken aan je flexibiliteit, spierkracht en mobiliteit, kun je de pijn op lange termijn aanzienlijk verminderen – en zelfs voorkomen dat het terugkomt.

Revalidatie gaat verder dan alleen oefeningen doen. Je leert hoe je je lichaam beter kunt ondersteunen in het dagelijks leven. Hoe je zit, hoe je beweegt, hoe je ademt – alles heeft invloed op je ribben en je herstel. Met fysiotherapie maak je van je lichaam een sterkere, stabielere machine, klaar om de zwevende ribben weer onder controle te krijgen.

Prognose

Het zwevende rib-syndroom resulteert niet in schade op de lange termijn en is ook niet van invloed op de inwendige organen. De aandoening verdwijnt soms vanzelf zonder behandeling.

Preventie

Ofschoon de oorzaak van deze aandoening anno 2024 nog niet helemaal duidelijk is, zijn er enkele preventieve maatregelen die je kunt nemen om het risico op zwevende ribsyndroom te verminderen.

Ten eerste is het belangrijk om een goede houding te handhaven en regelmatig te stretchen. Een slechte houding kan leiden tot een onjuiste uitlijning van de wervelkolom en kan de spieren en gewrichten in de borstkas onder druk zetten. Regelmatig stretchen kan helpen om deze spieren en gewrichten soepel en flexibel te houden en de kans op losraken van de ribben verkleinen.

Ten tweede is het essentieel om je lichaamsgewicht onder controle te houden. Overgewicht kan leiden tot extra druk op de ribben en de omliggende spieren en gewrichten, hetgeen de kans op zwevende ribsyndroom kan vergroten. Door een gezond dieet te volgen en regelmatig te bewegen, kun je je lichaamsgewicht onder controle houden en je algehele gezondheid verbeteren, wat kan helpen om de symptomen van zwevende ribsyndroom te verminderen of zelfs te voorkomen.

Noten:

1. R.J.L.F. Loffeld. Het zwevende-ribsyndroom: een veelal niet herkende oorzaak van pijnklachten. Ned Tijdschr Geneeskd. 2002;146:1813-5
2. Ibid.

Lees verder

• Pijn aan de ribben: oorzaken van ribpijn of pijnlijke ribben
• Pijn in de zij of flank: rechts en links en pijn in de rug
• Buikpijn links of rechts en zeurende of stekende buikpijn
• Pijn in bovenbuik: bovenbuikpijn door een overgevoelige maag
• Gekneusde rib: symptomen en behandeling gekneusde ribben