Rugpijn (pijnlijke rug): oorzaken, symptomen en behandeling

Rugpijn is een veel voorkomende klacht. Ongeveer 8 op de 10 mensen ervaren op enig moment in hun leven rugpijn of een pijnlijke rug. Rugpijn verdwijnt vaak vanzelf; ongeveer 60% van de rugpijn is binnen een week verdwenen en 95% binnen 12 weken. Rugpijn is een van de meest voorkomende redenen waarom mensen naar de huisarts gaan of verzuimen van hun werk. De meeste mensen hebben minstens één keer rugpijn in hun leven. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. Je kunt maatregelen nemen om rugpijn te voorkomen of te verlichten. Als preventie faalt, kunnen eenvoudige zelfzorgbehandelingen en een goede houding het genezingsproces bevorderen. Vaak is rugpijn binnen enkele dagen tot weken genezen. Een operatie is zelden nodig om rugpijn te behandelen. Met een aantal maatregelen kun je de kans op het ontstaan van rugpijn verkleinen. Dagelijks bewegen (fietsen, wandelen, etc.) is belangrijk, evenals voldoende spierkracht opbouwen. Verder is het verstandig om overtollige kilo's kwijt te raken.

• De rug
• Wat is rugpijn?
• Symptomen van rugpijn
• Verschijnselen van rugpijn
• Chronische of acute pijn
• Bijkomende symptomen
• Alarmsymptomen
• Oorzaken van een pijnlijke rug
• Spierspanning of letsel
• Structurele problemen
• Gescheurde tussenwervelschijven
• Uitpuilende tussenwervelschijf
• Ischias
• Artrose
• Abnormale kromming van de wervelkolom
• Osteoporose
• Nierproblemen
• Beweging en houding
• Andere oorzaken van rugpijn
• Cauda-equinasyndroom (CES)
• Slaapstoornissen
• Kanker van de wervelkolom
• Infectie van de wervelkolom
• Andere infecties
• Gordelroos
• Risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek
• Zelfzorg
• Behandeling van rugpijn
• Medicatie
• Fysiotherapie
• Dry needling
• Cortison-injecties
• Tractie
• Cognitieve gedragstherapie (CGT)
• Complementaire therapieën
• Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS)
• Chirurgie
• Prognose
• Preventie: rugpijn voorkomen
• Wandelen en zwemmen
• Bouw spierkracht op
• Zorg voor een gezond gewicht
• Goede staande houding
• Goede zithouding
• Goed tillen

De rug

De wervelkolom of ruggengraat (columna vertebralis) is een van de sterkste delen van het menselijk lichaam en geeft je veel flexibiliteit en kracht. Het bestaat uit 33 of 34 wervels, met tussen elke twee wervels een tussenwervelschijf, behalve tussen atlas (de eerste wervel van de wervelkolom) en axis (de tweede halswervel). De wervels hebben veel sterke ligamenten en spieren om hen heen voor ondersteuning. Er zijn ook de botten in het staartbeen aan de onderkant van de rug, die aan elkaar zijn gesmolten en waar geen schijven tussen zitten; het staartbeen bestaat uit 3 tot 5, maar meestal 4 samengegroeide wervels

Aan weerszijden van de wervelkolom lopen van boven naar beneden veel kleine gewrichten, de facetgewrichten, die zorgen voor de beweeglijkheid van de wervelkolom. Het ruggenmerg passeert in de wervels, die het beschermen. Het ruggenmerg is het onderdeel van het centraal zenuwstelsel (CZS) dat het onderste gedeelte van de hersenen (de hersenstam) met het perifere zenuwstelsel (PZS) verbindt. Het ruggenmerg loopt in het wervelkanaal tot ongeveer ter hoogte van de eerste lendenwervel en bestaat uit opstijgende en dalende zenuwbundels.

Naarmate je ouder wordt, verouderen ook de structuren van je wervelkolom, zoals de gewrichten, wervels, tussenwervelschijven en ligamenten. De structuren blijven op zich sterk, maar het is gebruikelijk dat je rug stijver wordt naarmate je ouder wordt.

Wat is rugpijn?

Rugpijn is een veel voorkomende reden voor ziekteverzuim en het is een klacht die niet alleen vaak voorkomt in de spreekkamer van de bedrijfsarts, maar ook van de huisarts, vooral lage rugpijn. Rugpijn kan ongemakkelijk en slopend zijn. Het kan het gevolg zijn van letsel/blessure, overbelasting en sommige medische aandoeningen. Rugpijn kan mensen van alle leeftijden treffen, om verschillende redenen. Naarmate mensen ouder worden, neemt de kans op het ontwikkelen van lage rugpijn toe, door factoren zoals werkzaamheden en slijtage of degeneratie van een tussenwervelschijf, een proces dat bij iedereen in meer of mindere mate plaatsvindt. Lage rugpijn kan worden gekoppeld aan de lumbale wervelkolom welke bestaat uit vijf wervels ('lendenwervels'), de tussenwervelschijven, ligamenten rond de wervelkolom, ruggenmerg en zenuwen, lagere rugspieren, inwendige organen van buik en bekken en de huid rond het lumbale gebied. Pijn in de bovenrug kan het gevolg zijn van aandoeningen van de aorta, tumoren in de borst en ontsteking van de wervelkolom.

Symptomen van rugpijn

Verschijnselen van rugpijn

Symptomen van rugpijn kunnen bestaan uit zijn:

• spierpijn
• spierkrampen
• stekende pijn
• zeurende pijn
• kampende pijn
• doffe pijn
• tintelende pijn
• uitstralingspijn naar de been of de billen
• beperkt bewegingsbereik van de rug

De pijn kan steeds aanwezig zijn of intermitterend (komen en gaan). Rugpijn kan plotseling opkomen of langzaam ontstaan en meer chronisch van aard zijn. Pijn in de rug kan optreden bij het opstaan, bij het liggen, bij het zitten, bij het staan, na het doen van oefeningen na het slapen, etc.

Chronische of acute pijn

Rugpijn wordt vaak onderverdeeld in acute en chronische pijn. Acute pijn begint plotseling en duurt maximaal 6 weken. Chronische of langdurige pijn ontwikkelt zich over een langere periode, duurt meer dan 3 maanden en veroorzaakt blijvende problemen. Als je zowel incidentele aanvallen van meer intense pijn hebt alsook vrij continue lichte rugpijn hebt, kan het voor een arts moeilijk zijn om te bepalen of er sprake is van acute of chronische rugpijn.

Bijkomende symptomen

Sommige rugklachten kunnen pijn veroorzaken in andere delen van het lichaam, afhankelijk van de aangetaste zenuwen. De pijn verdwijnt vaak zonder behandeling, maar rugpijn die gepaard gaat met één of meerdere van de volgende symptomen, moet onderzocht worden door de huisarts:

• gewichtsverlies
• koorts
• ontsteking of zwelling op de rug
• aanhoudende rugpijn, waarbij liggen of rusten niet helpt
• pijn in de benen
• pijn die tot onder de knieën reikt
• een recente verwonding, klap of trauma aan de rug
• urine-incontinentie
• moeite met plassen
• ontrlastingsincontinentie, of verlies van controle over stoelgang
• gevoelloosheid rond de geslachtsorganen
• gevoelloosheid rond de anus
• gevoelloosheid rond de billen

Alarmsymptomen

Schakel direct medische hulp in als je gevoelloosheid of tintelingen ervaart, of als je rugpijn hebt:

• dat niet verbetert met rust
• na een blessure of val
• met gevoelloosheid in de benen
• met zwakte
• met koorts
• met onverklaard gewichtsverlies

Oorzaken van een pijnlijke rug

Rugpijn kent meerdere mogelijke oorzaken.

Spierspanning of letsel

Rugpijn komt meestal voort uit spierspanning of letsel. Veel voorkomende oorzaken van rugklachten zijn:

• gespannen spieren of ligamenten
• spierspasmen
• spierspanning
• beschadigde tussenwervelschijven
• verwondingen of breuken
• artrose
• afwijkingen aan wervels of gewrichten

Activiteiten die kunnen leiden tot spierspanning of spierspasmen zijn onder meer:

• zwaar lichamelijk werk
• verkeerde slaaphouding of een te hard of juist te zacht matras
• overgewicht/obesitas
• iets verkeerd optillen
• iets optillen dat te zwaar is
• een abrupte en ongemakkelijke beweging maken
• veel zitten, bijvoorbeeld achter een computer of in de auto
• verkeerde zit- of werkhouding, waarbij je onvoldoende rechtop loopt en zit.
• onvoldoende beweging (inactiviteit), wat leidt tot zwakke spieren en een slechte conditie

Structurele problemen

Een aantal structurele problemen kan ook leiden tot rugpijn.

Gescheurde tussenwervelschijven

Elke wervel in de wervelkolom wordt opgevangen door tussenwervelschijven en dit zijn de schokdempers van je wervelkolom. Als de schijf scheurt, zal er meer druk op de zenuw komen te staan, waardoor rugpijn ontstaat.

Uitpuilende tussenwervelschijf

In geval van degeneratie kan de tussenwervelschijf gaan uitpuilen en deze uitstulping kan op een zenuw drukken, waardoor soms hevige pijnklachten ontstaan.

Ischias

Dit duidt op een scherpe en stekende pijn veroorzaakt door een geïrriteerde zenuw die een pijn in de rug, de billen en ook in het been kan geven.

Artrose

Artrose kan problemen veroorzaken met de gewrichten in de heupen, onderrug en op andere plaatsen. In sommige gevallen raakt de doorgang van het ruggenmerg vernauwd. Dit staat bekend als spinale stenose.

Abnormale kromming van de wervelkolom

Als de wervelkolom op een ongebruikelijke manier kromt, kan dit leiden tot rugpijn. Een voorbeeld is scoliose, waarbij de wervelkolom één of twee zijwaartse kromming(en) vertoont.

Osteoporose

Osteoporose is botontkalking. Botten, inclusief de wervels van de wervelkolom, worden broos en poreus, waardoor sneller compressiefracturen kunnen optreden. Dit zijn de meest voorkomende vorm van fracturen van de wervelkolom.

Nierproblemen

Nierstenen of een nierinfectie kunnen rugpijn veroorzaken.

Beweging en houding

Rugpijn kan ook het gevolg zijn van sommige dagelijkse activiteiten of een slechte houding. Voorbeelden zijn:

• verdraaien
• spiertje verrekken door hoesten of niezen
• spierspanning
• ongemakkelijk voorover of achterover buigen of gedurende lange periodes buigen
• duwen, trekken, tillen of iets dragen
• langdurig staan ​​of zitten
• een voorwaartse houding van het hoofd, zoals tijdens het rijden of het gebruik van een computer
• langdurig autorijden zonder pauze
• slapen op een matras die het lichaam en de wervelkolom niet ondersteunt

Andere oorzaken van rugpijn

Sommige medische aandoeningen kunnen leiden tot rugpijn.

Cauda-equinasyndroom (CES)

Dit duidt een toestand aan waarbij een aantal zenuwwortels in de cauda equina tegelijk in het gedrang komen. Symptomen zijn een doffe pijn in de onderrug en bovenkant van de billen, evenals gevoelloosheid in de billen, geslachtsdelen en dijen. Er zijn soms stoornissen in de stoelgang en de blaas.

Slaapstoornissen

Personen met slaapstoornissen (slapeloosheid) hebben meer kans op rugpijn, in vergelijking met anderen.

Kanker van de wervelkolom

Een tumor in de wervelkolom kan tegen een zenuw drukken, resulterend in rugpijn.

Infectie van de wervelkolom

Koorts en een gevoelig, warm en rood gebied op de rug kan te wijten zijn aan een infectie van de wervelkolom.

Andere infecties

Pelvic inflammatory disease oftewel bekkenontsteking, blaasontsteking of nierinfecties kunnen ook leiden tot rugpijn.

Gordelroos

Gordelroos (herpes zoster genoemd) is een zeer pijnlijke huidziekte, die de zenuwen kan beïnvloeden, wat kan leiden tot rugpijn. Dit hangt af van welke zenuwen worden getroffen.

Risicofactoren

Iedereen kan rugpijn krijgen, zelfs kinderen en tieners. Er zijn een aantal risicofactoren die de kans dat je last krijgt van rugpijn, vergroten:

• Leeftijd. Rugpijn komt vaker voor als je ouder wordt, beginnend rond de leeftijd van 30 - 40 jaar.
• Gebrek aan lichaamsbeweging. Zwakke, ongebruikte spieren in de rug kunnen leiden tot rugpijn.
• Overgewicht. Het met je meetorsen van te veel gewicht zorgt voor extra druk op je rug.
• Zwangerschap. Het dragen van een baby betekent dat je extra gewicht met je mee torst, waardoor de rug extra wordt belast
• Ziekten. Sommige soorten artritis en kanker kunnen bijdragen aan rugpijn.
• Verkeerd tillen. Het gebruik van je rug in plaats van je benen bi het tillen, kan leiden tot rugpijn.
• Psychologische aandoeningen. Mensen die vatbaar zijn voor depressie en angst lijken een groter risico op rugpijn te hebben.
• Roken. Roken kan ervoor zorgen dat je lichaam onvoldoende voedingsstoffen aan de tussenwervelschijven in de rug levert.
• Bepaalde geneesmiddelen. Het langdurig gebruik van medicijnen waarvan bekend is dat ze de botten verzwakken, zoals corticosteroïden, leidt sneller tot rugpijn.
• Stress. Aanhoudende stress veroorzaakt spierspanning in de rugspieren, wat rugpijn kan veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Meestal kan een arts rugklachten diagnosticeren nadat hij naar de symptomen heeft gevraagd en een lichamelijk onderzoek heeft uitgevoerd.

Vervolgonderzoek

Beeldvormend onderzoek en ander onderzoek is vereist als:

• je rugpijn het gevolg het gevolg is van een blessure
• er vermoeden is van een onderliggende aandoening die behandeling behoeft
• de pijn gedurende een lange periode blijft bestaan

Een röntgen-, MRI- of CT-scan kan informatie geven over de toestand van de zachte weefsels in de rug. Röntgenfoto's kunnen de uitlijning van de botten laten zien en tekenen van artritis of gebroken botten detecteren, maar ze kunnen (vaak) geen schade aan de spieren, het ruggenmerg, zenuwen of tussenwervelschijven aan het licht brengen. MRI- of CT-scans kunnen hernia's of problemen met weefsel, pezen, zenuwen, ligamenten, bloedvaten, spieren en botten onthullen.

Botscans kunnen bottumoren of compressiefracturen detecteren die worden veroorzaakt door osteoporose of botontkalking. Bij elektromyografie of EMG wordt de elektrische activiteit van spieren gemeten, meestal in relatie tot stimulatie van de voor die spier activerende zenuw.. Dit kan zenuwcompressie bevestigen, wat kan optreden bij een hernia of spinale stenose. De arts kan ook bloedonderzoek laten verrichten als een infectie wordt vermoed.

Zelfzorg

Het is belangrijk om in beweging te blijven, zolang dat mogelijk is, maar zonder je lichaam te forceren. Voorkom dat je lang in dezelfde houding zit of werkt en bedenk dat bewegen belangrijk is voor je herstel. Pijnstillers zoals paracetamol kunnen de pijn verlichten, maar versnellen het herstel niet. Het aanbrengen van een warm of koud kompres op het pijnlijke gebied kan ook de pijn verminderen.

Als de rugpijn niet met zelfzorgmaatregelen weggaat, kan een arts medicijnen, fysiotherapie of beide aanbevelen.

Behandeling van rugpijn

Rugpijn verdwijnt meestal vanzelf, maar soms is medische behandeling noodzakelijk.

Medicatie

Indien rugpijn niet goed reageert op vrij verkrijgbare pijnstillers, kan de huisarts een zwaardere pijnstiller voorschrijven. In sommige gevallen kunnen spierverslappers worden gebruikt. Antidepressiva, zoals amitriptyline, kunnen worden voorgeschreven. Amitriptyline verbetert de stemming en vermindert angst en pijnklachten.

Fysiotherapie

De fysiotherapeut kan enkele bewegings- en krachtoefeningen voor de rug- en buikspieren introduceren. Technieken om de houding te verbeteren kunnen ook helpen. De fysiotherapeut moedigt je aan om de technieken regelmatig te oefenen, zelfs nadat de pijn is verdwenen, om te voorkomen dat de rugpijn terugkeert.

Dry needling

Dry needling is een specialisatie van de fysiotherapeut en is een snelle en effectieve behandelmethode bij spierknopen of spierverhardingen. De belangrijkste klachten om dry needling toe te passen. Met een speciale dunne naald worden de kleine ‘verhardingen of spierknoopjes (triggerpoints) aangeprikt. De spier spant zich eerst kort aan, waarna het zich ontspant. Deze behandelmethode kan onder meer bij de volgende rugklachten wordne toegepast:

• lokale pijn in een spier (eventueel met uitstralingspijn)
• lage rugklachten
• bewegingsbeperkingen en/of stijfheid van de nek
• nek-schouder-armklachten eventueel met hoofdpijn

Cortison-injecties

Injecties met onstekingsremmende corticosteorïden kunnen de pijnklachten van een hernia verlichten.

Tractie

Katrollen en gewichten worden gebruikt om de rug te strekken. Dit kan ertoe leiden dat een hernia weer in positie komt. Tractie is niet zinvol voor chronische lage rugpijn.

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

CGT kan helpen om te gaan met chronische rugpijn door nieuwe manieren van denken aan te moedigen. Onderzoek laat zien dat patiënten die CGT krijgen de neiging hebben actiever te worden en meer te oefenen, wat resulteert in een lager risico op recidief van de rugpijn.

Complementaire therapieën

Complementaire therapieën kunnen naast conventionele therapieën of op zichzelf worden ingezet. Chiropractie, osteopathie, shiatsu (acupressuur of drukpuntmassage) en manuele therapie kunnen de rugpijn helpen verlichten en de patiënt stimuleren om zich meer ontspannen te voelen.

Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS)

Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS) is een therapie voor patiënten met chronische rugpijn. De TENS-machine brengt kleine elektrische pulsen in het lichaam via elektroden die op de huid worden geplaatst. Bij deze behandelvorm wordt met behulp van zwakke elektrische stroompjes de pijn verminderd.

Chirurgie

Een operatie voor rugpijn is zeer zeldzaam. Als een patiënt een hernia heeft, kan een operatie een optie zijn, vooral als er aanhoudende pijn en zenuwcompressie is die tot spierzwakte leidt.

Prognose

Een aantal feiten over hoe lang rugpijn aanhoudt en wat de prognose is:

• 90% van de mensen met acute lage rugpijn herstelt zich gedurende een periode van zes weken. Na deze periode vertraagt het herstel meestal.
• 50% van de episodes van acute lage rugpijn verdwijnt vrijwel volledig binnen twee weken.
• Tot 70-80% van de getroffen personen krijgt binnen een jaar nog een keer last van rugpijn.
• Ondraaglijke initiële pijn verdwijnt vaak binnen een paar dagen, terwijl milde of matige pijn een aantal weken kan aanhouden.
• Alle gevallen van rugpijn die langer dan zes weken duren, moeten door een arts worden gecontroleerd.
• Rugpijn veroorzaakt door een ongeval, wat resulteert in aanzienlijk letsel, kan chronisch worden. Met andere woorden, de pijn kan meer dan drie maanden duren.
• Hoe snel je behandeling krijgt, evenals de kwaliteit van de behandeling, zijn factoren die van invloed zijn op het herstel.

Preventie: rugpijn voorkomen

Je kunt rugpijn voorkomen of voorkomen dat rugpijn terugkomt door je lichamelijke conditie te verbeteren en goede lichaamstechnieken te leren en te oefenen. Om je rug gezond en sterk te houden kun je de volgende maatregelen nemen:

Wandelen en zwemmen

Regelmatige aërobe activiteiten met een lage impact, kunnen de kracht en het uithoudingsvermogen in je rug vergroten en je spieren beter laten functioneren. Wandelen en zwemmen zijn goede opties. Praat met je arts over welke activiteiten het beste voor jou zijn.

Bouw spierkracht op

Buik- en rugspieroefeningen (kernversterkende oefeningen) helpen deze spieren te conditioneren zodat ze samenwerken als een natuurlijk korset voor je rug. Flexibiliteit in je heupen en bovenbenen lijnt je bekkenbodems en dit komt je rug ten goede. De fysiotherapeut kan je vertellen welke oefeningen geschikt zijn voor jou.

Zorg voor een gezond gewicht

Overgewicht brengt extra spanning op de rugspieren. Als je te zwaar bent, kun je wat kilo's kwijtraken om rugpijn te voorkomen. Daarna is het van belang om een gezond gewicht te handhaven.

Goede staande houding

Voor een goede staande houding:

• verdeel je gewicht over beide benen en voeten (ga dus niet op één been staan)
• plaats je voeten in de zelfde lijn als je schouders (dus niet te dicht bij elkaar)
• breng je gewicht op de bal van de voet en niet op de hielen

Goede zithouding

Kies een stoel met een goede ondersteuning van de onderrug, armleuningen en een draaivoet. Overweeg om een ​​lendekussen of opgerolde handdoek in het kleinste deel van je rug te plaatsen om de normale curve te behouden. Houd je knieën en heupen vlak. Verander je positie regelmatig, minstens elk half uur.

Goed tillen

Vermijd zwaar tillen, indien mogelijk, maar als je toch ets zwaars moet tillen, laat dan je benen het werk doen. Houd je rug recht, niet draaien, en buig alleen op de knieën. Houd de lading dicht bij je lichaam. Schakel een tweede persoon in als het object zwaar of onhandig is.

Lees verder

• Chronische rugpijn of lage rugpijn: symptomen en oorzaken
• Pijn in bovenrug: symptomen en oorzaken van hoge rugpijn
• Pijn in onderrug: pijnlijke onderrug links, rechts en midden
• Rugpijn onderrug, middenrug en bovenrug – oorzaken
• Lage rugpijn: oorzaken en behandeling acute lage rugklachten