Brandend gevoel in maag: Oorzaken van brandende maag

Een brandend gevoel in de maag veroorzaakt pijn, vermoeidheid en stress in de maag. Veel oorzaken zijn bekend voor een brandende maag. Dit vervelende gevoel verdwijnt meestal spontaan, maar soms is dit te wijten aan een ernstigere aandoening, zoals een infectie of het prikkelbaredarmsyndroom. Indien het brandende gevoel in de maag langdurig aanwezig is of wanneer bijkomende symptomen aanwezig zijn, is het verstandig om de arts te raadplegen. Diverse tips inzake levensstijl en voeding kunnen de maagklachten voorkomen of behandelen.

• Anatomie van de maag en de relatie tot brandende gevoelens in de maag
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Aandoeningen en brandend gevoel in de maag
• Appendicitis
• Buikspierblessure na het sporten
• Coeliakie
• Constipatie
• Emotionele stress
• Gastritis
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
• H. pylori
• Herpes zoster-virus in de maag
• Maagbreuk
• Maagkanker
• Overmatige hoeveelheid maagzuur
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Psoriasis
• Zweren
• Omgevingsfactoren en brandende maag
• Drank
• Medicijnen
• Roken
• Voeding
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Medische behandeling bij maagbranden
• Prognose van brandende gevoelens aan maagregio
• Complicaties
• Tips om maagpijn en een brandende maag te voorkomen

Anatomie van de maag en de relatie tot brandende gevoelens in de maag

De maag speelt een cruciale rol in het spijsverteringsstelsel en is verantwoordelijk voor de eerste fase van voedselverwerking door middel van chemische afbraak en vertering. Verschillende anatomische structuren in de maag kunnen bijdragen aan het ervaren van een brandend gevoel, vaak als gevolg van overmatige zuursecretie of irritatie van het maagslijmvlies.

Maagslijmvlies
Het maagslijmvlies bedekt de binnenzijde van de maag en produceert slijm dat de maagwand beschermt tegen de bijtende werking van maagzuur. Wanneer dit slijmvlies wordt aangetast of ontstoken raakt door factoren zoals overmatig zuur of bepaalde medicatie, kan een brandend gevoel optreden. Een verminderde beschermende werking van het slijmvlies maakt de maagwand gevoeliger voor zuren, wat leidt tot irritatie en pijn.

Maagzuurproductie en -regulatie
De maag bevat pariëtale cellen die maagzuur (zoutzuur) afscheiden. Dit zuur is essentieel voor de afbraak van voedsel, maar bij overproductie of reflux naar de slokdarm kan een brandend gevoel ontstaan. De productie van maagzuur wordt gereguleerd door zenuw- en hormonale signalen, zoals gastrine. Een verstoring in deze regulatie kan leiden tot hyperaciditeit, wat vaak het brandende gevoel in de maag veroorzaakt.

Maagspieren en peristaltiek
De spieren in de maagwand zorgen voor peristaltische bewegingen die voedsel mengen en richting de dunne darm voortstuwen. Een verstoorde maaglediging kan resulteren in druk en ophoping van zuren, wat kan bijdragen aan een brandend gevoel. Maagontledigingsproblemen worden vaak waargenomen bij patiënten met diabetes of na operaties aan het spijsverteringskanaal.

Maagkleppen en reflux
De onderste slokdarmsfincter (LES) fungeert als een klep tussen de slokdarm en de maag en voorkomt dat maagzuur omhoogkomt in de slokdarm. Bij een verzwakte of niet goed functionerende LES kan zure reflux optreden, waarbij maaginhoud terugvloeit in de slokdarm en een brandend gevoel in de borst of maag veroorzaakt.

Epidemiologie

Brandende gevoelens in de maag, vaak omschreven als maagzuur of reflux, komen wereldwijd veel voor en treffen miljoenen mensen van verschillende leeftijden en achtergronden.

Prevalentie per leeftijdsgroep
Maagzuur komt vaker voor bij volwassenen, met een hoger risico bij ouderen door de afname van spierkracht in de LES en een toename van maagzuurproblemen. Jonge volwassenen kunnen ook last hebben van maagzuur, vaak gerelateerd aan stress en voedingskeuzes.

Geografische variaties
De prevalentie van brandende maagklachten verschilt per regio. In westerse landen, waar vet- en suikerrijke voedingspatronen vaak voorkomen, is het percentage hoger dan in landen met traditioneel lichtere voeding. Deze geografische verschillen suggereren dat leefstijl een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van maagklachten.

Seizoensgebondenheid en andere trends
Sommige studies suggereren dat maagklachten vaker voorkomen in de winter, mogelijk door veranderingen in eetpatronen en minder fysieke activiteit. Verder is er een toename in klachten rondom stressvolle periodes, zoals examenweken of drukke werkperiodes.

Mechanisme

Het brandende gevoel in de maag ontstaat door een complex samenspel van fysiologische processen die kunnen leiden tot irritatie van het maagslijmvlies en de omliggende structuren.

Overproductie van maagzuur
Een te hoge productie van maagzuur kan leiden tot irritatie van het maagslijmvlies en daarmee tot een brandend gevoel. Factoren zoals stress, cafeïne en bepaalde voedingsmiddelen stimuleren de afgifte van gastrine, wat de maagzuurproductie verhoogt.

Verstoorde zuur-barrière in het maagslijmvlies
Het maagslijmvlies bevat beschermende slijmcellen die een barrière vormen tegen maagzuur. Bij een afname van slijmproductie, bijvoorbeeld door ontsteking of het gebruik van bepaalde medicatie, wordt de maagwand kwetsbaarder en ontstaan sneller brandende klachten.

Reflux van maaginhoud naar de slokdarm
Wanneer de LES verzwakt is, kan maaginhoud terugstromen in de slokdarm, wat resulteert in het typische brandende gevoel. Deze reflux treedt vaak op na een grote maaltijd of wanneer men plat ligt, wat de druk op de LES verhoogt.

Oorzaken

Er zijn diverse oorzaken voor een brandend gevoel in de maag, die variëren van voedingsfactoren tot medische aandoeningen.

Voedingsmiddelen en dranken
Voedingsmiddelen zoals vetrijke en pittige gerechten, chocolade, en cafeïnehoudende dranken zoals koffie en frisdrank stimuleren de productie van maagzuur en kunnen een brandend gevoel uitlokken. Alcohol irriteert de maagwand en verhoogt de zuursecretie, wat klachten verergert.

Medicatiegebruik
Medicijnen zoals NSAID's (bijvoorbeeld ibuprofen) en bepaalde antibiotica kunnen het maagslijmvlies irriteren en de productie van maagzuur verhogen. Langdurig gebruik van deze medicatie kan zelfs leiden tot maagzweren.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)
GERD is een aandoening waarbij de LES niet goed functioneert, wat leidt tot het terugvloeien van maaginhoud in de slokdarm. Patiënten met GERD ervaren regelmatig een brandend gevoel in de maag en slokdarm.

Stress en emotionele factoren
Stress kan de aanmaak van maagzuur verhogen en spijsverteringsklachten verergeren. Emotionele stress leidt soms tot een verstoorde maaglediging, wat extra druk in de maag kan veroorzaken.

Risicofactoren

Bepaalde risicofactoren verhogen de kans op brandende maagklachten.

Voedingspatroon
Een voedingspatroon dat rijk is aan vetten, pittige specerijen, en cafeïnehoudende dranken verhoogt het risico op maagklachten. Voedingskeuzes kunnen de zuursecretie stimuleren en de kans op reflux verhogen.

Roken en alcoholgebruik
Roken verzwakt de LES, waardoor zure reflux gemakkelijker optreedt. Alcohol heeft een vergelijkbaar effect en verhoogt daarnaast de zuursecretie, wat de maagwand irriteert.

Zwaarlijvigheid
Bij patiënten met overgewicht neemt de druk in de buikholte toe, wat de LES belast en kan leiden tot zure reflux en een brandend gevoel in de maag.

Risicogroepen

Sommige bevolkingsgroepen zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van maagklachten door structurele en levensstijlgerelateerde factoren.

Ouderen
Ouderen hebben een verhoogde kans op maagklachten door een verzwakte LES en mogelijk een afgenomen maaglediging. Bovendien gebruiken ouderen vaker medicijnen die het maagslijmvlies kunnen irriteren, zoals NSAID's en bloeddrukverlagende middelen.

Mensen met stressvolle beroepen
Patiënten met een hoge mate van werkstress of onregelmatige werktijden ervaren vaak meer maagklachten. Stress verhoogt de productie van maagzuur en vertraagt de spijsvertering, wat de kans op een brandend gevoel vergroot.

Zwangere vrouwen
Tijdens de zwangerschap neemt de druk op de maag door de groeiende baarmoeder toe, wat reflux kan veroorzaken. Hormonale veranderingen verzwakken bovendien de LES, wat bijdraagt aan brandende maagklachten.

Aandoeningen en brandend gevoel in de maag

Appendicitis

Een blindedarmontsteking (appendicitis) is een ontsteking van de appendix (wormvormig aanhangsel van de blindedarm). De aandoening veroorzaakt schietende pijn langs de rechter onderzijde van de buik, vooral na het eten, met een brandend gevoel in de maag als gevolg.

Buikspierblessure na het sporten

Een buikspierblessure leidt vaak tot pijn, zwelling en een branderig gevoel. Meestal verschijnt deze blessure bij het fitnessen. Het is belangrijk om alle oefeningen langzaam op te bouwen.

Coeliakie

Coeliakie is een aandoening waarbij een patiënt intolerant is voor gluten. Het immuunsysteem van het lichaam identificeert gluten als een schadelijke stof en gaat dit dan ten onrechte aanvallen. De patiënt ervaart pijn en ongemak in de buik wanneer hij voeding met gluten consumeert. Gluten vermijden is de beste behandelingsoptie. Onbehandeld leidt coeliakie tot schade aan de darmen waardoor de darmen niet meer goed voedingsstoffen kunnen absorberen, wat een risicofactor is voor ondervoeding.

Constipatie

Wanneer een patiënt reeds enkele dagen geen stoelgang heeft gemaakt door constipatie, ervaart hij mogelijk een brandende maag. Dit is te wijten aan hardere ontlasting in de darmen, wat een pijnlijke druk uitoefent op het spijsverteringskanaal. De pijn neemt toe na het eten omdat het spijsverteringskanaal vol begint te raken.

Emotionele stress

Veel spijsverteringsproblemen resulteren uit slecht beheerde emotionele stress en angst. Stress en angst vertragen het spijsverteringsproces en laten maagzuren in de maag achter, waardoor het risico op reflux toeneemt. Stress verlichten en praten met een arts of psychotherapeut zijn goede tips.

Gastritis

Bij een maagontsteking (gastritis) is de maagwand ontstoken, beschadigd en geïrriteerd. De maagslijmvliesontsteking leidt vaak tot symptomen van misselijkheid, braken, een opgeblazen gevoel in de buik, spijsverteringsstoornissen, een brandend gevoel in de maag, een verlies van eetlust, indigestie (maagklachten na het eten of drinken), hikken, buikpijn en een brandend of knagend gevoel in de maag tussen de maaltijden of 's nachts. Een H. pylori-infectie veroorzaakt vaak gastritis, maar ook roken, zwaar drinken, voedselallergieën, coeliakie en de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn) veroorzaken vaak deze aandoening.

Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD)

Gastro-oesofageale reflux is een aandoening waarbij het onderste deel van de slokdarmsfincter (sluitspier) op een verkeerde manier opent of onvolledig sluit. Hierdoor vloeien maagzuren terug in de slokdarm. Risicofactoren van de aandoening zijn obesitas (zwaarlijvigheid), een zwangerschap, roken en zure producten zoals voedingsmiddelen op basis van citrusvruchten of tomaten.

H. pylori

Helicobacter pylori (H. pylori) is een veelvoorkomende oorzaak van een maagzweer, maar de bacterie veroorzaakt ook een brandend gevoel in de maag. Na verloop van tijd breekt H. pylori de beschermende lagen van de maag af.

Herpes zoster-virus in de maag

Het herpes zoster-virus veroorzaakt waterpokken (infectie met algemene symptomen en een huiduitslag) en gordelroos (infectie met een huiduitslag en symptomen aan het gezicht). Het virus leidt vaak tot pijnlijke blaren die mogelijk elk lichaamsdeel treffen, maar voornamelijk de rug, de borst, de maag, het gezicht en de nek.

Maagbreuk

Een maagbreuk kenmerkt zich doordat de inhoud van de buikholte, zoals de maag of de darmen, naar boven uitsteekt in de borstholte, door de slokdarmopening in het diafragma (middenrif). De aandoening komt vaak voor bij zestigplussers, maar ook jongere patiënten die roken, vaak zwaar tillen of zwaarlijvig zijn kampen vaker met de maagziekte. Bekende symptomen van een maagbreuk zijn pijn op de borst, slikproblemen, brandend maagzuur, pijn in de bovenbuik en frequent hikken.

Maagkanker

Vroege tekenen van maagkanker omvatten een branderig gevoel in de buik en brandend maagzuur. Ook onverklaarbaar gewichtsverlies, een zwelling van de buik, misselijkheid, bloed in het braaksel of een zwartgekleurde ontlasting behoren tot de mogelijke klachten van kanker in de maag.

Overmatige hoeveelheid maagzuur

Te veel maagzuur draagt bij aan een brandende maag. Sommige vrij verkrijgbare medicijnen verlichten een brandend gevoel veroorzaakt door overmatig maagzuur. Bij ernstige problemen is een bezoek aan de arts geïndiceerd, die mogelijk andere medicatie voorschrijft.

Prikkelbaredarmsyndroom

Het prikkelbaredarmsyndroom resulteert uit schade aan de zenuwen die de darmfunctie en perceptie regelen. Veel voorkomende symptomen van de darmaandoening zijn misselijkheid, een opgeblazen gevoel, diarree, constipatie en darmkrampen. Stress draagt bij aan het prikkelbaredarmsyndroom.

Psoriasis

Psoriasis is een veelvoorkomende huidaandoening waarbij de levenscyclus van de huidcellen aangetast is. De huidcellen bouwen zich namelijk snel op op het huidoppervlak waardoor de huid dik, geschubd en extreem droog is en rode vlekken bevat. Pijn is een ander voorkomend symptoom van de chronische auto-immuunziekte.

Zweren

Zweren bevinden zich in de maag of de bekleding van de twaalfvingerige darm. Meestal behandelt de arts de bacterie die de aandoening veroorzaakt, zoals H. pylori.

Omgevingsfactoren en brandende maag

Drank

Alcohol
Alcoholmisbruik leidt soms tot een brandend gevoel in de maag. Door chronisch alcoholgebruik wijzigt de structuur en functie van het maagdarmkanaal, waardoor maagpijn ontstaat na het drinken van alcohol.

Drinkwater
Gewoon drinkwater leidt af en toe tot een brandend gevoel in de maag. Te veel water drinken veroorzaakt hyponatriëmie (een tekort aan natrium in het bloed), wat zich kenmerkt door ongemak, braken, verwardheid, vermoeidheid en convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn). De nieren worden bovendien overbelast door waterintoxicatie. Patiënten met een nierziekte lopen bij een te hoge waterinname nog een groter risico op complicaties.

Frisdrank
Frisdrank is een bruisende, koolzuurhoudende drank die na het drinken de hoeveelheid gas in de maag verhoogt, wat bijdraagt aan een brandende maag. Veel frisdranken bevatten aspartaam, een kunstmatige zoetstof. Hoewel dit type zoetstof het aantal calorieën in het drankje vermindert, verdragen veel patiënten dit niet, wat leidt tot een brandend gevoel in de maag. Verder leidt frisdrank bij patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom tot verdere maagirritatie en meer diarree.

Medicijnen

Sommige medicijnen zoals bepaalde antibiotica dragen bij aan het brandende gevoel aan de maag.

Roken

Roken is zeer schadelijk voor het hele spijsverteringsstelsel. Rokers lijden aan een groot aantal bijwerkingen zoals overtollig slijm, een rokershoest en een vieze ademgeur. Rokers lopen bovendien een verhoogd risico op brandend maagzuur, een maagzweer en kanker.

Voeding

Pittig eten
Een brandend gevoel in de maag wijst vaak op het eten van iets pittig. De pijn treedt dan op na een maaltijd. Pittig eten verhoogt het risico op indigestie, wat na de maaltijd oprispingen, gas, maagpijn, buikpijn en een zwaar gevoel in de maag veroorzaakt. Bovendien bevat pittig voedsel capsaïcine, wat de maagwand irriteert en een branderig gevoel veroorzaakt.

Voedselallergieën of -intoleranties
Een brandend gevoel in de maag en borst wijst soms op een voedselallergie of voedselintolerantie (bijvoorbeeld lactose-intolerantie). Dit branderig gevoel treedt ook op na het eten. Wanneer een patiënt voedsel eet dat hij niet verdraagt of waarvoor hij allergisch is, ontstaat misselijkheid en braken.

Andere voedseloorzaken
Andere factoren dragen ook bij aan een brandende maag na het eten. Deze omvatten voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan oplosbare vezels, maaltijden met weinig vezels, fructose malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen) en bijwerkingen van olestra (een vetvervanger die te vinden is in bijvoorbeeld chips).

Geassocieerde symptomen

Maagpijn, een brandend gevoel of ongemak in de bovenbuik of onder de borst, een opgeblazen gevoel, oprispingen, een vroeg gevoel van volheid tijdens het eten en misselijkheid zijn symptomen die vaak optreden bij een brandende maag.

Alarmsymptomen

Bloed braken, een donkere en teerachtige ontlasting, kortademigheid en pijn die uitstraalt vanuit de kaak, de nek of de schouder zijn alarmtekenen. De patiënt zoekt hierbij meteen de arts op.

Diagnose en onderzoeken

Diagnose en onderzoeken zijn essentieel voor het vaststellen van de oorzaak van een brandend gevoel in de maag. De arts kan de volgende diagnostische stappen ondernemen:

• Anamnese en lichamelijk onderzoek: De arts zal vragen naar de symptomen, de duur en de frequentie ervan, evenals naar eetgewoonten en levensstijl. Een lichamelijk onderzoek kan helpen bij het identificeren van eventuele buikpijn of andere afwijkingen.
• Endoscopie: Bij deze procedure wordt een flexibele buis met een camera (endoscoop) via de mond in de maag ingebracht om het maagslijmvlies te inspecteren. Dit kan helpen bij het opsporen van ontstekingen, zweren of tumoren.
• Laboratoriumonderzoeken: Bloedonderzoek kan helpen bij het vaststellen van infecties, ontstekingen of tekorten. Ontlastingstests kunnen nuttig zijn voor het detecteren van bloed of pathogene organismen zoals H. pylori.
• Beeldvorming: Röntgenfoto's of een echografie kunnen worden gebruikt om structurele afwijkingen of andere aandoeningen van het spijsverteringsstelsel te identificeren.

Medische behandeling bij maagbranden

Medicijnen verlichten de onderliggende oorzaak van een brandende maag. Pijnstillers zijn eveneens nuttig, tenzij ze de oorspronkelijke oorzaak van de brandende maag zijn. Antacida en protonpompremmers remmen het maagzuur. Ten slotte is antibiotica nuttig als er een bacteriële oorzaak is van de brandende maag, zoals bij H. pylori.

Prognose van brandende gevoelens aan maagregio

De prognose voor een brandende maag is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen, wanneer de oorzaak wordt geïdentificeerd en behandeld, kan de prognose goed zijn. Bijvoorbeeld, bij gastritis of maagzweren kan de behandeling van de oorzaak leiden tot significante verbetering of volledig herstel. Chronische aandoeningen zoals GERD kunnen goed worden beheerd met levensstijlveranderingen en medicatie. Het is cruciaal om een juiste diagnose te krijgen voor een effectieve behandeling en om complicaties te voorkomen.

Complicaties

Onbehandeld kan een brandend gevoel in de maag leiden tot verschillende complicaties, afhankelijk van de oorzaak:

• Maagzweren: Deze kunnen verergeren en leiden tot bloeding of perforatie van de maagwand.
• Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD): Langdurige reflux kan leiden tot een slokdarmontsteking, stenose (vernauwing) van de slokdarm en mogelijk Barrett-slokdarm, een precieze aandoening die het risico op slokdarmkanker verhoogt.
• Maagkanker: Onbehandelde maagkanker kan zich verspreiden naar omliggende organen en weefsels, wat de prognose en behandelopties beïnvloedt.
• Constipatie: Chronische constipatie kan leiden tot ernstige buikpijn, hemorrhoïden en andere darmcomplicaties.

Het is belangrijk om tijdig medische hulp te zoeken om complicaties te voorkomen.

Tips om maagpijn en een brandende maag te voorkomen

Maagbranden gaat vaak gepaard met pijn, die behoorlijk uitputtend is. Maagpijn voorkomen is mogelijk door het naleven van de volgende tips:

• Beperk alcoholgebruik.
• Voer dagelijks gedurende ten minste dertig minuten fysieke beweging uit.
• Onderdruk het boeren niet, omdat oprispingen de brandende maag kunnen verlichten.
• Sla geen maaltijden over.
• Controleer medicijnen op mogelijke bijwerkingen.
• Eet meer complexe koolhydraten zoals volle granen.
• Drink melk, maar niet op een lege maag omdat dit verdere irritatie kan veroorzaken.
• Vermijd roken.
• Vermijd pittig en vettig voedsel.
• Verlicht stress door yoga, diepe ademhaling, meditatie, enzovoort.
• Consumeer veel bladgroenten, groenten en fruit, maar beperk citrusvruchten (gezonde en gevarieerde voeding).

Lees verder

• Gastro-oesofageale reflux: Symptomen van brandend maagzuur
• Brandende gevoelens: Oorzaken en locaties branderig gevoel
• Gastritis: Ontsteking van slijmvlies maag met pijn in buik
• Maagbreuk: Aandoening met symptomen van brandend maagzuur
• Maagkanker (maagcarcinoom): Kanker in maagslijmvlies