Gastritis: Ontsteking van slijmvlies maag met pijn in buik

Vaak vertellen mensen dat ze lijden aan een maagontsteking. Correcter is echter de term 'maagslijmvliesontsteking'. De medische term hiervoor is 'gastritis'. Gastritis verwijst naar ontsteking of zwelling van de bekleding van de maag. Gastritis kan acuut zijn, met symptomen die kortstondig optreden, of chronisch, waarbij de symptomen maanden tot jaren aanhouden. De aandoening kan ontstaan door medicatiegebruik, infecties of andere risicofactoren. Symptomen omvatten pijn in het gebied boven de maag, braken en misselijkheid. De behandeling richt zich op het aanpakken van de oorzaak en het verlichten van de symptomen. De vooruitzichten zijn doorgaans goed, hoewel chronische gastritis soms ernstige complicaties kan veroorzaken.

• Oorzaken en risicofactoren van acute en chronische gastritis
• Acute gastritis
• Chronische gastritis
• Symptomen: Pijn in de buik en braken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Vermijden van uitlokkende factoren en medicatie
• Prognose
• Complicaties van Gastritis
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met gastritis
• Eet kleinere, frequentere maaltijden
• Vermijd irriterende voedingsmiddelen
• Neem antacida zoals voorgeschreven
• Misvattingen rond gastritis
• Gastritis wordt altijd veroorzaakt door een infectie
• Maagpijn is het enige symptoom van gastritis
• Bloedonderzoek is voldoende om gastritis vast te stellen
• Gastritis komt alleen voor bij ouderen
• Maagzuurremmers genezen gastritis volledig
• Gastritis verhoogt het risico op maagkanker niet
• Voeding speelt geen rol bij gastritis

Oorzaken en risicofactoren van acute en chronische gastritis

Acute gastritis

Acute gastritis kan ontstaan door verschillende factoren, waaronder:

• Trauma of ernstige ziekte: Acute gastritis komt vaker voor bij mensen met een trauma of bij ernstig zieke en zwakke patiënten.
• Auto-immuunziekten: Mensen met een auto-immuunaandoening hebben een verhoogd risico.
• Virale infecties: Virale infecties, zoals die veroorzaakt door het cytomegalovirus of het herpes simplex-virus, kunnen gastritis veroorzaken.
• Inname van bijtende stoffen: De consumptie van bijtende stoffen zoals sterke zuren of basen kan leiden tot gastritis.
• Stress en levensstijl: Extreme stress, alcoholmisbruik, overmatige koffieconsumptie, roken, het gebruik van niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), acetylsalicylzuur (aspirine, ibuprofen, naproxen) en het misbruik van cocaïne zijn ook risicofactoren.
• Voedselvergiftiging: Bij een voedselvergiftiging kunnen bacteriën en toxines de maagslijmvliezen irriteren en ontsteken.

Chronische gastritis

Chronische gastritis kan door verschillende factoren worden veroorzaakt:

• Infectie met Helicobacter pylori: Deze bacterie is vaak de oorzaak van chronische gastritis, waarbij de symptomen langdurig aanhouden. Helicobacter pylori kan chronische ontsteking van het maagslijmvlies veroorzaken.
• Galreflux: Galreflux (terugstroming van gal naar maag en slokdarm) kan bijdragen aan chronische gastritis.
• Medische aandoeningen en behandelingen: Zware operaties, nierfalen, diabetische ketoacidose (complicatie van diabetes mellitus) kunnen de aandoening verergeren. Ook langdurig gebruik van een beademingsmachine kan een rol spelen.
• Auto-immuun gastritis: Bij auto-immuun gastritis valt het immuunsysteem de cellen van het maagslijmvlies aan. Dit kan leiden tot atrofische gastritis, waarbij de maagplooien verdwijnen en de zuurproducerende cellen afsterven. Dit kan leiden tot een tekort aan vitamine B12, wat resulteert in pernicieuze anemie.
• Verhoogd risico op maagkanker: Chronische gastritis kan het risico op maagkanker verhogen.

Symptomen: Pijn in de buik en braken

De symptomen van gastritis kunnen variëren van mild tot ernstig:

• Buikpijn: Pijn in het gebied boven de maag is een veelvoorkomend symptoom. Deze pijn kan toenemen bij het eten.
• Misselijkheid en braken: Misselijkheid en braken komen vaak voor.
• Verlies van eetlust: Verlies van eetlust en gewichtsverlies kunnen optreden.
• Andere symptomen: Hikken, een volheidsgevoel, algemene vermoeidheid en hoofdpijn zijn ook mogelijk.
• Gevaarlijke symptomen: Zwarte ontlasting en bloedbraken kunnen wijzen op een bloeding uit het maagslijmvlies.

Diagnose en onderzoeken

Om gastritis te diagnosticeren, worden verschillende onderzoeken uitgevoerd:

• Bloedonderzoek: Een bloedonderzoek kan helpen bij het vaststellen van bloedarmoede of een abnormaal bloedbeeld, wat kan wijzen op gastritis.
• Ontlastingsonderzoek: Een ontlastingsonderzoek kan de aanwezigheid van bloed aantonen, wat duidt op een mogelijke maagbloeding (maagbloeding).
• Gastroscopie: Tijdens een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) kan de arts een roodvlekkige verkleuring van het maagslijmvlies zien. Bij acute gastritis kunnen erosies zichtbaar zijn, wat wijst op erosieve gastritis. Puntvormige bloedingen kunnen duiden op hemorragische gastritis. Chronische gastritis vertoont meestal geen erosies.

Behandeling: Vermijden van uitlokkende factoren en medicatie

De behandeling van gastritis richt zich op het verlichten van de symptomen en het aanpakken van de onderliggende oorzaken:

• Levensstijlaanpassingen: Vermijd alcohol, roken, koffie en cocaïne. Stop ook met het gebruik van medicijnen die gastritis kunnen veroorzaken.
• Voeding: In ernstige gevallen kan het tijdelijk onderbreken van orale voeding nodig zijn. Intravenieuze toediening van vocht en elektrolyten kan noodzakelijk zijn om de elektrolytenbalans te herstellen.
• Medicatie: Het gebruik van zuur-neutraliserende middelen zoals antacida, H2-antagonisten en protonpompremmers kan helpen bij het verminderen van maagzuur. Bacteriële infecties worden behandeld met antibiotica.
• Vitamine B12: Bij auto-immuun gastritis is vaak een maandelijkse intramusculaire injectie van vitamine B12 nodig om tekorten te voorkomen.

Prognose

De vooruitzichten bij gastritis hangen af van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Over het algemeen zijn de vooruitzichten goed, vooral als de oorzaak adequaat wordt behandeld en risicofactoren worden aangepakt.

Complicaties van Gastritis

Onbehandelde gastritis kan leiden tot verschillende complicaties:

• Maagbloeding
• Maagzweer
• Verhoogd risico op maagkanker
• Pernicieuze anemie door vitamine B12-tekort

Preventie

Gastritis kan vaak worden voorkomen door enkele eenvoudige veranderingen in levensstijl en dieet. Hier zijn enkele effectieve strategieën:

Gezond eetpatroon

• Vermijd irriterende voedingsmiddelen: Beperk de consumptie van pittig, vet of zuur voedsel dat het maagslijmvlies kan irriteren.
• Beperk alcoholinname: Alcohol kan het maagslijmvlies beschadigen en de kans op gastritis vergroten.
• Vermijd overmatige cafeïneconsumptie: Cafeïne kan de maagwand irriteren, vooral in grote hoeveelheden.
• Eet regelmatig en gezond: Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon met veel vezels, groenten en fruit om de maag te beschermen en een gezonde spijsvertering te bevorderen.

Beperk medicijngebruik

• Vermijd onnodig gebruik van NSAID’s: Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen zoals ibuprofen en naproxen kunnen het maagslijmvlies irriteren en bijdragen aan gastritis. Raadpleeg een arts voor alternatieven of aanvullende bescherming bij noodzakelijk gebruik.
• Gebruik medicatie met voorzichtigheid: Volg altijd de instructies van uw arts bij het gebruik van medicatie en vermijd zelfmedicatie.

Vermijd stress en ontwikkel ontspanningstechnieken

• Beheer stress: Langdurige stress kan bijdragen aan gastritis. Zoek naar manieren om stress te verminderen door ontspanningstechnieken zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen.
• Houd een gezonde levensstijl aan: Regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap kunnen helpen bij het verminderen van stress en bevorderen een gezonde spijsvertering.

Vermijd roken
Stop met roken: Tabaksrook kan de maagwand irriteren en bijdragen aan gastritis. Als u rookt, overweeg dan om te stoppen en zoek ondersteuning indien nodig.

Regelmatige medische controles
Onderga regelmatige medische controles: Vooral als u een voorgeschiedenis van maagproblemen heeft, kunnen regelmatige controles helpen om vroegtijdig problemen op te sporen en te voorkomen dat gastritis zich ontwikkelt of verergert.

[B]Goede hygiëne[/H]
Houd u aan goede hygiënemaatregelen: Was uw handen regelmatig en eet geen besmet voedsel om de kans op infecties zoals Helicobacter pylori te verminderen, die gastritis kunnen veroorzaken.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunt u het risico op gastritis aanzienlijk verlagen en bijdragen aan een gezonde maag en spijsverteringssysteem.

Praktische tips voor het omgaan met gastritis

Gastritis is een ontsteking van het slijmvlies in je maag, wat kan leiden tot buikpijn, misselijkheid en andere ongemakken. Hier zijn enkele praktische tips om de symptomen te verminderen en je maag te helpen herstellen.

Eet kleinere, frequentere maaltijden

Probeer je maaltijden in kleinere hoeveelheden te verdelen over de dag, in plaats van drie grote maaltijden. Dit kan helpen om de druk op je maag te verminderen en de symptomen van gastritis te verlichten.

Vermijd irriterende voedingsmiddelen

Kruiden, citrusvruchten, cafeïne, alcohol en vet voedsel kunnen de maag irriteren. Vermijd deze voedingsmiddelen of beperk hun inname om de ontsteking in je maag te verminderen.

Neem antacida zoals voorgeschreven

Antacida kunnen helpen om maagzuur te neutraliseren en de pijn te verlichten. Gebruik ze volgens de aanwijzingen van je arts om verlichting te krijgen van de symptomen.

Misvattingen rond gastritis

Gastritis is een ontsteking van het maagslijmvlies die acuut of chronisch kan verlopen. De aandoening kent verschillende oorzaken en kan uiteenlopende klachten geven. Er bestaan echter veel misvattingen over gastritis, wat kan leiden tot onnodige ongerustheid of een verkeerde aanpak van de klachten.

Gastritis wordt altijd veroorzaakt door een infectie

Hoewel de bacterie Helicobacter pylori een veelvoorkomende oorzaak is van gastritis, zijn er ook andere factoren die een rol spelen. Overmatig gebruik van medicatie, stress, auto-immuunreacties en het terugvloeien van gal uit de galblaas kunnen eveneens bijdragen aan de ontsteking van het maagslijmvlies.

Maagpijn is het enige symptoom van gastritis

Gastritis kan zich op verschillende manieren uiten. Naast maagpijn ervaren sommige patiënten misselijkheid, een opgeblazen gevoel, verlies van eetlust of zelfs braken. Langdurige gastritis kan de opname van vitaminen, zoals vitamine B12, verstoren, wat kan leiden tot vermoeidheid en neurologische klachten.

Bloedonderzoek is voldoende om gastritis vast te stellen

Hoewel bloedonderzoeken markers kunnen aantonen die wijzen op een Helicobacter pylori-infectie of auto-immuungastritis, is een endoscopie met biopsie vaak noodzakelijk om de ernst van de ontsteking en eventuele structurele schade aan de maag vast te stellen.

Gastritis komt alleen voor bij ouderen

Hoewel gastritis vaker wordt gediagnosticeerd bij ouderen, kan het op elke leeftijd voorkomen. Factoren zoals voedingsgewoonten, roken, alcoholgebruik en stress kunnen gastritis ook bij jongere mensen uitlokken. Bovendien kunnen baby’s en jonge kinderen gastritis ontwikkelen als gevolg van voedselallergieën of infecties.

Maagzuurremmers genezen gastritis volledig

Maagzuurremmers kunnen de klachten van gastritis verminderen door de zuurgraad in de maag te verlagen, maar ze pakken niet altijd de onderliggende oorzaak aan. Bij een infectie met Helicobacter pylori zijn antibiotica nodig, terwijl bij auto-immuungastritis vaak vitamine B12-supplementen noodzakelijk zijn. Daarnaast kan het aanpassen van het voedingspatroon en het vermijden van irriterende stoffen zoals alcohol helpen om klachten te verminderen.

Gastritis verhoogt het risico op maagkanker niet

Chronische gastritis, vooral veroorzaakt door Helicobacter pylori, kan leiden tot veranderingen in de cellen van het maagslijmvlies, wat op lange termijn het risico op kanker kan verhogen. Regelmatige controle door een specialist in de gastro-enterologie kan helpen bij het tijdig opsporen van afwijkingen.

Voeding speelt geen rol bij gastritis

Hoewel voeding gastritis niet direct veroorzaakt, kunnen bepaalde voedingsmiddelen de klachten verergeren. Pittig eten, cafeïne, zure dranken en sterk bewerkte producten kunnen de maag irriteren. Het volgen van een evenwichtig voedingspatroon en het vermijden van irriterende voedingsmiddelen kan helpen om de symptomen onder controle te houden en het herstel van het maagslijmvlies te bevorderen.

Lees verder

• Atrofische gastritis: Infectie en verschrompeling van maag
• Chronische gastritis: Aanhoudende ontsteking maagslijmvlies