Chronische gastritis: Aanhoudende ontsteking maagslijmvlies

Chronische gastritis is een aandoening waarbij de bekleding van de maag (maagslijmvlies) aanhoudend ontstoken of gezwollen is. De ontsteking is het resultaat van schade aan de maagwand door bijvoorbeeld overmatige alcoholinname of chronische stress. Boeren, misselijkheid en gewichtsverlies zijn enkele tekenen van een aanhoudende ontsteking van het maagslijmvlies. Medicatie, veranderingen in de levensstijl en aanpassingen in de voeding kunnen vaak helpen bij het verhelpen van een aanhoudende maagontsteking. Het is belangrijk om de aandoening te behandelen omdat anders soms ernstige complicaties ontstaan, zoals maagkanker.

• Oorzaken en risicofactoren van chronische gastritis
• Aandoeningen
• Andere oorzaken
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aanhoudende ontsteking van de maag
• Medicijnen
• Levensstijl
• Voeding
• Prognose van irritatie aan maagslijmvlies
• Complicaties van aanhoudende maagontsteking
• Preventie van chronische gastritis

Oorzaken en risicofactoren van chronische gastritis

Aandoeningen

H. pylori bacteriële infectie

Een infectie met de bacterie H. pylori is de meest voorkomende oorzaak van gastritis wereldwijd. Veel patiënten raken voor het eerst besmet tijdens de kinderjaren, maar niet iedereen ervaart symptomen. Hoewel een H. pylori-infectie zowel acute als chronische gastritis kan veroorzaken, is deze niet vaak geassocieerd met erosieve gastritis. Gastritis is erosief als het maagslijmvlies is weggesleten, waardoor het weefsel wordt blootgesteld aan maagzuren. H. pylori verspreidt zich vermoedelijk via geïnfecteerd voedsel, water, speeksel en andere lichaamsvloeistoffen. Zodra de patiënt kampt met een maagontsteking, wijzigt de structuur van de maagwand en ontstaat een verlies van een deel van de beschermende cellen rond de maagwand. Hierdoor ontstaat een snel verzadigingsgevoel waarbij de maag zelfs na een paar happen vol aanvoelt.

Schade aan de maagwand
Schade aan de maagwand leidt tot een chronische ontsteking van het maagslijmvlies. Oorzaken hiervan zijn:

• blootstelling aan straling
• chronisch braken
• chronische stress waardoor het immuunsysteem is aangetast
• cocaïnegebruik / drugsmisbruik
• diëten met veel vet en olie, met name verzadigde vetten en transvetten
• diëten rijk aan zout of conserveermiddelen
• een overmatig gebruik of langdurig gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals ibuprofen, aspirine en naproxen
• overmatig alcoholgebruik
• roken
• terugkerende galreflux vanuit de dunne darm
• verwondingen

Andere oorzaken

Ook volgende factoren staan erom bekend dat ze de maagwand irriteren en chronische gastritis veroorzaken:
andere soorten schimmelinfecties, bacteriële infecties of virale infecties

• auto-immuunaandoeningen zoals sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, zenuwstelsel en longen)
• darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn) en het prikkelbaredarmsyndroom (aandoening met symptomen van diarree en obstipatie)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een voedselallergie
• een zwak immuunsysteem
• nierfalen

Symptomen

Chronische gastritis veroorzaakt niet altijd klachten. Vooral bij patiënten die een aanhoudende maagslijmvliesontsteking hebben door een infectie met H. pylori zijn de tekenen vaak afwezig.

Veel voorkomende symptomen bij symptomatische patiënten zijn:

• boeren/oprispringen
• een opgeblazen gevoel
• een verlies van eetlust
• onbedoeld gewichtsverlies
• indigestie (maagklachten na het eten of drinken)
• bloedingen, meestal alleen bij eroderende gastritis
• een opgeblazen gevoel
• misselijkheid en braken
• pijn in de bovenbuik

De aandoening ontwikkelt zich geleidelijk en na verloop van tijd ontstaan ook precancereuze (voorstadium van kanker) veranderingen in de cellen die onbehandeld ontaarden in kanker.

Diagnose en onderzoeken

Artsen gebruiken een breed scala aan onderzoeken om chronische gastritis te diagnosticeren, waaronder:

• een bloedonderzoek
• een endoscopie (de arts plaatst een buisje door de keel en brengt deze naar de maag; aan het einde van het buisje zit een camera)
• een lichamelijk onderzoek
• een medische geschiedenis
• een ontlastingsonderzoek om zowel H. pylori als tekenen van een bloeding te controleren
• een röntgenfoto
• een ureumademtest (om H. pylori-infecties op te sporen)

Behandeling van aanhoudende ontsteking van de maag

Bepaalde medicijnen en veranderingen in de levensstijl en voedingsgewoonten zijn de gebruikelijke behandelingen voor chronische gastritis. Verder is de behandeling gericht op de oorzaak van chronische gastritis.

Medicijnen

De arts zet soms medicijnen in om het maagzuur te verlagen zoals antacida, H2-antagonisten en protonpompremmers. Het verlagen van de dosering van bepaalde medicijnen of het elimineren van aspirine en andere vergelijkbare medicijnen wordt aanbevolen om de maagirritatie te verminderen. Gastritis veroorzaakt door H. pylori-infecties behandelt de arts met een combinatie van antacida en antibiotica, zelfs als de infectie geen symptomen veroorzaakt. Patiënten moeten voorts vaak supplementen nemen om complicaties te voorkomen als chronische gastritis vitamine- en voedingstekorten veroorzaakt.

Levensstijl

Bepaalde veranderingen in de levensstijl zijn aanbevolen voor patiënten met chronische gastritis:

• het gebruik van NSAID’s vermijden of verminderen
• met stress en pijn omgaan door middel van ontspanningstechnieken, zoals meditatie, yoga, gecontroleerde ademhaling en acupunctuur
• regelmatig de handen wassen
• regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren
• stoppen met roken
• veel water drinken om uitdroging te voorkomen

Voeding

Andere voedingsrichtlijnen zijn soms nodig om de maagirritatie te verminderen.

Afgeraden

Voedingsmiddelen met veel zout en vet, en voeding die rijk is aan rood vlees en geconserveerd vlees zijn afgeraden. Gefrituurd, kruidig en zuur voedsel is ook uit den boze. Verder vermijdt de patiënt ook alcoholische dranken zoals wijn, bier of sterke drank.

Aanbevolen
Een gezonde en evenwichtige voeding consumeren is essentieel. Aanbevolen voedingsmiddelen zijn:

• fruit en groenten
• gefermenteerde producten, waaronder yoghurt, kefir, zuurdesembrood, zuurkool en kimchi
• magere eiwitten, waaronder kip, vis, bonen, peulvruchten, noten en zaden
• mager vlees zoals vis, kalkoen en kip
• plantaardige eiwitten zoals tofu en bonen
• volkoren brood, ontbijtgranen, rijst en pasta
• voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan probiotica, zoals kefir en yoghurt
• voeding met antibacteriële eigenschappen: gember, knoflook, komijn, kurkuma, milde curries, pepers, veenbessen

Prognose van irritatie aan maagslijmvlies

Het herstel van een aanhoudende maagontsteking is gebaseerd op de onderliggende oorzaak. Chronische gastritis veroorzaakt vaak pijn en ongemak en leidt mogelijk tot ernstige complicaties als de aandoening onbehandeld blijft. Bij tekenen van chronische gastritis is contact met een arts zeker nodig.

Complicaties van aanhoudende maagontsteking

Indien goed behandeld, zijn acute gevallen van gastritis zelden geassocieerd met complicaties. Als de aandoening echter aanhoudt zonder behandeling, neemt het risico op een maagzweer toe. Ernstige zweren veroorzaken uiteindelijk interne bloedingen, die levensbedreigend zijn als ze onbehandeld blijven. Zodra de maagwand geïrriteerd is, verzwakt deze en ontstaan er veranderingen in de cellen die mogelijk ontaarden in maagpoliepen (goedaardige gezwellen op maagslijmvlies) maar ook maagkanker. Doordat de maag niet in staat is om vitaminen te absorberen, ontstaan vitaminetekorten (vooral een vitamine B12-tekort) en voedingstekorten. Hierdoor kan de vorming van rode bloedcellen belemmerd raken of de zenuwfunctie verstoord worden, wat leidt tot bloedarmoede veroorzaakt door ijzertekort en door inwendige bloedingen.

Preventie van chronische gastritis

Preventie van chronische gastritis richt zich op het vermijden van risicofactoren en het bevorderen van een gezonde levensstijl. Hier zijn enkele belangrijke preventieve maatregelen:

• het vermijden of beperken van overmatig alcoholgebruik
• het vermijden van roken en andere vormen van tabaksgebruik
• het gebruik van NSAID’s beperken, vooral bij langdurig gebruik
• een gezonde voeding volgen, met een focus op het verminderen van zout, vet, en gefrituurd voedsel
• het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon met veel fruit, groenten, en vezelrijke voedingsmiddelen
• het vermijden van grote maaltijden en het eten van kleinere, frequentere maaltijden
• het verminderen van stress door middel van ontspanningstechnieken zoals meditatie en yoga
• regelmatig handhygiëne toepassen om infecties te voorkomen
• het zoeken van medische hulp bij symptomen van gastritis of andere maagaandoeningen om vroegtijdige behandeling te waarborgen

Lees verder

• Gastritis: Ontsteking van slijmvlies maag met pijn in buik
• Infectie met bacterie Helicobacter pylori: Maagproblemen