Ziekte van Crohn: Aandoening met diarree en buikpijn

De ziekte van Crohn is een chronische ziekte waarbij delen van het spijsverteringskanaal ontstoken zijn. Meestal is het onderste gedeelte van de dunne darm en het begin van de dikke darm aangetast, maar de ziekte tast mogelijk elk gedeelte van het spijsverteringskanaal van de mond tot het einde van de endeldarm (anus) aan. Diarree, buikpijn en gewichtsverlies zijn de belangrijkste symptomen van deze inflammatoire darmziekte. Patiënten met deze aandoening hebben vaak rustige periodes die afgewisseld zijn met een opflakkering van de klachten. Een bekende remedie is niet voorhanden voor de ziekte van Crohn, maar met voeding, medicijnen, supplementen en chirurgie verminderen de symptomen. De vooruitzichten zijn voor de meeste patiënten met de ziekte van Crohn goed. De symptomenreeks is echter variabel in het aantal klachten maar ook in uitgebreidheid, waardoor sommige patiënten levensbedreigende complicaties ervaren als gevolg van de ziekte.

• Epidemiologie
• Oorzaken: Auto-immuunaandoening
• Risicofactoren ziekte van Crohn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via voeding, medicatie, supplementen en chirurgie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

De ziekte van Crohn komt wereldwijd voor, maar de prevalentie en incidentie kunnen variëren afhankelijk van de regio.

• Prevalentie: De ziekte van Crohn komt vaker voor in ontwikkelde landen dan in ontwikkelingslanden. Dit kan gedeeltelijk worden verklaard door factoren zoals hygiëne en dieet.
• Incidentie: De ziekte wordt vaak gediagnosticeerd bij mensen tussen de 15 en 35 jaar, hoewel het op elke leeftijd kan voorkomen.
• Geografische variatie: De prevalentie is hoger in Noord-Amerika en Europa in vergelijking met Azië en Afrika.
• Etniciteit: Personen van Joodse afkomst hebben een verhoogd risico om de ziekte te ontwikkelen in vergelijking met andere etnische groepen.
• Geslacht: De ziekte van Crohn lijkt beide geslachten gelijkmatig te beïnvloeden, hoewel sommige studies suggereren dat het iets vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen.
• Familiale voorgeschiedenis: Er is een genetische component aan de ziekte, wat betekent dat mensen met een familielid dat lijdt aan de ziekte van Crohn een verhoogd risico hebben om zelf ook de aandoening te ontwikkelen.

Oorzaken: Auto-immuunaandoening

De exacte oorzaak van de ziekte van Crohn is onbekend. De chronische inflammatoire darmaandoening (ontstekingsaandoening van de darm) treedt op wanneer het lichaam per ongeluk het eigen immuunsysteem aanvalt en gezond lichaamsweefsel in het spijsverteringskanaal vernietigt. Wanneer de gedeelten van het spijsverteringskanaal gezwollen (zwelling van dikke darm) of ontstoken blijven, raken de darmwanden verdikt bij deze auto-immuunaandoening.

Risicofactoren ziekte van Crohn

Factoren die een rol spelen bij de ziekte van Crohn omvatten:

• Genen en familiegeschiedenis: Mensen van joodse afkomst lopen een hoger risico.
• Huidskleur: Blanke mensen zijn vaker aangetast door de ziekte dan mensen met een andere huidskleur.
• Leeftijd: De ziekte van Crohn is op elke leeftijd mogelijk, maar mensen tussen de leeftijd van 15 tot 35 jaar krijgen het vaakst de diagnose van de aandoening.
• Medicatie: Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) maken de symptomen erger.
• Reactie op bacteriën: een hogere reactie op normale bacteriën in de darmen door het lichaam.
• Roken
• Voeding: Een vetrijke voeding en veel geraffineerde suikers verergert de symptomen van de ziekte.
• Woonplaats: Inwoners van een stedelijk of geïndustrialiseerd gebied zijn meer getroffen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt met de ziekte van Crohn vertoont weinig fysieke tekenen, afgezien van het gewichtsverlies en de algemene slechte gezondheid. Afteuze mondzweren, gezwollen gewrichten en een huiduitslag zijn soms zichtbaar bij het lichamelijk onderzoek. Ook bij het onderzoek van de buik bemerkt de arts geen problemen, hoewel sommige patiënten toch een beetje gevoelig zijn aan de rechter iliacale fossa (zwelling of gevoeligheid in de onderbuik). De arts onderzoekt steeds de anus om oedemateuze anale letsels, fistels of perianale abcessen op te sporen.

Diagnostisch onderzoek

Niet-acute symptomen

De patiënt krijgt een sigmoïdoscopie (inwendig kijkonderzoek van het laatste gedeelte van de dikke darm). Als de dunne darm aangetast is, lijkt het rectum (endeldarm) normaal, maar een biopsie is nodig want soms bevinden zich niet-specifieke histologische veranderingen in de mucosa (slijmvliezen). Zelfs wanneer een groot gedeelte van het colon getroffen is, is het mogelijk dat de endeldarm gespaard is bij de ziekte van Crohn. Af en toe zijn wel fragmentarische wijzigingen te bemerken aan de endeldarm. Een bariumonderzoek of CT-scan met orale contrast (via de mond ingenomen) is steeds nodig bij patiënten verdacht van de ziekte van Crohn. Ook beeldvormend onderzoek van de dunne darm biedt informatie over de ziekte wat mogelijk is via een magnetische resonantie enteroclysis. Voorts voert de arts een colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm) uit als hij vermoedt dat het colon (dikke darm) betrokken is, behalve bij patiënten met een ernstige acute ziekte.

Acute symptomen

Bij patiënten die acuut met dikkedarmgerelateerde symptomen kampen, is een röntgenfoto, echografie of CT-scan van de buik mogelijk.

Anale letsels

Een endoanale echografie en MRI-scan zijn bruikbaar om perianale symptomen te evalueren.

Andere onderzoeken

Een ontlastings- en bloedonderzoek zijn nodig om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten. Soms bemerkt de arts witte stipjes in de ontlasting.

Differentiële diagnose

Buiten colitis ulcerosa doet het klinisch beeld van de ziekte van Crohn ook nog denken aan enkele andere aandoeningen waaronder:

• amoebiasis (darminfectie door parasiet met braken en buikpijn)
• appendicitis
• bacteriële gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door bacteriën)
• coeliakie en hla-dq2/dq8 (maag- en darmproblemen door het eten van gluten)
• colitis ulcerosa
• diverticulitis
• giardiasis (infectie van dunne darm met diarree en buikkrampen)
• het prikkelbaredarmsyndroom (symptomen van diarree en obstipatie)
• intestinale carcinoïd tumor (carcinoïd syndroom: afscheiding van serotonine in het lichaam)
• intestinale tuberculose
• ischemie (tekort aan bloeddoorstroming door gebrek aan zuurstof in het bloed)
• tuberculose
• virale gastro-enteritis (buikgriep veroorzaakt door een virus)
• ziekte van Behçet (aandoening met zweren en uveitis)

Behandeling via voeding, medicatie, supplementen en chirurgie

Voeding

Een evenwichtige, gezonde voeding met voldoende calorieën, eiwitten en voedingsstoffen uit een verscheidenheid aan voedselgroepen is noodzakelijk bij de ziekte van Crohn. Sommige patiënten zijn gevoeliger voor bepaalde voedingsmiddelen dan anderen, wat kan leiden tot verergering van de darmgerelateerde symptomen.

Aanbevolen
Deze voedingsmiddelen zijn aanbevolen:

• laag lactosegehalte kazen zoals Cheddar en Zwitserse kaas en een enzymproduct (zoals Lactaid) breken lactose af
• meermaals per dag kleinere hoeveelheden eten
• voldoende drinken

Afgeraden
Volgende voedingsproducten consumeert de patiënt het best niet:

• vet, vettig of gefrituurd voedsel en sauzen (boter, margarine en slagroom)
• vezelrijke voedingsmiddelen (zemelen, bonen, noten, zaden en popcorn)
• voedingsmiddelen die winderigheid veroorzaken, zoals bonen
• zuivelproducten (bij problemen bij de vertering van zuivelvetten)

Medicatie en supplementen

Bij patiënten met milde symptomen is vaak enkel een symptomatische behandeling nodig. Stoppen met roken is aanbevolen bij de ziekte van Crohn. Diarree kan worden behandeld met medicijnen. Anemie (bloedarmoede), als gevolg van een vitamine B12-tekort, een foliumzuurtekort of ijzertekort (ferriprieve anemie), vereist behandeling met het juiste supplement. Anemie bij een meer actieve ziekte verbetert meestal als de patiënt herstelt. Af en toe is erytropoëtine (EPO) vereist. Patiënten met actieve (matige/ernstige) aanvallen krijgen vaak een behandeling in het ziekenhuis. Corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers), zoals prednison, worden ingezet voor de behandeling van matige tot ernstige symptomen van de ziekte van Crohn (oraal of via het rectum). De behandeling van deze patiëntengroep is vergelijkbaar met die van patiënten met colitis ulcerosa. Immunosuppressiva (geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken) en antibiotica (ter behandeling van fistels) kunnen ook worden ingezet.

Chirurgie

Een chirurgische behandeling van de ziekte van Crohn is bij ongeveer 80% van de patiënten op een bepaald moment tijdens het verloop van de ziekte vereist. Hierbij verwijdert de arts het beschadigde of zieke deel van de darm. Soms verwijdert de arts zelfs de volledige dikke darm (cocolectomie), met of zonder rectum. De indicaties voor chirurgie zijn:

• complicaties (bijvoorbeeld toxische dilatatie, bloedingen, infecties, obstructie, een vernauwing van de darm, darmperforatie (gat in de darm), abcessen, enterocutaneuze fistel)
• een groeiachterstand bij kinderen ondanks medische behandeling
• falen van de medische behandeling, met acute of chronische klachten die leiden tot een slechte gezondheid

Prognose

Ondanks het steeds terugkerende karakter van deze chronische aandoening, hebben veel patiënten een goede prognose en kunnen ze een bijna normaal leven leiden. De aandoening wordt gekenmerkt door asymptomatische periodes die gevolgd worden door opflakkeringen van symptomen. Patiënten met een uitgebreide ziekte hebben echter vaak frequente recidieven, wat kan leiden tot meerdere ziekenhuisopnames en een verminderde kwaliteit van leven.

Complicaties

Patiënten met de ziekte van Crohn kunnen verschillende complicaties ervaren:

• Bijwerkingen van medicijnen
• Bloedarmoede (anemie), een tekort aan rode bloedcellen
• Botverlies
• Een abces of infectie in de darmen
• Darmobstructie (verstopping in de darm met buikpijn en braken)
• Gebrek aan belangrijke voedingsstoffen zoals vitamine B12 en [ARTIKEL=195440]ijzer (ijzergebrek: ferriprieve anemie)
• Een groeiachterstand bij kinderen
• Ontsteking van de galwegen (primaire scleroserende cholangitis)
• Ontsteking van de lever (hepatitis)
• Ontsteking van de ogen tussen het oogbindvlies (conjunctiva) en de sclera (episcleritis), en af en toe ook een oogkasontsteking
• Vertraagde seksuele ontwikkeling bij kinderen
• Zwelling van de gewrichten
• Fistels in de blaas, de huid of de vagina
• Ondervoeding en vitaminetekorten, zoals een tekort aan vitamine A
• Problemen met het handhaven van een gezond gewicht

Preventie

Hoewel het niet mogelijk is om de ziekte van Crohn volledig te voorkomen, kunnen sommige maatregelen helpen om de symptomen te beheersen en complicaties te verminderen:

• Gezonde voeding: Volg een dieet dat rijk is aan voedingsstoffen en vermijd voedingsmiddelen die de symptomen verergeren.
• Stoppen met roken: Roken kan de ziekte verergeren, dus het is belangrijk om te stoppen.
• Regelmatige controles: Regelmatige medische controles en screenings kunnen helpen om complicaties vroegtijdig op te sporen en te behandelen.
• Medicatie: Volg strikt het voorgeschreven medicatieregime om opflakkeringen te minimaliseren en de ziekte onder controle te houden.
• Stressbeheer: Stress kan de symptomen verergeren, dus het is nuttig om stress te beheersen door middel van technieken zoals meditatie, yoga, of counseling.

Lees verder

• Chronische buikpijn: Oorzaken van aanhoudende pijn in buik
• Diarree: Soorten, oorzaken, symptomen en behandeling
• Chronische diarree: Oorzaken van aanhoudende losse stoelgang
• Inflammatoire darmziekte: Ontstekingsaandoening van darm
• Buikpijn: Veelvoorkomende oorzaken van pijn in buikstreek