Chronische diarree: Oorzaken van aanhoudende losse stoelgang
Bij diarree ervaart een patiënt losse, waterige stoelgang. Meestal ontstaat diarree acuut en verdwijnt deze na enkele dagen zonder complicaties. Chronische diarree is echter een veelvoorkomend probleem dat tot 5% van de bevolking op een bepaald moment in het leven treft. Bij chronische diarree houden de klachten minimaal vier weken aan. De oorzaak kan variëren van infecties en inflammatoire darmaandoeningen tot medicatie en alcoholmisbruik. Onbehandeld kan deze toestand leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, dus het is cruciaal om de oorzaak te identificeren en zo snel mogelijk aan te pakken. In de meeste gevallen kunnen medicijnen en veranderingen in de levensstijl de onderliggende oorzaak en de diarree verlichten.- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken van chronische diarree
- Alcohol en cafeïne
- Alvleesklierontsteking
- Coeliakie
- Dikkedarmkanker
- Hormonale aandoeningen
- Infecties
- Inflammatoire darmaandoeningen
- Medicatie
- Medische oorzaken
- Prikkelbaredarmsyndroom
- Tumoren
- Voeding
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Geassocieerde symptomen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van aanhoudende losse stoelgang
- Zelfzorg
- Professionele medische behandeling
- Prognose van aanhoudend darmprobleem
- Complicaties van aanhoudende waterige ontlasting
- Irritatie
- Uitdroging
- Preventie van diarree die langer dan vier weken aanhoudt
- Praktische tips voor het omgaan met chronische diarree
- Raadpleeg een arts voor diagnose en behandeling
- Volg je dieet zorgvuldig
- Blijf goed gehydrateerd
- Beperk het gebruik van irriterende stoffen
- Overweeg probiotica
- Vermijd stress
- Neem medicatie zoals voorgeschreven
- Onderzoek andere onderliggende oorzaken
- Zorg voor voldoende rust en slaap
- Houd controleafspraken bij
- Ondersteun je immuunsysteem
- Pas je levensstijl aan
- Zorg voor een ondersteunend netwerk
- Misvattingen rond chronische diarree
- Chronische diarree wordt altijd veroorzaakt door een infectie
- Alleen voedselintoleranties veroorzaken chronische diarree
- Chronische diarree is altijd te wijten aan een slechte voeding
- Chronische diarree heeft altijd te maken met een maagprobleem
- Chronische diarree kan niet effectief behandeld worden
- Chronische diarree is altijd het gevolg van een gastro-intestinale aandoening
- Chronische diarree kan altijd met medicijnen worden opgelost
Epidemiologie
Chronische diarree is een veelvoorkomend probleem dat wereldwijd voorkomt, met aanzienlijke variatie in prevalentie afhankelijk van leeftijd, geslacht, geografie en onderliggende oorzaken. Het is gedefinieerd als diarree die langer dan vier weken aanhoudt en kan het dagelijks leven van patiënten ernstig beïnvloeden.Prevalentie van chronische diarree
De prevalentie van chronische diarree varieert sterk per populatie. Studies schatten dat ongeveer 5-10% van de volwassenen wereldwijd chronische diarree ervaart. Dit komt vooral voor bij mensen met specifieke gastro-intestinale aandoeningen, maar het kan ook voorkomen zonder een duidelijke onderliggende ziekte.
Geografische variatie
In ontwikkelingslanden komt chronische diarree vaker voor, vaak als gevolg van infectieuze oorzaken, slechte hygiëne en beperkte toegang tot schoon water. In geïndustrialiseerde landen zijn de oorzaken vaak gerelateerd aan inflammatoire darmaandoeningen, functionele stoornissen of onvolledige diagnostiek.
Leeftijdsgebonden prevalentie
Chronische diarree komt het vaakst voor bij volwassenen van middelbare leeftijd en ouderen, hoewel het ook bij kinderen kan voorkomen. In deze laatste groep wordt het vaak geassocieerd met voedselintoleranties of infecties.
Mechanisme
Chronische diarree kan verschillende mechanismen hebben die variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Het mechanisme houdt in dat de normale absorptie van water in de darmen wordt verstoord, wat leidt tot frequente, dunne ontlasting.Verstoorde waterabsorptie
In de normale spijsvertering absorbeert het lichaam water en elektrolyten uit de voedselbrij. Wanneer dit proces wordt verstoord door ontstekingen, infecties of andere aandoeningen, kan de ontlasting onvolledig worden geabsorbeerd, wat leidt tot diarree.
Verhoogde secretoire activiteit
Sommige vormen van chronische diarree worden veroorzaakt door een verhoogde afscheiding van water en elektrolyten in de darmen. Dit kan het gevolg zijn van infecties, inflammatoire darmaandoeningen of bepaalde medicijnen die de darmen stimuleren om meer vocht uit te scheiden.
Motiliteitsstoornissen
In sommige gevallen kan chronische diarree het gevolg zijn van verhoogde darmmotiliteit, wat leidt tot een versnelde passage van voedsel door de darmen. Hierdoor wordt er onvoldoende tijd gegeven voor waterabsorptie, wat resulteert in diarree.
Oorzaken van chronische diarree
Alcoholmisbruik kan chronische diarree veroorzaken / Bron: Jarmoluk, PixabayAlcohol en cafeïne
Het consumeren van grote hoeveelheden alcohol (alcoholmisbruik) of cafeïnehoudende dranken zoals koffie en cola kan leiden tot losse en waterige ontlasting. Symptomen verdwijnen meestal wanneer de patiënt stopt met het consumeren van deze stoffen of deze in gematigde hoeveelheden gebruikt.Alvleesklierontsteking
Pancreatitis (alvleesklierontsteking) kan soms resulteren in aanhoudende diarree. Deze aandoening kan ook gepaard gaan met buikpijn en andere spijsverteringsklachten.Coeliakie
Coeliakie, een auto-immuunziekte veroorzaakt door de inname van gluten, kan chronische diarree veroorzaken. Het lichaam reageert op gluten met ontsteking in de dunne darm, wat leidt tot waterige ontlasting en andere darmproblemen.Dikkedarmkanker
Hoewel zeldzaam, kan dikkedarmkanker chronische diarree veroorzaken. Naast aanhoudende waterige stoelgang kunnen andere symptomen zoals bloederige ontlasting en gewichtsverlies optreden.Hormonale aandoeningen
Hormonale stoornissen, zoals een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie) en diabetes mellitus (suikerziekte), kunnen leiden tot aanhoudende losse stoelgang.Infecties
Parasieten en bacteriën kunnen infecties veroorzaken die het maag-darmkanaal aantasten, zoals salmonella, shigellose, of buikgriep. Vaak voorkomende symptomen zijn buikpijn, buikkrampen, diarree, misselijkheid, braken en soms ook koorts. Onbehandelde infecties kunnen leiden tot langdurige diarree.Inflammatoire darmaandoeningen
Enkele ontstekingsaandoeningen van de darmen, zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn, veroorzaken vaak losse, waterige stoelgang. Deze aandoeningen kunnen ook gepaard gaan met bloed in de ontlasting, vermoeidheid, koorts, misselijkheid, maagpijn, maagkrampen en buikpijn. Genezing is meestal niet mogelijk, maar medicatie en veranderingen in de levensstijl kunnen de symptomen vaak onder controle houden.
Sommige medicijnen kunnen aanhoudende waterige ontlasting veroorzaken / Bron: Stevepb, PixabayMedicatie
Sommige medicijnen hebben diarree als bijwerking. Dit symptoom verdwijnt meestal wanneer de patiënt stopt met het gebruik van deze medicijnen. In sommige gevallen kan medicatie echter langdurige diarree veroorzaken. Bekende boosdoeners zijn onder andere bepaalde NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen), antibiotica, protonpompremmers en antacida (beiden maagzuurremmers), antidepressiva, laxeermiddelen en ontlastingsverzachters, chemotherapie (medicijnen voor de behandeling van kanker) en bepaalde kruidengeneesmiddelen (die natuurlijke laxeermiddelen bevatten).Medische oorzaken
Chirurgische ingrepen zoals cholecystectomie (verwijdering van de galblaas), complicaties van operaties, en radiotherapie kunnen ook leiden tot chronische diarree.Prikkelbaredarmsyndroom
Diarree, obstipatie, een opgeblazen gevoel, misselijkheid en buikpijn zijn symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom. Deze aandoening kan chronisch zijn, maar veroorzaakt geen schade aan de dikke darm. Artsen stellen de diagnose prikkelbaredarmsyndroom als andere oorzaken van chronische diarree zijn uitgesloten en symptomen overeenkomen met de aandoening.Tumoren
Enkele zeldzame tumoren, zoals carcinoïde tumoren (die serotonine afscheiden), kunnen hormonen produceren die diarree veroorzaken. Dit kan leiden tot aanhoudende waterige stoelgang bij patiënten met deze tumoren.Voeding
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de spijsvertering versnellen, wat leidt tot aanhoudende losse ontlasting. Voorbeelden zijn melk en kunstmatige zoetstoffen zoals sorbitol en fructose. Ook kruidenthee, zoals Senna, bevat mogelijk natuurlijke laxeermiddelen. In zeldzame gevallen kunnen voedselallergieën de oorzaak zijn van chronische waterige ontlasting.Risicofactoren
Chronische diarree kan worden veroorzaakt door verschillende risicofactoren, zowel genetisch als omgevingsgebonden. Deze risicofactoren verhogen de kans dat iemand last krijgt van chronische diarree of een onderliggende aandoening ontwikkelt die diarree veroorzaakt.Voeding en dieet
Ongezonde voeding, zoals een dieet rijk aan vetten, vezels of irriterende stoffen zoals cafeïne en alcohol, kan bijdragen aan het ontstaan van chronische diarree. Onjuiste voedingskeuzes kunnen de darmen irriteren en de normale spijsvertering verstoren.
Infecties en parasitaire ziekten
Infecties met bacteriën, virussen of parasieten kunnen chronische diarree veroorzaken, vooral in regio's met slechte hygiëne of in ontwikkelingslanden. Infecties die niet goed worden behandeld, kunnen chronisch worden en langdurige symptomen veroorzaken.
Medische aandoeningen
Ziekten zoals prikkelbare darmsyndroom (PDS), inflammatoire darmziekten (zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa), en malabsorptiesyndromen (zoals coeliakie) zijn risicofactoren voor chronische diarree. Deze aandoeningen verstoren de normale werking van de darmen en kunnen leiden tot langdurige diarree.
Risicogroepen
Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van chronische diarree. Dit geldt vooral voor patiënten met specifieke onderliggende aandoeningen of die bepaalde levensstijlfactoren hebben.Ouderen
Ouderen hebben vaak een verhoogd risico op chronische diarree door de verzwakking van het immuunsysteem, de aanwezigheid van meerdere gezondheidsproblemen en het gebruik van medicijnen die de darmfunctie beïnvloeden.
Patiënten met inflammatoire darmziekten
Mensen met aandoeningen zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa hebben een hoger risico op chronische diarree als gevolg van ontstekingen in het maag-darmkanaal. Deze aandoeningen kunnen leiden tot onvolledige absorptie van voedsel en water, wat diarree veroorzaakt.
Patiënten met infecties of parasitaire ziekten
Chronische diarree kan ook optreden bij patiënten die herhaaldelijk worden blootgesteld aan infecties of parasitaire ziekten, vooral in risicovolle omgevingen. Deze infecties kunnen de darmflora verstoren en leiden tot langdurige diarree.
Geassocieerde symptomen
Symptomen die vaak gepaard gaan met aanhoudende, waterige ontlasting zijn onder andere:- buikkrampen
- opgeblazen gevoel
- verhoogde frequentie van stoelgang
- gewichtsverlies
- koorts
- maagpijn
- misselijkheid
- rectale bloedingen
Patiënten met chronische diarree kunnen ook regelmatig de drang hebben om hun darmen te legen. Soms wordt diarree afgewisseld met constipatie of zeer smalle ontlasting (potloodontlasting).
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van chronische diarree kunnen wijzen op een ernstigere onderliggende aandoening. Het is belangrijk dat patiënten medische hulp zoeken als ze een van de volgende symptomen ervaren.Onverklaard gewichtsverlies
Onverklaard gewichtsverlies in combinatie met chronische diarree kan wijzen op een ernstige aandoening zoals kanker of inflammatoire darmziekten. Dit vereist onmiddellijke medische evaluatie.
Bloed in de ontlasting
Bloed in de ontlasting is een ernstig alarmsymptoom en kan duiden op een infectie, ontsteking of een andere aandoening zoals darmkanker. Dit symptoom vereist altijd een medische beoordeling.
Hoge koorts
Chronische diarree gepaard met een hoge koorts kan wijzen op een infectie, zoals een bacteriële of parasitaire infectie, die een onmiddellijke behandeling nodig heeft.
Diagnose en onderzoeken
VraaggesprekEen grondig medisch vraaggesprek en lichamelijk onderzoek zijn vaak voldoende om de oorzaak van chronische diarree te achterhalen. Belangrijke informatie over voeding, medicatie, eerdere operaties of radiotherapie helpt de arts bij het vaststellen van de oorzaak.
Bloedonderzoek kan nodig zijn om de oorzaak van diarree te achterhalen / Bron: Frolicsomepl, PixabayIndien alarmsymptomen aanwezig zijn, er geen duidelijke oorzaak is of als er meerdere mogelijke diagnoses zijn, kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn. Deze kunnen bestaan uit een bloedonderzoek, een ontlastingsonderzoek, een colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm), beeldvormende onderzoeken (zoals een CT-scan en echografie van de buik), histologie en fysiologische testen. Niet alle onderzoeken zijn noodzakelijk voor elke patiënt.
Behandeling van aanhoudende losse stoelgang
Zelfzorg
Patiënten moeten stoppen met het consumeren van voedingsmiddelen die diarree verergeren. Het bijhouden van een voedingsdagboek kan helpen om te identificeren welke voedingsmiddelen de symptomen beïnvloeden. Sommige patiënten moeten bepaalde groenten of fruit elimineren, terwijl anderen geen gluten, kunstmatige zoetstoffen of zuivelproducten moeten consumeren.Andere leefstijladviezen zijn:
- een vezelarm dieet volgen
- geen alcohol of cafeïne drinken
- heldere vloeistoffen drinken om uitdroging te voorkomen
- kleine maaltijden eten om overeten te vermijden
Zelfzorgmedicijnen zoals bismut (Pepto-Bismol) en loperamide (Imodium) kunnen de passage van ontlasting vertragen. Deze medicijnen moeten echter alleen op korte termijn worden gebruikt. Het is raadzaam om bij chronische diarree eerst een arts te raadplegen voordat deze medicijnen worden gebruikt.
Professionele medische behandeling
Bij chronische diarree veroorzaakt door een specifieke onderliggende aandoening, kunnen medicijnen de oorzaak verlichten. Artsen kunnen corticosteroïden of andere immunosuppressiva voorschrijven voor aandoeningen zoals colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn, pancreatitis of coeliakie. Antidiarreïca kunnen de symptomen bij sommige patiënten tijdelijk verlichten, maar zijn niet aanbevolen voor langdurig gebruik. Bij bacteriële of parasitaire infecties kunnen antibiotica worden voorgeschreven. Codeïne-houdende medicijnen kunnen de tijd die ontlasting nodig heeft om door het spijsverteringskanaal te gaan verlengen, maar moeten vanwege het risico op medicatieverslaving alleen op korte termijn worden gebruikt.Prognose van aanhoudend darmprobleem
De prognose van chronische diarree hangt af van de oorzaak. Meestal kan een inflammatoire darmaandoening, infectie of ander spijsverteringsprobleem worden behandeld, wat leidt tot een vermindering van de diarree of normalisatie van de ontlasting. Ook kunnen klachten verminderd worden door veranderingen in de levensstijl als de diarree door voeding wordt veroorzaakt. Het is belangrijk om een arts te bezoeken indien diarree langer dan twee weken aanhoudt, vooral bij zuigelingen, ouderen of patiënten met een zwak immuunsysteem. Tijdige behandeling kan snel verlichting bieden.Complicaties van aanhoudende waterige ontlasting
Irritatie
Chronische diarree kan leiden tot irritatie van de dikke darm of het rectum, wat kan resulteren in fragiel weefsel en bloedingen.Uitdroging
Uitdroging is de belangrijkste complicatie van chronische diarree, omdat patiënten veel vocht verliezen zonder dit adequaat aan te vullen. Veelvoorkomende symptomen van uitdroging zijn donkere urine, extreme dorst, duizeligheid, bevingen, braken, koorts en vermoeidheid. Het is belangrijk om water, bouillon en ongezoete, cafeïnevrije thee te drinken om uitdroging te voorkomen.
Goede handhygiëne is cruciaal ter preventie van diarree / Bron: Gentle07, PixabayPreventie van diarree die langer dan vier weken aanhoudt
Hoewel sommige medische aandoeningen die leiden tot aanhoudende waterige ontlasting moeilijk te voorkomen zijn, kunnen de volgende stappen helpen om het risico op een darminfectie te verminderen:- de handen wassen na toiletbezoek, het verwisselen van een luier of het verzorgen van een zieke (goede handhygiëne)
- de handen wassen na het hanteren van voedsel
- fruit en groenten goed wassen voor consumptie
- keukenoppervlakken regelmatig reinigen om besmetting te voorkomen
- drinken uit een schone waterbron of het water filteren
- vlees grondig koken
- vlees goed schoonmaken voordat het gekookt wordt
