Handen wassen: Voordelen en technieken van goede handhygiëne

Regelmatig de handen wassen, vooral voor en na bepaalde activiteiten, is een van de beste manieren om ziektekiemen te verwijderen, ziekten te voorkomen en de verspreiding van ziektekiemen naar anderen te beperken. Het is een snelle, eenvoudige en effectieve maatregel die iedereen helpt om gezond te blijven. Een goede handhygiëne met zeep voorkomt de verspreiding van veel ziekten, waaronder infecties zoals het coronavirus, diarree en griep. Handen wassen omvat vijf eenvoudige maar effectieve stappen: de handen natmaken, zeep aanbrengen, de handen schrobben, spoelen en tot slot afdrogen.

• Wanneer is het nodig om de handen te reinigen?
• Contact met kinderen
• Contact met voeding
• Persoonlijke hygiëne
• Gezondheidsvoordelen van goede en regelmatige handhygiëne
• Bijwerkingen van veelvuldig handen wassen
• Gebruikte materialen: met water en zeep
• Technieken om de handen te wassen
• Handen wassen met handontsmettingsmiddel
• Voordelen
• Nadelen
• Toepassing
• Medisch gebruik van handwastechnieken

Wanneer is het nodig om de handen te reinigen?

Contact met kinderen

De handen dienen grondig gereinigd te worden:

• na het schoonmaken van de billen van een kind
• na het verschonen van luiers
• voor het voeden van een kind

Contact met voeding

Mensen dienen handen te wassen:

• voor en na het hanteren van rauw voedsel zoals vlees, vis, gevogelte en groenten
• voor het eten of het hanteren van voedsel
• voor, tijdens en na het bereiden van voedsel

Persoonlijke hygiëne

In de volgende situaties is goede handhygiëne noodzakelijk:

• bij het plaatsen of verwijderen van contactlenzen
• na het aanraken van afval
• na contact met een dier, diervoer of dierlijk afval
• na buitenspelen
• na schoonmaakactiviteiten
• na het snuiten van de neus, hoesten of niezen
• voor en na de zorg voor iemand thuis die moet braken of diarree heeft
• voor en na het behandelen van een snede of wond (wondzorg)
• na gebruik van het toilet

Gezondheidsvoordelen van goede en regelmatige handhygiëne

Goede handhygiëne biedt veel gezondheidsvoordelen, zoals:

• bescherming tegen impetigo, een bacteriële infectie die zich verspreidt via direct fysiek contact en symptomen veroorzaakt op het gezicht en de ledematen
• minimalisering van de verspreiding van influenza (griep)
• vermindering van kindersterfte bij thuisgeboortes
• verlaging van het risico op luchtweginfecties
• preventie van infectieuze oorzaken van diarree

Bijwerkingen van veelvuldig handen wassen

Hoewel handen wassen essentieel is, kunnen er nadelige effecten optreden, zoals:

• Handeczeem/handdermatitis, wat leidt tot jeukende, schilferende en droge huid, en mogelijk gebarsten huid
• Snellere uitdroging en schilfering van de handen, vooral bij mensen die vaak hun handen wassen
• Kwetsbaarheid van de vingernagels, waarbij broze nagels sneller kunnen optreden

Gebruikte materialen: met water en zeep

Water
Warm water, comfortabel om de handen mee te wassen, is niet warm genoeg om bacteriën te doden. Bacteriën groeien juist sneller bij lichaamstemperatuur (37 °C). Toch is warm water effectiever dan koud water bij het verwijderen van natuurlijke oliën die vuil en bacteriën vasthouden. Het gebruik van warm water heeft geen extra effect op het verminderen van de microbiële belasting van de handen.

Zeep
Het verwijderen van micro-organismen van de huid wordt bevorderd door de toevoeging van zeep of een handreinigingsmiddel aan water. Vloeibare zeep uit een pompfles geniet de voorkeur, omdat een vaste zeepblok door hergebruik bacteriën kan bevatten, hoewel de overdracht van bacteriën onwaarschijnlijk is omdat deze met het schuim worden weggespoeld.

Technieken om de handen te wassen

Een juiste handwastechniek om de overdracht van ziekten te voorkomen, omvat de volgende stappen:

• Verwijder eerst sieraden, aangezien vuil en bacteriën gemakkelijk onder sieraden kunnen blijven zitten.
• Maak de handen nat met warm of koud stromend water. Vermijd stilstaand water, omdat dit mogelijk verontreinigd is. Draai vervolgens de kraan dicht en breng zeep aan.
• Wrijf de handen in met een ruime hoeveelheid zeep, inclusief de handruggen, tussen de vingers en onder de nagels. Zeep helpt ziektekiemen van de huid te verwijderen en stimuleert grondiger wassen dan alleen met water.
• Schrob de handen minimaal twintig seconden. Wrijving helpt bij het verwijderen van ziektekiemen, en hoe langer je schrobt, hoe meer kiemen je verwijdert.
• Spoel de handen grondig af onder stromend water.
• Droog de handen effectief af met een schone handdoek of laat ze aan de lucht drogen. Natte handen worden gemakkelijker opnieuw besmet. Stoffen handdoeken moeten dagelijks worden gewassen. Bij ziekte heeft het gebruik van papieren handdoeken de voorkeur, omdat deze hygiënischer zijn dan elektrische handdrogers.

Vaak vergeten gebieden zijn de duim, de pols, de ruimtes tussen de vingers en onder de vingernagels. Kunstnagels en afgebladderde nagellak kunnen micro-organismen bevatten. Het gebruik van vochtinbrengende lotion wordt aanbevolen om uitdroging van de handen te voorkomen; een droge huid kan leiden tot beschadiging, wat het risico op infectie vergroot.

Handen wassen met handontsmettingsmiddel

Voordelen

Handen wassen met water en zeep is in de meeste situaties de beste manier om ziektekiemen te verwijderen. Als zeep en water echter niet direct beschikbaar zijn, zoals tijdens het reizen, kan een handdesinfecterend middel op alcoholbasis (handalcohol/handgel) nuttig zijn. Dit moet minimaal 60% tot 95% alcohol bevatten. Ontsmettingsmiddelen met alcohol doden bacteriën, waaronder multiresistente bacteriën (MRSA en VRE), tuberculose (een bacteriële infectie met longproblemen) en bepaalde virussen (zoals hiv, herpes, RSV, rhinovirus, vaccinia, influenza, en hepatitis) en schimmels.

Nadelen

Handontsmettingsmiddelen zijn echter niet effectief tegen alle soorten ziektekiemen. Ze werken het beste tegen bacteriën en zijn minder effectief tegen bepaalde virussen, zoals het norovirus, de meest voorkomende oorzaak van besmettelijke buikgriep. Ze zijn ook minder effectief wanneer de handen zichtbaar vuil of vettig zijn, en ze verwijderen mogelijk geen schadelijke chemicaliën zoals pesticiden en zware metalen.

Toepassing

Breng het handgel aan op de handpalm en wrijf de handen tegen elkaar. Zorg ervoor dat de gel over alle oppervlakken van de handen en vingers wordt gewreven totdat de handen droog zijn, wat ongeveer twintig seconden duurt.

Medisch gebruik van handwastechnieken

Het correct wassen van de handen is cruciaal in medische omgevingen om ziekenhuisinfecties te voorkomen. Medisch personeel moet altijd hun handen wassen in de volgende situaties:

• voor patiëntenzorg
• na contact met de omgeving
• na blootstelling aan bloed of lichaamsvloeistoffen
• voor een aseptische handeling
• na patiëntenzorg

Er zijn elektronische apparaten die ziekenhuispersoneel eraan herinneren hun handen te wassen als ze dit vergeten. De medische handhygiëne duurt minimaal vijftien seconden en gebruikt royale hoeveelheden zeep en water of handgel om elk deel van de handen in te schuimen en schoon te maken. Handen moeten met in elkaar grijpende vingers tegen elkaar worden gewreven. Als er vuil onder de vingernagels zit, kan een borstel worden gebruikt om dit te verwijderen. Omdat kiemen op de handen kunnen achterblijven in het water, is het belangrijk om goed af te spoelen en te drogen met een schone handdoek. Na het drogen moet een papieren handdoek worden gebruikt om de kraan dicht te draaien en de uitgangsdeur te openen om herbesmetting te voorkomen.