Vancomycine-resistente enterokokken-infectie in ziekenhuis
Enterokokken (Enterococci), een type bacteriën, leven bij iedereen in de darmen en de vrouwelijke genitaliën, al zijn ze ook aanwezig in de omgeving. Af en toe zijn ze in staat om een infectie te veroorzaken en dan vooral in het ziekenhuis bij reeds zwakke of oudere patiënten. Zij kampen sneller met symptomen van bijvoorbeeld een wondinfectie, een urineweginfectie of een bloedbaaninfectie. Vancomycine is een type antibioticum dat de arts vaak inzet voor het behandelen van een enterokokkeninfectie. Bij een infectie met vancomycine-resistente enterokokken (VRE) is vancomycine echter niet effectief, omdat de bacterie resistent is voor het antibioticum. De behandeling verloopt hierdoor moeilijker. Na een grondig onderzoek zet de arts andere antibiotica in om deze bacteriën te doden.
Epidemiologie van Vancomycine-resistente enterokokken infectie
Vancomycine-resistente enterokokken (VRE) komen wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert aanzienlijk tussen verschillende regio's en ziekenhuizen.
Ziekenhuisomgevingen
De meeste VRE-infecties ontstaan in ziekenhuisomgevingen, waar de bacteriën zich gemakkelijk kunnen verspreiden door de aanwezigheid van patiënten met een verzwakt immuunsysteem en door het gebruik van invasieve medische apparatuur zoals katheters.
Toename van infecties
Er is een toenemende trend van VRE-infecties, vooral in landen met hoge antibiotica-consumptie en in ziekenhuizen met een hoge antibioticagebruik. De opkomst van VRE is vaak gerelateerd aan langdurig gebruik van vancomycine en andere antibiotica die bijdragen aan de ontwikkeling van resistentie.
Risico op verspreiding
VRE is vooral een probleem in intensieve zorgafdelingen en andere zorginstellingen waar patiënten met verminderde weerstand worden behandeld. Het risico op verspreiding van VRE wordt verhoogd door onvoldoende naleving van infectiepreventiemaatregelen en slechte handhygiëne.
Oorzaken van VRE-infectie
Bacteriën
Enterokokken (Enterococci) zijn een groep van grampositieve, ronde bacteriën die normaal gesproken in de darmen en in het vrouwelijke geslachtsorgaan leven, al zijn de bacteriën ook te vinden in de omgeving. Meestal veroorzaakt deze kiem geen problemen. Maar de enterokok veroorzaakt soms een
infectie als deze in de urinewegen, de bloedbaan of een huidwonde terechtkomt. De arts zet vaak vancomycine (een antibioticum) in om deze infectie te behandelen. De Enterococcus-kiemen zijn echter mogelijk resistent tegen vancomycine waardoor ze niet doodgaan. Hierdoor is sprake van vancomycine-resistente enterokokken (VRE). Deze infectie is moeilijk te behandelen omdat er dan minder antibiotica overblijven die de bacteriën kunnen bestrijden.
De verspreiding van de infectie verloopt mogelijk door contact met besmette voorwerpen /
Bron: Pexels, PixabayVerspreiding
De
verspreiding van de bacterie die leidt tot de vancomycine-resistente enterokokken-infectie, gebeurt door de aanraking van de
handen van een patiënt of door contact met een besmet oppervlak. De bacteriën verspreiden zich vervolgens van de ene persoon naar de andere door aanraking.
Hoesten of
niezen verspreidt de bacteriën niet.
Resistentie
De enterokokkenbacteriën produceren verschillende stoffen waarmee ze de normale barrières tussen het darmweefsel en de bloedbaan kunnen doorbreken. De vancomycineresistentie in de bacteriën resulteert uit een plasmide, een fragment van genetisch materiaal dat de bacteriën resistent maakt tegen vancomycine.
Risicofactoren van vancomycine-resistente enterokokken-infectie
De meeste VRE-infecties zijn
ziekenhuisinfecties. VRE-infecties komen vaker voor bij patiënten die:
- al lang behandeld worden met vancomycine of andere antibiotica
- een grote operatie hebben ondergaan
- een oudere leeftijd hebben
- een urinekatheter of intraveneuze (via een ader) katheter hebben die lang in blijven
- langdurig ziek zijn of een zwak immuunsysteem hebben
- lijden aan diabetes mellitus (suikerziekte)
- lijden aan nierfalen
- op een afdeling intensieve zorgen hebben gelegen
- op een kankerafdeling hebben gelegen
- op een transplantatie-eenheid zijn geweest
- zijn opgenomen in het ziekenhuis en langdurig antibiotica nemen
Symptomen
De tijd tussen het moment waarop de patiënt geïnfecteerd is en het tot uiting komen van de symptomen (incubatieperiode) is variabel.
De klinische presentatie is variabel; bij tekenen van een hersenvliesontsteking treedt hoofdpijn op /
Bron: Geralt, Pixabay
Diverse lichaamssystemen
VRE komt soms in het lichaam voor zonder een infectie te veroorzaken. De patiënt kampt met een kolonisatie van de enterokokken, meestal in de darm. Als het aantal VRE-bacteriën toeneemt, dringen ze de bloedbaan binnen of verspreiden ze zich lokaal om een abces in de buik of een urineweginfectie te veroorzaken. Wanneer de enterokokken de bloedbaan zijn binnengedrongen, leiden ze tot meningitis, een longontsteking of een infectie van een hartklep. Verder infecteren de bacteriën ook een open wonde ingebracht, waardoor een wondinfectie ontstaat.
Klinisch beeld
Het klinisch beeld van VRE is bijgevolg afhankelijk van waar de bacteriën de infectie veroorzaken. De patiënt krijgt te maken met de tekenen van:
- een bloedbaaninfectie (sepsis): koorts, een snelle hartslag (tachycardie) en een zeer ziek gevoel, een daling van de bloeddruk en een septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk)
- een buikabces: buikpijn, koorts, gewichtsverlies, zwakte, hoesten, misselijkheid, braken, rillingen en diarree
- een hartinfectie (endocarditis: ontsteking van de binnenkant van het hart): leidt tot langdurige sepsis
- een hersenvliesontsteking (meningitis): hoofdpijn, een stijve nek, verwardheid en/of koorts
- een longontsteking (pneumonie): koorts, ademhalingsproblemen en hoesten
- een urineweginfectie: pijn of een brandend gevoel bij het urineren (dysurie), rugpijn, plasproblemen, frequent urineren (pollakisurie), troebele urine, donkere urine of koorts
- een wondinfectie: een ontstoken, rode, warme, pijnlijke, gezwollen huid waaruit mogelijk pus lekt
Diagnose en onderzoeken
De arts neemt een monster uit het getroffen gebied (bijvoorbeeld wondvocht, een
bloedonderzoek, urineonderzoek, of een
sputumcultuur) en stuurt dit vervolgens naar een laboratorium waar het organisme wordt gekweekt. In het laboratorium wordt getest welke antibiotica de kiem zullen doden. Deze informatie is cruciaal voor de arts om een effectieve behandeling in te zetten.
Behandeling van VRE-infecties met andere antibiotica
Patiënten met de Enterococcus-kiem die geen symptomen van een infectie hebben, hebben geen behandeling nodig. Vaak zet de arts naast vancomycine ook andere antibiotica in voor de behandeling van de meeste vancomycine-resistente enterokokken-infecties. Er zijn echter maar enkele antibiotica die deze VRE kunnen behandelen, waardoor de behandeling moeilijker verloopt. Een
abces moet de arts voorts draineren (
pus afvoeren). Als de infectie is geassocieerd met een intraveneuze lijn, moet de arts deze lijn zo snel mogelijk verwijderen. Ook het verwijderen van een urinekatheter is nodig om de behandeling van de urineweginfectie te vergemakkelijken.
Prognose van aandoening
De meeste patiënten genezen van VRE-infecties. De vooruitzichten zijn vaak meer afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de ziekte dan van het infecterende organisme. De behandelingsduur hangt af van de infectieplaats. Bij een hartklepinfectie (endocarditis) is vaak zes weken antibioticatherapie vereist.
Complicaties
De complicaties van een vancomycine-resistente enterokokken (VRE)-infectie kunnen ernstig zijn en variëren afhankelijk van de locatie van de infectie en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Mogelijke complicaties zijn:
Bloedbaaninfectie (Sepsis)
Sepsis kan ontstaan wanneer VRE-bacteriën de bloedbaan binnendringen. Dit kan leiden tot:
Buikabces
Een buikabces kan ontstaan als de bacteriën zich in de buik verspreiden. Dit kan leiden tot:
Hartinfectie (Endocarditis)
Endocarditis kan optreden als VRE de hartkleppen infecteert. Dit kan resulteren in:
Hersenvliesontsteking (Meningitis)
Als VRE een hersenvliesontsteking veroorzaakt, kunnen de symptomen zijn:
Longontsteking (pneumonie)
VRE kan leiden tot longontsteking met symptomen zoals:
Wondinfectie
Een wondinfectie door VRE kan resulteren in:
- Ontstoken, rode, warme, pijnlijke, gezwollen huid
- Mogelijk Pus
Een goede handhygiëne is noodzakelijk /
Bron: Gentle07, PixabayPreventie van de verspreiding van VRE in het ziekenhuis
De beste manier om de verspreiding van VRE te voorkomen, is dat alle mensen een
goede handhygiëne toepassen. Daarnaast zijn andere maatregelen nodig ter voorkoming van de verspreiding van de enterokokken.
Bezoekers
Bezoekers moeten de handen wassen bij het binnenkomen en buitengaan van een ziekenhuiskamer en na het bezoek aan een patiënt met VRE mogen ze geen andere ziekenhuispatiënten bezoeken.
Patiënten
Patiënten moeten zelf ook hun handen wassen als ze zich door de kamer of het ziekenhuis verplaatsen. Urinekatheters of intraveneuze lijnen vervangt een verpleegkundige of arts regelmatig om het risico op VRE-infecties te minimaliseren. Patiënten die geïnfecteerd zijn met VRE, legt de arts in een eenpersoonskamer of in een semi-privéruimte met een andere patiënt met VRE. Dit voorkomt de verspreiding van ziektekiemen onder ziekenhuismedewerkers, andere patiënten en bezoekers.
Ziekenhuispersoneel
Het ziekenhuispersoneel en alle zorgverleners moeten de handen wassen met water en zeep of een op alcohol gebaseerd handontsmettingsmiddel voor en na de verzorging van elke patiënt. Ziekenhuismedewerkers en artsen moeten voorts geschikte kledingstukken gebruiken, zoals handschoenen bij het betreden van de kamer van een geïnfecteerde patiënt, en een masker dragen wanneer er kans is op contact met lichaamsvloeistoffen. Het risico op het krijgen van VRE wordt ook verminderd door het ongepast gebruik van antibiotica te elimineren.
Lees verder