Hiv en aids: Virale infectie met aantasting immuunsysteem

Hiv (humaan immunodeficiëntievirus) is een virus dat het immuunsysteem aanvalt, waardoor patiënten na verloop van tijd infecties en ziekten niet meer goed kunnen bestrijden. Na verloop van tijd ontwikkelen patiënten effectief infecties en ziekten en lijden ze aan het syndroom aids (acquired immunodeficiency syndrome). Symptomen komen in de vroege stadia van hiv vaak niet tot uiting, al kampt de patiënt mogelijk wel kort na het oplopen van de infectie met griepachtige symptomen. Als een patiënt een behandeling voor hiv krijgt na een vroege diagnose, heeft hij minder kans op het ontwikkelen van ernstigere complicaties.

• Oorzaken van hiv en aids
• Hiv
• Aids
• Risicofactoren van aantasting van immuunsysteem
• Mythen en feiten over hiv en aids
• Stadia van hiv-infectie
• Hiv-1
• Hiv-2
• Hiv-3 (aids)
• Symptomen van aantasting immuunsysteem
• Hiv-1
• Hiv-2
• Hiv-3 (aids)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Nood-hiv-pillen (profylaxe na blootstelling)
• Antiretrovirale geneesmiddelen
• Prognose van virale infectie
• Preventie van virus

Oorzaken van hiv en aids

Hiv

Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) is een retrovirus dat zich richt op CD4-cellen, een subtype van T-cellen in het lichaam. Hiv brengt schade toe aan het immuunsysteem. T-cellen helpen het lichaam infecties te bestrijden. Hierdoor is het vermogen om te vechten tegen ziekten en infecties door de witte bloedcellen aangetast. Verder ontwikkelen patiënten met hiv sneller ernstige infecties en ziekten die niet te genezen zijn.

Aids

Aids staat voor acquired immune deficiency syndrome. Aids is niet één enkele aandoening of ziekte, maar is de verzameling van vele infecties en symptomen die het immuunsysteem van de patiënt aantasten. Het syndroom verschijnt al dan niet in het vergevorderde stadium van een hiv-infectie. Niet alle patiënten met hiv ontwikkelen aids. Aids beschadigt het afweermechanisme van het lichaam waardoor de normale functies van andere organen zijn getroffen. Een patiënt met aids heeft een verminderde immuniteit veroorzaakt door het hiv 1- of hiv 2-virus.

Risicofactoren van aantasting van immuunsysteem

De belangrijkste oorzaken van aids zijn:

• de uitwisseling van lichaamsvloeistoffen, bijvoorbeeld door het onjuist gebruik van persoonlijke beschermingsmaatregelen zoals maskers, handschoenen en oogbescherming
• een onjuiste bloedtransfusie
• het beoefenen van onveilige geslachtsgemeenschap
• het gebruik van niet-gesteriliseerde naalden (bijvoorbeeld bij tatoeages en piercings) of scherpe voorwerpen

De overdracht van het hiv-virus verloopt enkel via lichaamsvloeistoffen die het virus bevatten. De enige lichaamsvloeistoffen die hiv overdragen zijn bloed, moedermelk, pre-zaadvloeistof, rectale vloeistoffen, sperma en vaginale vloeistoffen.

Een moeder geeft de aandoening tijdens de zwangerschap soms door aan haar kind, hoewel dit niet altijd het geval is. Veel vrouwen die leven met hiv krijgen hiv-negatieve kinderen door het hanteren van de juiste prenatale zorg en het nemen van antiretrovirale therapie. Tijdens de bevalling en borstvoedingsperiode is het ook mogelijk om het virus over te dragen aan het kind.

Mythen en feiten over hiv en aids

Er zijn veel misvattingen over hiv en aids. Het virus kan NIET worden overgedragen door:

• bestek te delen
• de handen te schudden
• een ongebroken huid aan te raken
• gewoon te zoenen
• handdoeken te delen
• hetzelfde toilet te gebruiken
• mond-op-mond beademing te geven
• te knuffelen
• te niezen

Stadia van hiv-infectie

Hiv-1

De eerste fase van infectie (hiv-1): Dit is een primaire fase die optreedt binnen twee tot zes weken na het oplopen van een hiv-infectie. Griepachtige symptomen of een milde ziekte komen hierbij voor. De patiënt herstelt hiervan binnen enkele weken.

Hiv-2

Het chronische asymptomatische infectie stadium (hiv-2): Deze fase heeft een lange duur maar gaat niet gepaard met symptomen. Deze fase duurt onbehandeld acht à tien jaar.

Hiv-3 (aids)

Het symptomatische infectiestadium (hiv-3): In deze fase is het immuunsysteem van het lichaam uitgeput en ontwikkelen zich complicaties. Deze fase staat bekend als aids (acquired immune deficiency syndrome). De patiënt kampt met ernstig gewichtsverlies, ongebruikelijke infecties en dementie (intellectuele achteruitgang). Door de vroege tekenen van een hiv-overdracht te herkennen en vroeg een behandeling te krijgen, is het mogelijk om hiv fase 3 te voorkomen.

De progressie van de ziekte hangt af van:

• de aanwezigheid van andere infecties
• de algemene gezondheid van de patiënt voordat de infectie optrad
• de genetica
• de leeftijd van de patiënt
• het hiv-subtype

Symptomen van aantasting immuunsysteem

De incubatieperiode van een hiv-infectie duurt meerdere maanden tot zelfs jaren, waardoor de symptomen pas na deze tijd tot uiting komen. Het is niet mogelijk om aids in een vroeg stadium te detecteren.

Hiv-1

Ongeveer tachtig procent van de patiënten ervaart griepachtige symptomen na twee tot vijf weken van een virusinfectie. Deze fase staat bekend als het retroviraal syndroom. De symptomen van een vroege hiv-infectie omvatten

• een rode huiduitslag
• gewrichtspijn
• gezwollen lymfeklieren
• keelpijn
• koorts
• mondzweren
• plotseling gewichtsverlies
• rillingen
• spierpijn
• vermoeidheid
• zwakte
• zweten

Niet alle patiënten ervaren echter (al) deze symptomen.

Hiv-2

Meestal heeft de patiënt gedurende vele jaren geen symptomen meer na het verschijnen van de eerste symptomen. Patiënten met hiv ervaren vaak geen symptomen, zien er gezond uit en voelen zich goed. Het virus is echter actief in het lichaam en ontwikkelt en beschadigt de organen en het immuunsysteem gedurende deze tijd. Het langzame proces van immuunuitputting duurt gemiddeld tien jaar, als de patiënt geen medicatie (antiretrovirale therapie) krijgt om het proces te doen stoppen.

Hiv-3 (aids)

Hiv verzwakt geleidelijk het immuunsysteem indien de arts dit niet tijdig behandelt. De patiënt is dan kwetsbaar voor ernstige en ongeneeslijke ziekten. Deze fase van de hiv-infectie staat bekend als aids of stadium 3 hiv. Het klinisch beeld van aids is individueel bepaald, en daarnaast is dit afhankelijk van het stadium van de ziekte. Voor het grootste deel zijn de latere symptomen het gevolg van infecties veroorzaakt door bacteriën, virussen, schimmels en/of parasieten.

Symptomen van deze fase zijn:

• aanhoudende koorts (houdt weken aan)
• andere neurologische aandoeningen
• een depressie
• een droge hoest
• een langdurige zwelling van lymfeklieren in de lies, de nek of de oksels
• een longontsteking
• ernstig nachtelijk zweten
• geheugenverlies
• gevoelloosheid, bijvoorbeeld in de handen of voeten
• hoofdpijn
• huidproblemen zoals huidzweren, vlekken op of onder de huid
• kortademigheid
• onverklaarbare of extreme vermoeidheid
• oogproblemen zoals een wazig gezichtsvermogen
• periodes van diarree die langer dan één week aanhouden
• pijn in de buik
• slikpijn
• snel gewichtsverlies
• vaak nachtzweten
• vlekken in de mond, neus of oogleden
• zweren in de buurt van de mond, de geslachtsdelen of de anus

Het risico op het ontwikkelen van een ernstige ziekte is veel hoger tijdens een hiv-infectie in een laat stadium.

Diagnose en onderzoeken

Het is van vitaal belang voor hiv-patiënten om hun hiv-status te kennen. Dit is belangrijk voor de behandeling alsook om zo de overdracht van de infectie naar andere mensen te kunnen voorkomen. De diagnose van een hiv-infectie gebeurt door middel van een bloedonderzoek. Is het resultaat positief, dan is de patiënt seropositief. Na een infectie met hiv duurt het drie weken tot zes maanden voordat het virus in de test verschijnt. Opnieuw testen is daarom soms nodig.

Behandeling

Een volledige behandeling is niet beschikbaar voor hiv of aids (oktober 2020), maar het is wel mogelijk om de symptomen van aids te behandelen en onderdrukken.

Nood-hiv-pillen (profylaxe na blootstelling)

Als een patiënt denkt dat hij in de afgelopen 72 uur (drie dagen) aan het virus is blootgesteld, stoppen anti-hiv-medicijnen de infectie. De behandeling moet zo snel mogelijk na contact met het virus plaatsvinden. De behandeling duurt vier weken (28 dagen). De arts volgt de patiënt ook na deze periode op.

Antiretrovirale geneesmiddelen

Hiv behandelen artsen met antiretrovirale geneesmiddelen. De behandeling bestrijdt de hiv-infectie en vertraagt de verspreiding van het virus in het lichaam. Over het algemeen nemen patiënten met hiv een combinatie van medicijnen in met de naam HAART (zeer actieve antiretrovirale therapie) of cART (antiretrovirale combinatietherapie). Er zijn een aantal subgroepen van antiretrovirale middelen.

Proteaseremmers
Protease is een enzym dat hiv moet repliceren. Proteaseremmers binden zich aan het enzym en remmen de werking ervan, waardoor hiv geen kopieën van zichzelf kan maken. Voorbeelden van proteaseremmers omvatten atazanavir / cobicistat (Evotaz), lopinavir / ritonavir (Kaletra) en darunavir / cobicistat (Prezcobix).

Integraseremmers
Hiv heeft het integrase-enzym nodig om T-cellen te infecteren. Dit medicijn voorkomt dit proces. Integraseremmers zijn vaak inzetbaar als eerste behandelingsoptie omdat ze voor de meeste patiënten effectief zijn en minimale bijwerkingen veroorzaken. Integraseremmers omvatten elvitegravir (Vitekta), dolutegravir (Tivicay) en raltegravir (Isentress)

Nucleoside / nucleotide reverse transcriptase-remmers (NRTI's)
Deze medicijnen zijn echte 'kernwapens'. Ze stoppen hiv met het maken van kopieën van zichzlf. NRTI's omvatten abacavir (Ziagen), lamivudine / zidovudine (Combivir) en emtricitabine (Emtriva)

Niet-nucleoside reverse transcriptase-remmers (NNRTI's)
NNRTI's werken op een vergelijkbare manier als NRTI's, waardoor hiv zich niet goed kan repliceren.

Een combinatie van deze medicijnen is nodig, maar de exacte combinatie is individueel bepaald. De hiv-behandeling is meestal permanent en levenslang. Een hiv-behandeling is gebaseerd op een routinematige dosering. De patiënt moet de pillen elke dag volgens een bepaald schema innemen. Elke klasse medicijnen heeft verschillende bijwerkingen, maar enkele van de meest voorkomende bijwerkingen zijn diarree, een huiduitslag, hoofdpijn, misselijkheid en vermoeidheid.

Prognose van virale infectie

Hiv / aids is niet te genezen. Dankzij de verbeterde behandelmethoden is de gemiddelde levensduur langer dan vroeger, waardoor de meeste patiënten nog jarenlang leven. Door het volgen van de preventieve maatregelen komt een hiv-infectie tevens minder voor bij pasgeboren baby's. Geneesmiddelen verminderen alleen het risico van de overdracht van hiv en de effecten ervan op het lichaam, maar elimineren de infectie niet. Het is belangrijk om regelmatig medicijnen te nemen of zoals voorgeschreven om het virus te weerstaan en om geen aids in het lichaam te ontwikkelen. Wanneer de patiënt de behandeling correct volgt, is het mogelijk om een lang, gelukkig en gezond leven te leiden.

Preventie van virus

Bepaalde leefstijlfactoren spelen een rol bij de progressie van hiv. Een sterker immuunsysteem helpt het lichaam om infecties te bestrijden. Daardoor is het voor iedereen, inclusief patiënten met hiv en aids, belangrijk om het immuunsysteem zo sterk mogelijk te houden.

Blootstelling van lichaamsvloeistoffen vermijden
De blootstelling van lichaamsvloeistoffen moet vermeden worden door het gebruik van handschoenen, maskers of oogbescherming.

Condooms gebruiken tijdens de geslachtsgemeenschap
Condooms verminderen het risico van overdracht van hiv op anderen. Daarnaast beschermen ze tegen andere seksueel overdraagbare aandoeningen die de immuniteit verder verzwakken. Verder beperken mensen zich tot één partner.

Gezond eten
Een gezonde en evenwichtige voeding met een lage of geen alcoholinname stimuleert het immuunsysteem en voorkomt infecties.

Infecties vermijden
Patiënten met hiv moeten maatregelen nemen om zich te beschermen tegen een infectie en ziekte en moeten regelmatig een vaccin krijgen als een arts dat adviseert.

Kennis van hiv / aids
Het is belangrijk dat mensen op de hoogte zijn van de bekende risicofactoren van hiv / aids.

Naalden niet delen
Drugsinjecties en naalden delen is uit den boze

Regelmatige lichaamsbeweging
Regelmatige lichaamsbeweging brengt vele voordelen met zich mee voor patiënten met hiv, waaronder een kleinere kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, meer energie, een betere bloedsomloop en longcapaciteit, een betere nachtrust en minder spanning.

Stoppen met roken
Rokers met hiv krijgen sneller te maken met infecties zoals candidiasis (schimmelinfectie: spruw) en een longontsteking, of andere ziekten zoals bepaalde vormen van kanker, hartaandoeningen en chronische obstructieve longlijden (COPD).

Stress verminderen
Stress verzwakt het immuunsysteem en verhoogt het risico op het ontwikkelen van andere ziekten en opportunistische infecties.

Lees verder

• Hiv (humaan immunodeficiëntievirus) en problemen aan de huid
• Oogproblemen bij AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome)
• Hiv-infectie bij kinderen: Oorzaken, symptomen & behandeling