Oogkasfractuur (gebroken oogkas): Soorten en symptomen

De oogkas (orbita) is de benige, beschermende structuur rond het oog. Alle spieren, zenuwen en bindweefsels die verbonden zijn met het oog en verantwoordelijk zijn voor de oogbewegingen, bevinden zich in de oogkas. Sommige delen van de oogkas zijn stevig en moeilijk te doorbreken, terwijl andere delen kwetsbaarder zijn en sneller breken. Intense pijn, zwelling en een blauw oog zijn typische symptomen van een beschadigde oogkas. Een gebroken oogkas (oogkasfractuur, orbitafractuur) vereist altijd medische aandacht. De behandelings- en hersteltijden variëren afhankelijk van de ernst van de breuk. Door bepaalde voorzorgsmaatregelen kan het risico op een breuk van de orbita worden verminderd.

• Soorten oogkasfracturen
• Directe antral blow-out fractuur (directe breuk van de bodem van de oogkas)
• Impure blow-out fractuur (orbitale randbreuk)
• Indirecte antral blow-out fractuur (uitbarstingsfractuur)
• Trapdoorfractuur
• Oorzaken van een gebroken oogkas
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een gebroken oogkas
• Ondersteunende therapieën
• Operatie
• Prognose van een gebroken oogkas
• Complicaties van Oogkasfractuur
• Preventie van oogkasfracturen

Soorten oogkasfracturen

De oogkas bestaat uit zeven botten die met elkaar zijn verbonden en vier belangrijke gebieden creëren. Een fractuur kan in elk van deze gebieden optreden, wat leidt tot verschillende verwondingen.

Directe antral blow-out fractuur (directe breuk van de bodem van de oogkas)

Bij een directe antral blow-out fractuur breekt de bodem van de oogkas als gevolg van ernstig trauma. Dit type fractuur ontstaat vaak door een sterke impact, zoals een val of een klap.

Impure blow-out fractuur (orbitale randbreuk)

Bij een impure blow-out fractuur ontstaat een breuk in de buitenste rand van de oogkas. De orbitarand is bijzonder dik, dus deze fractuur treedt meestal alleen op bij extreem krachtig trauma, zoals een auto-ongeluk. Naast de breuk kunnen ook zenuwen, spieren en bindweefsels in het oog worden beschadigd.

Indirecte antral blow-out fractuur (uitbarstingsfractuur)

Bij een indirecte antral blow-out fractuur raakt een object het gezicht (bijvoorbeeld een stuurwiel, een vuist, een honkbal of een elleboog). De benige rand van de oogkas blijft intact, maar er ontstaat een gat in de bodem van de oogkas. Dit gat kan spieren, zenuwen of andere weefsels samendrukken, wat leidt tot oogbewegingsproblemen en visuele stoornissen.

Trapdoorfractuur

Trapdoorfracturen komen vooral voor bij kinderen, omdat de botten bij hen flexibeler zijn dan bij volwassenen. Dit type fractuur is een variant van de impure blow-out fractuur. De botten buigen uit zonder te breken en keren terug naar hun oorspronkelijke positie. Hoewel dit technisch gezien geen echte breuk is, kan een trapdoorfractuur toch leiden tot ernstige en soms permanente schade.

Oorzaken van een gebroken oogkas

Een oogkasfractuur ontstaat meestal door een ongeval. Breuken in de dikkere botten van de oogkas komen vaker voor bij trauma's zoals vallen van een hoogte of auto-ongelukken. Sportblessures kunnen ook leiden tot een gebroken oogkas, vooral bij sporten waarbij een bal of stok in het gezicht kan komen. Het gebruik van gereedschap zoals hamers, boormachines en elektrische zagen verhoogt eveneens het risico op oogletsel. Andere oorzaken zijn fysieke aanvallen en vechtpartijen.

Symptomen

Het belangrijkste symptoom van een gebroken oogkas is pijn rond het oog (oogkaspijn). Afhankelijk van het type fractuur en de ernst van de breuk, kunnen de volgende symptomen optreden:

• Zwelling van het ooglid
• Blauw oog met donkere verkleuring rond de verwonding
• Bloedingen in het wit van het oog
• Gevoelloosheid in de wangen, het voorhoofd of de bovenlip
• Problemen met het gezichtsvermogen, zoals dubbelzien of wazig zien
• Onvermogen om het oog te bewegen
• Hangend ooglid (ptosis)
• Overgevoeligheid voor licht (fotofobie)
• Een verzonken oog of een uitpuilend oog
• Afgeplatte wang, vaak gepaard met pijn bij het openen van de mond
• Luchtzakje onder de huid nabij het oog
• Misselijkheid en braken

Diagnose en onderzoeken

De oogarts begint meestal met een algemene fysieke inspectie van het oog, gevolgd door een grondig oogonderzoek. Verder controleert de oogarts de oogdruk met een tonometrie. De arts vraagt naar veranderingen in het gezichtsvermogen en test de oogbewegingen. Om de diagnose te bevestigen, worden beeldvormende onderzoeken uitgevoerd, zoals een röntgenfoto en een CT-scan van de ogen en oogkas. Vaak is een multidisciplinaire behandeling nodig, waarbij de oogarts samenwerkt met een neuroloog om eventuele zenuwschade aan te pakken.

Behandeling van een gebroken oogkas

Ondersteunende therapieën

Veel oogkasfracturen genezen zonder operatie, maar soms zijn aanvullende therapieën nodig. Dit kan onder andere antibiotica omvatten om ooginfecties te voorkomen, en speciale neussprays om te voorkomen dat de patiënt niest of de neus snuit. Deze activiteiten kunnen namelijk onnodige druk op de breuk veroorzaken, waardoor bacteriën van de sinussen naar de gewonde oogkas kunnen binnendringen.

Andere tips voor patiënten met een oogkasbreuk zijn:

• Geen zware voorwerpen tillen of duwen en niet persen bij het maken van stoelgang
• IJs in een doek wikkelen en dit op de zwelling aanbrengen om de zwelling te verminderen
• Slaap met het hoofd verhoogd op extra kussens
• Vrij verkrijgbare pijnstillers nemen, zoals ibuprofen (Advil) of paracetamol (Tylenol)

Operatie

Een operatie aan een gebroken oogkas wordt alleen overwogen als de symptomen ernstig zijn of aanhouden, ondanks de behandeling. De chirurg wacht vaak enkele weken met de operatie om de zwelling te laten verminderen. Een operatie kan nodig zijn bij:

• Aanwezigheid van dubbelzien of andere veranderingen in het gezichtsvermogen die aanhouden na het verminderen van de zwelling
• Een oog dat na enkele weken van genezing nog steeds teruggedrukt wordt in de oogkas
• Tekenen van blijvende gezichtsvervorming

Afhankelijk van de aard van de fractuur kan de reconstructieve chirurg een of meer van de volgende ingrepen uitvoeren:

• Verwijderen van botfragmenten
• Herstructureren van de oogkas
• Vrijmaken van ingesloten spieren, gewrichtsbanden of zenuwen
• Repareren van misvormingen

Prognose van een gebroken oogkas

De hersteltijd en vooruitzichten variëren sterk en zijn afhankelijk van de ernst en locatie van de fractuur, evenals of er complicaties zoals infecties zijn. De zwelling en verkleuring verdwijnen meestal binnen zeven tot tien dagen na de verwonding, maar de genezing van gebroken botten kan langer duren. Over het algemeen is de prognose goed als de patiënt de juiste behandeling ontvangt.

Complicaties van Oogkasfractuur

Een oogkasfractuur kan leiden tot diverse complicaties, zowel acuut als op lange termijn. De meest voorkomende complicaties zijn:

• Visusstoornissen: Een van de ernstigste complicaties is verlies van gezichtsvermogen of visusstoornissen, die kunnen variëren van wazig zien tot volledig gezichtsverlies. Dit kan veroorzaakt worden door directe schade aan het oog zelf of door druk op de oogzenuw door bloedingen of zwelling.
• Dubbelzien (diplopie): Dubbelzien is een veelvoorkomende klacht bij oogkasfracturen. Het ontstaat wanneer de oogspieren door de breuk beschadigd raken, waardoor de ogen niet meer goed kunnen coördineren en beelden dubbel worden waargenomen.
• Oogspierverlamming: Schade aan de oogspieren door de fractuur kan leiden tot verlamming van de spieren, wat resulteert in beperkte oogbewegingen en problemen met het richten van de ogen.
• Enoftalmie: Enoftalmie is een aandoening waarbij de oogbol naar binnen verschuift in de oogkas. Dit kan optreden door verlies van botstructuur rondom de oogkas en kan leiden tot een cosmetisch onaantrekkelijk uiterlijk en visuele problemen.
• Sinusitis: Een fractuur in de oogkas kan de omliggende sinusstructuren aantasten, wat kan leiden tot sinusitis (ontsteking van de sinussen). Dit kan gepaard gaan met pijn, zwelling en infectie.
• Hemorragie (bloeding): Inwendige bloedingen kunnen optreden in de oogkas of de omliggende structuren, wat kan leiden tot een verhoogde druk in de oogkas en verdere schade aan het oog of de omliggende weefsels.
• Posttraumatische stafylokokkeninfecties: Open fracturen of ingrepen aan de oogkas kunnen het risico op infecties verhogen, zoals stafylokokkeninfecties, die de genezing kunnen compliceren en leiden tot secundaire infecties.
• Traumatische optische neuropathie: Schade aan de oogzenuw door de fractuur kan leiden tot een traumatische optic neuropathie, wat kan resulteren in blijvende visuele beperking of blindheid.
• Verlies van oogstructuur: In ernstige gevallen kan de integriteit van de oogstructuren zodanig worden aangetast dat het oog mogelijk moet worden verwijderd om verdere complicaties te voorkomen.

Preventie van oogkasfracturen

Hoewel niet alle ongevallen te voorkomen zijn, kunnen enkele voorzorgsmaatregelen het risico op een gebroken oogkas aanzienlijk verminderen:

• Beschermende kleding dragen bij werkzaamheden in gevaarlijke omgevingen, zoals op bouwplaatsen of schietbanen
• Een beschermend masker dragen bij balsporten
• Een veiligheidsbril dragen bij werkzaamheden met vuurwapens, explosieven of onder druk staande artikelen
• Een veiligheidsbril dragen tijdens huisreparaties
• Altijd de veiligheidsgordel dragen in de auto
• Het hoofd tegen de hoofdsteun houden en ver van de airbag tijdens het autorijden