Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen

Wanneer bacteriën, schimmels en virussen in en rond de oogbol terechtkomen, veroorzaken ze een ooginfectie. Een ooginfectie kan zich in één of beide ogen voordoen en verschillende delen van het oog aantasten. Er zijn veel soorten ooginfecties, elk met diverse oorzaken en behandelingen. De oogarts moet het specifieke type ooginfectie vaststellen voordat hij de meest effectieve behandeling kan voorschrijven. Hiervoor neemt hij soms een monster (cultuur) uit het getroffen ooggebied om indien nodig de exacte aard van de infectie te beoordelen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken en soorten: Door bacteriën, schimmels en virussen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van ooginfecties
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ooginfecties
• Prognose van ooginfecties
• Complicaties van een ooginfectie
• Preventie van ooginfecties

Epidemiologie

Ooginfecties veroorzaakt door bacteriën, schimmels en virussen komen wereldwijd voor en hebben vaak een hoge prevalentie, vooral in bepaalde risicogroepen en in specifieke geografische gebieden. Deze infecties kunnen variëren van mild tot ernstig en zijn vaak de oorzaak van ooggerelateerde ziekenhuisopnames.

Bacteriële ooginfecties

Bacteriële ooginfecties, zoals conjunctivitis, keratitis en endophthalmitis, komen vaak voor in stedelijke gebieden, waar de dichtbevolkte omgevingen en beperkte toegang tot hygiëne middelen het risico verhogen. De meest voorkomende bacteriën die ooginfecties veroorzaken, zijn Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae en Haemophilus influenzae. Infecties worden vaak verspreid via direct contact met geïnfecteerde oogafscheidingen of via besmette voorwerpen.

Virale ooginfecties

Virale infecties, zoals de infectie van het hoornvlies door het herpes simplex virus (HSV), of virale conjunctivitis veroorzaakt door adenovirussen, komen ook veel voor. Virale conjunctivitis is bijzonder besmettelijk en verspreidt zich vaak in omgevingen zoals scholen en kinderopvangcentra, waar kinderen in nauw contact staan met elkaar. Virale ooginfecties worden vaak via de lucht of direct contact met besmette oppervlakken overgedragen.

Schimmelinfecties

Schimmelinfecties van het oog zijn minder frequent, maar kunnen ernstige complicaties veroorzaken. In tropische en subtropische klimaten komen schimmelinfecties zoals fusarium- en aspergillus-infecties voor, vaak als gevolg van verwondingen aan het oog in contact met besmette grond of vegetatie. Deze infecties komen voor bij mensen die werken in agrarische of bosrijke gebieden, maar kunnen ook voorkomen bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Mechanisme

De mechanismen van ooginfecties variëren afhankelijk van het type micro-organisme dat de infectie veroorzaakt. Bacteriën, virussen en schimmels infecteren het oog op verschillende manieren en hebben verschillende effecten op de oogstructuren.

Bacteriële infecties

Bij bacteriële infecties kunnen micro-organismen de conjunctiva, het hoornvlies of het netvlies infecteren. Bacteriën zoals Staphylococcus aureus veroorzaken vaak conjunctivitis door zich te vermenigvuldigen op de oogoppervlakte en ontsteking te veroorzaken. Keratitis kan optreden wanneer bacteriën het hoornvlies infecteren, wat kan leiden tot littekens en verminderde zichtbaarheid. In ernstige gevallen kan de infectie zich naar de binnenste delen van het oog uitbreiden, wat resulteert in endophthalmitis.

Virale infecties

Virale infecties treden meestal in de oogoppervlakken zoals de conjunctiva of hoornvlies. Bij een virale conjunctivitis veroorzaakt door adenovirussen ontstaat ontsteking van de conjunctiva, wat leidt tot rode, jeukende ogen. Herpes simplex virus kan het hoornvlies aantasten en leiden tot ernstige pijn, visuele beperkingen en littekenvorming. Virale infecties kunnen ook via het zenuwstelsel het oog bereiken, zoals bij herpes zoster oftalmicus, waarbij het virus zich via de trigeminale zenuw naar het oog verspreidt.

Schimmelinfecties

Schimmels veroorzaken meestal diepe ooginfecties bij mensen met een verzwakt immuunsysteem of bij mensen die verwondingen oplopen door besmet materiaal, zoals aarde of plantenmateriaal. Schimmels zoals Fusarium kunnen het hoornvlies binnendringen en ernstige ontstekingen veroorzaken. Deze infecties zijn vaak moeilijk te behandelen vanwege de aard van de schimmel en de noodzaak voor langdurige antischimmeltherapie.

Oorzaken en soorten: Door bacteriën, schimmels en virussen

Enkele voorbeelden van virale, fungale en bacteriële ooginfecties zijn:

• ARTIKEL=176685]Acanthamoeba keratitis[/ARTIKEL]: Contactlensdragers lopen een hoger risico op deze parasiet die het hoornvlies van het oog binnendringt en mogelijk ernstige schade aan het gezichtsvermogen veroorzaakt. Zwemmen met contactlenzen wordt daarom sterk afgeraden.
• Blefaritis: Deze ontsteking van de oogleden gaat vaak gepaard met een bacteriële infectie.
• Conjunctivitis: Oogbindvliesontsteking kan bacteriële, virale of schimmeloorzaken hebben, maar kan ook het gevolg zijn van chemische blootstelling en allergieën.
• Endoftalmitis: Deze gevaarlijke ooginfectie wordt meestal veroorzaakt door bacteriën. Endoftalmitis kan optreden na oogtrauma of soms na een cataractoperatie.
• Fungale keratitis: Schimmels van het geslacht Fusarium kunnen deze schimmelinfectie veroorzaken, vaak te vinden in organisch materiaal zoals contactlensvloeistof. Keratitis is de medische term voor hoornvliesontsteking.
• Oogherpes: Deze infectie wordt veroorzaakt door het herpes simplex-virus.
• Trachoom: Trachoom is een chronische infectie van het ooglid en het hoornvlies, veroorzaakt door een bacterie die wordt verspreid door besmette vliegen. Wereldwijd is dit de belangrijkste oorzaak van infectieuze blindheid.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een ooginfectie vergroten. Deze factoren kunnen verband houden met de algehele gezondheid van een patiënt, hun omgeving of specifieke gedragingen.

Slechte hygiëne en onjuist contactlensgebruik

Onjuiste verzorging van contactlenzen, zoals het slapen met lenzen in of het niet regelmatig schoonmaken van lenzen, verhoogt het risico op bacteriële of virale ooginfecties. Het aanraken van het oog met vuile handen of het delen van oogmake-up kan ook het risico op infecties verhogen.

Verzwakt immuunsysteem

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld als gevolg van HIV, chemotherapie of immunosuppressieve behandelingen, lopen een groter risico op schimmel- en virale ooginfecties. Dit komt doordat het immuunsysteem minder effectief in staat is om infecties af te weren, waardoor ze ernstiger en moeilijker te behandelen zijn.

Blootstelling aan milieuvervuiling en schadelijke stoffen

Blootstelling aan verontreinigde lucht, chemische stoffen of stofdeeltjes kan het oog kwetsbaar maken voor infecties. Mensen die in vervuilde stedelijke omgevingen of industriële gebieden wonen, hebben mogelijk een verhoogd risico op conjunctivitis en andere ooginfecties.

Reizigers in tropische gebieden

Reizigers die naar tropische gebieden reizen, lopen een verhoogd risico op schimmelinfecties door blootstelling aan besmette grond of plantmateriaal. Infecties met schimmels zoals Fusarium of Aspergillus komen voor in gebieden met een vochtig klimaat en kunnen leiden tot ernstige oogproblemen.

Risicogroepen

Er zijn specifieke risicogroepen die meer kans hebben op het ontwikkelen van ooginfecties door bacteriën, schimmels of virussen. Deze groepen moeten extra aandacht besteden aan preventieve maatregelen om de kans op infecties te verkleinen.

Ouderen

Ouderen hebben vaak een verminderde weerstand en kunnen meer vatbaar zijn voor infecties, inclusief ooginfecties. Met de veroudering kunnen ook de oogstructuren verzwakken, waardoor ze meer gevoelig zijn voor schade door infecties.

Contactlensdragers

Patiënten die contactlenzen dragen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van ooginfecties, vooral als de lenzen niet goed worden onderhouden. Onvoldoende reiniging van de lenzen of het dragen van lenzen tijdens het slapen kan bacteriële infecties zoals keratitis veroorzaken.

Immunosuppressieve patiënten

Patiënten die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals chemotherapie of corticosteroïden, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstige ooginfecties. Deze patiënten kunnen moeilijker herstellen van infecties door een verzwakt immuunsysteem.

Symptomen van ooginfecties

Mogelijke symptomen van een ooginfectie zijn droge ogen, fotofobie (lichtgevoeligheid), gezwollen ogen, jeuk, oogafscheiding, oogpijn, rode ogen, schilferige oogleden, tranende ogen, wazig gezichtsvermogen en zwelling rond de ogen.

Alarmsymptomen

Ooginfecties kunnen ernstige gevolgen hebben als ze niet tijdig worden behandeld. Het is belangrijk dat patiënten zich bewust zijn van de alarmsymptomen van een ooginfectie, zodat ze snel medische hulp kunnen zoeken.

Pijn en roodheid in het oog

Een van de eerste tekenen van een ooginfectie is vaak pijn of ongemak in het oog, gepaard met roodheid. Bij virale of bacteriële conjunctivitis kan de roodheid zich snel uitbreiden naar de gehele conjunctiva. Schimmelinfecties veroorzaken vaak ernstige pijn door de betrokkenheid van het hoornvlies.

Wazig of verminderde gezichtsscherpte

Bij een hoornvliesinfectie veroorzaakt door bacteriën of virussen kunnen patiënten wazig zien of een verminderd gezichtsvermogen ervaren. Dit kan leiden tot littekens op het hoornvlies, wat blijvende visuele schade kan veroorzaken als het niet snel wordt behandeld.

Verhoogde oogafscheiding

Verhoogde afscheiding van het oog, die helder of etterig kan zijn, is een ander symptoom van een ooginfectie. Dit komt vaak voor bij bacteriële en virale conjunctivitis. Bij ernstige infecties kan de afscheiding opdrogen en korstjes vormen.

Lichtgevoeligheid en zwelling

Ooginfecties, vooral door virussen of schimmels, kunnen leiden tot fotofobie (lichtgevoeligheid) en zwelling van de oogleden. Deze symptomen kunnen het dagelijks functioneren ernstig beïnvloeden en wijzen op een ernstigere infectie die medische aandacht vereist.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een ooginfectie begint meestal met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek door een arts. Het is belangrijk om de symptomen van de patiënt goed in kaart te brengen, zoals pijn, roodheid, afscheiding, wazig zien en gevoeligheid voor licht. Ooginfecties kunnen variëren van mild tot ernstig, en de behandeling moet worden afgestemd op de ernst en het type infectie. In veel gevallen zal de arts aanvullende onderzoeken uitvoeren om de aard van de infectie vast te stellen en te bepalen welke behandeling het beste werkt.

Anamnese en lichamelijk onderzoek

Het eerste stadium in de diagnose van een ooginfectie omvat een gedetailleerde anamnese. De arts zal vragen stellen over de duur en de aard van de symptomen, zoals pijn, jeuk, branderigheid, afscheiding en veranderingen in het gezichtsvermogen. De medische voorgeschiedenis van de patiënt wordt eveneens in overweging genomen, inclusief eerdere ooginfecties, allergieën, gebruik van contactlenzen, recent oogletsel of oogchirurgie. Tijdens het lichamelijke onderzoek zal de arts de ogen grondig inspecteren, de oogleden en traankanalen controleren, de reactie van de pupil op licht testen en de algemene conditie van het oog bepalen.

Microscopisch onderzoek van afscheiding

Om de specifieke oorzaak van de infectie vast te stellen, kan de arts monsters nemen van afscheiding uit het oog, zoals pus of slijm. Deze monsters worden onder een microscoop onderzocht of naar een laboratorium gestuurd voor kweek en gevoeligheidsanalyse. Dit helpt de arts te bepalen of de infectie wordt veroorzaakt door bacteriën, virussen of schimmels. Dit onderzoek is vooral belangrijk bij ernstige infecties, zoals endoftalmitis of orbitale cellulitis, waar de juiste behandeling cruciaal is om blijvende schade aan het oog te voorkomen.

Culturele en moleculaire testen

Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak van de infectie, kunnen aanvullende tests worden uitgevoerd, zoals een bacteriële kweek of virale PCR-test. Deze tests helpen bij het identificeren van de specifieke micro-organismen die verantwoordelijk zijn voor de infectie en stellen artsen in staat om de meest effectieve behandeling voor te schrijven. Bij schimmelinfecties kan ook een schimmelkweek worden genomen om het type schimmel te identificeren, wat belangrijk is voor het selecteren van de juiste antimicrobiële therapie. Moleculaire technieken zoals PCR kunnen ook helpen bij het snel identificeren van virale infecties, zoals herpes simplex, die specifieke antivirale behandelingen vereisen.

Oogdrukmeting en fundoscopie

In sommige gevallen, vooral bij langdurige of terugkerende ooginfecties, zal de arts de oogdruk meten om te controleren op tekenen van verhoogde intraoculaire druk, wat kan wijzen op glaucoom of andere complicaties. Dit gebeurt met behulp van een tonometer. Een fundoscopie kan worden uitgevoerd om het netvlies en de oogzenuw te onderzoeken. Dit helpt bij het identificeren van ontstekingen of andere tekenen van infectie die de diepere delen van het oog kunnen aantasten, zoals bij uveïtis of endoftalmitis.

Beeldvorming van het oog en de omliggende structuren

In geval van ernstige infecties, zoals orbitale cellulitis of vermoedens van schade aan de oogzenuw of het netvlies, kan beeldvorming noodzakelijk zijn. Dit kan een CT-scan van de ogen en de omliggende structuren omvatten, of een MRI-scan om de dieper gelegen weefsels en het oog zelf te visualiseren. Deze beeldvorming helpt artsen te begrijpen hoe ver de infectie zich heeft verspreid en kan bijdragen aan het bepalen van de ernst van de aandoening, zodat gerichte behandelingsopties kunnen worden gekozen.

Diagnostische differentiatie

Het is van cruciaal belang dat artsen ooginfecties onderscheiden van andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen vertonen, zoals allergieën, iritis of conjunctivitis. Het juiste onderscheid is essentieel voor een effectieve behandeling. Bijvoorbeeld, virale infecties kunnen leiden tot een andere behandelingsaanpak dan bacteriële infecties, en schimmelinfecties vereisen vaak langdurige antifungale therapieën. In gevallen van ernstige symptomen of onduidelijke diagnoses, kan de arts besluiten om de patiënt door te verwijzen naar een oogspecialist voor verdere diagnostiek.

Door deze diagnostische methoden zorgvuldig toe te passen, kunnen artsen snel een juiste diagnose stellen en de meest effectieve behandelingsopties voorstellen om verdere complicaties te voorkomen en het herstel van de patiënt te bevorderen.

Behandeling van ooginfecties

Een patiënt met symptomen van een ooginfectie moet zo snel mogelijk een oogarts raadplegen voor een uitgebreid oogonderzoek voor een juiste diagnose en effectieve behandeling. Afwachten is geen goed idee, omdat de infectie kan verergeren en meer schade kan veroorzaken. Wanneer een patiënt vermoedt dat hij een ooginfectie heeft, laat hij zijn contactlenzen uit en draagt hij een bril totdat hij de oogarts heeft bezocht.

De meeste bacteriële ooginfecties zijn snel te behandelen met antibiotica in de vorm van oogdruppels of zalven, volgens de correcte oogdruppelrichtlijnen. Veel voorkomende virale ooginfecties genezen spontaan, maar bij ernstige gevallen schrijft de oogarts mogelijk antivirale oogdruppels voor. Sommige virale ooginfecties vereisen steroïde oogdruppels om de ontsteking te verminderen. Afhankelijk van de oorzaak van de ooginfectie, kunnen ook orale antibiotica of antivirale geneesmiddelen nodig zijn. De patiënt moet onmiddellijk de oogarts raadplegen als de symptomen verergeren of als het gezichtsvermogen verslechtert.

Prognose van ooginfecties

De prognose van een ooginfectie varieert afhankelijk van het type en de ernst van de infectie, evenals de snelheid en adequaatheid van de behandeling. Over het algemeen geldt:

• Bacteriële ooginfecties reageren meestal goed op snelle behandeling met antibiotica. De meeste patiënten herstellen volledig zonder blijvende schade.
• Virale ooginfecties kunnen vanzelf genezen, maar bij ernstige gevallen kan antivirale behandeling nodig zijn. Sommige virale infecties, zoals oogherpes, kunnen terugkeren en blijvende schade veroorzaken als ze niet goed worden beheerd.
• Schimmelinfecties zijn vaak ernstiger en vereisen langdurige behandeling met antischimmelmiddelen. Het herstel kan langer duren en de kans op blijvende schade is groter.

Bij tijdige en juiste behandeling is de prognose meestal goed, maar complicaties kunnen optreden, vooral bij ernstige of onbehandelde infecties.

Complicaties van een ooginfectie

Ooginfecties kunnen leiden tot verschillende complicaties die variëren in ernst, afhankelijk van de aard en de locatie van de infectie. De ogen zijn gevoelige organen die kwetsbaar zijn voor verschillende micro-organismen zoals bacteriën, virussen en schimmels. Onbehandelde infecties kunnen leiden tot schade aan het oog, soms met blijvende gevolgen voor het gezichtsvermogen. De meest voorkomende complicaties zijn onder andere ontstekingen, zwellingen en de vorming van zweren op verschillende delen van het oog, zoals het ooglid, hoornvlies, en de traankanalen.

Chalazion of gerstkorrel

Een chalazion is een ontsteking van de talgklieren in het ooglid die optreedt wanneer de klieren verstopt raken door geïnfecteerd talg of bacteriën. Het resultaat is een pijnlijke, vaak goed gedefinieerde knobbel die onder het ooglid kan verschijnen. Hoewel dit meestal geen ernstig probleem is, kan het ongemak veroorzaken en leiden tot langdurige irritatie van het ooglid. Bij grotere chalazion kan het zicht tijdelijk belemmerd worden, of kan de zwelling druk op het oog zelf veroorzaken. Soms is een chirurgische ingreep nodig om de verstopping te verwijderen, vooral wanneer het chalazion aanhoudt of terugkeert na meerdere behandelingen.

Dacryostenose en Dacryocystitis

Dacryostenose is een verstopping van de traanbuis die het normaal afvoeren van tranen verstoort, wat leidt tot tranende ogen en pijn. Deze aandoening komt vaak voor bij pasgeborenen, maar kan ook optreden bij volwassenen als gevolg van infecties, verwondingen of veroudering. Als de verstopping niet wordt behandeld, kan het verder leiden tot een ontsteking van het traanafvoerkanaal, een aandoening die bekendstaat als dacryocystitis. Deze infectie kan zeer pijnlijk zijn, met symptomen zoals roodheid, zwelling en pus in de buurt van het oog. In ernstige gevallen kan dacryocystitis leiden tot een verspreiding van de infectie naar de diepere delen van het oog of zelfs naar de omliggende weefsels en botten, waardoor complicaties zoals septische shock kunnen optreden.

Hoornvlieszweer

Een hoornvlieszweer is een ernstige complicatie die optreedt wanneer een ooginfectie zich uitbreidt naar het hoornvlies, het doorzichtige weefsel aan de voorkant van het oog. Dit kan gebeuren als gevolg van bacteriële, virale of schimmelinfecties, of door trauma aan het oog. Symptomen van een hoornvlieszweer omvatten hevige pijn, wazig zien, gevoeligheid voor licht en afscheiding uit het oog. Het hoornvlies kan ernstig beschadigd raken, wat leidt tot blijvend gezichtsverlies of zelfs blindheid als het niet tijdig wordt behandeld. In sommige gevallen is een hoornvlieszweer zo ernstig dat het noodzakelijk is om het hoornvlies te transplanteren om het gezichtsvermogen te herstellen.

Endoftalmitis

Endoftalmitis is een zeldzame maar zeer ernstige complicatie van ooginfecties die de binnenste lagen van het oog aantast. Het kan optreden na oogtrauma, oogchirurgie of als gevolg van een infectie die zich vanuit een andere lichaamslocatie naar het oog verspreidt. Bij endoftalmitis raken de interne structuren van het oog, zoals het netvlies en de oogzenuw, geïnfecteerd, wat kan leiden tot ernstige pijn, wazig of volledig verlies van gezichtsvermogen. Deze aandoening vereist onmiddellijke medische interventie met intraveneuze antibiotica en mogelijk een chirurgische ingreep om het oog te redden en verdere schade te voorkomen. De kans op volledig herstel is afhankelijk van de snelheid van de behandeling en de ernst van de infectie.

Orbitale cellulitis

Orbitale cellulitis is een levensbedreigende infectie van het weefsel rondom het oog. Het komt meestal voor als gevolg van een bacteriële infectie die zich vanuit de sinussen of andere aangrenzende gebieden verspreidt naar de weefsels rond de ogen. De symptomen van orbitale cellulitis omvatten pijnlijke zwelling van het ooglid, koorts, en een verminderd gezichtsvermogen. De infectie kan snel ernstiger worden en zich uitbreiden naar de oogzenuw of het hersenvlies, wat kan leiden tot sepsis, hersenvliesontsteking, en blijvende schade aan het gezichtsvermogen. Orbitale cellulitis vereist onmiddellijk ziekenhuisbezoek, waarbij intraveneuze antibiotica worden toegediend om de infectie te bestrijden. Bij tijdige behandeling kan de prognose goed zijn, maar onbehandeld kan de infectie leiden tot permanente schade of zelfs de dood.

De snelheid van diagnose en behandeling speelt een cruciale rol in het voorkomen van deze complicaties. Het is essentieel om ooginfecties niet te negeren en tijdig medische hulp in te schakelen om verdere schade te voorkomen.

Preventie van ooginfecties

Het is belangrijk om eerst de handen te wassen en niet in de ogen te wrijven na contact met iemand met een rood oog. Het wordt ook aanbevolen de handen te wassen voordat contactlenzen worden ingedaan. Contactlenzen worden bij voorkeur zo weinig mogelijk 's nachts gedragen, omdat dit de kans op een ooginfectie verhoogt. Verder is het aan te bevelen een veiligheids- of goede zonnebril met opstaande randen te gebruiken in winderige, hete of stoffige omgevingen. Het gebruik van anti-infectieuze sprays en reinigingsmiddelen in openbare ruimtes zoals kinderdagverblijven en klaslokalen kan ook helpen het risico op ooginfecties te verminderen. Proper beddengoed en handdoeken, kussens en washandjes zijn essentieel voor de patiënt met een ooginfectie. Deze items worden individueel gebruikt en niet gedeeld met andere gezinsleden. Daarnaast wast de patiënt zijn handen zo vaak mogelijk.

Lees verder

• Ooginfecties door schimmels: Schimmelinfecties aan ogen
• Acanthamoeba keratitis: Ooginfectie bij contactlensdragers
• Ooginfecties door contactlenzen en tips contactlenshygiëne
• Ooginfecties door virussen: Virale infecties aan oog of ogen
• Fungale keratitis: Hoornvliesontsteking door schimmels