Chalazion: Onschuldig hard bultje in de ooglidrand

Een chalazion is een klein knobbeltje of bultje in de ooglidrand, veroorzaakt door een verstopping van een kleine talgklier. Deze goedaardige ooglidaandoening ziet er vreemd uit, maar de olie en het pus die in het bultje zitten, verdwijnen in de meeste gevallen na enkele weken spontaan. Het bultje zelf verwijderen is in elk geval geen goed idee, maar een warmtebehandeling en goede ooglidhygiëne, in combinatie met medicatie en/of eventueel chirurgie, zijn mogelijke behandelingsmethoden.

• Synoniemen chalazion
• Epidemiologie bultje op één van de oogleden
• Mechanisme
• Oorzaken: Eerst strontje, daarna chalazion
• Risicofactoren ooglidaandoening
• Risicogroepen
• Symptomen: Hard en onschuldig knobbeltje in de ooglidrand
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ooglidrandontsteking
• Prognose ontsteking van de ooglidranden
• Complicaties aandoening
• Preventie: Vroege opsporing en behandeling
• Praktische tips voor het omgaan met chalazion
• Toepassen van warme kompressen
• Sanitatie en hygiëne van het ooglid
• Vermijd het dragen van make-up of contactlenzen
• Gebruik van oogdruppels of antibiotica
• Vermijden van zelf behandelen of uitknijpen
• Medische behandeling indien nodig
• Gebruik van ontstekingsremmende medicijnen
• Preventieve maatregelen tegen terugkerende chalazion
• Behandeling van onderliggende aandoeningen
• Let op veranderingen in de grootte of het uiterlijk van de bult

Synoniemen chalazion

Een chalazion is ook gekend onder deze synoniemen:

• hagelkorreltje
• Meibom klier lipogranuloom
• porose

Epidemiologie bultje op één van de oogleden

Chalazion is een veelvoorkomende aandoening van de oogleden, die in verschillende bevolkingsgroepen kan optreden. Het is een goedaardige verstopping van een van de meibomklieren, wat leidt tot de vorming van een pijnloze zwelling in het ooglid. De prevalentie van chalazion varieert, maar het wordt vaak gezien bij zowel kinderen als volwassenen, met een piek in de frequentie bij mensen tussen de 30 en 50 jaar.

Algemene prevalentie
Chalazion komt frequent voor in de algemene bevolking, hoewel exacte cijfers moeilijk te verkrijgen zijn. Schattingen geven aan dat tot 50% van de mensen ten minste één keer in hun leven last krijgt van een chalazion. De aandoening kan een eenmalige gebeurtenis zijn, maar bij sommige mensen kunnen herhaalde gevallen optreden. Het is een van de meest voorkomende aandoeningen van de oogleden, na blefaritis en verstopte ooglidklieren.

Geslachtsverschillen en leeftijdsgroepen
Er zijn geen significante geslachtsverschillen in de prevalentie van chalazion, hoewel het vaker voorkomt bij volwassenen dan bij kinderen. Bij kinderen komt het meestal voor als een geïsoleerd geval, terwijl volwassenen vaker terugkerende chalazion kunnen ervaren. Bij ouderen is het ook vaker aanwezig, vooral wanneer andere oogziekten of huidaandoeningen, zoals rosacea, aanwezig zijn.

Geografische variatie
Chalazion komt wereldwijd voor, maar er kunnen kleine variaties in prevalentie zijn afhankelijk van geografische regio’s en de toegang tot medische zorg. In gebieden met beperkte toegang tot oogverzorging kan het percentage van onbehandelde chalazion hoger zijn, wat kan leiden tot complicaties of chronische aandoeningen.

Mechanisme

Chalazion ontstaat wanneer een meibomklier, die verantwoordelijk is voor het produceren van olie (meibum) voor de ooglidrand, verstopt raakt. Deze verstopping veroorzaakt de ophoping van meibum in de klier, wat leidt tot de vorming van een harde bult in het ooglid. Het mechanisme achter deze verstopping is multifactorieel en kan door verschillende factoren worden beïnvloed.

Verstopping van de meibomklier
De meibomklieren bevinden zich aan de rand van het ooglid en zijn verantwoordelijk voor het afscheiden van een olieachtige substantie die het oog beschermt tegen uitdrogen. Wanneer de opening van de klier geblokkeerd raakt, kan de olie zich ophopen en de klier verwijden, wat resulteert in een chalazion. Deze verstopping kan het gevolg zijn van een onbalans in de samenstelling van het meibum, een infectie of een ontstekingsreactie.

Inflammatoire reactie
Hoewel chalazion zelf meestal pijnloos is, kan de verstopte klier leiden tot een lokale ontstekingsreactie. Het immuunsysteem kan reageren op de ophoping van olie in de klier, wat kan leiden tot een zwelling van het ooglid en in sommige gevallen een secundaire infectie. De ontsteking kan langzaam verdwijnen of leiden tot chronische chalazion als de verstopping niet effectief wordt behandeld.

Relatie met andere aandoeningen
Chalazion komt vaak voor bij mensen met andere oogziekten zoals blefaritis (ontsteking van de ooglidrand) of rosacea, omdat deze aandoeningen de functie van de meibomklieren kunnen beïnvloeden en de kans op verstopping vergroten.

Oorzaken: Eerst strontje, daarna chalazion

Een chalazion ontstaat vaak na een hordeolum, beter bekend als een “strontje”, waarbij het ooglid pijnlijk, gezwollen en rood aanvoelt. Wanneer de afvoergangen van een van de Meibom-klieren verstopt raken, ontwikkelt zich een chalazion. Deze klieren bevinden zich in het ooglid, direct achter de wimpers, en produceren een dunne, olieachtige vloeistof die het oog smeert.

Risicofactoren ooglidaandoening

Een slechte ooglidhygiëne, zoals het aanraken van de ogen met vuile handen, en het eerder hebben van chalazia (meervoud van chalazion), verhogen de kans op het ontwikkelen van een chalazion. Bovendien komt de ooglidaandoening vaker voor bij patiënten met rosacea, een huidaandoening die roodheid en gezwollen bulten onder de huid veroorzaakt, en die ook de ogen kan aantasten, wat leidt tot oculaire rosacea. Ook bij patiënten met (chronische) blefaritis (een ontsteking van de ooglidranden) komt een chalazion vaker voor. Andere risicofactoren zijn seborree, leishmaniasis en tuberculose.

Risicogroepen

Er zijn verschillende groepen patiënten die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van chalazion. Deze risicogroepen kunnen baat hebben bij preventieve maatregelen, zoals het regelmatig reinigen van de oogleden of het zoeken naar medische behandeling bij de eerste tekenen van een verstopping.

Patiënten met chronische blefaritis
Mensen die lijden aan chronische blefaritis, een aandoening die wordt gekarakteriseerd door ontsteking van de ooglidrand, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van chalazion. Blefaritis kan de functie van de meibomklieren verstoren en bijdragen aan de verstoppingen die leiden tot chalazion.

Patiënten met rosacea
Rosacea is een aandoening die niet alleen de huid aantast, maar ook de ogen kan beïnvloeden. Mensen met rosacea hebben vaker te maken met oogontstekingen en verstoppingen van de meibomklieren, wat hen vatbaar maakt voor chalazion.

Ouderen en immuungecompromitteerde patiënten
Ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van chalazion. Bij ouderen kunnen de meibomklieren minder goed functioneren, terwijl immuungecompromitteerde patiënten een verhoogde gevoeligheid hebben voor infecties en ontstekingen die bijdragen aan het ontstaan van chalazion.

Symptomen: Hard en onschuldig knobbeltje in de ooglidrand

Bij een chalazion voelt de patiënt een stevig knobbeltje in de ooglidrand ter grootte van een erwt. Dit knobbeltje verschijnt meestal als een wit bultje op het ooglid, dat kan voorkomen op het onderste of bovenste ooglid. In de meeste gevallen is een chalazion niet pijnlijk, maar kan het wel gevoelig zijn. Soms ervaart de patiënt tranende ogen. Bij een groter chalazion kan de gezichtsscherpte verminderd zijn, vooral als het bultje druk uitoefent op het hoornvlies, wat kan leiden tot astigmatisme, een hoornvliesaandoening. Ook fotofobie, ofwel overgevoeligheid voor licht, kan optreden. Tot slot kan de patiënt gezwollen oogleden en rode oogleden ervaren.

Alarmsymptomen

Hoewel chalazion meestal een goedaardige aandoening is, zijn er enkele symptomen die kunnen wijzen op complicaties of het optreden van een secundaire infectie. Het is belangrijk dat patiënten alert zijn op deze symptomen en tijdig medische hulp zoeken.

Pijn of druk in het ooglid
Een chalazion is vaak pijnloos, maar als er sprake is van een secundaire infectie, kan de zwelling pijnlijk worden en kan er een gevoel van druk in het ooglid ontstaan. Dit kan ook gepaard gaan met roodheid of warmte rond het ooglid.

Verlies van zicht
In zeldzame gevallen kan een chalazion, vooral als het groot wordt, de visuele functie beïnvloeden. Als de zwelling de oogbol of het hoornvlies beïnvloedt, kan dit leiden tot wazig zicht of andere visuele verstoringen. Patiënten die veranderingen in hun zicht opmerken, moeten onmiddellijk medische hulp inroepen.

Aanhoudende of terugkerende chalazion
Als chalazion herhaaldelijk terugkeert of niet afneemt met conservatieve behandelingen, kan dit wijzen op een onderliggende aandoening die medische interventie vereist. Herhaalde chalazion kan ook wijzen op een chronische verstoring van de meibomklieren of een infectie die verder behandeld moet worden.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek
De oogarts onderzoekt de structuur van de oogleden, de huidtextuur van de oogleden, de basis van de wimpers, en de talgklieropeningen met behulp van lichtvergroting bij een oogonderzoek. Op basis van de zichtbare symptomen bevestigt de arts de diagnose van een chalazion.

Diagnostisch onderzoek
In zeldzame gevallen kan de patiënt een andere aandoening hebben, zoals huidkanker. In dergelijke gevallen voert de arts een huidbiopsie uit om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose
Soms verwart de oogarts een chalazion met een hordelium of strontje (een ontstoken ooglid). Een strontje is meestal pijnlijker en bevindt zich vaak dichter bij de oppervlakte van het ooglid dan een chalazion. Een chalazion kan ook lijken op verschillende andere aandoeningen, waaronder:

• actinomycose (bacteriële infectie met ettering en zwelling van het bekken, de darmen, de hals, het gezicht en de longen)
• acute complicaties van sarcoïdose
• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• bacteriële conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• contactlenscomplicaties
• dacryoadenitis (ontsteking van een traanklier)
• dacryocystitis (ontsteking van het traanzakje)
• demodicosis
• dermatochalasis (slappe oogleden)
• dermatologische manifestaties van een Kaposisarcoom
• distichiasis
• een basaalcelcarcinoom aan de oogleden
• een beet van de spin Zwarte Weduwe
• een conjunctivamelanoom
• een hemangioom (oculair hemangioom: goedaardig bloedgezwel rond het oog)
• een juveniel xanthogranuloom
• een ooglidpapilloom
• een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• een rood oog
• een talgklier carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)
• herpes simplex en herpes zoster
• het floppy eyelid syndroom
• het Sturge-Weber-syndroom (symptomen aan hersenen, huid en ogen)
• leishmaniasis
• molluscum contagiosum (besmettelijk week wratachtig gezwel ter grootte van een erwt met een inzinking in het midden; hierin bevindt zich een witte brijachtige massa)
• oogheelkundige complicaties door een hiv-infectie
• oogheelkundige complicaties door neurofibromatose type 1 (NF1) (neurologische afwijking met afwijkingen aan huid en ogen)
• orbitale cellulitis
• orbitale dermoïd (goedaardige tumor)
• orbitale tumoren
• pigmentvlekken op het ooglid
• preseptale cellulitis
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• ptosis (een afhangend ooglid)
• traankliertumoren
• trichiasis
• tuberculose
• xanthelasma (gele cholesterolafzettingen rond het oog)

Behandeling ooglidrandontsteking

Zelfzorg
Veelal behoeft een chalazion geen behandeling en verdwijnt deze spontaan binnen de maand. Het is niet aangeraden om een chalazion uit te knijpen of erop te duwen. De patiënt kan ter verlichting van de symptomen warme kompressen op het ooglid plaatsen, ten minste vier tot zes keer per dag gedurende tien tot vijftien minuten. Lauw water is het meest comfortabel voor de patiënt. Dit helpt vaak om de geharde oliën vrij te maken, waardoor het genezingsproces kan versnellen.

Professionele medische zorg
Antibiotische zalf of steroïde oogdruppels kunnen de klachten van een chalazion verlichten. Het is belangrijk dat de patiënt hierbij de juiste oogdruppelrichtlijnen volgt. Een chalazion dat in omvang toeneemt of het gezichtsvermogen bedreigt, kan door een oogarts operatief worden verwijderd. Normaal gesproken blijft er geen litteken achter, omdat de ingreep via de binnenkant van het ooglid plaatsvindt. Een andere behandelingsoptie is een steroïde ooginjectie.

Prognose ontsteking van de ooglidranden

De prognose van chalazion is meestal goed, vooral wanneer het snel wordt behandeld. De meeste gevallen van chalazion verdwijnen vanzelf of met eenvoudige behandelingen zoals warme kompressen en ooglidhygiëne. In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de verstopping te verhelpen.

Zonder behandeling
Als chalazion onbehandeld blijft, kan het groter worden en ongemak veroorzaken. In zeer zeldzame gevallen kan een onbehandeld chalazion een infectie ontwikkelen die medische behandeling vereist. Zonder ingreep kan een chalazion ook chronisch worden en herhaaldelijk terugkomen.

Met behandeling
De meeste chalazion verdwijnen met eenvoudige maatregelen zoals warme kompressen, massage van het ooglid en het gebruik van antibiotische oogdruppels bij een secundaire infectie. Bij persistentie kan chirurgische verwijdering noodzakelijk zijn, maar de vooruitzichten zijn meestal uitstekend. Patiënten die vroegtijdig medische hulp zoeken, hebben vaak een sneller herstel en minder kans op complicaties.

Complicaties aandoening

Hoewel een chalazion vaak spontaan geneest, kan het soms een litteken achterlaten op het ooglid. Dit komt vaker voor na een operatie om de chalazion te verwijderen. In zeldzame gevallen kan de patiënt een verlies van wimpers of een kleine inkeping in de rand van het ooglid ervaren. Bovendien heeft een chalazion de neiging om terug te keren.

Preventie: Vroege opsporing en behandeling

Preventie van chalazion richt zich op het handhaven van een goede ooghygiëne en het verminderen van risicofactoren die bijdragen aan de verstopping van de meibomklieren. Er zijn verschillende maatregelen die patiënten kunnen nemen om het risico op chalazion te verkleinen.

Goede ooghygiëne
Regelmatig reinigen van de oogleden helpt bij het verwijderen van vuil, vet en bacteriën die zich op de ooglidranden ophopen. Het gebruik van speciale oogreinigingsdoekjes of een milde oogreinigingsgel kan helpen om de oogleden schoon te houden en verstoppingen van de meibomklieren te voorkomen.

Behandeling van blefaritis en rosacea
Patiënten met chronische blefaritis of rosacea moeten hun aandoeningen goed beheren, aangezien deze aandoeningen het risico op chalazion verhogen. Regelmatige behandeling met ontstekingsremmende medicijnen, zoals antibiotica of corticosteroïden, kan helpen om de ontstekingen te verminderen en het risico op verstoppingen te verkleinen.

Vermijden van oogirritatie
Contact met irriterende stoffen, zoals rook, chemicaliën of stof, kan het risico op chalazion verhogen. Het dragen van beschermende brillen of het vermijden van blootstelling aan deze irriterende stoffen kan helpen om de gezondheid van de oogleden te behouden.

Praktische tips voor het omgaan met chalazion

Een chalazion is een goedaardige zwelling of bult die ontstaat in de ooglidklieren, meestal als gevolg van een verstopping van de olieklieren. Deze aandoening kan ongemak veroorzaken, maar is meestal niet gevaarlijk. Chalazion kan het gevolg zijn van een eerdere ooglidontsteking (blefaritis) of andere factoren zoals een verzwakt immuunsysteem. Het is belangrijk om de juiste maatregelen te nemen om het chalazion te behandelen en verdere complicaties te voorkomen.

Toepassen van warme kompressen

Een van de meest effectieve manieren om een chalazion te behandelen, is door het aanbrengen van warme kompressen op het getroffen ooglid. Het warme kompres helpt de olieklieren te verzachten en de verstopping op te lossen. Breng een schone doek of gaasje aan dat in warm water is gedoopt op het ooglid en houd het gedurende 10-15 minuten op de zwelling. Herhaal deze behandeling twee tot drie keer per dag. Dit bevordert de doorbloeding en helpt om de bult te verminderen.

Sanitatie en hygiëne van het ooglid

Het is belangrijk om je oogleden schoon te houden om infecties en verdere verstoppingen van de olieklieren te voorkomen. Was je handen altijd grondig voordat je het ooglid aanraakt en vermijd het wrijven of drukken op het chalazion. Gebruik een milde ooglidreiniger of een oogdouche om overtollig vuil, olie en bacteriën te verwijderen. Dit kan de genezing bevorderen en de kans op infectie verminderen.

Vermijd het dragen van make-up of contactlenzen

Wanneer je een chalazion hebt, is het raadzaam om tijdelijk geen oogmake-up of contactlenzen te dragen. Make-up kan de zwelling verergeren of de genezing belemmeren door vuil en bacteriën naar de oogleden te brengen. Contactlenzen kunnen ongemak veroorzaken, vooral als ze in contact komen met de bult. Vermijd deze producten totdat het chalazion genezen is om complicaties te voorkomen.

Gebruik van oogdruppels of antibiotica

Als het chalazion gepaard gaat met een infectie of als er tekenen zijn van bacteriële infectie (zoals pus of roodheid), kan je arts oogdruppels of antibiotica voorschrijven. Deze helpen om de infectie te bestrijden en de genezing te versnellen. Het is belangrijk om de voorgeschreven medicatie precies volgens de instructies van de arts te gebruiken. Oogdruppels kunnen ook helpen om het ongemak te verlichten, vooral als er irritatie of droogte in het ooglid is.

Vermijden van zelf behandelen of uitknijpen

Het is belangrijk om niet zelf te proberen een chalazion uit te drukken of te openen. Dit kan leiden tot verdere infectie of schade aan het ooglid. Het is belangrijk om geduldig te zijn en de juiste behandelingsmethoden te volgen. In sommige gevallen kan het chalazion na verloop van tijd vanzelf verdwijnen, vooral als je de warme kompressen en hygiënepraktijken volgt.

Medische behandeling indien nodig

Als het chalazion hardnekkig is of niet reageert op conservatieve behandelingen, is het raadzaam om een arts te raadplegen. In sommige gevallen kan de arts een procedure uitvoeren om de verstopping te verwijderen. Dit kan door middel van een kleine incisie in het ooglid om het chalazion te laten leeglopen, wat een snelle verlichting kan bieden. Deze procedure wordt meestal onder lokale verdoving uitgevoerd en is relatief eenvoudig.

Gebruik van ontstekingsremmende medicijnen

Als er sprake is van ontsteking, kan je arts ontstekingsremmende medicijnen zoals corticosteroïdcrèmes of -injecties voorschrijven om de zwelling en roodheid te verminderen. Dit kan helpen bij het verminderen van pijn en ongemak. Het is belangrijk om dergelijke medicijnen alleen te gebruiken op advies van een arts, omdat ze bepaalde bijwerkingen kunnen hebben bij verkeerd gebruik.

Preventieve maatregelen tegen terugkerende chalazion

Als je in het verleden een chalazion hebt gehad, kan het helpen om enkele preventieve maatregelen te nemen om herhaling te voorkomen. Regelmatige ooglidhygiëne is belangrijk, vooral als je gevoelig bent voor blefaritis (ooglidontsteking). Het regelmatig schoonmaken van de oogleden, het vermijden van het aanraken van je ogen met vuile handen en het gebruik van warme kompressen kunnen helpen om nieuwe verstoppingen van de klieren te voorkomen.

Behandeling van onderliggende aandoeningen

Soms kan een chalazion verband houden met onderliggende gezondheidsproblemen zoals een verzwakt immuunsysteem, acne of huidziekten. Het is belangrijk om eventuele medische aandoeningen die bijdragen aan het ontstaan van chalazion te behandelen. Raadpleeg een arts voor advies over hoe je dergelijke aandoeningen kunt beheren en de kans op terugkerende chalazion te verminderen.

Let op veranderingen in de grootte of het uiterlijk van de bult

Als het chalazion niet verbetert, groter wordt, of gepaard gaat met extreme pijn, roodheid, of pus, kan dit wijzen op een infectie die medische interventie vereist. Het is belangrijk om alert te blijven op deze veranderingen en tijdig een arts te raadplegen als je bezorgd bent over de voortgang van de aandoening. In sommige gevallen kan het chalazion veranderen in een ernstiger probleem dat chirurgische behandeling vereist.

Door geduldig de juiste behandelingsmethoden toe te passen en aandacht te besteden aan hygiëne en het voorkomen van infecties, kan de genezing van een chalazion aanzienlijk worden bevorderd. Het volgen van medische adviezen is essentieel om complicaties te vermijden en snel herstel te bevorderen.

Lees verder

• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden