Chalazion: Onschuldig hard bultje in de ooglidrand

Een chalazion is een klein knobbeltje of bultje in de ooglidrand, veroorzaakt door een verstopping van een kleine talgklier. Deze goedaardige ooglidaandoening ziet er vreemd uit, maar de olie en het pus die in het bultje zitten, verdwijnen in de meeste gevallen na enkele weken spontaan. Het bultje zelf verwijderen is in elk geval geen goed idee, maar een warmtebehandeling en goede ooglidhygiëne, in combinatie met medicatie en/of eventueel chirurgie, zijn mogelijke behandelingsmethoden.

• Synoniemen chalazion
• Epidemiologie bultje op één van de oogleden
• Risicofactoren ooglidaandoening
• Oorzaken: Eerst strontje, daarna chalazion
• Symptomen: Hard en onschuldig knobbeltje in de ooglidrand
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ooglidrandontsteking
• Prognose ontsteking van de ooglidranden
• Complicaties aandoening
• Preventie: Vroege opsporing en behandeling

Synoniemen chalazion

Een chalazion is ook gekend onder deze synoniemen:

• hagelkorreltje
• Meibom klier lipogranuloom
• porose

Epidemiologie bultje op één van de oogleden

Een chalazion kan op elke leeftijd voorkomen, maar patiënten tussen de dertig en vijftig jaar worden vaker getroffen, waarschijnlijk door hormonale veranderingen. Zowel mannen als vrouwen worden in gelijke aantallen getroffen. Over chalazion zijn geen specifieke incidentie- en prevalentiegegevens bekend.

Risicofactoren ooglidaandoening

Een slechte ooglidhygiëne, zoals het aanraken van de ogen met vuile handen, en het eerder hebben van chalazia (meervoud van chalazion), verhogen de kans op het ontwikkelen van een chalazion. Bovendien komt de ooglidaandoening vaker voor bij patiënten met rosacea, een huidaandoening die roodheid en gezwollen bulten onder de huid veroorzaakt, en die ook de ogen kan aantasten, wat leidt tot oculaire rosacea. Ook bij patiënten met (chronische) blefaritis (een ontsteking van de ooglidranden) komt een chalazion vaker voor. Andere risicofactoren zijn seborree, leishmaniasis en tuberculose.

Oorzaken: Eerst strontje, daarna chalazion

Een chalazion ontstaat vaak na een hordeolum, beter bekend als een “strontje”, waarbij het ooglid pijnlijk, gezwollen en rood aanvoelt. Wanneer de afvoergangen van een van de Meibom-klieren verstopt raken, ontwikkelt zich een chalazion. Deze klieren bevinden zich in het ooglid, direct achter de wimpers, en produceren een dunne, olieachtige vloeistof die het oog smeert.

Symptomen: Hard en onschuldig knobbeltje in de ooglidrand

Bij een chalazion voelt de patiënt een stevig knobbeltje in de ooglidrand ter grootte van een erwt. Dit knobbeltje verschijnt meestal als een wit bultje op het ooglid, dat kan voorkomen op het onderste of bovenste ooglid. In de meeste gevallen is een chalazion niet pijnlijk, maar kan het wel gevoelig zijn. Soms ervaart de patiënt tranende ogen. Bij een groter chalazion kan de gezichtsscherpte verminderd zijn, vooral als het bultje druk uitoefent op het hoornvlies, wat kan leiden tot astigmatisme, een hoornvliesaandoening. Ook fotofobie, ofwel overgevoeligheid voor licht, kan optreden. Tot slot kan de patiënt gezwollen oogleden en rode oogleden ervaren.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts onderzoekt de structuur van de oogleden, de huidtextuur van de oogleden, de basis van de wimpers, en de talgklieropeningen met behulp van lichtvergroting bij een oogonderzoek. Op basis van de zichtbare symptomen bevestigt de arts de diagnose van een chalazion.

Diagnostisch onderzoek

In zeldzame gevallen kan de patiënt een andere aandoening hebben, zoals huidkanker. In dergelijke gevallen voert de arts een huidbiopsie uit om de diagnose te bevestigen.

Differentiële diagnose

Soms verwart de oogarts een chalazion met een hordelium of strontje (een ontstoken ooglid). Een strontje is meestal pijnlijker en bevindt zich vaak dichter bij de oppervlakte van het ooglid dan een chalazion. Een chalazion kan ook lijken op verschillende andere aandoeningen, waaronder:

• actinomycose (bacteriële infectie met ettering en zwelling van het bekken, de darmen, de hals, het gezicht en de longen)
• acute complicaties van sarcoïdose
• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• bacteriële conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• contactlenscomplicaties
• dacryoadenitis (ontsteking van een traanklier)
• dacryocystitis (ontsteking van het traanzakje)
• demodicosis
• dermatochalasis (slappe oogleden)
• dermatologische manifestaties van een Kaposisarcoom
• distichiasis
• een basaalcelcarcinoom aan de oogleden
• een beet van de spin Zwarte Weduwe
• een conjunctivamelanoom
• een hemangioom (oculair hemangioom: goedaardig bloedgezwel rond het oog)
• een juveniel xanthogranuloom
• een ooglidpapilloom
• een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• een rood oog
• een talgklier carcinoom (kanker op huid, in slijmvliezen en in organen)
• herpes simplex en herpes zoster
• het floppy eyelid syndroom
• het Sturge-Weber-syndroom (symptomen aan hersenen, huid en ogen)
• leishmaniasis
• molluscum contagiosum (besmettelijk week wratachtig gezwel ter grootte van een erwt met een inzinking in het midden; hierin bevindt zich een witte brijachtige massa)
• oogheelkundige complicaties door een hiv-infectie
• oogheelkundige complicaties door neurofibromatose type 1 (NF1) (neurologische afwijking met afwijkingen aan huid en ogen)
• orbitale cellulitis
• orbitale dermoïd (goedaardige tumor)
• orbitale tumoren
• pigmentvlekken op het ooglid
• preseptale cellulitis
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• ptosis (een afhangend ooglid)
• traankliertumoren
• trichiasis
• tuberculose
• xanthelasma (gele cholesterolafzettingen rond het oog)

Behandeling ooglidrandontsteking

Zelfzorg

Veelal behoeft een chalazion geen behandeling en verdwijnt deze spontaan binnen de maand. Het is niet aangeraden om een chalazion uit te knijpen of erop te duwen. De patiënt kan ter verlichting van de symptomen warme kompressen op het ooglid plaatsen, ten minste vier tot zes keer per dag gedurende tien tot vijftien minuten. Lauw water is het meest comfortabel voor de patiënt. Dit helpt vaak om de geharde oliën vrij te maken, waardoor het genezingsproces kan versnellen.

Professionele medische zorg

Antibiotische zalf of steroïde oogdruppels kunnen de klachten van een chalazion verlichten. Het is belangrijk dat de patiënt hierbij de juiste oogdruppelrichtlijnen volgt. Een chalazion dat in omvang toeneemt of het gezichtsvermogen bedreigt, kan door een oogarts operatief worden verwijderd. Normaal gesproken blijft er geen litteken achter, omdat de ingreep via de binnenkant van het ooglid plaatsvindt. Een andere behandelingsoptie is een steroïde ooginjectie.

Prognose ontsteking van de ooglidranden

De prognose voor een chalazion is doorgaans uitstekend. In de meeste gevallen herstelt de patiënt volledig na behandeling.

Complicaties aandoening

Hoewel een chalazion vaak spontaan geneest, kan het soms een litteken achterlaten op het ooglid. Dit komt vaker voor na een operatie om de chalazion te verwijderen. In zeldzame gevallen kan de patiënt een verlies van wimpers of een kleine inkeping in de rand van het ooglid ervaren. Bovendien heeft een chalazion de neiging om terug te keren.

Preventie: Vroege opsporing en behandeling

Dagelijkse reiniging van de ooglidrand kan helpen om een chalazion of strontjes te voorkomen. Hiervoor kan de patiënt speciale oogreinigingsproducten of verdunde babyshampoo gebruiken. Preventieve antibiotische zalf of orale medicatie (medicatie die via de mond wordt ingenomen) kunnen ook nuttig zijn voor preventie.

Lees verder

• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden