Littekens: Soorten en behandelingen bij littekenvorming

Brandwonden, verwondingen, of andere trauma's zoals operaties kunnen leiden tot de vorming van littekens. Het vormen van een litteken is een natuurlijk onderdeel van het genezingsproces dat begint na een verwonding. Littekens ontstaan door veranderingen in de huidweefsels en zijn een teken van het genezingsproces. Witte bloedcellen spelen een cruciale rol door bacteriën aan te vallen en veranderingen in de huidcellen te veroorzaken. Dit kan resulteren in een zichtbaar litteken. Hoewel kleine littekens op onopvallende plekken vaak niet als problematisch worden ervaren, kunnen grotere littekens, vooral als ze moeilijk te verbergen zijn, aanleiding geven tot een zoektocht naar behandeling. Elk type litteken vereist een specifieke benadering voor behandeling.

• Uiterlijk van het litteken
• Kleur van het litteken
• Leeftijd van de patiënt
• Medicijnen
• Soorten littekens
• Acnelittekens
• Atrofische littekens
• Boxcar-littekens
• Contractuurlittekens
• Hypertrofische littekens
• IJspriemlittekens
• Keloïde littekens
• Rolling littekens
• Striae
• Behandelingen van littekenvorming
• Chemische peeling
• Cryotherapie
• Dermabrasie
• Huidtransplantatie
• Injecties
• Laserbehandeling
• Medicatie
• Op de huid aangebrachte behandelingen
• Punchtechniek
• Siliconengel
• Vitamine C

Uiterlijk van het litteken

Het uiterlijk en de ernst van een litteken worden beïnvloed door verschillende factoren:

• De bloedtoevoer naar het gebied
• De leeftijd van de huid
• De locatie van de verwonding op het lichaam
• Het gebruik van medicijnen door de patiënt
• De omvang en diepte van de verwonding
• Het type, de kleur en de dikte van de huidtint van de patiënt

Kleur van het litteken

De kleur van een litteken kan variëren afhankelijk van het tijdstip van de verwonding. Recente littekens zijn vaak roze of rood van kleur, maar vervagen meestal na verloop van tijd. Uiteindelijk kan een litteken een witte kleur krijgen, een aandoening die in medische termen bekend staat als hypopigmentatie (lichtere huidskleur).

Leeftijd van de patiënt

Het uiterlijk van een litteken kan ook variëren afhankelijk van de leeftijd van de patiënt. Jongere huid is doorgaans meer elastisch en veerkrachtig dan oudere huid. Dit betekent dat oudere patiënten vaak ernstiger littekens ontwikkelen dan jongere patiënten bij gelijke verwondingen. Een snelle, maar voorzichtige behandeling kan helpen om de beste resultaten te bereiken.

Medicijnen

Sommige geneesmiddelen en anticonceptiemiddelen kunnen de pigmentatie van de huid beïnvloeden, wat het uiterlijk van littekens kan veranderen. Dit kan leiden tot hyperpigmentatie (donkere verkleuring van huidgebieden).

Soorten littekens

Acnelittekens

Acne, een huidaandoening die ontstekingen van talgklieren veroorzaakt, kan littekens achterlaten na ernstige uitbraken. Acnelittekens kunnen variëren in type en diepte. De behandeling hangt af van het soort acnelitteken en kan variëren van topische behandelingen tot meer invasieve procedures.

Atrofische littekens

Atrofische littekens zijn verzonken of ingedrukt en ontstaan door verlies van huidweefsel, vaak door acne of waterpokken. Deze littekens vereisen behandelingen zoals chemische peelings, dermabrasie, lasertherapie of chirurgische interventie. Vroegtijdige behandeling kan helpen om de ernst van deze littekens te beperken.

Boxcar-littekens

Boxcar-littekens zijn breder dan ijspriemlittekens en ontstaan vaak na ernstige acne-uitbraken en ontstekingen. Ze hebben ronde of ovale holtes met steile zijden en zijn het resultaat van schade aan het collageen in de huid.

Contractuurlittekens

Contractuurlittekens ontstaan vaak door brandwonden en kunnen de huid verstrakken, wat leidt tot verminderde beweeglijkheid en flexibiliteit. Deze littekens kunnen ook de normale werking van zenuwen en spieren verstoren.

Hypertrofische littekens

Hypertrofische of verhoogde littekens ontstaan door een overproductie van bindweefsel na een verwonding. Ze blijven binnen de grenzen van de oorspronkelijke verwonding. Behandelopties omvatten drukkledij, intralesionale steroïden, en siliconengel.

IJspriemlittekens

IJspriemlittekens (ice pick scars) ontstaan wanneer acne-infecties de huid beschadigen. Ze zijn vaak diep en smal, en komen voor op plekken waar acne vaker voorkomt. Deze littekens kunnen variëren van zacht tot hard.

Keloïde littekens

Keloïden komen vaak voor bij patiënten met een donkere huidskleur en ontstaan door een agressieve genezingsreactie van de huid. Ze vormen een dik, geclusterd litteken dat vaak donkerder is dan de omliggende huid. Keloïden komen vaak voor op plaatsen zoals de oorlellen, de deltaspier, en het borstbeen.

Rolling littekens

Rolling littekens zijn brede, golfvormige littekens die ontstaan door de vorming van fibreuze weefselbanden tussen de huid en de onderliggende laag. Ze zijn minder diep dan ijspriemlittekens en boxcar-littekens, maar breder en oppervlakkiger.

Striae

Striae (striemen) ontstaan vaak bij gewichtsschommelingen, bij tieners, obese patiënten, zwangere vrouwen, en bodybuilders. Ze verschijnen meestal op billen, dijen en borstgebieden als een gevolg van snelle gewichtstoename of -verlies. Aanvankelijk zijn striae rood of paars, maar na verloop van tijd worden ze vaak lichter en krijgen ze een zilverkleurig uiterlijk.

Behandelingen van littekenvorming

De behandeling van littekens hangt af van het type litteken en de kenmerken van de huid van de patiënt. Een huidarts zal het juiste type litteken identificeren en op basis daarvan de meest geschikte behandelingsopties aanbevelen.

Chemische peeling

Chemische peeling vermindert onregelmatigheden in de huidkleur en oppervlakkige littekens door de bovenste huidlaag te verwijderen met een chemische oplossing. Dit bevordert de regeneratie van de huid en kan het uiterlijk van littekens verbeteren.

Cryotherapie

Cryochirurgie (behandeling door bevriezing) vermindert de grootte van littekens door de bovenste huidlagen te bevriezen. Dit kan vooral nuttig zijn voor kleine keloïde littekens.

Dermabrasie

Dermabrasie is een behandeling waarbij de bovenste huidlaag wordt verwijderd met een schurend instrument. Deze pijnlijke procedure wordt meestal uitgevoerd onder anesthesie.

Huidtransplantatie

Een huidtransplantatie is een chirurgische techniek waarbij huid van een ander deel van het lichaam wordt overgebracht naar het gebied met littekens. Deze methode wordt vaak toegepast bij brandwonden of functionele problemen door littekenvorming.

Injecties

Steroïde-injecties kunnen keloïden of hypertrofische littekens behandelen. Ze kunnen alleen of in combinatie met andere behandelingen worden gebruikt. Andere injecties, zoals collageen of vulstoffen, kunnen nuttig zijn voor bepaalde soorten littekens, maar bieden vaak geen permanente oplossing.

Laserbehandeling

Laserbehandeling kan helpen om het uiterlijk van ruwe of verkleurde littekens te verbeteren. Kooldioxidelasers worden vaak gebruikt voor het behandelen van donkere littekens en het verbeteren van gladde littekens. Lasertherapie kan ook nuttig zijn voor het herstellen van door de zon beschadigde huid, rimpels en veroudering. Mogelijke bijwerkingen zijn roodheid, oppervlakkige brandwonden en verergering van acne.

Medicatie

Voor acnelittekens die niet reageren op invasieve behandelingen, kunnen actuele retinoïde crèmes of steroïde geneesmiddelen worden ingezet. Bij jeuk veroorzaakt door littekens kan de arts orale antihistaminica voorschrijven.

Op de huid aangebrachte behandelingen

Topische behandelingen zoals gels, lotions en crèmes zijn vaak vrij verkrijgbaar en kunnen nuttig zijn voor littekens. Patiënten met allergieën dienen echter een arts te raadplegen voor gepersonaliseerde topische middelen.

Punchtechniek

De punch-techniek is een chirurgische methode voor het behandelen van diepe acnelittekens zoals ijspriem- en boxcar-littekens. Met een ponswerktuig wordt het litteken uit de huid verwijderd. Hoewel deze techniek effectief kan zijn, kunnen er kleine nieuwe littekens ontstaan die later met lasertherapie of microdermabrasie behandeld kunnen worden.

Siliconengel

Siliconengel bevordert een gezonde wondgenezing door de huid te hydrateren en een beschermende barrière te bieden tegen bacteriële infecties.

Vitamine C

Het gebruik van vitamine C-serums kan helpen bij het vervagen van hardnekkige littekens. Vitamine C speelt een rol in de huidgezondheid en is beschikbaar in diverse topische producten op de markt.

Door het juiste type behandeling voor elk soort litteken te kiezen, kan de effectiviteit van de behandeling worden gemaximaliseerd en kan het uiterlijk van littekens aanzienlijk verbeteren.

Lees verder

• Acnelittekens (boxcarlittekens): Behandeling littekenvorming
• Hypertrofisch litteken: Behandeling van verheven littekens
• Keloïd: Goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde