Acnelittekens (boxcarlittekens): Behandeling littekenvorming

De huidaandoening acne veroorzaakt mogelijk littekens, die bekend staan als boxcarlittekens. Deze littekens veroorzaken een ronde of ovale holte of krater in de huid. Voorts hebben ze bij de meeste patiënten scherpe verticale randen. Meestal verschijnen de littekens op het gezicht, de rug en de borst. Deze littekens zijn vaak ernstiger bij te laat behandelde of onbehandelde acne. Diverse behandelingen zijn mogelijk bij dit litteken. Wanneer de littekens niet zo diep zijn, is de prognose meestal goed, maar diepere littekens zijn wel moeilijker te verwijderen. Een snelle behandeling van acne verlaagt tot slot de kans op het ontwikkelen van boxcarlittekens.

• Epidemiologie
• Vorming van boxcarlittekens
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van littekenvorming
• Chemische peelings
• Dermabrasie
• Fillers (vulstoffen)
• Lasertherapie
• Microdermabrasie
• Microneedling
• Punchexcisie
• Subcisie
• Prognose van acnelittekens
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Acnelittekens, waaronder boxcarlittekens, komen vaak voor bij mensen die acne hebben gehad, vooral in ernstige gevallen. Ze kunnen op elke leeftijd optreden, maar zijn vooral zichtbaar bij volwassenen die acne hebben doorgemaakt.

Vorming van boxcarlittekens

Oorzaken

Ernstige acne, een huidaandoening met een ontsteking van de talgklieren, beschadigt mogelijk de huid. Het lichaam wil deze huidbeschadiging repareren, en vormt hiervoor dan collageen. Acnelittekens, meestal een vorm van atrofische littekens, ontstaan wanneer het lichaam tijdens dit proces onvoldoende collageen aanmaakt. De huid heeft dan niet genoeg steun waardoor uiteindelijk littekenvorming ontstaat tijdens het herstelproces van de huid.

Risicofactoren

Onbehandelde nodulaire cystische acne (pijnlijke harde en grote bultjes onder de huid), acne conglobata (knobbels en puisten op gezicht, romp en rug), acne excoriée en hidradenitis suppurativa (acne ectopica) veroorzaken vaker boxcarlittekens. De littekens ontstaan verder sneller door aan de puistjes te krabben of deze open te prikken. Verder spelen genetische factoren een rol bij de ontwikkeling van littekens door de huidaandoening. Bij ernstige en langdurige ontstekingsprocessen verhoogt de kans tot slot ook op littekenvorming.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van acnelittekens kunnen een toename van de ernst van littekens zijn, vooral als ze gepaard gaan met pijn, zwelling, of veranderingen in kleur. Dit kan wijzen op een verergering van de littekenvorming.

Diagnose en onderzoeken

Diagnose van acnelittekens wordt meestal gesteld door visueel onderzoek van de huid en beoordeling van de geschiedenis van acne. In sommige gevallen kunnen aanvullende diagnostische procedures nodig zijn om de ernst van de littekenvorming te beoordelen.

Behandeling van littekenvorming

De arts kijkt naar de roodheid, diepte en locatie van de acnelittekens en het huidtype van de patiënt. Op basis van deze informatie stelt hij een behandeling voor. Patiënten met oppervlakkige littekens zijn meestal gemakkelijker te behandelen dan patiënten met diepe littekens. Vaak gebeurt een combinatie van behandelingen zodat het uiterlijk van de littekens verbetert.

Chemische peelings

Diverse chemicaliën vernietigen de bovenste huidlaag wanneer een arts gebruik maakt van chemische peelings. Door de chemicaliën gaat de celdeling van de huid versnellen. De huid gaat hierdoor afpellen en afvallen, waardoor een nieuwe, onbeschadigde huidgroei tot stand kan komen. Mogelijke bijwerkingen omvatten roodheid, pijn, een huidinfectie, schilfering van de huid en een donkerdere huidskleur of juiste lichtere huidskleur dan normaal. Patiënten met een donkere huidskleur zijn vaker getroffen door deze huidveranderingen.

Dermabrasie

Dermabrasie is een behandelingsmethode waarbij een toestel de hele bovenste huidlaag verwijdert. Deze methode is vooral bruikbaar voor het gezicht of op individuele littekens. Dermabrasie verbetert het uiterlijk van oppervlakkige boxcarlittekens, maar is minder effectief voor diepere littekens. Bijwerkingen omvatten roodheid en pijn gedurende enkele dagen en gevoeligheid voor zonlicht gedurende enkele maanden.

Fillers (vulstoffen)

De arts injecteert fillers onder de huid. Deze vulstoffen komen terecht onder het litteken, en verhogen de inzinking. Deze behandeling veroorzaakt soms roodheid van de huid, knobbeltjes, pijn en zwelling. De fillers zijn tijdelijk (de effecten houdt enkele maanden aan), of semipermanent (de effecten houden maximaal twee jaar aan).

Lasertherapie

Lasertherapie is eveneens inzetbaar om acnelittekens te verminderen. De arts heeft de keuze uit ablatieve en niet-ablatieve lasers. Ablatieve lasers zijn de beste keuze voor het behandelen van boxcarlittekens. Meestal is één sessie al voldoende om positieve resultaten te boeken. Ablatieve lasers beschadigen de bovenste huidlagen en veroorzaken soms wel roodheid, pijn, zwelling, jeuk en blaren. Ze stimuleren ook nieuwe collageenproductie en hermodelleren het litteken. Niet-ablatieve lasers hebben dezelfde werkingswijze, maar ze veroorzaken minder bijwerkingen dan ablatieve lasers. Ze zijn echter meestal minder effectief. Alle laserbehandelingen maken de huid gevoelig voor de zon.

Microdermabrasie

Microdermabrasie is een oppervlakkige ingreep waarbij de arts de bovenste huidlaag verwijdert. De arts wrijft kleine kristallen over de huid. Deze behandelingsmethode is niet bruikbaar voor diepe littekens, maar kent zeer weinig bijwerkingen. De resultaten zijn variabel.

Microneedling

Bij microneedling gebruikt de arts een apparaat met heel dunne naalden waarmee de huid doorboord wordt. Hierdoor ontstaan kleine letsels, die het lichaam probeert te herstellen. Het lichaam bouwt hierdoor meer collageen op hetgeen de littekens vermindert. Microneedling veroorzaakt lichte gezichtspijn, een zwelling in het gezicht en roodheid na de ingreep.

Punchexcisie

Bij de punchexcisie-behandeling splitst een toestel de huid en vervolgens naait hij de huidranden weer samen. Hierdoor vormt zich een nieuw litteken, wat geneest waardoor een nieuwe onbeschadigde huid ontstaat. Punchexcisie is het meest effectief voor kleine littekens die gemakkelijk in de vorm van het ponsinstrument passen. Het behandelt alleen individuele littekens, geen roodheid of oneffenheden die resulteren uit de littekens. Deze behandelingsmethode gebruikt de arts ook voor de behandeling van icepick-littekens, ook een vorm van atrofische littekenvorming.

Subcisie

De arts plaatst bij subcisie een naald onder de huid en beweegt deze in meerdere richtingen om de bovenste huidlaag van het onderliggende littekenweefsel te scheiden. Het resulterende genezingsproces zorgt voor de vorming van collageen en drukt het litteken omhoog. Deze behandelingsmethode is gewoonlijk minder effectief. De bijwerkingen zijn echter mild en kortdurend, zoals blauwe plekken en pijn tijdens de procedure.

Prognose van acnelittekens

De prognose voor acnelittekens hangt af van de gebruikte behandeling en de ernst van de littekens. Veel behandelingen kunnen de zichtbaarheid van littekens aanzienlijk verminderen, hoewel volledige verwijdering moeilijk kan zijn.

Complicaties

Complicaties van de behandeling van acnelittekens kunnen huidirritatie, pigmentatieveranderingen, en tijdelijke verslechtering van de huidtoestand omvatten.

Preventie

Preventie van acnelittekens omvat het tijdig behandelen van acne, het vermijden van agressief krabben of knijpen in puistjes, en het gebruiken van zonbescherming om verdere pigmentatie te voorkomen.

Lees verder

• Littekens: Soorten en behandelingen bij littekenvorming
• Nodulaire acne: Pijnlijke harde en grote bultjes onder huid
• Cystische acne: Huidziekte met pijnlijke, rode knobbeltjes
• Acne agminata: Huidziekte met bultjes rond oogleden
• Acne: Huidaandoening met ontsteking van talgklieren