Vestibulaire migraine: Neurologische ziekte met duizeligheid

Vestibulaire migraine is een neurologische aandoening waarbij patiënten met een voorgeschiedenis van migraine herhaaldelijk last hebben van duizeligheid. Deze duizeligheid kan optreden met of zonder hoofdpijn. Vaak worden ook andere symptomen ervaren, zoals overgevoeligheid voor geluid en licht, misselijkheid en desoriëntatie. Artsen schrijven medicatie voor om de aandoening te behandelen of te voorkomen en adviseren patiënten om mogelijke uitlokkende voedingsmiddelen te vermijden of te elimineren uit hun dieet. De prognose van vestibulaire migraine is variabel en kan per individu verschillen.

• Synoniemen van vestibulaire migraine
• Epidemiologie van vestibulaire migraine
• Mechanisme
• Oorzaken van vestibulaire migraine
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Duizeligheid
• Variabele klinische presentatie
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicijnen
• Voeding
• Prognose van de ziekte
• Complicaties van vestibulaire migraine
• Preventie van vestibulaire migraine

Synoniemen van vestibulaire migraine

Vestibulaire migraine staat ook bekend onder verschillende andere termen, zoals:

• migraine-duizeligheid
• migraine-geassocieerde duizeligheid
• migraine-gerelateerde vestibulopathie

Epidemiologie van vestibulaire migraine

Vestibulaire migraine is een relatief vaak voorkomende neurologische aandoening die hoofdpijn en episodes van duizeligheid combineert. De prevalentie varieert wereldwijd, maar naar schatting lijdt ongeveer 1-3% van de algemene bevolking eraan, wat het een van de meest voorkomende oorzaken van terugkerende duizeligheid maakt.

Prevalentie en incidentie
Vestibulaire migraine komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, met een verhouding van ongeveer 3:1. Dit kan deels worden toegeschreven aan hormonale factoren die migraine in het algemeen beïnvloeden. De aandoening kan op elke leeftijd voorkomen, maar het wordt vaak voor het eerst gediagnosticeerd in de volwassenheid, met een piek in de leeftijd van 30 tot 50 jaar.

Geografische en demografische variaties
Er zijn geen duidelijke geografische verschillen in de incidentie van vestibulaire migraine, hoewel genetische predisposities en omgevingsfactoren kunnen bijdragen aan de frequentie en ernst ervan in verschillende populaties. Onderdiagnose is een veelvoorkomend probleem, vooral in regio’s met beperkte toegang tot neurologische expertise.

Invloed op de levenskwaliteit
Vestibulaire migraine heeft een aanzienlijke impact op de levenskwaliteit van patiënten, omdat het niet alleen leidt tot fysieke klachten zoals duizeligheid, maar ook vaak gepaard gaat met angst, depressie en beperkingen in het dagelijks functioneren. Studies tonen aan dat de aandoening significant vaker voorkomt bij patiënten met andere chronische aandoeningen, zoals angststoornissen.

Onderdiagnose en bewustzijn
Hoewel vestibulaire migraine steeds meer aandacht krijgt, blijft de aandoening vaak ongediagnosticeerd. Dit komt deels door de complexiteit van de symptomen en de overlap met andere vestibulaire en neurologische aandoeningen. Het vergroten van het bewustzijn onder zorgverleners en patiënten is essentieel om vroegtijdige diagnose en behandeling mogelijk te maken.

Mechanisme

De exacte mechanismen achter vestibulaire migraine zijn nog niet volledig opgehelderd, maar ze lijken het resultaat te zijn van complexe interacties tussen het zenuwstelsel, het vestibulaire systeem en genetische factoren.

Neurologische en vestibulaire interacties
Bij vestibulaire migraine zijn verstoringen in de communicatie tussen de hersengebieden die betrokken zijn bij de verwerking van pijn, evenwicht en visuele informatie waarschijnlijk de oorzaak. De trigeminovasculaire pathways, die een rol spelen bij migrainehoofdpijn, lijken ook betrokken te zijn bij vestibulaire symptomen zoals duizeligheid.

Rol van neurotransmitters
Veranderingen in de niveaus van neurotransmitters zoals serotonine worden beschouwd als een belangrijke factor in de pathofysiologie van vestibulaire migraine. Serotonine speelt een cruciale rol in zowel de regulatie van vasculaire functies als de modulatie van zenuwsignalen in het evenwichtssysteem.

Genetische predispositie
Vestibulaire migraine heeft vaak een erfelijke component. Familiegeschiedenis van migraine of vestibulaire aandoeningen verhoogt het risico aanzienlijk. Genetisch onderzoek suggereert dat mutaties in genen die betrokken zijn bij ionkanaalregulatie een predisponerende factor kunnen zijn.

Invloed van hormonale factoren
Hormonale schommelingen, zoals tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze, kunnen een aanzienlijke invloed hebben op de frequentie en ernst van vestibulaire migraine. Dit mechanisme verklaart deels waarom vrouwen vaker worden getroffen dan mannen.

Triggers en sensibilisatie
Factoren zoals stress, slaapgebrek, voeding en omgevingsstimuli kunnen de drempel voor het optreden van vestibulaire migraine verlagen. Herhaalde blootstelling aan triggers kan leiden tot sensibilisatie van het zenuwstelsel, waardoor de aandoening chronisch kan worden.

De voortdurende studie naar de onderliggende mechanismen van vestibulaire migraine is essentieel om gerichte behandelingen en preventieve strategieën te ontwikkelen.

Oorzaken van vestibulaire migraine

De precieze oorzaken van vestibulaire migraine zijn nog niet volledig opgehelderd, maar het is duidelijk dat de aandoening het resultaat is van complexe interacties tussen genetische, neurologische en omgevingsfactoren.

Neurologische ontregeling
Vestibulaire migraine wordt voornamelijk veroorzaakt door een verstoring in de prikkelverwerking in het centrale zenuwstelsel. Hierbij spelen neurotransmitters zoals serotonine een belangrijke rol. Deze ontregeling leidt tot overgevoeligheid van de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor evenwicht en ruimtelijke oriëntatie.

Genetische factoren
Er zijn sterke aanwijzingen dat erfelijkheid een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van vestibulaire migraine. Familiaal voorkomen van migraine of vestibulaire stoornissen wijst op een genetische predispositie, hoewel specifieke genen nog niet zijn geïdentificeerd.

Hormonale invloeden
Hormonale fluctuaties, met name bij vrouwen, worden beschouwd als een belangrijke oorzaak van vestibulaire migraine. Schommelingen in oestrogeen en progesteron kunnen de gevoeligheid van het vestibulaire systeem vergroten, wat leidt tot het ontstaan van symptomen.

Rol van het vestibulaire systeem
Bij patiënten met vestibulaire migraine wordt een verhoogde gevoeligheid van het vestibulaire systeem waargenomen. Deze verhoogde gevoeligheid kan worden veroorzaakt door een verminderde aanpassing aan prikkels of een disfunctie in de verbinding tussen het binnenoor en de hersenen.

Omgevingsfactoren en triggers
Hoewel ze niet de primaire oorzaak zijn, kunnen externe factoren zoals stress, vermoeidheid en sensorische overstimulatie aanvallen uitlokken. Deze triggers werken vaak als katalysatoren bij patiënten die al een verhoogde neurologische gevoeligheid hebben.

Een beter begrip van de onderliggende oorzaken kan bijdragen aan gerichtere behandelstrategieën en preventieve maatregelen, wat uiteindelijk de prognose van vestibulaire migraine verbetert.

Risicofactoren

Vestibulaire migraine kent een breed scala aan risicofactoren die de waarschijnlijkheid van het ontwikkelen van de aandoening kunnen vergroten. Deze factoren zijn divers en omvatten genetische predispositie, omgevingsinvloeden en levensstijlgerelateerde aspecten.

Genetische aanleg
Een belangrijke risicofactor voor vestibulaire migraine is een familiegeschiedenis van migraine of andere neurologische aandoeningen. Onderzoek toont aan dat familieleden van patiënten met vestibulaire migraine een verhoogd risico lopen om dezelfde of vergelijkbare symptomen te ontwikkelen. Genetische variaties in ionkanaalregulatie en neurotransmissie lijken een rol te spelen.

Levensstijlfactoren
Factoren zoals chronische stress, onvoldoende slaap en een inconsistent voedingspatroon worden vaak genoemd als risicofactoren voor vestibulaire migraine. Een gebrek aan slaap of een verstoord slaappatroon kan de prikkelbaarheid van het zenuwstelsel verhogen, wat kan bijdragen aan het ontstaan van aanvallen.

Hormonale schommelingen
Hormonale veranderingen, zoals die tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of menopauze, kunnen het risico op vestibulaire migraine verhogen. Deze schommelingen beïnvloeden waarschijnlijk neurotransmitters zoals serotonine, die betrokken zijn bij zowel migraine als evenwichtsstoornissen.

Omgevingsfactoren
Sensorische overstimulatie, zoals fel licht, sterke geuren of luide geluiden, wordt vaak genoemd als trigger en risicofactor. Dit geldt vooral voor mensen die al een verhoogde gevoeligheid hebben voor externe prikkels, een kenmerk van vestibulaire migraine.

Medische comorbiditeiten
Vestibulaire migraine komt vaker voor bij patiënten met bepaalde andere aandoeningen, zoals angststoornissen, depressie en andere vormen van migraine. Deze comorbiditeiten kunnen niet alleen bijdragen aan de symptomen, maar ook aan de ernst en frequentie van vestibulaire migraineaanvallen.

Rol van voeding en uitdroging
Bepaalde voedingsmiddelen, zoals die rijk aan tyramine (zoals oude kaas) of cafeïne, worden in verband gebracht met een verhoogd risico op vestibulaire migraine. Uitdroging wordt eveneens gezien als een belangrijke risicofactor, omdat het de gevoeligheid van het zenuwstelsel kan vergroten.

Het aanpakken van risicofactoren door middel van een gezonde levensstijl en bewustwording kan bijdragen aan een betere controle over vestibulaire migraine en een vermindering van het aantal aanvallen.

Risicogroepen

Hoewel vestibulaire migraine in theorie iedereen kan treffen, zijn er specifieke risicogroepen die een verhoogde kans hebben om deze aandoening te ontwikkelen. Deze groepen worden voornamelijk bepaald door genetische, hormonale en leefstijlfactoren.

Vrouwen in reproductieve leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd vormen een belangrijke risicogroep voor vestibulaire migraine. Dit komt door de invloed van hormonale schommelingen, zoals fluctuaties in oestrogeen en progesteron, die bijdragen aan migraineaanvallen. Tijdens de menstruatiecyclus of de menopauze kan de incidentie van vestibulaire migraine aanzienlijk toenemen.

Patiënten met een voorgeschiedenis van migraine
Mensen die eerder zijn gediagnosticeerd met migraine, vooral met aura, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van vestibulaire migraine. Het vestibulaire systeem lijkt bij deze patiënten gevoeliger te zijn voor triggers.

Mensen met een familiaire belasting
Personen met familieleden die migraine of vestibulaire stoornissen hebben, lopen een verhoogd risico. Dit genetische verband benadrukt het belang van familiegeschiedenis in de diagnose en risicobeoordeling.

Patiënten met comorbide aandoeningen
Mensen met angststoornissen, depressie of chronische pijnstoornissen behoren ook tot de risicogroepen. Deze aandoeningen kunnen zowel de frequentie als de ernst van vestibulaire migraine verhogen door een verhoogde gevoeligheid van het centrale zenuwstelsel.

Werkomstandigheden en levensstijlgebonden risico’s
Personen die werken in omgevingen met veel sensorische prikkels, zoals fel licht of harde geluiden, of mensen met onregelmatige werkuren, zoals nachtdiensten, lopen een groter risico op vestibulaire migraine. Deze factoren kunnen het zenuwstelsel extra belasten en aanvallen uitlokken.

Het identificeren van risicogroepen is essentieel om gerichte preventieve maatregelen en vroege interventies te bieden, wat de ziektelast voor deze patiënten aanzienlijk kan verminderen.

Symptomen

Duizeligheid

Vestibulaire migraine komt voor bij mensen die al bekend zijn met migraine. In tegenstelling tot traditionele migraine veroorzaakt vestibulaire migraine niet altijd hoofdpijn. Het belangrijkste symptoom is duizeligheid die kan variëren van enkele minuten tot uren, en in zeldzame gevallen zelfs dagen aanhoudt. De term 'vestibulair' verwijst naar het binnenoor, dat verantwoordelijk is voor het evenwicht en gehoor.

Mogelijke symptomen zijn:

• desoriëntatie of verwardheid
• duizeligheid die langer aanhoudt dan enkele minuten
• overgevoeligheid voor geluid
• overgevoeligheid voor licht
• extreme bewegingsgevoeligheid: misselijkheid of duizeligheid bij beweging van het hoofd, de ogen of het lichaam (draaiduizeligheid)
• misselijkheid en braken
• problemen met balans en evenwicht

Variabele klinische presentatie

Patiënten met vestibulaire migraine kunnen duizeligheid en evenwichtsproblemen ervaren zonder dat er sprake is van een migraineaanval met hoofdpijn. Bij andere patiënten kan duizeligheid optreden vóór, tijdens of na een hoofdpijnaanval. Soms ervaren patiënten jarenlang migraine voordat de duizeligheidsklachten beginnen.

Alarmsymptomen

Vestibulaire migraine kan zich manifesteren met een reeks symptomen, maar bepaalde kenmerken wijzen op ernstige of atypische presentaties die onmiddellijke medische aandacht vereisen.

Acute, ernstige duizeligheid
Aanvallen van duizeligheid die plotseling optreden en gepaard gaan met ernstige misselijkheid, braken of evenwichtsverlies kunnen een alarmsymptoom zijn. Hoewel duizeligheid typisch is voor vestibulaire migraine, kan een acute presentatie wijzen op andere onderliggende aandoeningen, zoals een beroerte of vestibulaire neuritis.

Langdurige of progressieve klachten
Duizeligheid en andere symptomen die langer dan 72 uur aanhouden, kunnen wijzen op een andere oorzaak dan vestibulaire migraine, zoals een vestibulaire tumor of een chronische vestibulopathie.

Neurologische symptomen
De aanwezigheid van bijkomende neurologische symptomen, zoals dubbelzien, krachtsverlies of spraakstoornissen, kan wijzen op ernstige neurologische aandoeningen zoals een beroerte of multiple sclerose. Deze symptomen moeten altijd onmiddellijk worden geëvalueerd.

Ongewoon patroon of nieuwe symptomen
Een verandering in het gebruikelijke patroon van vestibulaire migraineaanvallen of het plotseling optreden van nieuwe symptomen, zoals oorpijn of gehoorverlies, kan wijzen op complicaties of bijkomende aandoeningen zoals de ziekte van Ménière.

De aanwezigheid van alarmsymptomen vereist een grondige evaluatie door een specialist om ernstigere aandoeningen uit te sluiten en de juiste behandeling te starten.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
Bloedonderzoeken of beeldvormende onderzoeken kunnen de diagnose van vestibulaire migraine niet bevestigen. De arts stelt vragen over de symptomen en de medische voorgeschiedenis van de patiënt om een diagnose te stellen.

Diagnostische criteria
De diagnose vestibulaire migraine wordt gesteld op basis van de medische geschiedenis en de symptomen die de patiënt beschrijft. De volgende diagnostische criteria zijn van toepassing:

• De patiënt heeft een voorgeschiedenis van migraine.
• De patiënt heeft ten minste vijf episodes van duizeligheid, waarbij de omgeving lijkt te draaien of te bewegen; dit is niet hetzelfde als reisziekte of een algemeen zwak gevoel.
• De symptomen zijn matig tot ernstig, wat betekent dat ze de patiënt belemmeren bij dagelijkse activiteiten of ervoor zorgen dat de patiënt helemaal niets kan doen.
• De duizeligheidsaanvallen duren tussen 5 minuten en 72 uur.
• Ten minste de helft van de aanvallen gaat gepaard met een van de volgende migraine-symptomen:
• overgevoeligheid voor licht of geluid
• hoofdpijn met twee van de volgende kenmerken: is eenzijdig, kloppend, matig tot ernstig of erger bij fysieke inspanning en vergezeld van visuele aura's zoals flikkerende lichten.

Differentiële diagnose
Om andere aandoeningen uit te sluiten, kan de arts een MRI-scan aanvragen en gehooronderzoek en evenwichtsonderzoek uitvoeren.

Hersenstamberoerte
Bij een beroerte van de hersenstam (hersenstamberoerte) kunnen symptomen zoals duizeligheid, gevoelloosheid, zwakte, spraakproblemen en andere beroertesymptomen optreden. Onmiddellijke medische hulp is vereist.

Ziekte van Ménière
De ziekte van Ménière wordt gekenmerkt door een vol gevoel in één oor, oorpijn, en later duizeligheid. Tijdens een aanval kan er oorsuizen of gehoorverlies optreden. Deze symptomen komen meestal niet voor bij vestibulaire migraine.

Behandeling

Medicijnen

Anno augustus 2024 zijn er geen specifieke medicijnen voor de behandeling van vestibulaire migraine. De arts kan verschillende geneesmiddelen voorschrijven om aanvallen te stoppen (abortieve therapie).

Triptanen
Triptanen zijn medicijnen die vaak worden voorgeschreven voor migraine. Ze worden ingenomen bij de eerste tekenen van hoofdpijn.

Vestibulaire onderdrukkende middelen
Medicijnen die vestibulaire symptomen onderdrukken helpen bij het verminderen van duizeligheid en bewegingsgevoeligheid. Deze medicijnen beïnvloeden de balansorganen in het binnenoor. Voorbeelden zijn benzodiazepinen zoals lorazepam (Ativan), anti-emetica (medicijnen tegen misselijkheid en braken) zoals promethazine (Phenergan), en antihistaminica zoals meclizine.

Migrainepreventie
Als een patiënt regelmatig vestibulaire migraine ervaart, kan de arts medicatie voorschrijven ter preventie van migraine. Deze medicijnen helpen bij het verminderen van de ernst of frequentie van de aanvallen. Voorbeelden zijn anti-epileptica, bloeddrukmedicatie zoals bètablokkers en calciumantagonisten, en sommige antidepressiva. Indien deze middelen niet effectief zijn, kan de arts CGRP-remmers overwegen. Daarnaast kunnen bepaalde apparaten verlichting van de pijn bieden.

Voeding

Sommige voedingsmiddelen kunnen een risico vormen voor het uitlokken van (vestibulaire) migraine, zoals chocolade, kaas, alcohol en voedingsmiddelen met het conserveermiddel MSG. Het kan nuttig zijn om een eliminatiedieet te volgen om te bepalen of het vermijden van deze voedingsmiddelen de symptomen vermindert.

Prognose van de ziekte

De prognose van vestibulaire migraine varieert sterk, afhankelijk van factoren zoals de ernst van de aandoening, de frequentie van aanvallen en de mate van controle door behandeling en levensstijlveranderingen. Hoewel vestibulaire migraine geen levensbedreigende aandoening is, kan het een aanzienlijke impact hebben op de levenskwaliteit van patiënten.

Langetermijnuitkomsten
De meeste patiënten met vestibulaire migraine ervaren een verbetering in hun klachten met gerichte behandeling en aanpassingen in hun levensstijl. Echter, voor een deel van de patiënten blijft de aandoening chronisch of recidiverend, met frequente aanvallen die moeilijk te beheersen zijn. Deze groep heeft vaak baat bij een multidisciplinaire aanpak om zowel de symptomen als de onderliggende triggers aan te pakken.

Beperking van dagelijkse activiteiten
Vestibulaire migraine kan een aanzienlijke invloed hebben op de dagelijkse activiteiten, zoals werk, sociale interacties en persoonlijke bezigheden. Chronische symptomen zoals aanhoudende duizeligheid en misselijkheid kunnen leiden tot verminderde productiviteit en sociale isolatie.

Kans op verbetering met leeftijd
Bij sommige patiënten, vooral vrouwen, kunnen de symptomen van vestibulaire migraine afnemen na de menopauze, vermoedelijk door het stabiliseren van hormonale schommelingen. Dit kan leiden tot een natuurlijke verbetering van de aandoening op de lange termijn.

Psychologische impact
Patiënten met chronische of ernstige vormen van vestibulaire migraine lopen een verhoogd risico op psychologische problemen zoals angst en depressie. Deze comorbiditeiten kunnen de prognose verslechteren, maar met adequate therapie en ondersteuning kan de psychologische belasting worden verminderd.

De prognose kan aanzienlijk verbeteren met een tijdige diagnose, gerichte behandeling en een goede opvolging. Het is essentieel om patiënten goed te informeren over de aard van de aandoening en de mogelijkheden voor symptomatische en preventieve behandeling.

Complicaties van vestibulaire migraine

Vestibulaire migraine kan leiden tot aanzienlijke belemmeringen in het dagelijks leven, zoals problemen met het uitvoeren van normale taken, beperkingen in fysieke activiteiten en invloed op de kwaliteit van leven. Chronische duizeligheid kan bovendien leiden tot angst- en paniekstoornissen.

Preventie van vestibulaire migraine

Preventie speelt een cruciale rol bij het beheersen van vestibulaire migraine, vooral bij patiënten die vaak aanvallen ervaren of bij wie de symptomen een significante impact hebben op hun dagelijkse leven. Een goed preventieplan richt zich zowel op het vermijden van triggers als op het versterken van de algehele gezondheid.

Levensstijlaanpassingen
Het handhaven van een regelmatige levensstijl met voldoende slaap, gezonde voeding en stressbeheersing is essentieel voor het voorkomen van aanvallen. Patiënten wordt geadviseerd om een evenwichtig voedingspatroon te volgen en specifieke voedingsmiddelen die als triggers worden ervaren, te vermijden.

Identificeren en vermijden van triggers
Triggers variëren per persoon, maar vaak worden factoren zoals fel licht, sterke geuren en plotselinge veranderingen in omgevingstemperatuur gerapporteerd. Het bijhouden van een symptoomdagboek kan patiënten helpen hun individuele triggers te identificeren en daarop in te spelen.

Medicatie ter preventie
Bij patiënten met frequente en ernstige aanvallen kan medicatie worden voorgeschreven om de kans op vestibulaire migraine te verkleinen. Middelen zoals bètablokkers, tricyclische antidepressiva of calciumkanaalblokkers worden vaak gebruikt als preventieve therapie.

Psychologische ondersteuning en therapie
Cognitieve gedragstherapie en stressmanagementtechnieken kunnen helpen bij het verminderen van de frequentie en intensiteit van aanvallen, vooral bij patiënten waarbij stress een belangrijke trigger is.

Regelmatige opvolging
Een nauwe controle door een arts is van belang om de effectiviteit van preventieve maatregelen te evalueren en zo nodig aanpassingen in het behandelplan te maken. Periodieke evaluaties helpen bij het identificeren van nieuwe triggers en het optimaliseren van de behandeling.

Preventieve maatregelen kunnen de frequentie en ernst van vestibulaire migraineaanvallen aanzienlijk verminderen, wat de levenskwaliteit van patiënten ten goede komt.

Lees verder

• Migraine: Aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn
• Migraine: Uitlokkende voedingsmiddelen en dranken
• Duizeligheid en vertigo: Oorzaken van duizelig gevoel
• Menstruele migraine: Hoofdpijn in/rond de menstruatieperiode
• Stille migraine: Fasen en symptomen van migraine zonder pijn