Elektronystagmografie: Evenwichtsonderzoek

Een elektronystagmografie (ENG) is een diagnostisch onderzoek dat wordt uitgevoerd om onwillekeurige oogbewegingen, bekend als nystagmus, te meten. Dit onderzoek is cruciaal voor het stellen van de diagnose bij aandoeningen die leiden tot duizeligheid (vertigo) of evenwichtsproblemen, omdat het de werking van het vestibulaire systeem, dat verantwoordelijk is voor het evenwicht, test. De ENG biedt een objectieve beoordeling van de oogbewegingen en het evenwichtsorgaan. Het pijnloze onderzoek duurt doorgaans ongeveer negentig minuten.

• Synoniemen elektronystagmografie
• Elektronystagmografie (ENG): Diagnostisch evenwichtsonderzoek
• Wat is elektronystagmografie?
• Doel en belang van elektronystagmografie
• Doel van het evenwichtsonderzoek
• Indicaties voor het onderzoek
• Voorbereidingen voor het onderzoek
• Wat te verwachten voor het onderzoek?
• Verwijderen van make-up en brillen
• Het proces van elektronystagmografie: Hoe het onderzoek wordt uitgevoerd
• Aanbrengen van elektroden
• Meting van oogbewegingen
• Tests die tijdens ENG kunnen worden uitgevoerd
• Onderdelen van het onderzoek van de oogbewegingen
• Na het onderzoek
• Resultaten van het onderzoek: Wat kan het aangeven?
• Normale resultaten
• Abnormale resultaten
• Betekenis van de resultaten voor de behandeling
• Nazorg en risico’s van elektronystagmografie
• Nazorg na het onderzoek
• Risico’s van elektronystagmografie

Synoniemen elektronystagmografie

Een elektronystagmografie (ENG) staat ook bekend onder verschillende synoniemen:

• Electronystagmografie
• Electro-oculografie / Elektro-oculografie
• Electrooculografie / Elektrooculografie
• Evenwichtsonderzoek
• Nystagmografie
• Oogbewegingsonderzoek

Elektronystagmografie (ENG): Diagnostisch evenwichtsonderzoek

Wat is elektronystagmografie?

Elektronystagmografie (ENG) is een diagnostisch onderzoek dat wordt gebruikt om de werking van het vestibulaire systeem te beoordelen, dat verantwoordelijk is voor het handhaven van het evenwicht. Het onderzoek meet de oogbewegingen die ontstaan door nystagmus, onwillekeurige en ritmische oogbewegingen die vaak optreden bij aandoeningen die het evenwichtsorgaan aantasten. ENG is bijzonder nuttig voor het diagnosticeren van duizeligheid (vertigo), evenwichtsstoornissen en aandoeningen van het binnenoor, zoals de ziekte van Menière of labyrinthitis. Het onderzoek is pijnloos en biedt objectieve gegevens over het functioneren van het vestibulaire systeem, waardoor artsen kunnen helpen bij het stellen van een nauwkeurige diagnose en het plannen van de juiste behandeling.

Doel en belang van elektronystagmografie

Het belangrijkste doel van ENG is het identificeren van de oorzaak van evenwichtsstoornissen. Het helpt artsen te begrijpen of de oorzaak van de duizeligheid ligt in het vestibulaire systeem, het zenuwstelsel of andere lichaamsystemen. Door de oogbewegingen te analyseren, kan ENG het type nystagmus en de ernst van de aandoening vaststellen. Dit maakt het mogelijk om onderscheid te maken tussen verschillende aandoeningen die duizeligheid veroorzaken, zoals perifere vestibulaire stoornissen (problemen in het binnenoor) of centrale vestibulaire stoornissen (problemen in de hersenen).

Doel van het evenwichtsonderzoek

De elektronystagmografie meet oogbewegingen om de werking van twee belangrijke zenuwen in de hersenen te beoordelen:

• Vestibulaire zenuw (achtste hersenzenuw): Deze zenuw verbindt de hersenen met de oren en speelt een cruciale rol in het evenwicht.
• Nervus oculomotorius: Deze zenuw regelt de bewegingen van de ogen.

Door middel van dit onderzoek kan de arts vaststellen of er sprake is van een aandoening van het evenwichtsorgaan of zenuw die duizeligheid of vertigo veroorzaakt. Het onderzoek is vooral nuttig voor patiënten met duizeligheid, vertigo, of gehoorverlies. Daarnaast kan het ook waardevol zijn voor patiënten met mogelijke schade aan het binnenoor door bepaalde medicijnen.

Indicaties voor het onderzoek

Een elektronystagmografie kan worden aangevraagd bij diverse aandoeningen die schade aan de gehoorzenuw kunnen veroorzaken en vertigo kunnen veroorzaken. Dit omvat:

• Aangeboren afwijkingen
• Akoestisch neuroom (acusticusneurinoom): een langzaam groeiende tumor op de zenuw die de hersenen met het oor verbindt
• Bewegingsstoornissen zoals progressieve supranucleaire verlamming
• Bloedvataandoeningen, zoals bloedingen, stolsels of atherosclerose (slagaderverkalking) die de bloedtoevoer naar het oor beïnvloeden
• Cholesteatoom en andere oortumoren
• Gehoorverlies
• Geneesmiddelen die toxisch zijn voor de gehoorzenuwen, zoals aminoglycoside antibiotica, sommige malaria-medicijnen, lisdiuretica en salicylaten
• Goedaardige positionele vertigo
• Het syndroom van Usher: een aandoening die zowel blindheid of slechtziendheid als slechthorendheid of doofheid veroorzaakt
• Labyrintitis: ontsteking van het labyrint, een deel van het binnenoor
• Letsels
• Multiple sclerose (chronische neurologische auto-immuunaandoening)
• Rodehond
• Sommige toxische stoffen
• Ziekte van Ménière: een aandoening van het binnenoor die het evenwicht beïnvloedt

Voorbereidingen voor het onderzoek

Wat te verwachten voor het onderzoek?

Voor het onderzoek wordt de patiënt meestal gevraagd om de avond ervoor goed te rusten. Het is belangrijk dat de patiënt geen medicijnen inneemt die het evenwicht kunnen beïnvloeden, tenzij anders geadviseerd door de arts. Sommige medicijnen, zoals kalmerende middelen of antihistaminica, kunnen de oogbewegingen beïnvloeden en de resultaten van het onderzoek verstoren. Patiënten wordt ook vaak gevraagd om een aantal uur voor de test geen cafeïne te consumeren, omdat dit het zenuwstelsel kan beïnvloeden. Het is essentieel dat de patiënt tijdens het onderzoek zo stil mogelijk blijft zitten, omdat beweging de nauwkeurigheid van de metingen kan verstoren.

Verwijderen van make-up en brillen

Aangezien elektroden op het gezicht en rond de ogen worden geplaatst, moet de patiënt vooraf eventuele make-up verwijderen, vooral oogmake-up, en contactlenzen of brillen verwijderen om een goede elektrodeplaatsing mogelijk te maken. Dit garandeert dat de elektroden goed contact maken met de huid voor nauwkeurige metingen van de oogbewegingen. De patiënt wordt ook gevraagd om comfortabele kleding te dragen, aangezien het onderzoek meestal zittend of licht liggend wordt uitgevoerd.

Het proces van elektronystagmografie: Hoe het onderzoek wordt uitgevoerd

Aanbrengen van elektroden

Het ENG-onderzoek begint met het aanbrengen van elektroden rond de ogen van de patiënt. Deze elektroden zijn verbonden met een apparaat dat de oogbewegingen meet. De elektroden worden meestal op de huid rond de ogen geplaatst, maar kunnen ook op andere delen van het gezicht worden aangebracht om de elektrische activiteit van de oogspieren te registreren. Voor een goede geleiding van de signalen wordt er een gel of pasta op de elektroden aangebracht. Het aanbrengen van de elektroden zelf is pijnloos, maar de gel kan een beetje koud aanvoelen.

Meting van oogbewegingen

Nadat de elektroden zijn geplaatst, wordt de patiënt gevraagd om naar verschillende objecten te kijken of om specifieke oogbewegingen uit te voeren. Het onderzoek omvat ook tests waarbij de patiënt in verschillende posities wordt geplaatst om de werking van het evenwichtsorgaan onder verschillende omstandigheden te testen. De oogbewegingen die ontstaan door deze tests worden geregistreerd, en het apparaat zet deze om in grafische gegevens die de arts kan analyseren. De patiënt wordt soms gevraagd om in het donker te kijken of snel van richting te veranderen, wat helpt om te bepalen hoe goed het vestibulaire systeem reageert op verschillende stimuli.

Tests die tijdens ENG kunnen worden uitgevoerd

Er worden verschillende testen uitgevoerd tijdens een elektronystagmografie om verschillende aspecten van het evenwichtssysteem te onderzoeken:

• Koeling en verwarmingstest: Hierbij worden de oren van de patiënt afwisselend blootgesteld aan gekoeld of verwarmd water of lucht om de reacties van het vestibulaire systeem te testen. Dit simuleert de bewegingen van het hoofd en helpt bij het detecteren van evenwichtsstoornissen.
• Positietesten: De patiënt wordt gevraagd om zich in verschillende posities te bevinden (zoals liggen of draaien), terwijl de oogbewegingen worden geregistreerd om de werking van het evenwichtsorgaan te beoordelen.
• Saccaden en nystagmus: Bij deze testen worden snelle oogbewegingen uitgelokt om te zien hoe goed het oog in staat is om snel van richting te veranderen, wat informatie geeft over de gezondheid van de vestibulaire zenuwen en hersenstructuren die het evenwicht regelen.

Onderdelen van het onderzoek van de oogbewegingen

Een standaard ENG bestaat uit drie onderdelen:

• Oculomotorische evaluatie
• Positie- en positioneringstesten
• Calorische stimulatie van het evenwichtsorgaan (Calorisch onderzoek)

Oculomotorische evaluatie
Tijdens de oculomotorische evaluatie beoordeelt de arts de oogbewegingsfunctie zonder vestibulaire stimulatie. De patiënt wordt blootgesteld aan visuele stimuli, zoals lichtflitsen of bewegende lijnen, en moet deze volgen met de ogen. De arts observeert de oogbewegingen om nystagmus te identificeren.

Positie- en positioneringstesten
Bij deze testen plaatst de onderzoeker het hoofd van de patiënt naar rechts of links, waarna de patiënt moet liggen in dezelfde richting. De patiënt blijft gedurende minstens twintig seconden in deze positie terwijl de onderzoeker de oogbewegingen registreert. De patiënt draagt een donkere bril met een ingebouwde infraroodcamera. Na de test wordt de patiënt weer rechtop gezet. Als er nystagmus wordt waargenomen, kan de test worden herhaald om de vermoeidheid van de respons te evalueren.

Calorische stimulatie van het evenwichtsorgaan (Calorisch onderzoek)
Bij de calorische stimulatie spuit de onderzoeker op verschillende tijdstippen koud water of koude lucht in elk oor om de functie van elk labyrint afzonderlijk te beoordelen. De elektroden registreren de oogbewegingen die optreden door de stimulatie van de zenuwen in het binnenoor. Koude stimulatie veroorzaakt vaak nystagmus, wat kan leiden tot enige mate van ongemak of duizeligheid. Warme stimulatie leidt tot nystagmus in de richting van het gestimuleerde oor.

Na het onderzoek

Na afloop van de test verwijdert de onderzoeker de elektroden en pasta, en wast het gezicht van de patiënt. De arts controleert of de patiënt zich goed voelt en geen zwakte, duizeligheid of misselijkheid ervaart. De neuroloog of behandelend arts bespreekt de resultaten van het onderzoek met de patiënt. Een normale calorische reactie sluit niet altijd een vestibulaire aandoening uit. Afwijkende resultaten kunnen wijzen op schade aan de zenuwen van het binnenoor of andere hersendelen die verantwoordelijk zijn voor het controleren van de oogbewegingen.

Resultaten van het onderzoek: Wat kan het aangeven?

Normale resultaten

Normale ENG-resultaten tonen geen of alleen minimale onwillekeurige oogbewegingen (nystagmus) en laten geen abnormale reacties zien op de tests die worden uitgevoerd. Dit duidt erop dat het vestibulaire systeem goed functioneert en er geen sprake is van stoornissen die de balans beïnvloeden. In dit geval is er weinig tot geen aanwijzing voor aandoeningen zoals de ziekte van Menière of vestibulaire neuritis.

Abnormale resultaten

Wanneer de resultaten afwijkingen vertonen, kunnen ze duiden op verschillende aandoeningen die het evenwichtssysteem beïnvloeden. De oogbewegingen kunnen onregelmatig of te snel zijn, of er kunnen abnormale reacties zijn op de verschillende tests. Abnormale ENG-resultaten kunnen wijzen op aandoeningen zoals:

• Vestibulaire neuritis of labyrinthitis: Dit zijn ontstekingsaandoeningen van het binnenoor die leiden tot duizeligheid en nystagmus.
• Ziekte van Menière: Een aandoening die wordt gekarakteriseerd door terugkerende episodes van vertigo, gehoorverlies en oorsuizen.
• Perifere vestibulaire stoornissen: Problemen in het binnenoor of de vestibulaire zenuwen die leiden tot evenwichtsstoornissen.
• Centrale vestibulaire aandoeningen: Aandoeningen die de hersenen of het centrale zenuwstelsel beïnvloeden en nystagmus of evenwichtsproblemen veroorzaken.

Betekenis van de resultaten voor de behandeling

De resultaten van de ENG helpen artsen om de juiste diagnose te stellen en een behandelplan op te stellen. Abnormale bevindingen kunnen leiden tot verder onderzoek, zoals beeldvorming van het hoofd (MRI of CT-scan), audiometrische tests, of zelfs een verwijzing naar een specialist, zoals een neuroloog of KNO-arts. De resultaten kunnen ook bijdragen aan het bepalen van de geschiktheid voor specifieke behandelingen zoals fysiotherapie voor evenwichtstoornissen of medicatie voor vestibulaire aandoeningen.

Nazorg en risico’s van elektronystagmografie

Nazorg na het onderzoek

Na het ENG-onderzoek kan de patiënt normaal zijn of haar activiteiten hervatten. Er zijn geen langdurige bijwerkingen van het onderzoek, hoewel sommige patiënten tijdelijk duizelig kunnen zijn door de tests die de hersenen stimuleren om te reageren op de bewegingen. Deze duizeligheid is meestal van korte duur en verdwijnt snel na afloop van het onderzoek. Er is geen speciale nazorg vereist, maar patiënten die zich nog steeds duizelig voelen, kunnen een korte periode rust nemen.

Risico’s van elektronystagmografie

Hoewel elektronystagmografie over het algemeen veilig is, zijn er enkele mogelijke risico’s, waaronder tijdelijke duizeligheid of misselijkheid tijdens de test. In zeldzame gevallen kan het onderzoek een verergering van de symptomen van een bestaande aandoening veroorzaken. Patiënten met ernstige hartproblemen of bloeddrukinstabiliteit moeten het onderzoek mogelijk vermijden, of extra voorzorgsmaatregelen nemen. Het is belangrijk dat patiënten hun arts op de hoogte stellen van hun medische geschiedenis en eventuele bestaande gezondheidsproblemen vóór het onderzoek.