Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking
Atherosclerose is een aandoening waarbij de slagaders verdikken of verharden door de ophoping van een brijachtige substantie, ook wel bekend als plaques, in de binnenwand van de slagaders. Deze plaques, die zich ontwikkelen in middelgrote en grote slagaders, bestaan uit vetstoffen, cholesterol, cellulaire afvalproducten, calcium en fibrine. Slagaders zijn essentiële bloedvaten die zuurstofrijk bloed naar het hart en andere lichaamsdelen transporteren. Door de vorming van plaques ontvangen belangrijke organen onvoldoende zuurstof, wat het risico op ernstige aandoeningen zoals een hartaanval of beroerte verhoogt. Dit risico neemt toe wanneer een stuk van de plaque afbreekt of wanneer zich een bloedklonter (trombus) vormt op het oppervlak van de plaque. Behandelingsopties omvatten een gezonde levensstijl, medicijnen en chirurgie.
Synoniemen van atherosclerose
Atherosclerose staat ook bekend onder de volgende synoniemen:
- (slag)aderverkalking
- arteriosclerose
- arteriosclerosis
- atheromatose
- atheromatosis
- atherosclerosis
- verharding van de slagaders
Arteriosclerose versus atherosclerose
Hoewel de termen arteriosclerose en atherosclerose vaak door elkaar worden gebruikt, zijn ze niet identiek. Arteriosclerose verwijst naar het algemene proces van het verharden of verstijven van de vaatwanden, terwijl atherosclerose specifiek betrekking heeft op de vernauwing van slagaders door de opbouw van plaques. Atherosclerose is dus een specifiek type van arteriosclerose. Alle patiënten met atherosclerose hebben arteriosclerose, maar niet alle gevallen van arteriosclerose zijn atherosclerose. Ondanks deze nuance worden de termen vaak door artsen gebruikt als synoniemen.
Epidemiologie
Atherosclerose is een van de meest voorkomende oorzaken van hart- en vaatziekten wereldwijd. De prevalentie van de aandoening neemt toe met de leeftijd, waarbij oudere volwassenen (meestal boven de 65 jaar) het meest getroffen worden. In ontwikkelde landen, waar levensstijl en dieet een grotere rol spelen, is de incidentie van atherosclerose het hoogst. In veel gevallen ontwikkelt de aandoening zich zonder merkbare symptomen totdat het vergevorderd is, wat het moeilijk maakt om precies te bepalen hoeveel mensen er daadwerkelijk mee te maken hebben.
Leeftijd en geslacht
Atherosclerose is meestal aanwezig bij ouderen, waarbij mannen eerder getroffen worden dan vrouwen. Dit verschil kan deels worden toegeschreven aan de beschermende effecten van oestrogeen bij vrouwen vóór de menopauze. Na de menopauze neemt het risico bij vrouwen toe, waardoor het verschil tussen mannen en vrouwen in latere levensfasen kleiner wordt.
Geografische spreiding
Er is een significant verschil in de prevalentie van atherosclerose tussen verschillende landen en regio's. In westerse landen zoals de Verenigde Staten en landen in Europa, is de prevalentie hoger door risicofactoren zoals hoge inname van verzadigde vetten, obesitas, en sedentaire levensstijlen. In ontwikkelingslanden, hoewel de prevalentie de laatste jaren toeneemt, is de ziekte nog steeds minder wijdverspreid, voornamelijk door een gezonder dieet en actiever leefpatroon.
Mechanisme
Atherosclerose begint wanneer vetachtige stoffen, zoals cholesterol, zich ophopen in de binnenwanden van slagaders. Dit proces leidt tot de vorming van plaques die de slagaders verstoppen, waardoor de bloedstroom beperkt wordt. Het mechanisme is complex en omvat ontstekingsprocessen, oxidatie van cholesterol en schade aan de binnenwand van de bloedvaten.
Plaquevorming
De ophoping van vet, cholesterol, en andere stoffen, zoals calcium en cellulaire resten, leidt tot de vorming van atheromen. Naarmate deze plaques groeien, verstijven ze de slagaderwand, waardoor deze minder flexibel wordt. Dit verstoort de bloedcirculatie, wat kan leiden tot verdere complicaties zoals hartaanvallen of beroertes wanneer de bloedstroom naar vitale organen wordt beperkt.
Ontstekingsreactie en oxidatie
De ophoping van vet in de bloedvaten activeert een ontstekingsreactie. De immuuncellen in het lichaam reageren op de vetachtige ophopingen, wat leidt tot verdere beschadiging van de bloedvaten. Geoxideerd LDL-cholesterol speelt een sleutelrol in dit proces. Het beschadigt de binnenste laag van de slagaders, wat een trigger is voor het ontstaan van plaques en uiteindelijk de verharding van de slagaders.
Oorzaken van plaquevorming in slagaderwanden
De precieze oorzaak van atherosclerose is niet volledig begrepen. Het is echter bekend dat de plaques zich geleidelijk opbouwen in de binnenwanden van de slagaders. Dit proces vermindert de bloedstroom en beperkt de zuurstoftoevoer naar vitale organen en ledematen. Atherosclerose kan elke slagader in het lichaam aantasten, zoals de slagaders in het hart, de
hersenen, de armen, de
benen, het bekken en de nieren, wat kan leiden tot diverse ziekten.
Soorten en symptomen van atherosclerose
De symptomen van atherosclerose ontwikkelen zich vaak geleidelijk en kunnen in eerste instantie subtiel zijn. De symptomen variëren afhankelijk van welke slagader is aangetast en de mate van vernauwing.
Halsslagaders
De halsslagader (arteria carotis) transporteert bloed van het hart naar het hoofd. Plaquevorming in de halsslagaders kan de bloedtoevoer naar de hersenen verminderen, wat kan leiden tot een
beroerte. Symptomen van een beroerte omvatten:
Pijn op de borst kan wijzen op coronaire hartziekte als gevolg van atherosclerose /
Bron: Pexels, Pixabay Hart: Coronaire hartziekte
Een
coronaire hartziekte ontstaat wanneer plaques zich ophopen in de kransslagaders van het hart, die zuurstofrijk bloed naar de hartspier vervoeren. De plaques verminderen de bloedtoevoer naar de hartspier en verhogen het risico op
bloedstolsels, wat kan leiden tot een
hartaanval of
angina pectoris (pijn op de borst). De pijn kan drukkend of knijpend zijn en kan uitstralen naar de schouders (
schouderpijn), armen (
armpijn), nek (
nekpijn), kaak (
kaakpijn) of rug (
rugpijn). Deze pijn verergert bij inspanning en verdwijnt vaak bij rust. Emotionele
stress kan de pijn ook verergeren. Andere symptomen van coronaire hartziekte zijn
braken,
hoesten, een gevoel van zwakte, extreme
angst,
kortademigheid en aritmieën (hartritmestoornissen). In sommige gevallen ontstaan de plaques in de kleinste bloedvaten van het hart (coronaire microvasculaire ziekte), wat geen directe verstoppingen veroorzaakt, maar wel kan leiden tot angina, kortademigheid,
slaapproblemen,
vermoeidheid en gebrek aan energie.
Nieren: Chronische Nierziekte
Een
chronische nierziekte (
athero-embolische nierziekte) ontstaat wanneer plaques zich ophopen in de nierslagaders, die zuurstofrijk bloed naar de nieren vervoeren. Een verminderde bloedtoevoer kan leiden tot chronische
nieraandoeningen en uiteindelijk nierfalen. Symptomen kunnen zijn: vermoeidheid, veranderingen in het plaspatroon of
plasproblemen, een
verlies van eetlust,
misselijkheid,
zwelling in de handen of
voeten, jeuk, gevoelloosheid en
concentratieproblemen.
Perifeer Vaatlijden
Perifeer vaatlijden (
perifere vaataandoening) ontstaat wanneer de plaques zich ophopen in de grote slagaders die zuurstofrijk bloed naar de benen, armen en het bekken vervoeren. Verminderde bloedtoevoer kan leiden tot gevoelloosheid in de benen, huidkleurveranderingen,
dikkere teennagels,
zwakte in de benen,
haarverlies op de benen of voeten,
erectiestoornissen (impotentie bij mannen), pijn en soms gevaarlijke infecties.
IMAGE=747388718334=RIGHT]Obesitas verhoogt het risico op slagaderverkalking#[/IMAGE]
Risicofactoren
Atherosclerose, of slagaderverkalking, wordt beïnvloed door verschillende risicofactoren. Deze omvatten:
- Alcoholmisbruik: Overmatig alcoholgebruik beschadigt de hartspier en verergert andere risicofactoren voor atherosclerose.
- Diabetes mellitus type 1 (suikerziekte): Deze aandoening kan bijdragen aan de ontwikkeling van atherosclerose door het verhogen van de bloedsuikerspiegel en het bevorderen van ontstekingen in het lichaam.
- Gebrek aan lichaamsbeweging: Onvoldoende fysieke activiteit kan bijdragen aan de opbouw van vet en cholesterol in de slagaders.
- Familiale geschiedenis van vroege hart- en vaatziekten: Erfelijkheid speelt een rol bij de aanleg voor hart- en vaatziekten, inclusief atherosclerose.
- Hoge bloeddruk (hypertensie): Chronisch verhoogde bloeddruk beschadigt de vaatwanden en bevordert plaquevorming.
- Verhoogd gehalte van C-Reactief Proteïne in het bloed: Dit eiwit is een marker voor ontsteking en kan wijzen op een verhoogd risico op atherosclerose en hartaanvallen.
- Oudere leeftijd: Het risico op atherosclerose neemt toe met de leeftijd door accumulatie van risicofactoren en de achteruitgang van de vaatwand.
- Verhoogd gehalte van cholesterol en triglyceriden: Hoge niveaus van deze vetten in het bloed kunnen bijdragen aan de vorming van plaques in de slagaders.
- Voeding rijk aan verzadigde vetten en ongezonde voeding: Voedingspatronen met veel verzadigde vetten en bewerkte voedingsmiddelen kunnen het cholesterolgehalte verhogen en bijdragen aan atherosclerose.
- Grote hoeveelheden suiker in het bloed door insulineresistentie: Ongevoeligheid van de cellen voor insuline en diabetes verhogen het risico op atherosclerose.
- Luchtvervuiling: Blootstelling aan vervuilende stoffen, zoals dieseluitlaatgassen, kan leiden tot een verhoogd risico op slechte cholesterolopbouw in de slagaders. Dit werd aangetoond in een onderzoek gepubliceerd in 2007 in het tijdschrift Genome Biology.
- Obesitas (zwaarlijvigheid): Overgewicht verhoogt het risico op atherosclerose door verhoogde ontstekingen en stress op het cardiovasculaire systeem.
- Roken: Tabaksrook beschadigt de bloedvaten en versnelt de ontwikkeling van atherosclerose.
- Slaapapneu: Onbehandelde slaapapneu, gekenmerkt door pauzes in de ademhaling tijdens de slaap, verhoogt de kans op verhoogde bloeddruk, diabetes, hartaanvallen en beroertes.
- Stress: Emotionele stress en woede kunnen het risico op het ontwikkelen van een hartaanval verhogen door het bevorderen van ontsteking en verhoogde bloeddruk.
Risicogroepen
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van atherosclerose aanzienlijk verhogen. Deze factoren kunnen genetisch, omgevingsgebonden, of levensstijlgebonden zijn.
Levensstijlkeuzes
Roken, overmatige alcoholconsumptie, en een inactieve levensstijl zijn de belangrijkste modificeerbare risicofactoren. Mensen die roken hebben een aanzienlijk hoger risico op het ontwikkelen van atherosclerose, aangezien roken de bloedvaten beschadigt en de ophoping van vet in de aderen versnelt. Een slecht voedingspatroon, rijk aan verzadigde vetten, suikers en zout, verhoogt ook het risico op deze aandoening.
Gezondheidsomstandigheden
Hoog cholesterol, hoge bloeddruk, en diabetes mellitus verhogen het risico op het ontwikkelen van atherosclerose. Diabetes verhoogt de kans op schade aan de bloedvaten door verhoogde bloedglucosespiegels, die de vaatwanden kunnen verzwakken en ontstekingen kunnen veroorzaken.
Geassocieerde symptomen
In de vroege stadia van atherosclerose zijn er vaak geen duidelijke symptomen. Pas wanneer de vernauwing van de bloedvaten vergevorderd is, kunnen symptomen optreden. De symptomen hangen af van de locatie van de slagader die getroffen is.
Pijn op de borst (Angina)
Angina is een veel voorkomende klacht bij patiënten met hart- en vaatziekten veroorzaakt door atherosclerose. Het wordt vaak ervaren als een drukkend gevoel op de borst, vooral bij inspanning. Dit gebeurt wanneer de bloedstroom naar het hart verminderd is door verstopte coronairvaten.
Pijn in de benen
Perifere arteriële ziekte (PAD) kan optreden als de slagaders in de benen vernauwd zijn. Dit leidt vaak tot pijn in de benen, vooral bij het lopen, wat bekend staat als claudicatio intermittens. Bij ernstige gevallen kan de pijn zelfs in rust worden gevoeld.
Alarmsymptomen
Atherosclerose kan plotseling ernstige gevolgen hebben, zoals een hartaanval of beroerte. Het is belangrijk om alert te zijn op de symptomen die wijzen op een acute verstopping of schade aan een slagader.
Plotselinge pijn op de borst
Wanneer een slagader volledig geblokkeerd raakt door een bloedstolsel of een gescheurde plaque, kan dit leiden tot een hartaanval. De pijn is meestal intens en voelt aan als een drukkend of beklemmend gevoel op de borst, en kan uitstralen naar de armen, nek of kaak.
Plotselinge zwakte of verlamming
Een beroerte kan optreden wanneer de bloedstroom naar de hersenen ernstig wordt verminderd door een verstopte slagader. Dit kan leiden tot plotselinge zwakte of verlamming aan één kant van het lichaam, moeite met spreken, of verwarring. Deze symptomen vereisen onmiddellijke medische hulp om blijvende schade te voorkomen.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
Tijdens het lichamelijk onderzoek verzamelt de arts een uitgebreide medische anamnese door de patiënt te ondervragen over zijn medische en familiale geschiedenis. De arts gebruikt een stethoscoop om de slagaders te beluisteren. Tijdens deze
auscultatie kan de arts afwezigheid van normale geluiden of doffe geluiden opmerken, wat kan wijzen op een verminderde doorbloeding door plaquevorming. Een afwezig of zwak voelbare polsslag in de benen of voeten kan ook duiden op een verstopte slagader.
Diagnostisch onderzoek
Naast lichamelijk onderzoek kunnen de volgende diagnostische tests worden uitgevoerd:
- Een angiografie: Dit onderzoek maakt gebruik van röntgenstralen en contrastmateriaal om de bloedstroom door de slagaders te visualiseren.
- Bloeddrukvergelijking: De arts meet de bloeddruk in de enkels en armen. Significante verschillen kunnen wijzen op vernauwingen in de slagaders.
- Een CT-scan: Deze radiologische techniek kan verkalking van de kransslagaders onthullen, wat kan wijzen op een verhoogd risico op hartproblemen.
- Een Doppler-echografie: Dit onderzoek gebruikt gerichte geluidsgolven om de bloedstroom in een bloedvat te beoordelen. Een verminderd of afwezig geluid kan wijzen op een obstructie van de bloedstroom.
- Een hartkatheterisatie: Hierbij wordt een kleurstof in een slagader geïnjecteerd en röntgenfoto’s genomen om vernauwingen, blokkades en andere afwijkingen te lokaliseren.
- Een MRI-scan: Met behulp van magnetische resonantie worden dwarsdoorsneden van het lichaam verkregen om structurele afwijkingen in de slagaders te onderzoeken.
- Een PET-scan: Deze scan onderzoekt de stofwisseling in het lichaam en kan gebieden met verminderde activiteit in de hartspier aantonen.
- MUGA / Radionuclide Angiografie: Dit is een nucleaire scan die de beweging van de hartwand evalueert en de hoeveelheid bloed die bij elke hartslag wordt uitgestoten terwijl de patiënt in rust is.
- Thallium / Myocard Perfusie Scan: Deze nucleaire scan wordt uitgevoerd bij de patiënt in rust of na inspanning en toont gebieden van de hartspier die onvoldoende bloedtoevoer ontvangen.
Behandeling
De behandeling van atherosclerose varieert afhankelijk van verschillende factoren:
- De aanwezige symptomen en hun ernst
- De leeftijd, algemene gezondheid en medische geschiedenis van de patiënt
- De locatie en omvang van de blokkade
- De voorkeuren en verwachtingen van de patiënt
- De tolerantie voor specifieke medicijnen, behandelingen of therapieën
- De verwachte voortgang van de ziekte
Een gezonde voeding voorkomt of vertraagt arteriosclerose /
Bron: Jill111, Pixabay Zelfzorg
Patiënten kunnen hun aandoening verbeteren door enkele levensstijlveranderingen door te voeren, waaronder:
- Stoppen met roken
- Verminderen van het cholesterolgehalte
- Reguleren van de bloedsuikerspiegel
- Voldoende lichaamsbeweging
- Verbeteren van voedingsgewoonten
- Verlaging van de bloeddruk
- Een gezonde en evenwichtige voeding omvat fruit, groenten, volle granen, mager vlees, kip zonder vel, vis, en vetvrije of vetarme zuivelproducten. Het opnemen van avocado's, noten, olijfolie, vette vis, walnoten en zaden in de voeding kan helpen het cholesterolgehalte te verlagen. Het is ook belangrijk om de inname van zout, geraffineerde suikers, granen en vaste vetten te beperken.
Professionele medische zorg
Medicijnen
Artsen kunnen geneesmiddelen voorschrijven zoals
antistollingsmedicijnen (bloedverdunners), cholesterolverlagende medicijnen (
statines) en bloeddrukverlagende medicijnen.
Chirurgie
Chirurgische behandelingen kunnen bestaan uit coronaire angioplastiek, waarbij een ballon wordt gebruikt om een grotere opening in het bloedvat te creëren en de bloedstroom te verbeteren. Dit kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. Een andere optie is een coronaire bypassoperatie, vaak toegepast bij patiënten met angina pectoris (pijn op de borst) als gevolg van coronaire hartziekte, waarbij de opbouw van plaque in de slagaders een bypass nodig maakt.
Prognose
Hoewel de verharding van de slagaders niet omkeerbaar is, kan een goede behandeling – inclusief levensstijlveranderingen en het aanpakken van hoog cholesterol – de sterfte door atherosclerosegerelateerde ziekten verminderen. Deze behandelingen kunnen ook de kwaliteit van leven verbeteren. Ondanks deze vooruitgang blijft atherosclerose een belangrijke gezondheidsuitdaging.
Complicaties van atherosclerose
De opbouw van plaque in de slagaders vermindert de bloedstroom, wat kan leiden tot ernstige complicaties zoals:
- Hartaanval
- Beroerte
- Bloedstolsels
- In sommige gevallen kan de plaque leiden tot een verzwakking van de slagaderwand, wat kan resulteren in een uitstulping, ook wel een aneurysma genoemd. Het breken van een aneurysma kan levensbedreigende bloedingen veroorzaken.
Preventie
Het risico op atherosclerose kan worden verminderd of de voortgang kan worden vertraagd door het aanpakken van risicofactoren. Dit omvat het aanpassen van levensstijlkeuzes zoals dieet, lichaamsbeweging en het vermijden van schadelijke gewoonten zoals roken.
Praktische tips voor het omgaan met atherosclerose of arteriosclerose
Atherosclerose, ook wel arteriosclerose genoemd, is een aandoening waarbij de bloedvaten, vooral de slagaders, verstoppen door ophopingen van vet, cholesterol en andere stoffen. Dit kan leiden tot een verminderde bloedstroom naar organen en weefsels, met ernstige gevolgen zoals hartaanvallen, beroertes of gangreen. Het is van cruciaal belang om je levensstijl aan te passen en medische begeleiding te volgen om de progressie van atherosclerose te vertragen of te stoppen.
Gezonde voedingskeuzes maken
Het aanpassen van je voedingspatroon is essentieel om de progressie van atherosclerose te vertragen en je hartgezondheid te verbeteren. Vermijd voedingsmiddelen die rijk zijn aan verzadigde vetten, transvetten en cholesterol, zoals bewerkte snacks, gefrituurd voedsel, en vet vlees. Kies in plaats daarvan voor gezonde vetten zoals die in vette vis (zoals zalm en makreel), noten, zaden, en olijfolie. Het verhogen van je inname van vezels, zoals groenten, fruit, en volkorenproducten, helpt bij het verlagen van het cholesterolgehalte en verbetert de algehele cardiovasculaire gezondheid.
Het is ook belangrijk om je zoutinname te beperken, aangezien teveel zout je bloeddruk kan verhogen, wat de belasting op je hart en bloedvaten vergroot. Vermijd het eten van te veel zout door het lezen van etiketten op verpakte voedingsmiddelen en het kiezen van verse, onbewerkte ingrediënten wanneer mogelijk.
Lichamelijke activiteit en bewegen
Regelmatige lichaamsbeweging is een van de beste manieren om je hart en bloedvaten gezond te houden. Het helpt om het cholesterolgehalte te verlagen, de bloeddruk te verlagen en de algehele cardiovasculaire gezondheid te verbeteren. Streef naar ten minste 150 minuten matige intensiteit beweging per week, zoals wandelen, fietsen, zwemmen of joggen.
Als je niet gewend bent om veel te bewegen, begin dan langzaam en bouw je activiteit op. Overleg met je arts of fysiotherapeut voordat je begint met een nieuw oefenprogramma, vooral als je andere gezondheidsproblemen hebt.
Gewichtsbeheersing
Overgewicht en obesitas zijn risicofactoren voor atherosclerose, dus het behouden van een gezond gewicht is van groot belang. Het verliezen van zelfs een klein percentage van je lichaamsgewicht kan de bloeddruk verlagen, het cholesterolgehalte verbeteren en de druk op je hart verminderen. Het combineren van een gezond voedingspatroon met regelmatige lichaamsbeweging is de beste manier om een gezond gewicht te behouden.
Het is handig om jezelf realistische doelen te stellen voor gewichtsverlies en kleine, haalbare stappen te nemen. Raadpleeg een diëtist of arts voor begeleiding bij het ontwikkelen van een op maat gemaakt plan voor gewichtsverlies dat veilig en duurzaam is.
Stoppen met roken en alcoholgebruik verminderen
Roken is een belangrijke risicofactor voor atherosclerose, aangezien het de wanden van de bloedvaten beschadigt, het cholesterol verhoogt en de bloeddruk verhoogt. Het stoppen met roken is dus essentieel voor het verbeteren van je hartgezondheid. Er zijn veel hulpmiddelen beschikbaar om te stoppen met roken, zoals therapieën, medicijnen en steungroepen. Overleg met je arts over de beste stopmethode voor jou.
Daarnaast kan overmatig alcoholgebruik het risico op hart- en vaatziekten verhogen, dus het is raadzaam om je alcoholconsumptie te beperken. De richtlijnen bevelen aan om niet meer dan één of twee glazen alcohol per dag te drinken, afhankelijk van je geslacht.
Medische opvolging en medicatie
Het is belangrijk om regelmatig medische controles te ondergaan om je bloeddruk, cholesterolgehalte en algemene hartgezondheid te monitoren. Je arts kan ook medicijnen voorschrijven, zoals statines, bloeddrukverlagers of bloedverdunners, om de effecten van atherosclerose te beheersen en te voorkomen dat de aandoening verergert.
Het is cruciaal om je medicijnen in te nemen zoals voorgeschreven en eventuele bijwerkingen of zorgen met je arts te bespreken. Volg je behandelplan nauwgezet en blijf regelmatig in contact met je zorgverleners voor controle.
Stressmanagement
Langdurige stress kan bijdragen aan de ontwikkeling van atherosclerose door het verhogen van de bloeddruk en het bevorderen van ontstekingen in de bloedvaten. Het is belangrijk om manieren te vinden om stress te beheersen, zoals ontspanningstechnieken, meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen of het vinden van tijd voor hobby’s en sociale activiteiten. Zelfs kleine veranderingen in je dagelijks leven kunnen je helpen om stress beter te hanteren en je algehele gezondheid te verbeteren.
Als je merkt dat je moeite hebt om stress te beheersen, overweeg dan om met een therapeut of counselor te praten voor extra ondersteuning en begeleiding.
Symptomen herkennen en tijdig handelen
Atherosclerose kan zich soms zonder duidelijke symptomen ontwikkelen totdat de schade ernstig is. Het is belangrijk om alert te zijn op tekenen van een hartaanval, beroerte of andere ernstige complicaties. Symptomen zoals pijn op de borst, kortademigheid, verwardheid, moeite met praten of het verlies van motorische functies moeten onmiddellijk medisch worden opgevolgd. Wacht niet af, maar zoek direct medische hulp als je deze symptomen ervaart.
Het vroegtijdig herkennen van symptomen kan helpen om ernstige schade aan je hart of andere organen te voorkomen. Zorg ervoor dat je je arts op de hoogte houdt van je gezondheidstoestand, vooral als er familiegeschiedenis van hart- of vaatziekten is.
Lees verder