Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking

Atherosclerose of arteriosclerose: Slagaderverkalking Atherosclerose is een aandoening waarbij de slagaders verdikt of verhard zijn als gevolg van een ophoping van een brijachtige substantie (plaques) in de binnenwand van een slagader. Deze plaques, die zich ontwikkelen in middelgrote en grote slagaders, bestaan uit afzettingen van vetstoffen, cholesterol, cellulaire afvalproducten, calcium en fibrine. Slagaders zijn belangrijke bloedvaten in het lichaam, die zorgen voor zuurstofrijk bloed naar het hart en andere lichaamsdelen. Als gevolg van de vorming van plaques ontvangen deze belangrijke organen onvoldoende zuurstof hetgeen leidt tot een groot risico op het ontwikkelen van onder andere een hartaanval of een beroerte. Het risico op deze ernstige aandoeningen verhoogt wanneer een stuk van de plaque afbreekt of omdat zich een bloedklonter (trombus) vormt op het oppervlak van een plaque. Een gezonde levensstijl, medicijnen en chirurgie zijn mogelijke behandelingsmethoden.

Synoniemen atherosclerose

Atherosclerose is eveneens gekend onder deze synoniemen:
  • (slag)aderverkalking
  • arteriosclerose
  • arteriosclerosis
  • atheromatose
  • atheromatosis
  • atherosclerosis
  • verharding van de slagaders

Arteriosclerose en atherosclerose

Veel synoniemen zijn mogelijk voor atherosclerose, en in de praktijk maken veel mensen ook gebruik van al deze termen voor het aangeven van dezelfde problemen. Niettemin zijn arteriosclerose en atherosclerose verschillende aandoeningen. Arteriosclerose heeft betrekking op het verstijven of verharden van de vaatwanden. Bij atherosclerose is de slagader vernauwd als gevolg van plaquevorming. Atherosclerose is een specifiek type van arteriosclerose. Alle patiënten met atherosclerose hebben arteriosclerose, maar omgekeerd is dit niet altijd het geval. Ondanks deze verschillende betekenissen, gebruiken artsen deze termen veelvuldig en hebben ze voor hen dezelfde betekenis.

Oorzaken van ontwikkelen van plaques in slagaderwanden

De precieze oorzaak van atherosclerose is onbekend. Wel is geweten dat plaques of de verdikking van de binnenkant van de slagaderwanden zich geleidelijk opbouwen. Hierdoor neemt de bloedstroom af waardoor de vitale organen en ledematen minder zuurstoftoevoer ontvangen. Atherosclerose tast mogelijk elke slagader in het lichaam aan zoals de slagaders in het hart, de hersenen, de armen, de benen, het bekken en de nieren. Daardoor ontwikkelt de patiënt mogelijk diverse ziekten.

Soorten en symptomen slagaderverkalking

De symptomen van atherosclerose ontwikkelen zich geleidelijk, waarbij veelal weinig symptomen zichtbaar zijn wanneer de plaque zich opbouwt in de slagader. Vaak variëren de symptomen afhankelijk van de aangetaste slagader. Wanneer echter een belangrijke slagader geblokkeerd is, ontstaan ernstige symptomen.

Halsslagaders

De arteria carotis staat voor de halsslagader die leidt van het hart naar het hoofd. Wanneer zich in de halsslagaders plaques opbouwen, krijgen de hersenen minder bloed wat leidt tot een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen). Symptomen hiervan zijn onder meer:

Pijn op de borst wijst soms op een coronaire hartziekte als gevolg van atherosclerose / Bron: Pexels, PixabayPijn op de borst wijst soms op een coronaire hartziekte als gevolg van atherosclerose / Bron: Pexels, Pixabay
Hart: Coronaire hartziekte
Een coronaire hartziekte (aandoening aan kransslagaders) ontstaat wanneer plaques zich in de kransslagaders van het hart bevinden. Deze slagaders leveren zuurstofrijk bloed aan het hart. De plaque vernauwt de kransslagaders en vermindert de bloedtoevoer naar de hartspier. De vorming van plaques verhoogt tevens het risico op de ontwikkeling van bloedstolsels in de aderen, waardoor de bloedstroom geheel of gedeeltelijk geblokkeerd is. Een verminderde bloedtoevoer naar de hartspier veroorzaakt angina pectoris (pijn op de borst, teken van een hartaanval)) of een hartaanval. Deze pijn op de borst voelt drukkend of knijpend aan. De patiënt ervaart soms uitstralingspijn in de schouders (schouderpijn), de armen (armpijn), de nek (nekpijn), de kaak (kaakpijn) of de rug (rugpijn). De pijn verergert bij inspanning en verdwijnt bij rust. Emotionele stress veroorzaakt bovendien pijn. Andere symptomen van een coronaire hartziekte zijn braken, hoesten, een gevoel van zwakte, extreme angst, kortademigheid en aritmieën (hartritmestoornissen). Soms ontstaan de plaques in de kleinste bloedvaten van het hart (coronaire microvasculaire ziekte). Deze plaques veroorzaken geen verstoppingen van de slagaders. Angina, kortademigheid, slaapproblemen, vermoeidheid en gebrek aan energie zijn hiervan de belangrijkste tekenen.

Nieren: Chronische nierziekte

Een chronische nierziekte (athero-embolische nierziekte) treedt op wanneer plaques zich opbouwen in de nierslagaders die zuurstofrijk bloed aan de nieren bezorgen. Doordat ze te weinig zuurstof ontvangen, ontstaat een chronische nieraandoening wat langzaam leidt tot nierfalen. Vermoeidheid, veranderingen in het plaspatroon of plasproblemen, een verlies van eetlust, misselijkheid, zwelling in de handen of voeten, jeuk, gevoelloosheid, en concentratieproblemen zijn de voornaamste symptomen.

Perifeer vaatlijden

Perifeer vaatlijden (perifere vaataandoening) treedt op wanneer de plaque zich opbouwt in de grote slagaders die zuurstofrijk bloed leveren aan de benen, de armen, en het bekken. Als de bloedtoevoer naar deze lichaamsdelen verminderd of geblokkeerd is, ontwikkelt de patiënt gevoelloosheid (in de benen), huidkleurveranderingen op de benen, dikkere teennagels, zwakte in de benen, haarverlies op de benen of voeten, erectiestoornissen (impotentie bij de man), pijn, en soms gevaarlijke infecties.

Obesitas verhoogt het risico op slagaderverkalking / Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)Obesitas verhoogt het risico op slagaderverkalking / Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)

Risicofactoren

Bepaalde risicofactoren gaan gepaard met atherosclerose zoals:
  • alcoholmisbruik: Zwaar drinken beschadigt de hartspier en verergert andere risicofactoren voor atherosclerose.
  • diabetes mellitus type 1 (suikerziekte)
  • een gebrek aan lichaamsbeweging
  • een familiale geschiedenis van vroege hart- en vaatziekten
  • een hoge bloeddruk (hypertensie)
  • een hoog gehalte van C-Reactief Proteïne in het bloed: Dit is een soort eiwit dat bij een ontsteking in het lichaam verhoogd is en dan het risico op atherosclerose en een hartaanval verhoogt.
  • een oudere leeftijd
  • een verhoogd gehalte van cholesterol en triglyceriden
  • een voeding rijk aan verzadigde vetten / ongezonde voeding
  • grote hoeveelheden suiker in het bloed als gevolg van insulineresistentie (cellen zijn ongevoelig voor insuline) en diabetes
  • luchtvervuiling: De blootstelling aan dieseluitlaatgassen leidt tot een hoger risico van slechte cholesterolopbouw in de slagaders. Dit blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek dat in 2007 verscheen in het tijdschrift Genome Biology.
  • obesitas (zwaarlijvigheid)
  • roken
  • slaapapneu: Onbehandelde slaapapneu (pauzes in het ademhalen of oppervlakkige ademhalingen tijdens het slapen) verhoogt de kans op een verhoogde bloeddruk, diabetes, een hartaanval of een beroerte
  • stress: Woede of een emotionele gebeurtenis verhoogt het risico op het ontwikkelen van een hartaanval.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt krijgt een volledige medische anamnese. Dit houdt in dat de arts de patiënt bevraagt over zijn medische en familiale geschiedenis. Hij plaatst een stethoscoop over een aangetaste slagader en hoort dan tijdens dit onderzoek (auscultatie) afwezige of doffe geluiden wat wijst op een slechte doorbloeding als gevolg van de vorming van een plaque. Een afwezige of zwakke polsslag in de benen of voeten wijst mogelijk ook op een verstopte slagader.

Diagnostisch onderzoek

Andere mogelijke diagnostische onderzoeken omvatten:
  • Een angiografie: Dit onderzoek maakt gebruik van röntgenstralen en contrastmateriaal om de weg van de bloedstroom in de slagaders te bekijken.
  • Een bloeddrukvergelijking: De arts meet de bloeddruk in de enkels en de armen; bij significante verschillen is mogelijk sprake van een vernauwing.
  • Een CT-scan: Deze vorm van radiografie onthult verkalking van kransslagaders wat mogelijk wijst op toekomstige hartproblemen.
  • Een Doppler-echografie: Door middel van gerichte geluidsgolven die naar een bloedvat gaan, bestudeert de arts de bloedstroom. Een flauw of afwezig geluid is kenmerkend voor een obstructie (verstopping) van de bloedstroom.
  • Een hartkatheterisatie: De arts maakt röntgenfoto’s nadat hij een kleurstof in een slagader heeft geïnjecteerd. Hiermee lokaliseert hij de vernauwing, blokkades en andere afwijkingen van specifieke slagaders.
  • Een MRI-scan: Dwarsdoorsneden van het lichaam via een magneet.
  • Een PET-scan: Onderzoek rond de stofwisseling in het lichaam.
  • MUGA / radionuclide angiografie: Dit is een nucleaire scan waarbij de arts de bewegingen van de hartwand inspecteert, en tevens bekijkt hij hoeveel bloed wordt uitgestoten bij elke hartslag, terwijl de patiënt in rust is.
  • Thallium / myocard perfusie scan: Deze nucleaire scan gebeurt bij een patiënt in rust of na een inspanning. Deze scan onthult de gebieden van de hartspier die onvoldoende bloed krijgen.

Behandeling

De behandeling van atherosclerose is afhankelijk van diverse factoren:
  • De aanwezige symptomen en de ernst hiervan
  • De leeftijd, de algemene gezondheid en de medische geschiedenis van de patiënt
  • De locatie van de blokkade
  • De mening of voorkeur van de patiënt
  • De omvang van de ziekte
  • De tolerantie voor specifieke medicijnen, behandelingen of therapieën
  • De verwachtingen voor het verloop van atherosclerose

Een gezonde voeding voorkomt of vertraagt arteriosclerose / Bron: Jill111, PixabayEen gezonde voeding voorkomt of vertraagt arteriosclerose / Bron: Jill111, Pixabay
Zelfzorg
De patiënt past enkele levensstijlwijzigingen toe zoals het stoppen met roken, het verminderen van het verhoogd cholesterolgehalte, het reguleren van de bloedsuikerspiegel, het uitoefenen van voldoende beweging, het verbeteren van de voedingsgewoonten en het verminderen van de verhoogde bloeddruk. Een gezonde en evenwichtige voeding bevat fruit, groenten, volle granen, mager vlees, kip zonder vel, vis en vetvrije of vetarme zuivelproducten. Avocado's, noten, olijfolie, vette vis, walnoten en zaden neemt de patiënt best op in de voeding want deze verlagen het cholesterolgehalte. Een gezonde voeding houdt tevens in dat de patiënt de zoutinname, de geraffineerde suikers en granen, en vaste vetten beperkt.

Professionele medische zorg

Medicijnen
De arts schrijft mogelijk geneesmiddelen voor zoals antistollingsmedicijnen (bloedverdunners), cholesterolverlagende medicijnen (statines) en bloeddrukverlagende medicijnen.

Chirurgie
Een andere behandelingsvorm bestaat uit chirurgie, met name coronaire angioplastiek. Hierbij gebruikt de arts een ballon om een grotere opening in het bloedvat te creëren om de bloedstroom te verhogen. Dit is mogelijk in verschillende technieken. Daarnaast is een coronaire bypass (bypassoperatie) mogelijk, wat de arts vaak uitvoert bij patiënten met angina pectoris (pijn op de borst) als gevolg van een coronaire hartziekte (indien de plaque zich heeft opgebouwd in de slagaders).

Complicaties van minder bloed in de slagader

Door de plaqueopbouw aan de binnenkant van de bloedvaten, vermindert de bloedstroom in deze slagaders. Complicaties omvatten een hartaanval, een beroerte en een bloedstolsel. In sommige gevallen is de plaque onderdeel van een proces dat een verzwakking van de slagaderwand veroorzaakt. Dit leidt tot een uitstulping in een slagader, beter gekend als een aneurysma. Wanneer een aneurysma openbreekt, veroorzaakt dit levensgevaarlijke bloedingen.

Preventie

Het risico op atherosclerose valt te voorkomen of de progressie valt te vertragen door het verminderen van de risicofactoren.

Prognose aantasting van slagaders

De verharding van de slagaders is niet terug te draaien éénmaal dit heeft plaatsgevonden. Een goede behandeling (veranderingen in de levensstijl en het behandelen van een hoog cholesterolgehalte) vermindert het aantal sterfgevallen als gevolg van atherosclerosegerelateerde ziekten. Deze behandelingen verbeteren tevens de kwaliteit van leven van patiënten. Niettemin blijft atherosclerose een zorgwekkend gezondheidsprobleem.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hersen- en hartinfarct is te voorkomen met ArteriographHersen- en hartinfarct is te voorkomen met ArteriographControleer in een vroeg stadium de vitaliteit van uw hart- en bloedvaten, want voorkomen is beter dan genezen. De Arteri…
Aandoeningen: atheroscleroseDe kransslagaderen zijn de aderen die het hart van zuurstofrijk bloed voorzien. Aandoeningen aan de kransslagaderen leid…
Atherosclerose (aderverkalking): symptomen en behandelingAtherosclerose (aderverkalking): symptomen en behandelingWat is atherosclerose of aderverkalking en wat zijn de symptomen en oorzaken? Atherosclerose of aderverkalking (eigenlij…
Aderverkalking of arteriosclerose voorkomenAderverkalking of arteriosclerose voorkomenAderverkalking (arteriosclerose) is een proces waarbij de slagaders in verval raken. De benaming is niet helemaal juist…

Afasie: Communicatieproblemen door hersenletselAfasie: Communicatieproblemen door hersenletselAfasie is een verworven taalstoornis veroorzaakt door een hersenletsel waarbij het spraakorgaan zelf nog wel intact is.…
Anale kloven: Schade aan slijmvlies, vaak door obstipatieAnale kloven: Schade aan slijmvlies, vaak door obstipatieHet anale kanaal is een korte buis, omgeven door spieren aan het eind van de endeldarm. De endeldarm is het onderste dee…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Mufidpwt, Pixabay
  • Air-pollutant chemicals and oxidized lipids exhibit genome-wide synergistic effects on endothelial cells, http://genomebiology.biomedcentral.com/articles/10.1186/gb-2007-8-7-r149, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Atherosclerosis, http://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/Cholesterol/WhyCholesterolMatters/Atherosclerosis_UCM_305564_Article.jsp#.V_6I5PmLQ_U, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Atherosclerosis, http://www.hopkinsmedicine.org/healthlibrary/conditions/adult/cardiovascular_diseases/atherosclerosis_85,P00197/, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Atherosclerosis: Causes, Symptoms and Treatments, http://www.medicalnewstoday.com/articles/247837.php, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Hardening of the arteries, https://medlineplus.gov/ency/article/000171.htm, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • How Is Atherosclerosis Diagnosed?, https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/atherosclerosis/diagnosis, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Other Names for Atherosclerosis, https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/atherosclerosis/names, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Treatments for atherosclerosis, http://www.medicalnewstoday.com/articles/247837.php?page=2, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • What Are the Signs and Symptoms of Atherosclerosis?, https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/atherosclerosis/signs, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • What Is Atherosclerosis? - NHLBI, NIH, https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/atherosclerosis, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • What Is Atherosclerosis?, https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/atherosclerosis, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Who Is at Risk for Atherosclerosis?, https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/atherosclerosis/atrisk, geraadpleegd op 12 oktober 2016
  • Afbeelding bron 1: Pexels, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)
  • Afbeelding bron 3: Jill111, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 07-09-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 17
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.