Coronaire hartziekte: Symptomen van kransslagaderaandoening
De kransslagaders zijn bloedvaten die zuurstofrijk bloed naar de hartspier transporteren. Bij coronaire hartziekte (ook bekend als kransslagaderaandoening) ontstaat er een vernauwing van deze slagaders, meestal door ophoping van cholesterol en andere vetachtige stoffen die plaques vormen op de binnenwand van de aderen. Deze plaques kunnen de bloedtoevoer naar het hart belemmeren. Soms kan een bloedstolsel de bloedstroom volledig blokkeren, wat kan leiden tot pijn op de borst (angina), kortademigheid of een hartaanval. De behandeling van coronaire hartziekte omvat medicatie, chirurgie en aanpassing van de levensstijl, zoals gezonder eten en meer bewegen.
Wat is een kransslagaderaandoening?
Het hart pompt zuurstofrijk bloed vanuit de longen naar het lichaam. De coronaire bloedvaten zorgen voor de toevoer van zuurstof naar de hartspier. Wanneer deze kransslagaders vernauwen, is de toevoer van zuurstofrijk bloed naar het hart onvoldoende, vooral tijdens lichamelijke inspanning. In het begin kunnen er geen symptomen merkbaar zijn, maar na verloop van tijd kunnen vetafzettingen of plaques in de kransslagaders leiden tot symptomen.
Epidemiologie
Coronair hartziekte is wereldwijd een belangrijke oorzaak van ziekte en overlijden:
Prevalentie
CHZ komt veel voor en is een van de belangrijkste oorzaken van hartgerelateerde sterfte wereldwijd. Het aantal gevallen neemt toe met de leeftijd, en het is een belangrijke oorzaak van ziekte bij zowel mannen als vrouwen.
Demografische verschillen
De prevalentie van CHZ varieert tussen verschillende bevolkingsgroepen en regio's. In ontwikkelde landen komt CHZ vaker voor, deels door leefstijlfactoren zoals dieet en fysieke inactiviteit. In opkomende economieën neemt de incidentie toe naarmate deze landen verstedelijken en westerse levensstijlen overnemen.
Geslacht en leeftijd
Mannen hebben vaak een hoger risico op het ontwikkelen van CHZ op jongere leeftijd dan vrouwen. Na de menopauze lijkt het risico voor vrouwen te stijgen en gelijk te trekken met dat van mannen.
Oorzaken van coronaire hartziekte
Coronaire hartziekte begint meestal met schade aan de binnenste laag van een kransslagader. Deze schade kan het gevolg zijn van verschillende factoren, zoals hoge bloeddruk, roken, en verhoogde cholesterolwaarden. Wanneer deze beschadiging optreedt, kunnen vetten en andere stoffen zich ophopen op de beschadigde plek. Deze ophopingen, bestaande uit
cholesterol en andere cellulaire afvalproducten, leiden tot de ontwikkeling van een aandoening die bekendstaat als ‘atherosclerose’ (
slagaderverkalking). Hieronder worden de oorzaken en bijdragende factoren voor coronaire hartziekte verder uitgewerkt.
Hoge bloeddruk
Hoge bloeddruk, ook bekend als hypertensie, kan langdurige schade aan de wanden van de kransslagaders veroorzaken. Wanneer deze druk chronisch verhoogd is, raken de vaatwanden kwetsbaarder en vatbaarder voor ophoping van plaque. Dit kan uiteindelijk leiden tot een hartaanval door verstopping van de bloedstroom naar het hart. Patiënten met hoge bloeddruk wordt aangeraden om hun bloeddruk regelmatig te laten controleren en een gezond voedingspatroon aan te houden om verdere schade te voorkomen.
Verhoogde cholesterolwaarden
Verhoogde niveaus van LDL-cholesterol, vaak het ‘slechte’ cholesterol genoemd, dragen bij aan de vorming van plaques in de slagaders. Wanneer dit gebeurt, kunnen de kransslagaders vernauwen, wat de bloedtoevoer naar het hart belemmert en het risico op een hartaanval vergroot. Een voedingspatroon rijk aan vezels, gezonde vetten, en cholesterolregulerende medicatie kan bijdragen aan het beheersen van cholesterolwaarden en de preventie van ernstige complicaties.
Roken
Roken heeft een schadelijk effect op de bloedvaten doordat het de binnenkant van de slagaders beschadigt, ontstekingen bevordert en atherosclerose versnelt. Chemicaliën in tabaksrook kunnen ook de bloeddruk verhogen, wat het risico op coronaire hartziekte verder vergroot. Stoppen met roken is een cruciale stap in het verlagen van het risico op hartziekte en het herstellen van de cardiovasculaire gezondheid.
Diabetes mellitus
Bij patiënten met diabetes is de kans op coronaire hartziekte groter, omdat hoge bloedsuikerspiegels de slagaderwanden beschadigen en de ophoping van plaque versnellen. Een goede controle van de bloedsuikerspiegel, in combinatie met een gebalanceerd voedingspatroon, kan de gezondheid van de bloedvaten beschermen en het risico op complicaties verminderen.
Overgewicht en obesitas
Overgewicht en obesitas verhogen het risico op coronaire hartziekte doordat ze vaak gepaard gaan met andere risicofactoren zoals hoge bloeddruk, diabetes, en verhoogde cholesterolwaarden. Het behouden van een gezond lichaamsgewicht door een aangepast voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging is essentieel voor het verminderen van de kans op hartziekten.
Chronische stress
Langdurige stress verhoogt de bloeddruk en kan leiden tot ongezonde gewoonten zoals roken, slechte eetgewoonten, en inactiviteit, wat het risico op hartproblemen verder vergroot. Technieken zoals meditatie, therapie of psychotherapie, en het ontwikkelen van stressmanagementvaardigheden kunnen bijdragen aan een betere algehele gezondheid.
Ongezond voedingspatroon
Een voedingspatroon met veel verzadigde vetten, transvetten, suikers, en zout kan leiden tot hoge cholesterolwaarden en overgewicht, wat risicofactoren zijn voor coronaire hartziekte. Het is raadzaam om te kiezen voor een voedingspatroon rijk aan groenten, fruit, en onverzadigde vetten om de bloeddruk en cholesterolwaarden te helpen beheersen en de cardiovasculaire gezondheid te verbeteren.
Leeftijd en geslacht
Naarmate patiënten ouder worden, neemt het risico op coronaire hartziekte toe. Bij mannen begint dit risico vaak eerder in het leven, terwijl het bij vrouwen significant toeneemt na de menopauze. Ouderen worden dan ook geadviseerd om regelmatig hun cardiovasculaire gezondheid te laten controleren en waar mogelijk preventieve maatregelen te nemen.
Coronaire hartziekte wordt vaak verergerd door een combinatie van factoren. Preventieve maatregelen, zoals een gezond voedingspatroon, regelmatige controle van bloeddruk en cholesterol, het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik, en het beheren van stress kunnen helpen om het risico op deze aandoening aanzienlijk te verlagen. Patiënten worden aangemoedigd om met hun arts te spreken over genetisch advies of andere preventieve strategieën om hun hartgezondheid te ondersteunen en ernstige complicaties te vermijden.
Risicofactoren van kransslagaderaandoeningen
Aandoeningen
Verschillende aandoeningen zijn gerelateerd aan kransslagaderaandoeningen:
- Auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), lupus en andere inflammatoire reumatologische aandoeningen
- Diabetes mellitus type 2
- Een hoog cholesterolgehalte in het bloed
- Hoge niveaus van C-reactief proteïne (hs-CRP): Dit is een eiwit dat verhoogd is bij ontstekingen. Hoge hs-CRP-waarden kunnen een risicofactor zijn voor hartaandoeningen, vooral in combinatie met vernauwde kransslagaders.
- Een ongecontroleerde hoge bloeddruk / (chronische hoge bloeddruk)
- Familiegeschiedenis van coronaire hartziekte, vooral als een ouder voor de leeftijd van zestig jaar getroffen is
- Hoge niveaus van fibrinogeen, een bloedeiwit betrokken bij het bloedstollingsproces
- Hoge niveaus van homocysteïne, een aminozuur dat door het lichaam wordt geproduceerd
- Hoge niveaus van lipoproteïne
- Hoge niveaus van triglyceriden
- Pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie)
Omgevingsfactoren
Omgevingsfactoren die de kans op kransslagaderaandoeningen verhogen zijn onder andere:
- Alcoholmisbruik
- Veroudering
- Gebrek aan lichaamsbeweging
- Geslacht: Mannen hebben een hoger risico, maar vrouwen kunnen een verhoogd risico ervaren na de menopauze.
- Langdurige emotionele en mentale stress
- Obesitas
- Roken
Risicogroepen
Coronaire hartziekte komt vaker voor in bepaalde bevolkingsgroepen die door specifieke factoren een verhoogd risico lopen. Deze groepen verdienen speciale aandacht met betrekking tot preventie, controle en begeleiding. Hieronder volgt een uitgebreide beschrijving van de belangrijkste risicogroepen.
Eerdere hartaandoeningen
Personen die eerder hart- en vaatziekten hebben gehad, zoals een hartinfarct of hartfalen, lopen een verhoogd risico op verdere complicaties of terugkerende episodes. Voor deze groep is het essentieel om regelmatige medische opvolging te krijgen. Door frequente controles en het aanpassen van leefstijlfactoren kunnen verdere hartproblemen mogelijk worden voorkomen of verlicht.
Familiale voorgeschiedenis van hartziekten
Individuen met een sterke familiale voorgeschiedenis van coronaire hartziekte, vooral als naaste familieleden vroegtijdige hartproblemen hebben ervaren, lopen zelf ook een hoger risico. Genetisch advies kan in deze gevallen helpen om een beter beeld te krijgen van persoonlijke risicofactoren. Dit advies helpt patiënten om passende preventieve stappen te overwegen en om veranderingen in levensstijl te maken die het risico kunnen verlagen.
Hoge bloeddruk (hypertensie)
Hoge bloeddruk is een belangrijke risicofactor voor coronaire hartziekte. Wanneer de bloeddruk langdurig verhoogd is, kan dit schade aan de bloedvaten en het hart veroorzaken. Personen met hypertensie hebben baat bij regelmatige bloeddrukcontrole, aanpassingen in voedingspatroon, en mogelijke medicatie om hun bloeddruk onder controle te houden.
Verhoogde cholesterolwaarden
Hoge niveaus van LDL-cholesterol in het bloed kunnen leiden tot de opbouw van vetafzettingen in de bloedvaten, wat het risico op atherosclerose en daarmee coronaire hartziekte verhoogt. Patiënten met verhoogd cholesterol kunnen vaak baat hebben bij een aangepast voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging, en eventueel cholesterolverlagende medicatie.
Rokers
Roken is een van de meest invloedrijke risicofactoren voor het ontwikkelen van coronaire hartziekte. De schadelijke stoffen in tabaksrook beschadigen de wanden van bloedvaten, verhogen de bloeddruk en dragen bij aan de opbouw van cholesterol in de slagaders. Roken kan ook de zuurstofvoorziening naar het hart verlagen. Stoppen met roken is een van de meest effectieve maatregelen om het risico op hartziekten drastisch te verminderen.
Diabetes mellitus
Mensen met diabetes hebben een verhoogd risico op coronaire hartziekte, vooral omdat langdurige hoge bloedsuikerspiegels de bloedvaten kunnen beschadigen. Voor patiënten met diabetes is regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel, evenals het aanpassen van het voedingspatroon, lichaamsbeweging en mogelijk medicatie, van belang om de cardiovasculaire gezondheid te behouden.
Ouderen
Naarmate mensen ouder worden, neemt het risico op coronaire hartziekte toe door natuurlijke verouderingsprocessen die de bloedvaten en het hart kunnen beïnvloeden. Ouderen vormen hierdoor een belangrijke risicogroep en hebben baat bij frequente gezondheidscontroles, evenals aanpassingen in hun leefstijl om hun hartgezondheid te ondersteunen en verdere risicofactoren te beperken.
Overgewicht en obesitas
Overgewicht, en met name obesitas, verhoogt het risico op coronaire hartziekte aanzienlijk doordat het de belasting op het hart vergroot en vaak gepaard gaat met andere risicofactoren zoals hoge bloeddruk, hoge cholesterolwaarden en diabetes. Voor deze groep is een gezond voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging, en eventueel begeleiding bij gewichtsverlies van groot belang om de cardiovasculaire gezondheid te verbeteren.
Stress en emotionele factoren
Chronische stress en emotionele belasting kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van coronaire hartziekte doordat ze een negatief effect hebben op de bloeddruk en ontstekingsprocessen in het lichaam kunnen verergeren. Personen met een hoog stressniveau kunnen baat hebben bij therapie, ontspanningstechnieken en leefstijlaanpassingen om hun risico te verlagen.
Door het onderkennen van deze risicogroepen kunnen preventieve zorg en tijdige interventies worden ingezet om de kans op ernstige complicaties van coronaire hartziekte te verkleinen.
Symptomen
Kransslagaderaandoeningen kunnen verschillende symptomen veroorzaken, waaronder angina pectoris, hartaanvallen en kortademigheid.
Pijn op de borst is kenmerkend bij angina pectoris /
Bron: Pexels, PixabayAngina pectoris
Angina pectoris wordt gekenmerkt door symptomen zoals:
- Brandend maagzuur
- Indigestie (maagklachten na het eten of drinken)
- Kortademigheid
- Krampen
- Misselijkheid
- Pijn op de borst: De pijn kan brandend, dof, drukkend, knijpend, pijnlijk, vol of zwaar aanvoelen.
- Uitstralende pijn naar de nek (nekpijn), kaak (kaakpijn), armen (armpijn), schouders (schouderpijn), keel (keelpijn), rug (rugpijn) of zelfs de tanden (tandpijn)
- Zwakte
- Zweten
Angina pectoris bestaat in drie vormen:
Stabiele angina pectoris
Stabiele angina pectoris veroorzaakt meestal kortdurende ongemakken die vergelijkbaar zijn met gas of indigestie, vooral tijdens inspanning. Deze vorm heeft een regelmatig patroon en kan maanden of jaren aanhouden. Symptomen worden vaak verlicht door rust of medicatie.
Onstabiele angina pectoris
Onstabiele angina pectoris wordt vaak veroorzaakt door bloedstolsels in de kransslagaders. Deze vorm kan optreden in rust, duurt langer en verergert meestal na verloop van tijd.
Instabiele angina is een ernstiger vorm die onmiddellijke medische aandacht vereist.
Variabele angina pectoris
Variabele angina treedt meestal in rust op en kan ernstig zijn. Dit type wordt vaak veroorzaakt door een
spasme van een kransslagader, waardoor de bloedtoevoer naar het hart tijdelijk wordt verminderd. Uitlokkende factoren kunnen onder andere blootstelling aan koude, stress, medicijnen, roken of cocaïnegebruik (
drugsmisbruik) zijn.
Hartaanval
Een
hartaanval (hartinfarct) ontstaat wanneer de hartspier onvoldoende bloed en zuurstof ontvangt, wat leidt tot schade aan de spier. Dit gebeurt vaak wanneer een bloedstolsel ontstaat uit een plaque in een van de kransslagaders en de bloedtoevoer naar het hart blokkert.
Symptomen van een hartaanval kunnen zijn:
- Pijn op de borst, die kan variëren van mild tot verpletterend: De pijn kan uitstralen naar de nek, kaak, oren, armen, polsen, schouderbladen, rug of buik.
- Duizeligheid
- Een algemeen gevoel van onwel zijn en angst dat het leven in gevaar is
- Een grauw gezicht
- Klamme huid
- Hoesten
- Kortademigheid
- Misselijkheid en braken
- Overmatig zweten
- Rusteloosheid
Kortademigheid
Kortademigheid kan optreden als gevolg van coronaire hartziekte. Als het hart en andere organen onvoldoende zuurstof krijgen, kan de patiënt hijgen bij elke vorm van inspanning. Dit kan leiden tot ernstige
vermoeidheid.
Alarmsymptomen
Bij coronaire hartziekte is het belangrijk om alert te zijn op alarmsymptomen die kunnen wijzen op ernstige complicaties. Een snelle herkenning en opvolging van deze symptomen kan levensreddend zijn. Hieronder worden de belangrijkste alarmsymptomen van coronaire hartziekte uitgebreid beschreven.
Pijn op de borst
Pijn op de borst is een veelvoorkomend alarmsymptoom bij coronaire hartziekte. Deze pijn wordt vaak omschreven als een drukkend, beklemmend of branderig gevoel, meestal gelokaliseerd achter het borstbeen en kan uitstralen naar de armen, kaak, rug of buik. Bij aanhoudende of verergerende pijn op de borst, vooral in rust, is onmiddellijke medische opvolging essentieel.
Kortademigheid
Kortademigheid, vooral bij geringe inspanning of zelfs in rust, kan wijzen op een verminderde hartfunctie door onvoldoende doorbloeding van het hart. Dit symptoom komt vaak voor bij patiënten met vergevorderde coronaire hartziekte en kan ook wijzen op hartfalen. Medische controle bij aanhoudende kortademigheid is noodzakelijk.
Duizeligheid en flauwvallen
Plotselinge duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd kan duiden op een tijdelijk zuurstoftekort in het brein door een verstoorde bloedtoevoer. Dit kan leiden tot flauwvallen en is een potentieel gevaarlijk symptoom bij coronaire hartziekte. Een evaluatie door een arts is hierbij vereist.
Misselijkheid en braken
Misselijkheid en braken komen soms voor bij patiënten met een hartinfarct en kunnen verward worden met maagklachten. Dit symptoom is vaak het gevolg van stress op het hart, en onmiddellijke medische hulp is belangrijk om een hartaanval uit te sluiten.
Zweten
Overmatig zweten, vooral in combinatie met pijn op de borst, kortademigheid of andere alarmsymptomen, kan wijzen op een acuut hartprobleem. Dit wordt soms als "koude zweet" omschreven en kan een indicatie zijn voor een hartaanval. Een spoedbeoordeling is cruciaal bij dit symptoom.
Hartkloppingen
Hartkloppingen of een onregelmatige hartslag zijn alarmsymptomen die kunnen wijzen op hartritmestoornissen of onderliggende hartproblemen. Bij plotselinge en hevige hartkloppingen is een medische controle noodzakelijk, zeker als deze gepaard gaan met andere symptomen zoals duizeligheid of kortademigheid.
Deze alarmsymptomen vereisen elk een snelle medische opvolging om ernstige complicaties te voorkomen. Tijdige herkenning en controle kunnen de uitkomst voor patiënten met coronaire hartziekte verbeteren.
Een bloedonderzoek is noodzakelijk voor diagnose /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
De diagnose van een coronaire hartziekte wordt vaak gesteld op basis van een lichamelijk onderzoek, medische geschiedenis en verschillende diagnostische tests:
Behandeling van coronaire hartziekten
Hoewel coronaire hartziekte niet volledig te genezen is, kunnen behandelingen de ziekte effectief beheersen door het aanpassen van de levensstijl, medicatie en, indien nodig, chirurgische ingrepen.
Levensstijl
Aanpassingen in levensstijl zijn cruciaal. Dit omvat het stoppen met roken, een
gezonde en evenwichtige voeding volgen en regelmatig lichaamsbeweging.
Diverse medicijnen zijn beschikbaar voor behandeling /
Bron: Stevepb, PixabayMedicatie
De volgende
medicijnen kunnen worden voorgeschreven voor de behandeling van coronaire hartziekte:
- ACE-remmers: Deze medicijnen verlagen de bloeddruk en kunnen de voortgang van de ziekte vertragen of zelfs stoppen.
- Bètablokkers: Deze middelen helpen de bloeddruk en hartslag te verlagen, vooral bij patiënten die eerder een hartaanval hebben gehad.
- Calciumantagonisten: Deze medicijnen verwijden de kransslagaders, wat de bloedtoevoer naar het hart verhoogt en de hypertensie vermindert.
- Een lage dosis aspirine: Vermindert de bloedstolling en verlaagt het risico op angina en hartaanvallen.
- Nitroglycerine-pleisters, sprays of tabletten: Helpen bij het verlichten van pijn op de borst door de bloedtoevoer naar het hart te verbeteren.
- Statines: Deze medicijnen zijn effectief in het verlagen van cholesterol en hebben een positieve invloed op de uitkomsten van kransslagaderaandoeningen. Ze zijn mogelijk minder effectief bij patiënten met andere cholesterolproblemen.
Chirurgie
In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om geblokkeerde slagaders te openen of te vervangen. De keuze voor een specifieke ingreep hangt af van de ernst van de vernauwing en de reactie op medicatie. Beschikbare procedures omvatten:
Angioplastiek en stentplaatsing
Bij angioplastiek plaatst de arts een
katheter in het getroffen deel van de slagader en voert een ballon in. Door de ballon op te blazen, worden de vetafzettingen tegen de slagaderwanden gedrukt. Vervolgens wordt een
stent geplaatst om de slagader open te houden.
Coronaire bypassoperatie
Bij deze ingreep wordt een bloedvat van een ander lichaamsdeel gebruikt om een omleiding (bypass) te maken rond de geblokkeerde slagader. Dit kan worden gedaan met een vat uit het
been of een slagader van de binnenborst.
Harttransplantatie
In zeldzame gevallen, wanneer het hart ernstig beschadigd is en andere behandelingen niet effectief zijn, kan een harttransplantatie nodig zijn.
Laserchirurgie
Bij laserchirurgie worden kleine gaatjes in de hartspier gemaakt om de vorming van nieuwe bloedvaten te stimuleren.
Prognose
De prognose van coronaire hartziekte (CHZ) varieert afhankelijk van de ernst van de aandoening, de snelheid van diagnose en behandeling, en de algehele gezondheid van de patiënt. In het algemeen:
Langetermijnvooruitzichten
Met een tijdige en adequate behandeling kunnen veel patiënten met CHZ een goede kwaliteit van leven behouden en een normale levensverwachting hebben. Behandelingen zoals medicatie, levensstijlaanpassingen en chirurgische ingrepen (zoals angioplastiek of bypassoperaties) kunnen de prognose aanzienlijk verbeteren.
Risico op complicaties
Patiënten met CHZ hebben een verhoogd risico op ernstige complicaties zoals hartaanvallen, hartfalen en beroertes. Het risico op deze complicaties kan verminderd worden door het volgen van een gezond levensstijl en het strikt naleven van medische adviezen.
Levensverwachting
De levensverwachting van patiënten met CHZ is over het algemeen gunstig bij vroege diagnose en effectieve behandeling. Echter, bij een ernstige vorm van de ziekte of bij patiënten met bijkomende gezondheidsproblemen, kan de levensverwachting verminderd zijn.
Complicaties van kransslagaderaandoeningen
Coronaire hartziekten kunnen leiden tot:
Stoppen met roken is cruciaal voor preventie /
Bron: Geralt, PixabayPreventie van coronaire hartaandoeningen
Het is belangrijk om het cholesterolgehalte in het bloed onder controle te houden. Aanbevolen preventieve maatregelen zijn fysieke activiteit, het beperken van alcoholgebruik, vermijden van tabak, en het volgen van een gezonde voeding met minder suiker en zout. Patiënten met coronaire hartziekte of
diabetes mellitus moeten hun aandoening goed beheersen en regelmatig medisch advies inwinnen. Stressvermindering speelt ook een belangrijke rol in de preventie.
Lees verder