Katheters: Types - Intraveneuze katheter en urinekatheter

Een katheter is een dunne, flexibele slang die vaak van zacht plastic is gemaakt. Katheters zorgen ervoor dat vloeistoffen in het lichaam terechtkomen of juist uit het lichaam worden verwijderd. Een blaaskatheter (urinekatheter) helpt bijvoorbeeld bij plasproblemen of urine-incontinentie. Heeft de patiënt bloed of medicatie nodig, dan is een intraveneuze katheter nodig, die is verbonden met een van de aders met een naald. Beide types hebben hun eigen indicaties, risico’s en mogelijke complicaties.

• Wat zijn katheters?
• Hoe zien katheters eruit?
• Hoe werken katheters?
• Urinekatheters
• Condoomkatheter
• Intermitterende katheter
• Suprapubische katheter
• Verblijfskatheter (Foley-katheter)
• Risico’s en complicaties bij urinekatheters
• Intraveneuze katheters
• Centrale veneuze katheter
• Perifere veneuze katheter
• Indicaties voor kathetergebruik buiten de gebruikelijke toepassingen
• Katheters in cardiologie
• Katheters in chirurgie
• Innovaties in kathetertechnologie
• Antibacteriële coatings
• Geavanceerde materialen en ontwerpen
• Gebruik van katheters in pediatrische zorg
• Plaatsing van pediatrische katheters
• Psychosociale ondersteuning bij kathetergebruik
• Preventieve maatregelen tegen kathetergerelateerde infecties
• Strikte hygiënische protocollen
• Continu onderwijs en training van zorgverleners
• Historische ontwikkeling van katheters
• Oorsprong en vroege ontwerpen
• Moderne innovaties in katheterontwerp
• Milieu-impact en duurzaamheid van kathetergebruik
• Productie en afvalbeheer
• Groene alternatieven in de medische sector
• Pijnbestrijding en comfort bij kathetergebruik
• Toepassing van pijnstillende middelen
• Ontwerpverbeteringen gericht op comfort
• Rol van katheters in palliatieve zorg
• Symptoommanagement met behulp van katheters
• Communicatie met patiënten en familie
• Psychosociale aspecten van kathetergebruik
• Zorgstrategieën en richtlijnen voor kathetergebruik
• Praktische tips voor het omgaan met katheters
• Zorg voor hygiëne en schoonhouden
• Houd de catheter goed op zijn plaats
• Drink voldoende water
• Controleer regelmatig de urineafvoer
• Let op symptomen van infectie
• Ondersteuning bij emotioneel welzijn
• Pas je levensstijl aan indien nodig
• Misvattingen rond katheters
• Een katheter is alleen nodig bij mensen die niet kunnen plassen
• Katheters veroorzaken altijd een infectie
• Een katheter is pijnlijk om in te brengen en te dragen
• Een katheter beperkt de mobiliteit volledig
• Alle katheters zijn hetzelfde
• Een katheter verzwakt de blaasfunctie permanent

Wat zijn katheters?

Katheters zijn flexibele buisjes die in het lichaam worden ingebracht voor verschillende medische doeleinden. Ze worden vaak gebruikt om vloeistoffen in of uit het lichaam te voeren, zoals urine of medicatie. Katheters zijn essentieel in de moderne geneeskunde en worden op verschillende manieren toegepast, afhankelijk van de behoeften van de patiënt.

Soorten katheters
Er zijn verschillende soorten katheters, afhankelijk van hun functie en het lichaamsdeel waarin ze worden geplaatst. Veelvoorkomende types zijn:

• Urinekatheters: gebruikt voor het afvoeren van urine.
• Intraveneuze (IV) katheters: gebruikt voor het toedienen van medicatie of vloeistoffen rechtstreeks in de bloedbaan.
• Centrale veneuze katheters: gebruikt voor langdurige toegang tot een grote ader voor medicatie of vloeistoffen.
• Perifere veneuze katheters: gebruikt voor kortdurende toegang tot een ader, meestal in de arm of hand.

Hoe zien katheters eruit?

Katheters variëren in grootte, lengte en uiterlijk, afhankelijk van hun specifieke toepassing. Over het algemeen zijn ze gemaakt van flexibele, maar duurzame materialen zoals silicone of PVC.

Uiterlijk en afmetingen
De meeste katheters zijn lange, dunne buisjes die variëren in diameter, gemeten in Franse maten (Fr), waarbij een grotere maat een grotere diameter betekent. Katheters kunnen enkele centimeters tot enkele decimeters lang zijn, afhankelijk van hun functie. Sommige katheters hebben een ballonmechanisme aan het uiteinde dat helpt om de katheter op zijn plaats te houden, zoals bij een verblijfskatheter.

Ontwerp
Katheters zijn ontworpen met verschillende kenmerken, afhankelijk van hun gebruik. Ze kunnen voorzien zijn van meerdere lumen (openingen) voor gelijktijdig gebruik van verschillende functies, zoals het afvoeren van urine en het toedienen van medicijnen. Sommige katheters zijn ook uitgerust met speciale coatings om infecties te voorkomen en de hechting van bacteriën te verminderen.

Hoe werken katheters?

Katheters functioneren door het creëren van een toegangspunt tot interne lichaamsruimten. Afhankelijk van het type katheter zijn er verschillende werkingsmechanismen.

Inbrengen van de katheter
Het inbrengen van een katheter gebeurt meestal door een zorgverlener. Bij een urinekatheter wordt de katheter voorzichtig via de urethra in de blaas ingebracht. Bij intraveneuze katheters kan dit via de arm of hand gebeuren, waarbij de katheter in een ader wordt ingebracht. Zorgverleners gebruiken vaak steriele technieken om infecties te voorkomen.

Vloeistofoverdracht
Eenmaal ingebracht, kan de katheter worden gebruikt om vloeistoffen te transporteren. Bij een urinekatheter stroomt de urine uit de blaas via de katheter naar een opvangzak. Bij intraveneuze katheters kunnen medicijnen, vloeistoffen of voeding rechtstreeks in de bloedbaan worden toegediend, waardoor snelle en efficiënte behandeling mogelijk is.

Afvoer en verwijdering
Katheters kunnen tijdelijk of permanent zijn, afhankelijk van de behoeften van de patiënt. Tijdelijke katheters worden vaak verwijderd zodra de behandeling is voltooid, terwijl permanente katheters soms voor langere tijd in het lichaam blijven. Zorgverleners zorgen ervoor dat de katheter op een veilige manier wordt verwijderd om complicaties te voorkomen.

Urinekatheters

Afhankelijk van de gezondheidstoestand van de patiënt en de duur van de benodigde plashulp, kiest de arts voor een type urinekatheter (blaaskatheter).

Condoomkatheter

Een condoomkatheter is een optie voor sommige mannen. De katheter, die lijkt op een condoom, wordt over de penis gedragen. Het is beschikbaar in diverse maten. De condoomkatheter is verbonden met een zak waarin de urine wordt opgevangen. Lekkage kan soms optreden bij dit type katheter. De man kan zichzelf leren katheteriseren met dit type condoomkatheter.

Intermitterende katheter

De patiënt gebruikt deze katheter meerdere keren per dag, op geplande tijdstippen of wanneer de blaas vol zit. De katheter wordt meestal via de plasbuis (de buis die urine uit de blaas afvoert) ingebracht. De patiënt leert van de arts of verpleegkundige hoe hij deze katheter moet gebruiken (zelfkatheterisatie).

Suprapubische katheter

De arts plaatst een suprapubische katheter in de blaas door een incisie in de buik net onder de navel. Dit type katheter is meestal comfortabeler dan een verblijfskatheter en infecties komen minder vaak voor.

Verblijfskatheter (Foley-katheter)

Een verblijfskatheter blijft continu zitten. Een kleine ballon gevuld met water houdt één uiteinde in de blaas. Het andere uiteinde loopt naar een zak die aan het been is bevestigd of aan de zijkant van een bed of statief hangt. Een verblijfskatheter moet minstens elke drie maanden worden vervangen.

Risico’s en complicaties bij urinekatheters

Er zijn risico’s verbonden aan het gebruik van een blaaskatheter:

• blaaskrampen: Blaaskrampen ontstaan wanneer de blaas probeert de katheter naar buiten te duwen. Medicatie kan dit probleem verhelpen.
• infectie: Door de katheter kunnen ziektekiemen in het lichaam komen, wat de blaas, urethra of de nieren kan infecteren. Bij pijn in de buik of liezen, koorts, koude rillingen, en/of verwardheid is advies van een arts nodig. Er kan sprake zijn van een urineweginfectie.
• lekken: Dit kan wijzen op een verstopte katheter door gestold bloed of puin, wat vaak voorkomt bij verblijfskatheters. Als er bloedstolsels in de urine aanwezig zijn of de urinestroom geblokkeerd is, is advies van een arts nodig.

Intraveneuze katheters

Intraveneuze katheters (IV-katheters) bestaan in twee soorten: de centrale veneuze katheter en de perifere veneuze katheter.

Centrale veneuze katheter

Wanneer de patiënt langdurig medicijnen nodig heeft, krijgt hij meestal een centrale veneuze katheter. Deze katheter wordt in de nek, het been, de arm of de bovenkant van de borst geplaatst en is verbonden met een van de grote bloedaders van het hart. Deze katheter blijft maanden of zelfs jaren zitten en wordt geïndiceerd in de volgende situaties:

• het meten van de bloeddruk in een van de grote aderen
• onvoldoende nierfunctie: De patiënt wordt aangesloten op een dialyseapparaat, dat afvalmateriaal uit het bloed verwijdert
• onvoldoende voedselopname via de mond, de maag of de darmen: Voedingsstoffen komen rechtstreeks in het bloed terecht
• langdurige intraveneuze medicatie nodig, zoals chemotherapie: Een grote ader kan een katheter beter dragen dan een kleine
• regelmatig bloedmonsters nodig
• poliklinische intraveneuze medicatie nodig: De patiënt kan actiever zijn tussen behandelingen door
• snelle toediening van veel medicijnen of bloed

De patiënt krijgt meestal een rustgevend medicijn waardoor hij slaperig wordt. De arts verdooft vervolgens het gebied waar de katheter wordt geplaatst.

Risico’s en complicaties van centrale veneuze katheter
Plaatsing
Bij de plaatsing van een centrale veneuze katheter is er een kleine kans op enkele problemen:

• blauwe plekken door bloedingen; meestal stopt het bloeden vanzelf
• een abnormaal hartritme; dit verdwijnt meestal vanzelf
• een klaplong
• schade aan de ader

Langdurige aanwezigheid
Bij langdurige aanwezigheid kunnen andere mogelijke complicaties optreden:

• een bloedstolsel in de ader of een vernauwde ader
• een geblokkeerde katheter door gestold bloed
• een infectie op de plaats waar de katheter door de huid gaat: Het schoonhouden van de katheter en de huid eromheen is belangrijk om dit risico te minimaliseren. Roodheid, gevoeligheid, zwelling, koorts en/of koude rillingen kunnen wijzen op een infectie
• een loskomende katheter
• een verwrongen katheter: De arts moet deze soms corrigeren of vervangen
• lekkage van de katheter

Perifere veneuze katheter

Perifere veneuze katheters (PVK) zijn medische hulpmiddelen die worden gebruikt voor kortdurende toegang tot het veneuze systeem, meestal in de arm of hand, en soms in de voet. Ze zijn ontworpen om een efficiënte en snelle toediening van medicijnen, vloeistoffen, of voeding mogelijk te maken.

Structuur en uiterlijk
Een perifere veneuze katheter bestaat uit een dunne, flexibele buis (de katheter) die in een ader wordt ingebracht. De katheter heeft aan één uiteinde een aansluiting voor een infuuslijn, waar vloeistoffen of medicijnen kunnen worden toegediend. De andere kant van de katheter is voorzien van een scherpe naald, die het inbrengen vergemakkelijkt. Zodra de katheter correct is geplaatst, wordt de naald verwijderd, en blijft de katheter in de ader zitten.

Perifere katheters zijn verkrijgbaar in verschillende maten, afhankelijk van de dikte van de katheter en de vereiste doorstroomcapaciteit. De maat wordt aangegeven in Franse maten (Fr), waarbij een hogere maat overeenkomt met een grotere diameter.

Gebruik en indicaties
Perifere veneuze katheters worden gebruikt in verschillende klinische situaties, waaronder:

• Toediening van medicijnen: Ze worden vaak gebruikt voor het snel toedienen van intraveneuze medicatie, zoals antibiotica of pijnstillers.
• Vloeistoftherapie: PVK's kunnen worden ingezet voor het toedienen van vloeistoffen, zoals zoutoplossingen of voedingsoplossingen, aan patiënten die niet in staat zijn om voldoende vloeistoffen via de mond te consumeren.
• Bloedafname: In sommige gevallen kunnen perifere katheters ook worden gebruikt voor het afnemen van bloedmonsters voor laboratoriumonderzoek.

Plaatsing en onderhoud
De plaatsing van een perifere veneuze katheter wordt meestal uitgevoerd door een getrainde zorgverlener. Het inbrengen gebeurt onder steriele omstandigheden om het risico op infecties te minimaliseren. De katheter wordt meestal in een van de perifere aderen van de arm of hand geplaatst, afhankelijk van de beschikbaarheid en de toestand van de aderen.

Na plaatsing is het belangrijk om de katheter regelmatig te controleren op tekenen van infectie of andere complicaties. De katheter kan meestal enkele dagen tot een week blijven zitten, afhankelijk van de behoeften van de patiënt en de voorwaarden van het ziekenhuis of de kliniek.

Complicaties en risico's
Hoewel perifere veneuze katheters over het algemeen veilig zijn, kunnen er complicaties optreden. Mogelijke risico's zijn onder meer:

• Infecties: Er bestaat altijd een risico op infectie op de plaats van inbrengen, wat kan leiden tot een lokale of systemische infectie.
• Flebitis: Dit is een ontsteking van de ader die kan optreden als gevolg van irritatie door de katheter.
• Obstructie: De katheter kan verstopt raken door bloedstolsels of neerslag, wat de doorstroming kan belemmeren.

Indicaties voor kathetergebruik buiten de gebruikelijke toepassingen

Katheters worden in tal van medische disciplines ingezet, buiten het reguliere gebruik voor urineafvoer of intraveneuze toediening. Deze toepassingen variëren afhankelijk van de specifieke medische behoeften van de patiënt en vereisen een grondige kennis van de indicaties en methoden.

Katheters in cardiologie

In de cardiologie spelen katheters een cruciale rol bij diagnostische en therapeutische procedures. Een van de meest voorkomende toepassingen is de hartkatheterisatie, waarbij een katheter via een bloedvat naar het hart wordt geleid. Dit stelt artsen in staat om afwijkingen in de bloedstroom te detecteren en te behandelen. Daarnaast kunnen katheters worden gebruikt om klepreparaties uit te voeren zonder openhartoperaties.

Katheters in chirurgie

Na chirurgische ingrepen worden katheters vaak ingezet om wondvocht of bloed af te voeren. Dit helpt om de genezing te bevorderen en het risico op infecties te minimaliseren. In sommige gevallen worden ze ook gebruikt om tijdelijk organen te ontlasten, bijvoorbeeld na buikoperaties, waarbij drainagekatheters overtollig vocht en gassen verwijderen.

Innovaties in kathetertechnologie

De vooruitgang in kathetertechnologie heeft geleid tot verbeteringen in veiligheid, comfort en effectiviteit. Innovaties zijn voornamelijk gericht op het verminderen van risico’s en het verhogen van de efficiëntie bij langdurig gebruik.

Antibacteriële coatings

Katheters met een antibacteriële coating hebben de potentie om infectierisico’s aanzienlijk te verminderen. Deze coatings maken gebruik van antimicrobiële stoffen die voorkomen dat bacteriën zich hechten aan het kathetermateriaal. Dit is vooral belangrijk bij langdurige plaatsing, waarbij het risico op kathetergerelateerde infecties hoger is.

Geavanceerde materialen en ontwerpen

Het gebruik van flexibele, duurzame en biocompatibele materialen heeft geleid tot katheters die minder ongemak veroorzaken en beter bestand zijn tegen slijtage. Innovatieve ontwerpen zoals katheters met meerdere lumen maken het mogelijk om verschillende vloeistoffen gelijktijdig toe te dienen of af te voeren, wat bijzonder nuttig is bij intensieve zorg.

Gebruik van katheters in pediatrische zorg

Bij kinderen vereist kathetergebruik een gespecialiseerde aanpak, aangezien hun anatomie en fysiologie aanzienlijk verschillen van die van volwassenen. Medische professionals moeten niet alleen technische vaardigheden, maar ook empathie en geduld inzetten om kinderen en hun ouders gerust te stellen.

Plaatsing van pediatrische katheters

Het plaatsen van katheters bij kinderen vraagt om precisie en voorzichtigheid. De kleinere lichaamsbouw vereist het gebruik van katheters met een nauwere diameter. Ook worden vaak echogeleide technieken toegepast om de kans op complicaties te minimaliseren. Deze procedures worden doorgaans uitgevoerd in een omgeving die speciaal is ingericht om angst bij het kind te verminderen.

Psychosociale ondersteuning bij kathetergebruik

Kinderen en hun ouders kunnen angstig zijn bij het gebruik van katheters. Psychosociale ondersteuning is daarom essentieel. Zorgverleners besteden aandacht aan duidelijke uitleg, geduldige begeleiding en het creëren van een kalme sfeer. Speltherapie en visuele hulpmiddelen kunnen worden ingezet om de ervaring minder intimiderend te maken.

Preventieve maatregelen tegen kathetergerelateerde infecties

Infecties door katheters zijn een van de meest voorkomende complicaties bij langdurig gebruik. Preventieve maatregelen zijn daarom een integraal onderdeel van het kathetermanagement.

Strikte hygiënische protocollen

Het toepassen van strikte hygiënische protocollen tijdens het inbrengen en onderhouden van katheters is essentieel om infecties te voorkomen. Dit omvat het gebruik van steriele handschoenen, desinfecterende oplossingen en steriele verbanden. Regelmatige evaluatie van de katheterplaats helpt ook om vroege tekenen van infectie te detecteren.

Continu onderwijs en training van zorgverleners

Zorgverleners spelen een sleutelrol bij het voorkomen van kathetergerelateerde infecties. Regelmatige training en bijscholing over de nieuwste protocollen en technieken zorgen ervoor dat zij altijd op de hoogte zijn van best practices. Dit vermindert niet alleen het risico op complicaties, maar verhoogt ook de kwaliteit van de zorg die aan patiënten wordt geboden.

Historische ontwikkeling van katheters

Katheters hebben een lange geschiedenis in de medische wetenschap en zijn in de loop der eeuwen geëvolueerd van eenvoudige buizen naar geavanceerde medische hulpmiddelen. De ontwikkeling van moderne katheters is het resultaat van wetenschappelijke doorbraken en technologische innovatie.

Oorsprong en vroege ontwerpen

De eerste katheters werden vervaardigd uit natuurlijke materialen zoals riet en dierlijke blazen. In oude beschavingen, waaronder het oude Egypte en Griekenland, werden katheters gebruikt om urineafvoer te vergemakkelijken bij patiënten met obstructies. Deze vroege ontwerpen waren echter beperkt in effectiviteit en comfort.

Moderne innovaties in katheterontwerp

De introductie van synthetische materialen zoals siliconen en latex in de twintigste eeuw markeerde een grote vooruitgang in kathetertechnologie. Moderne katheters zijn ontworpen om flexibel, biocompatibel en gebruiksvriendelijk te zijn, met speciale aandacht voor het minimaliseren van infectierisico’s en het verbeteren van de gebruikservaring.

Milieu-impact en duurzaamheid van kathetergebruik

Het gebruik van medische hulpmiddelen, waaronder katheters, heeft een aanzienlijke impact op het milieu. Dit thema krijgt steeds meer aandacht vanwege de noodzaak om medische afvalstromen te verminderen en duurzamere oplossingen te ontwikkelen.

Productie en afvalbeheer

Katheters worden meestal vervaardigd uit kunststof, wat bijdraagt aan de wereldwijde plasticafvalproblematiek. Een groot deel van gebruikte katheters belandt op stortplaatsen of wordt verbrand, wat milieubelasting veroorzaakt. Innovaties in herbruikbare of biologisch afbreekbare materialen kunnen bijdragen aan een duurzamere aanpak.

Groene alternatieven in de medische sector

In sommige landen worden al stappen gezet om milieuvriendelijke alternatieven te ontwikkelen, zoals katheters van composteerbare materialen of met verminderde verpakking. Het stimuleren van onderzoek naar deze oplossingen is essentieel om de ecologische voetafdruk van de medische sector te verkleinen.

Pijnbestrijding en comfort bij kathetergebruik

Hoewel katheters vaak noodzakelijk zijn voor medische zorg, kunnen ze ongemak of pijn veroorzaken. Het verbeteren van patiëntcomfort is een belangrijk doel in de zorgpraktijk.

Toepassing van pijnstillende middelen

Bij het inbrengen van katheters kan lokale verdoving worden toegepast om het ongemak te verminderen. Voor langdurig gebruik worden vaak aanvullende middelen ingezet om irritatie en pijn te verlichten. Het juiste gebruik van deze middelen vereist een zorgvuldige balans tussen effectiviteit en mogelijke bijwerkingen.

Ontwerpverbeteringen gericht op comfort

Fabrikanten hebben katheters ontworpen met gladde oppervlakken en flexibele materialen om ongemak te minimaliseren. Daarnaast worden innovatieve ontwerpen getest, zoals katheters met aanpasbare vormen, om een betere pasvorm en minder wrijving te bieden.

Rol van katheters in palliatieve zorg

Katheters spelen een belangrijke rol in de palliatieve zorg, waar het comfort en de kwaliteit van leven van patiënten centraal staan.

Symptoommanagement met behulp van katheters

Bij patiënten in de palliatieve fase worden katheters vaak gebruikt om symptomen zoals urineretentie of vochtophoping te beheersen. Dit helpt om ongemak te verminderen en de patiënt meer mobiliteit en onafhankelijkheid te bieden.

Communicatie met patiënten en familie

Het gebruik van katheters in de palliatieve zorg vereist duidelijke communicatie met patiënten en hun families. Het bespreken van de voordelen, risico’s en alternatieven is cruciaal om geïnformeerde beslissingen te ondersteunen en angst te verminderen.

Psychosociale aspecten van kathetergebruik

Naast de technische innovaties zijn er ook belangrijke psychosociale aspecten verbonden aan het gebruik van katheters. Het gebruik van katheters kan invloed hebben op de kwaliteit van leven van patiënten en hun sociale interacties. Het begrijpen van deze aspecten is essentieel voor een holistische benadering van de zorg.

Invloed op de geestelijke gezondheid
Patiënten die katheters gebruiken, kunnen psychologische uitdagingen ondervinden, zoals angst, depressie of schaamte. Het gevoel van afhankelijkheid en de zorgen over infecties kunnen de geestelijke gezondheid beïnvloeden. Ondersteuning van zorgverleners en het bieden van informatie over kathetergebruik kan helpen om deze zorgen te verminderen en patiënten beter te begeleiden in hun herstelproces.

Educatie en zelfmanagement
Het is van cruciaal belang om patiënten goed voor te lichten over het gebruik van katheters en de bijbehorende zorg. Onderwijsprogramma's die gericht zijn op zelfmanagement kunnen patiënten helpen om zelfvertrouwen op te bouwen in hun vaardigheden en hen in staat stellen om hun eigen zorg beter te beheren. Dit kan leiden tot verbeterde gezondheidsresultaten en een verhoogde kwaliteit van leven.

Sociale stigma en acceptatie
Er is vaak een stigma verbonden aan het gebruik van katheters, wat kan leiden tot sociale isolatie en een verminderd gevoel van eigenwaarde. Het is belangrijk om de maatschappelijke perceptie van kathetergebruik te veranderen door middel van voorlichting en bewustwording. Dit kan patiënten helpen zich meer geaccepteerd te voelen en de impact van hun aandoening te verminderen.

Zorgstrategieën en richtlijnen voor kathetergebruik

Effectieve zorgstrategieën en richtlijnen zijn essentieel voor het beheer van kathetergebruik en het minimaliseren van complicaties. Het ontwikkelen van evidence-based protocollen kan zorgverleners helpen bij het nemen van beslissingen en het verbeteren van de patiëntenzorg.

Evidence-based richtlijnen
Het opstellen van evidence-based richtlijnen voor kathetergebruik kan de standaardisering van zorg verbeteren. Deze richtlijnen moeten aandacht besteden aan de juiste indicaties voor kathetergebruik, inbrengtechnieken, onderhoud en verwijdering. Dit zorgt voor een uniforme benadering, vermindert variabiliteit in de zorg en verbetert de uitkomsten voor patiënten.

Interdisciplinaire samenwerking
Interdisciplinaire samenwerking tussen zorgverleners, zoals verpleegkundigen, artsen en specialisten, is van groot belang bij het beheer van kathetergebruik. Het bevorderen van een teamgerichte benadering kan leiden tot betere communicatie, snellere probleemoplossing en een meer samenhangende zorgervaring voor patiënten. Training en educatie voor alle betrokken zorgverleners kunnen bijdragen aan een effectieve samenwerking.

Continuïteit van zorg
Het waarborgen van continuïteit van zorg is cruciaal voor patiënten die katheters gebruiken. Dit omvat regelmatige controles, monitoring van de toestand van de patiënt en aanpassing van behandelplannen indien nodig. Door deze continuïteit te garanderen, kunnen zorgverleners vroegtijdig complicaties identificeren en behandelen, wat de algehele patiënttevredenheid en gezondheidsresultaten verbetert.

Praktische tips voor het omgaan met katheters

Een catheter is een medisch hulpmiddel dat in het lichaam wordt geplaatst om urine af te voeren of andere medische procedures te ondersteunen. Katheters worden vaak gebruikt bij patiënten die moeite hebben om zelfstandig te urineren. Het is belangrijk om goed voor de catheter en de huid eromheen te zorgen om complicaties zoals infecties of ongemak te voorkomen. Hieronder staan praktische tips voor het omgaan met een catheter.

Zorg voor hygiëne en schoonhouden

Een van de belangrijkste aspecten van het omgaan met een catheter is het handhaven van een goede hygiëne om infecties te voorkomen. Was je handen altijd grondig met water en zeep voordat je de catheter aanraakt of verzorgt. Zorg ervoor dat je de catheter en het gebied eromheen dagelijks schoonmaakt. Gebruik daarvoor een mild reinigingsmiddel en schoon water. Vermijd agressieve zeep of alcohol, omdat dit de huid kan irriteren.

Controleer regelmatig op tekenen van infectie, zoals roodheid, zwelling of pijn rond de plaats waar de catheter is ingebracht. Als je merkt dat de huid geïrriteerd is, kan het helpen om het gebied voorzichtig te reinigen en een milde crème aan te brengen. Als de irritatie aanhoudt, neem dan contact op met je arts.

Houd de catheter goed op zijn plaats

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de catheter op de juiste manier wordt geplaatst en stevig vastzit om te voorkomen dat hij verschuift of eruit wordt getrokken. Als je een externe catheter gebruikt, zorg er dan voor dat deze goed past en goed vastzit zonder te strak te zitten, wat ongemak kan veroorzaken. Als je een interne catheter hebt (zoals een urinaire katheter), controleer dan regelmatig of deze goed is bevestigd en niet verstopt zit.

Slaap ’s nachts op een manier waarbij je de catheter niet per ongeluk trekt of buigt. Dit kan helpen om het risico van letsel of ongemak te verminderen.

Drink voldoende water

Het is belangrijk om voldoende vocht binnen te krijgen, zelfs wanneer je een catheter hebt, omdat dit helpt om de urinewegen door te spoelen en het risico op infecties te verminderen. Drink dagelijks voldoende water, tenzij je arts specifieke richtlijnen geeft over hoeveel je mag drinken. Probeer je urine altijd helder te houden, want een donkergekleurde urine kan wijzen op uitdroging of een mogelijke infectie.

Sommige mensen met een catheter kunnen moeite hebben met het reguleren van hun vloeistofinname, vooral als ze in een ziekenhuis of zorginstelling verblijven. Zorg ervoor dat je arts of verpleegkundige op de hoogte is van je vochtinname, zodat ze je kunnen helpen bij het aanpassen van je routine.

Controleer regelmatig de urineafvoer

Een catheter moet regelmatig worden gecontroleerd om ervoor te zorgen dat de urine goed kan afvloeien. Zorg ervoor dat de katheterbuis altijd recht naar beneden hangt en niet geknikt of geblokkeerd is. Dit helpt de urine effectief naar de verzamelzak te leiden. Als je merkt dat de urine niet goed stroomt of dat er een verstopping is, probeer dan voorzichtig de positie van de catheter of de buis aan te passen. Als het probleem aanhoudt, neem dan contact op met je arts.

Als je een verzamelzak gebruikt, let dan op de maximale vulcapaciteit van de zak en zorg ervoor dat de zak tijdig wordt geleegd. Dit voorkomt overbelasting van de zak en helpt ongemak te voorkomen.

Let op symptomen van infectie

Een van de meest voorkomende complicaties bij het gebruik van een catheter is een urineweginfectie (UTI). Symptomen van een infectie kunnen onder andere pijn of branderigheid bij het urineren, koorts, pijn in de onderbuik of een ongewone geur of kleur van de urine zijn. Als je een van deze symptomen opmerkt, neem dan onmiddellijk contact op met je arts voor verdere evaluatie en behandeling.

Het is ook belangrijk om te weten dat het regelmatig veranderen van de catheter essentieel is om infecties te voorkomen. De meeste katheters moeten om de paar weken worden vervangen, maar dit hangt af van het type en de instructies van je arts.

Ondersteuning bij emotioneel welzijn

Het omgaan met een catheter kan een uitdaging zijn, zowel fysiek als emotioneel. Het kan voelen alsof je een beperking hebt die je dagelijkse activiteiten beïnvloedt, vooral als je catheter permanent is. Het is belangrijk om je gevoelens van frustratie, angst of verdriet te erkennen en steun te zoeken als dat nodig is.

Overweeg om met een therapeut te praten of zoek steun bij lotgenoten die dezelfde ervaring hebben. Steungroepen voor mensen met katheters kunnen je voorzien van nuttige informatie en emotionele steun. Je hoeft het niet alleen te doen en er zijn altijd mensen die bereid zijn te luisteren en advies te geven.

Pas je levensstijl aan indien nodig

Afhankelijk van de oorzaak waarvoor je een catheter gebruikt, kan het nodig zijn om je levensstijl aan te passen. Het is belangrijk om regelmatige controles te ondergaan om je gezondheid in de gaten te houden. Daarnaast kan je arts advies geven over aanpassingen in je voedingspatroon of fysieke activiteit. Sommige mensen moeten hun voedingspatroon aanpassen om urineweginfecties te voorkomen of om bepaalde stoffen te verminderen die de gezondheid van de urinewegen beïnvloeden.

Met de juiste zorg en ondersteuning kan het dagelijks leven met een catheter gemakkelijker en minder stressvol worden.

Misvattingen rond katheters

Katheters worden in de medische wereld veel gebruikt voor verschillende toepassingen, zoals het afvoeren van urine, het toedienen van medicatie of het ondersteunen van bepaalde medische ingrepen. Ondanks hun brede inzet bestaan er veel misvattingen over katheters, wat kan leiden tot verwarring of onnodige zorgen bij patiënten. Hier verduidelijken we enkele van de meest voorkomende misverstanden.

Een katheter is alleen nodig bij mensen die niet kunnen plassen

Veel mensen denken dat katheters uitsluitend worden gebruikt bij patiënten die helemaal niet kunnen plassen. In werkelijkheid kunnen katheters ook tijdelijk worden ingezet bij mensen met blaasproblemen, na operaties of voor diagnostische doeleinden. Bijvoorbeeld bij een bloedonderzoek waarbij steriele urine nodig is, kan een katheter worden gebruikt om contaminatie te voorkomen. Ook bij mensen met neurologische aandoeningen kan een katheter helpen om blaasfunctieproblemen te beheren.

Katheters veroorzaken altijd een infectie

Hoewel katheters het risico op ziekenhuisinfecties kunnen verhogen, betekent dit niet dat elke patiënt een infectie krijgt. Goede hygiëne, regelmatige vervanging en correcte plaatsing verminderen het infectierisico aanzienlijk. Bovendien worden in medische omgevingen strikte protocollen gevolgd om bacteriële groei en infecties te minimaliseren. Een correcte verzorging door de patiënt of zorgverlener speelt een cruciale rol in het voorkomen van complicaties.

Een katheter is pijnlijk om in te brengen en te dragen

Het inbrengen van een katheter kan ongemakkelijk zijn, maar wordt vaak uitgevoerd met een verdoving of glijmiddel om de procedure zo pijnloos mogelijk te maken. Daarnaast wennen de meeste patiënten na verloop van tijd aan de aanwezigheid van een katheter, en ervaren ze slechts minimale hinder. Moderne katheters zijn ontworpen om zo comfortabel mogelijk te zijn en complicaties te verminderen.

Een katheter beperkt de mobiliteit volledig

Sommige mensen denken dat ze volledig bedlegerig zijn zodra ze een katheter krijgen. In werkelijkheid hangt dit af van het type katheter en de medische situatie. Veel patiënten met een katheter kunnen normaal bewegen, zitten en zelfs lopen. Er bestaan draagbare kathetersystemen die discretie en bewegingsvrijheid bieden, waardoor patiënten hun dagelijkse activiteiten grotendeels kunnen voortzetten.

Alle katheters zijn hetzelfde

Er bestaan verschillende soorten katheters, afhankelijk van de medische noodzaak. Zo zijn er tijdelijke katheters die na gebruik worden verwijderd, terwijl andere, zoals verblijfskatheters, langere tijd in de blaas blijven. Ook zijn er suprapubische katheters, die via een kleine opening in de buik worden geplaatst. Elk type katheter heeft een specifieke functie en wordt op basis van de medische behoeften van de patiënt gekozen.

Een katheter verzwakt de blaasfunctie permanent

Een veelvoorkomende zorg is dat het gebruik van een katheter de blaas ‘lui’ maakt en blijvende schade veroorzaakt. In de meeste gevallen is het gebruik van een katheter tijdelijk en herstelt de blaasfunctie zodra de katheter wordt verwijderd. Bij langdurig gebruik kan blaastraining nodig zijn om de normale functie te herstellen, maar dit betekent niet dat er blijvende schade optreedt. Medische professionals houden de blaasfunctie nauwlettend in de gaten en passen indien nodig de behandeling aan.

Lees verder

• Suprapubische katheter: Voordelen, gebruik en risico's