Katheters: Types - Intraveneuze katheter en urinekatheter

Katheters: Types - Intraveneuze katheter en urinekatheter Een katheter is een dunne, flexibele slang die vaak gemaakt is van zacht plastic. Katheters zorgen er voor dat vloeistoffen in het lichaam terecht komen of anders dat ze uit het lichaam verwijderd kunnen worden. Een blaaskatheter (urinekatheter) helpt bijvoorbeeld bij plasproblemen of urine-incontinentie. Heeft de patiënt bloed of medicatie nodig, dan is een intraveneuze katheter nodig die is verbonden met één van de aders met een naald. Beide types hebben hun eigen indicaties en mogelijke risico’s en complicaties.

Urinekatheters

Afhankelijk van de gezondheid en hoe lang de patiënt plashulp nodig heeft, kiest de arts voor een type urinekatheter (blaaskatheter).

Condoomkatheter

Een condoomkatheter is een optie voor sommige mannen. De man draagt de katheter (die past zoals een condoom) over de penis. Het is beschikbaar in diverse maten. De condoomkatheter is verbonden met een zak waarin de urine terechtkomt. Lekkage komt soms wel voor bij dit kathetertype. De man kan zichzelf leren katheteriseren met dit type condoom.

Intermitterende katheter

De patiënt gebruikt deze katheter meerdere keren per dag, op geplande tijdstippen of wanneer de blaas vol zit. De katheter gaat meestal via de plasbuis (de buis die urine uit de blaas haalt en uit het lichaam verwijderd). De patiënt leert van de arts of verpleegkundige hoe hij deze katheter moet gebruiken (zelfkatheterisatie).

Suprapubische katheter

De arts brengt een suprapubische katheter in de blaas aan door een snede in de buik net onder de navel. Het is meestal comfortabeler dan een verblijfskatheter en infecties komen minder snel tot stand.

Verblijfskatheter (Foley-katheter)

Een verblijfskatheter blijft zitten. Een kleine ballon gevuld met water houdt één uiteinde in de blaas. Het andere uiteinde loopt weg in een zak die ofwel aan het been is vastgemaakt of aan de zijkant van een bed of statief hangt. Een verblijfskatheter moet minstens elke drie maanden worden vervangen.

Risico’s en complicaties bij urinekatheters

Er zijn een risico’s gekoppeld aan het gebruik van een blaaskatheter:
  • blaaskrampen: Blaaskrampen treden op als de blaas probeert de katheter naar buiten te duwen. Medicatie verhelpt dit probleem.
  • een infectie: Door de katheter komen mogelijk ziektekiemen in het lichaam terecht, waar ze de blaas, de urethra of de nieren kunnen infecteren. Bij pijn in de buik of liezen, koorts of koude rillingen en/of verwardheid is advies van een arts nodig. Mogelijk is dan sprake van een urineweginfectie.
  • lekken: Dit wijst op een verstopte katheter door gestold bloed of puin, wat gebruikelijk is bij verblijfskatheters. Zijn er bloedstolsels in de urine aanwezig of is de urinestroom geblokkeerd, dan is advies van een arts nodig.

Intraveneuze katheters

Intraveneuze katheters (IV-katheters) bestaan in twee soorten met name een centrale veneuze katheter en een perifere veneuze katheter.

Centrale veneuze katheter

Als de patiënt langdurig medicijnen nodig heeft, krijgt hij meestal een centrale veneuze katheter die in de nek, het been, de arm of de bovenkant van de borst vastgemaakt wordt en is verbonden met één van de grote bloedaders van het hart. Deze katheter blijft maanden of zelfs jaren aanwezig en is geïndiceerd in volgende situaties:
  • de bloeddruk willen meten in één van de grote aderen.
  • geen goede nierfunctie: De patiënt wordt aangesloten op een dialyseapparaat, die het afvalmateriaal uit het bloed reinigt.
  • geen voedsel kunnen opnemen via de mond, de maag of de darmen: De voedingsstoffen komen rechtstreeks in het bloed terecht
  • langdurig intraveneuze medicijnen nodig zoals chemotherapie: Een grote ader kan een katheter beter aan dan een kleine.
  • meermaals per dag bloedmonsters nodig
  • poliklinisch intraveneuze medicatie nodig: De patiënt kan tussen de behandelingen door actiever zijn.
  • snel veel medicijnen of bloed nodig

De patiënt krijgt meestal een rustgevend medicijn waardoor hij slaperig wordt. De arts verdooft voorts het gebied waar hij de katheter gaat plaatsen.

Risico’s en complicaties van centrale veneuze katheter

Plaatsing
Wanneer de arts een centrale veneuze katheter plaatst, is er een kleine kans op een paar problemen:

Langdurige aanwezigheid
Wanneer de katheter langdurig aanwezig blijft, ontstaan soms andere mogelijke complicaties:
  • een bloedstolsel in de ader of een vernauwde ader
  • een geblokkeerde katheter door gestold bloed
  • een infectie op de plaats waar de katheter door de huid gaat: Het schoonhouden van de katheter en huid errond is belangrijk om dit risico te minimaliseren. Roodheid, gevoeligheid, zwelling, koorts en/of koude rillingen wijzen mogelijk op een infectie.
  • een loskomende katheter
  • een verwrongen katheter: De arts moet dit soms corrigeren of vervangen
  • lekkage van katheter

Perifere veneuze katheter

Als de patiënt voor korte tijd een infuus nodig heeft, opteert de arts meestal voor een perifere veneuze katheter. Dit type is verbonden met een ader in de hand, onderarm of voet. Dit is de eenvoudigste, minst dure optie. Na maximaal vier dagen moet de arts of verpleegkundig dit type katheter vervangen, omdat anders irritatie van de ader of andere problemen ontstaan.

Lees verder

© 2019 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat is een katheter?De katheter is een medisch hulpmiddel dat zeer regelmatig voorkomt binnen de gezondheidszorg. Er bestaan verschillende k…
Observatiepunten en complicaties bij katheterisatieObservatiepunten en complicaties bij katheterisatieNatuurlijk zijn er ook diverse aandachtspunten, observatiepunten en complicaties die kunnen optreden bij een blaaskathet…
BlaaskatheterisatieOnder blaaskatheterisatie wordt verstaan: het inbrengen van een flexibele buis (de katheter) in de blaas, zodat de urine…
Paarse urinezaksyndroom: symptomen, oorzaak en behandelingPaarse urinezaksyndroom: symptomen, oorzaak en behandelingPaarse urinezaksyndroom (PBS) is een zeldzaam verschijnsel waarbij de plastic urinekatheter en slangetjes paars worden.…

HbA1c-test: normaalwaarde HbA1c bij volwassenen en kinderenHbA1c-test: normaalwaarde HbA1c bij volwassenen en kinderenHemoglobine A1c, vaak afgekort als HbA1c, is een vorm van hemoglobine (een bloedpigment dat zuurstof draagt) dat is gebo…
Medicijnen voor hart en bloedvaten – nitratenMedicijnen voor hart en bloedvaten – nitratenNitraten zijn medicijnen die voornamelijk worden voorgeschreven bij mensen met angina pectoris, ofwel pijn op de borst (…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Eliola, Pixabay (bewerkt)
  • Geraadpleegd op 19 januari 2019:
  • A quick guide to different types of catheters, https://www.wellspect.com/bladder/about-cic/choosing-the-right-catheter/different-types-of-catheters
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Types of Catheters: Catheters 101, http://www.shieldhealthcare.com/community/urological/2018/04/17/types-of-catheters-catheters-101/
  • Uw ideale oplossing voor mannelijke incontinentie: een Conveen condoomkatheter in combinatie met een Conveen opvangzak, https://www.coloplast.be/global/continence/conveen-solution/
  • What Are the Types of Catheters?, https://www.webmd.com/urinary-incontinence-oab/catheter-types#1
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 27-01-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.