Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus

Bloed stroomt continu en soepel door ons lichaam, een essentiële functie voor de zuurstof- en voedingsstofvoorziening van de weefsels. Bloedstolsels (ook wel trombi, bloedproppen of bloedklonters genoemd) zijn cruciaal en levensreddend wanneer ze bloeden van een snede of verwonding stoppen. Deze stolsels bestaan uit een gelachtige massa van bloedplaatjes en fibrine die het bloeden helpt stoppen. Echter, wanneer bloedproppen zich onterecht vormen, kunnen ze ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken zoals een hartaanval, beroerte of andere ernstige aandoeningen. Bloedstolsels ontstaan vaak in de benen (diepe veneuze trombose) of in de longen (longembolie), maar kunnen ook op andere plekken in het lichaam voorkomen. Na diagnose is snelle behandeling essentieel om complicaties te voorkomen, omdat onbehandelde trombi levensbedreigend kunnen zijn.

• Oorzaken en soorten bloedstolsels
• Ader
• Slagader
• Risicofactoren voor bloedstolsels
• Symptomen en locatie van trombi
• Been of arm
• Darmen
• Hart
• Hersenen
• Longen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken en soorten bloedstolsels

Bloedstolsels ontstaan meestal door schade aan de bekleding van een bloedvat, slagader of ader. Deze schade kan zichtbaar zijn, zoals bij een snede of scheur, maar kan ook minder opvallend zijn. Wanneer bloed stilstaat of langzaam beweegt, kan het gaan stollen. Daarnaast kunnen bepaalde ziekten abnormale bloedstolling veroorzaken, wat leidt tot een verhoogde vorming van bloedklonters.

Ader

Bloedstolsels in een ader (veneuze trombose) ontstaan vaak bij patiënten die langdurig immobiliteit ervaren. Bij gebrek aan beweging kunnen de spieren niet samentrekken om het bloed naar het hart te duwen, waardoor stilstaand bloed kleine stolsels langs de aderwanden vormt. Deze stolsels kunnen groeien en de ader gedeeltelijk of volledig blokkeren, wat het bloedstromen naar het hart belemmert.

Slagader

Bloedproppen in een slagader (arteriële trombi) komen vaak voor bij patiënten met atherosclerose (slagaderverkalking). Hierbij vormen zich plaques langs de binnenwand van de slagader, die kunnen groeien en de slagader vernauwen. Dit proces kan leiden tot ernstige aandoeningen zoals een hartaanval, beroerte of perifere arteriële ziekte. Als een plaque scheurt, kan zich een bloedstolsel vormen op de plaats van de scheur, wat de bloedstroom kan blokkeren.

Risicofactoren voor bloedstolsels

Diverse factoren kunnen het risico op bloedstolsels verhogen:

• Een voorgeschiedenis van bloedstolsels
• Hoge bloeddruk
• Hoog cholesterolgehalte
• Trauma of letsel
• Langdurige ziekenhuisopname of recente ontslag uit het ziekenhuis, vooral wanneer de patiënt weinig beweegt (bijvoorbeeld na een operatie)
• Erfelijke bloedstollingsaandoeningen
• Hartaandoeningen, zoals atriumfibrillatie, waarbij de hartkamers onregelmatig en snel samentrekken
• Gebruik van hormonale anticonceptie, zoals de gecombineerde anticonceptiepil, anticonceptiepleister of vaginale ring
• Langdurige immobiliteit, zoals bij lange autoritten of vliegtuigreizen
• Overgewicht
• Roken
• Suikerziekte (diabetes mellitus)

Symptomen en locatie van trombi

De symptomen van bloedstolsels variëren afhankelijk van hun locatie in het lichaam. Sommige stolsels veroorzaken geen symptomen totdat ze scheuren of losraken en zich naar andere delen van het lichaam verspreiden.

Been of arm

De onderbenen zijn vaak getroffen door een trombus. Diepe veneuze trombose (DVT) komt meestal in dit gebied voor. Symptomen van een bloedstolsel in het been of de arm zijn onder andere:

• Een warm aanvoelende huid
• Pijn of gevoeligheid
• Roodheid of verkleuring van de huid
• Zwelling

Darmen

Symptomen van mesenterische ischemie (bloedstolsel in een slagader die de darmen van bloed voorziet) omvatten buikpijn, misselijkheid, een opgeblazen gevoel en bloed in de ontlasting.

Hart

Symptomen van een hartaanval (bloedstolsel in een kransslagader) zijn pijn op de borst, kortademigheid, misselijkheid, indigestie (maagklachten na eten of drinken) en zweten. Vrouwen, mensen met diabetes mellitus en ouderen kunnen soms andere, minder specifieke symptomen ervaren.

Hersenen

Een beroerte ontstaat wanneer een bloedstolsel een slagader in de hersenen blokkeert. Symptomen van een beroerte zijn mogelijk onder andere verlies van spraak, veranderingen in gezichtsvermogen, duizeligheid en zwakte aan één kant van het lichaam.

Longen

Een bloedstolsel dat naar de longen reist, wordt een longembolie genoemd. Symptomen van een longembolie zijn onder andere:

• Ademhalingsproblemen
• Snelle ademhaling (tachypneu)
• Snelle hartslag (tachycardie) of een onregelmatige hartslag
• Flauwvallen
• Hoesten of bloed ophoesten
• Kortademigheid
• Pijn op de borst die verergert bij diep ademhalen of liggen

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een bloedstolsel begint met een gedetailleerde medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek. Bevestiging van de diagnose kan plaatsvinden door middel van beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, een venografie, een elektrocardiogram (meting van de elektrische activiteit van het hart) en/of een CT-scan. Soms is ook een bloedonderzoek nodig om de aanwezigheid van een bloedstolsel te bevestigen.

Behandeling

De behandeling van bloedstolsels is afhankelijk van hun locatie en de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen omvatten chirurgie, bloedverdunners of een combinatie van beide.

Complicaties

Bloedstolsels kunnen de bloedcirculatie verstoren. Een diepe veneuze trombose in de benen of armen kan leiden tot permanente schade aan de aderen en een aanhoudende zwelling van de ledemaat (post-flebitis syndroom). Wanneer bloedproppen in de diepe aderen losraken, kunnen ze naar de longen migreren en een longembolie veroorzaken, wat de longfunctie en zuurstofvoorziening van het bloed beïnvloedt. Arteriële trombi kunnen levensbedreigend zijn omdat ze de toevoer van zuurstof naar organen en weefsels kunnen blokkeren, wat tot de dood kan leiden.

Preventie

Preventie van bloedstolsels is sterk gerelateerd aan het beheer van risicofactoren voor vaatziekten. Het is belangrijk om te stoppen met roken en om de bloeddruk, cholesterolgehalte en diabetes mellitus (indien van toepassing) levenslang onder controle te houden. Daarnaast kunnen regelmatige lichaamsbeweging en een gezonde levensstijl bijdragen aan het verminderen van het risico op bloedstolsels.

Lees verder

• Darmischemie en darminfarct: Ernstige buikpijn met koorts
• Trombose: Soorten, symptomen en risicofactoren bloedstolsel
• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Longembolie: Afsluiting van slagader in longen
• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been