Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus

Bloed stroomt constant en soepel door het lichaam. Bloedstolsels zijn gezond en levensreddend wanneer ze het bloeden van een snede of verwonding stoppen. Een bloedstolsel (trombus, bloedprop, bloedklonter) is een gelachtige massa gevormd door bloedplaatjes en fibrine in het bloed om het bloeden te stoppen. Wanneer bloedproppen zich onnodig vormen, veroorzaken ze ernstige problemen, zoals een hartaanval, een beroerte of andere medische aandoeningen. Meestal treedt een bloedstolsels op in de benen (diep veneuze trombose) of de longen (longembolie), maar ook andere locaties zijn mogelijk getroffen. Nadat de diagnose is gesteld, volgt een zeer snelle behandeling om complicaties te voorkomen. Onbehandeld leiden trombi namelijk mogelijk tot de dood.

• Oorzaken en soorten bloedstolsels
• Ader
• Slagader
• Risicofactoren van trombus
• Symptomen en locatie van trombi
• Been of arm
• Darmen
• Hart
• Hersenen
• Longen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken en soorten bloedstolsels

Bloedstolsels ontstaan wanneer schade ontstaat aan de bekleding van een bloedvat, een slagader of een ader. De schade is soms duidelijk, zoals een snede of een scheur, maar soms is het probleem niet zichtbaar voor het blote oog. Het bloed gaat stollen als het niet meer beweegt en stagneert. Ook bij een aantal ziekten gebeurt een abnormale bloedstolling waardoor sneller bloedklonters ontstaan.

Ader

Bloedstolsels in een ader (veneuze trombose) treden op wanneer een patiënt niet meer kan bewegen en de spieren niet samentrekken om het bloed terug naar het hart te duwen. Dit stilstaande bloed begint kleine stolsels langs de wanden van de ader te vormen. Deze eerste bloedstolsel groeit geleidelijk waardoor de ader gedeeltelijk of volledig geblokkeerd wordt, zodat het bloed niet meer kan terugkeren naar het hart.

Slagader

Bloedproppen in een slagader (arteriële trombi) komen voor bij patiënten met slagaderverkalking (atherosclerose). Hierbij vormen zich plaque-afzettingen langs de rand van de ader en gaan de afzettingen groeien. De slagader gaat hierdoor vernauwen. Dit ziekteproces leidt mogelijk tot een hartaanval, een beroerte of een perifere aderziekte. Als een plaque scheurt, vormt zich op de plaats van de scheur een bloedstolsel en is de bloedstroom op dat moment geheel of gedeeltelijk geblokkeerd.

Risicofactoren van trombus

Een aantal factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van een bloedstolsel:

• een geschiedenis van een eerder bloedstolsel
• een hoge bloeddruk
• een hoog cholesterolgehalte in het bloed
• een trauma
• een verblijf in het ziekenhuis of recentelijk het ziekenhuis verlaten, vooral wanneer de patiënt niet veel kan bewegen (bijvoorbeeld na een operatie)
• erfelijke bloedstollingsaandoeningen
• hartaandoeningen, zoals de hartritmestoornis atriumfibrillatie (voorkamers van het hart trekken te snel en te onregelmatig samen waardoor een te hoge hartslag optreedt)
• het gebruik van gecombineerde hormonale anticonceptie zoals de gecombineerde anticonceptiepil, een anticonceptiepleister of een vaginale ring
• langdurige onbeweeglijkheid (zoals lange autoritten of vliegtuigreizen)
• overgewicht
• roken
• suikerziekte

Symptomen en locatie van trombi

De symptomen van bloedstolsels hangen af van de locatie in het lichaam. Sommige bloedstolsels veroorzaken geen symptomen totdat ze scheuren of losraken en door de bloedsomloop reizen naar andere plaatsen.

Been of arm

De onderbenen zijn het vaakst aangetast door een trombus. Een diep veneuze trombose treft meestal dit gebied. Volgende tekenen komen voor bij een bloedstolsel in het been of de arm:

• een warm aanvoelende huid
• pijn of gevoeligheid
• roodheid of verkleuring van de huid
• zwelling in het been

Darmen

Symptomen van mesenterische ischemie (bloedstolsel in een slagader die de darm voorziet) omvatten buikpijn, misselijkheid, een opgeblazen gevoel en bloed in de ontlasting.

Hart

Symptomen van een hartaanval (bloedstolsel in een kransslagader) zijn pijn op de borst, kortademigheid, misselijkheid, indigestie (maagklachten na het eten of drinken) en zweten. Vrouwen, patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) en ouderen ervaren soms andere niet-specifieke symptomen.

Hersenen

Bij een beroerte ontstaat een bloedstolsel in de hersenen. Symptomen van een beroerte (bloedstolsel in een slagader van de hersenen) omvatten mogelijk een verlies van spraak, een verlies van of wijzigingen in het gezichtsvermogen, duizeligheid en zwakte aan één kant van het lichaam.

Longen

Een stolsel dat naar de longen reist, staat bekend als een longembolie. Tekenen van een bloedstolsel in de longen omvatten:

• ademhalingsproblemen
• een snelle ademhaling (tachypneu)
• een sneller dan normale hartslag (tachycardie) of een onregelmatige hartslag
• flauwvallen
• hoesten of bloed ophoesten
• kortademigheid
• pijn op de borst die verergert bij het diep ademhalen of gaan liggen

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een bloedprop gebeurt op basis van de medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek. De bevestiging van de aandoening gebeurt met behulp van beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, een venografie, een elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart) en/of een CT-scan. Ook een bloedonderzoek is soms inzetbaar.

Behandeling

Afhankelijk van de locatie van het bloedstolsel en de oorzaak daarvan, bestaat de behandeling uit chirurgie, bloedverdunners of een combinatie van beiden.

Complicaties

Bloedstolsels verhinderen een juiste circulatie van bloed. Een diep veneuze trombose van het been of de arm veroorzaakt mogelijk permanente schade aan de aderen zelf en leidt dan tot een aanhoudende zwelling van de ledemaat (post-flebitis syndroom). De diepe aderklonters in een arm of been breken mogelijk af en komen dan terecht in de longen (longembolie) waardoor de longfunctie en zuurstofvoorziening van het bloed aangetast zijn. een arteriële trombus is vaak een levensbedreigende situatie, omdat organen en cellen niet genoeg zuurstof krijgen wanneer ze geen zuurstof krijgen. Sommige patiënten komen hieraan te overlijden.

Preventie

De preventie van bloedstolsels is gerelateerd met de risicofactoren voor vaatziekten. De patiënt vermijdt roken en houdt de bloeddruk, het cholesterolgehalte en eventueel diabetes mellitus levenslang onder controle.

Lees verder

• Darmischemie en darminfarct: Ernstige buikpijn met koorts
• Trombose: Soorten, symptomen en risicofactoren bloedstolsel
• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Longembolie: Afsluiting van slagader in longen
• Perifere vasculaire ziekte: Pijn en kramp aan been