Bloed in de ontlasting: Oorzaken van bloederige stoelgang

Bloed in de ontlasting (hematochezie) is een zeer beangstigend symptoom dat duidt op een bloeding ergens in het spijsverteringskanaal. Dit kan wijzen op een ernstig medisch probleem, hoewel dit niet altijd het geval is. Soms is de hoeveelheid bloed zo klein dat deze alleen via een specifiek microscopisch onderzoek te detecteren is, terwijl andere patiënten grote hoeveelheden bloed verliezen via de ontlasting. Bloedingen die hoger in het spijsverteringskanaal plaatsvinden, veroorzaken een zwarte of teerachtige ontlasting. In andere gevallen heeft het bloed in de ontlasting een rode kleur. Wanneer bloed in de stoelgang aanhoudt of de bloeding en/of bijkomende symptomen ernstig zijn, is het belangrijk om een arts te raadplegen.

• Epidemiologie van bloed in de ontlasting
• Oorzaken van bloed in de ontlasting
• Aambeien
• Anale kloof
• Angiodysplasie
• Colitis
• Inflammatoire darmaandoening
• Diverticulitis
• Infectieuze proctitis
• Maagzweren
• Poliepen of kanker
• Slokdarmproblemen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken van bloeding
• Behandeling van bloederige ontlasting
• Prognose en opvolging
• Preventie van bloeding

Epidemiologie van bloed in de ontlasting

Bloed in de ontlasting is een symptoom dat op verschillende aandoeningen kan wijzen, en de prevalentie ervan varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Het is van cruciaal belang om te begrijpen hoe vaak deze aandoening voorkomt en in welke bevolkingsgroepen het het meest voorkomt.

Prevalentie en incidentie
De prevalentie van bloed in de ontlasting is moeilijk precies te bepalen, aangezien het een symptoom is dat kan optreden bij verschillende aandoeningen, waaronder aambeien, diverticulitis, en colorectale kanker. Studies schatten dat ongeveer 5% van de bevolking op enig moment in hun leven bloed in de ontlasting zal ervaren. De incidentie is hoger bij oudere volwassenen, met name diegenen boven de 50 jaar, waar de kans op colorectale kanker en andere ernstige aandoeningen toeneemt.

Leeftijd en geslacht
Bloed in de ontlasting komt vaker voor bij oudere volwassenen, vooral bij mannen en vrouwen boven de 50 jaar. Dit kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan een verhoogde incidentie van colorectale kanker en andere gastro-intestinale aandoeningen in deze leeftijdsgroep. Bij jongere volwassenen en kinderen kan bloed in de ontlasting ook voorkomen, maar vaak door minder ernstige oorzaken, zoals aambeien of infecties.

Geografische variaties
Geografische verschillen in de prevalentie van bloed in de ontlasting zijn te zien, vooral in verband met voedingspatronen en gezondheidszorgsystemen. In landen met een hogere incidentie van colorectale kanker, zoals de Verenigde Staten en Australië, is er een grotere kans op bloed in de ontlasting. In ontwikkelingslanden kunnen infectieuze oorzaken zoals parasitaire infecties of bacteriële diarree meer voor komen, wat ook kan leiden tot bloed in de ontlasting.

Oorzaken van bloed in de ontlasting

Aambeien

Aambeien zijn gezwollen, geïrriteerde bloedvaten die snel kunnen scheuren. Deze veel voorkomende aandoening treft vaak patiënten van 45 tot 65 jaar oud, maar aambeien kunnen bij volwassenen van alle leeftijden voorkomen. Aambeien worden ingedeeld op basis van de ernst en of ze intern (inwendig), extern (uitwendig) of zowel intern als extern optreden. Niet altijd komen symptomen voor, maar patiënten met symptomen bemerken bloederige ontlasting. De hoeveelheid bloed in de ontlasting als gevolg van aambeien varieert van een streep op het toiletpapier tot bloed dat in de toiletpot druppelt na het passeren van ontlasting.

Anale kloof

Een anale kloof is een mogelijk pijnlijke kleine snede of scheur in het weefsel langs de anus. Meestal wordt dit veroorzaakt door constipatie. Het persen van grote, harde ontlasting door de anus kan leiden tot een scheur. Het eten van een vezelrijke voeding is nodig om constipatie te verlichten. Ook helpt het om in warme baden te zitten.

Angiodysplasie

Colon angiodysplasie is een degeneratief proces waarbij gezonde bloedvaten in de dikke darm (colon) verzwakken en na verloop van tijd verdunnen. Deze dunwandige, fragiele bloedvaten veroorzaken bloedingen en vers bloed in de ontlasting. Patiënten met colon angiodysplasie hebben meestal verschillende abnormale bloedvaten in de dikke darm. Hoewel de meeste patiënten met deze aandoening geen bloeding of andere symptomen ervaren, is het een veel voorkomende oorzaak van vers bloed in de ontlasting bij ouderen. De bloedingen van colon angiodysplasie zijn meestal pijnloos en veroorzaken geen andere symptomen. De bloedingen zijn mild tot ernstig en komen vaak terug. Actieve bloedingen veroorzaakt door colon angiodysplasie die niet spontaan stoppen, kunnen meestal de bloedende bloedvaten vernietigen.

Colitis

Colonische ischemie

Colonische ischemie is een meestal tijdelijke aandoening waarbij weefselbeschadiging optreedt als gevolg van een verminderde bloedstroom. De aandoening is het resultaat van zuurstofgebrek (ischemie) naar de dikke darm (colon).

Infectieuze colitis

Infectieuze colitis is een vorm van voedselvergiftiging die een ontsteking van de dikke darm veroorzaakt. Typische symptomen zijn waterige diarree, die mogelijk bloederig is, buikkrampen en soms ook koorts. Veelvoorkomende oorzaken zijn bepaalde stammen van Salmonella, Shigella, Vibrio en E. coli-bacteriën.

Inflammatoire darmaandoening

De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn inflammatoire darmaandoeningen (chronische ontstekingen in de darm) waarbij bloederige ontlasting kan optreden. Bij de ziekte van Crohn ontstaat de chronische ontsteking overal langs het spijsverteringskanaal. Bij patiënten met colitis ulcerosa is de ontsteking beperkt tot de dikke darm en het rectum. Bloederige ontlasting, meestal in de vorm van diarree, komt vaker voor bij patiënten met colitis ulcerosa. Ook patiënten met de ziekte van Crohn kunnen echter bloed in de ontlasting hebben. Verder zijn soms ook pus en slijm in de stoelgang aanwezig. Andere mogelijke symptomen zijn buikpijn, koorts, gewichtsverlies en een aanhoudende, dringende noodzaak om de darmen te legen (tenesmen). De meeste patiënten met inflammatoire darmaandoeningen ervaren cyclische opflakkeringen afgewisseld met periodes van minder symptomen.

Diverticulitis

Divertikels zijn kleine uitstulpingen (soort zakjes) die uit de dikke darmwand steken. Meestal veroorzaken divertikels geen problemen, maar soms gaan ze bloeden of raken ze geïnfecteerd, wat leidt tot diverticulitis.

Infectieuze proctitis

Infectieuze proctitis is een aandoening waarbij de endeldarm geïnfecteerd is, wat resulteert in vers bloed in de ontlasting. Infectieuze proctitis is meestal een seksueel overdraagbare aandoening, vaak veroorzaakt door dezelfde bacterie die verantwoordelijk is voor gonorroe en chlamydia. Andere symptomen zijn rectale pijn en een lekkage van anale afscheiding.

Maagzweren

Een maagzweer, of een zweer in het slijmvlies van de maag of de twaalfvingerige darm, is vaak het gevolg van een infectie met de bacterie Helicobacter pylori (H. pylori). Het langdurig gebruik of hoge doses ontstekingsremmende geneesmiddelen zoals aspirine, ibuprofen en naproxen kunnen ook maagzweren veroorzaken.

Poliepen of kanker

Colorectale poliepen (dikkedarmpoliepen) zijn gezwellen die ontstaan uit de bekleding van de dikke darm of het rectum (endeldarm). De meeste colorectale poliepen zijn goedaardig, maar soms kunnen ze ontaarden in kanker. Bij de meeste patiënten met dikkedarmkanker is de kanker ontstaan uit een poliep. Colorectale poliepen en kankers variëren in grootte en de meeste veroorzaken geen merkbare tekenen totdat ze groot worden. Een screening op dikkedarmkanker is daarom erg belangrijk. Grote poliepen en dikkedarmkankers veroorzaken vaak bloed in de ontlasting. Kleine hoeveelheden bloed zijn vaak alleen detecteerbaar met laboratoriumtesten. Zichtbaar bloed kan ook aanwezig zijn bij deze aandoeningen. Bloedingen uit poliepen of kanker in de dikke darm zijn meestal pijnloos. Andere symptomen zijn ongebruikelijk, hoewel grote gezwellen soms diarree of obstipatie veroorzaken.

Slokdarmproblemen

Slokdarmspataderen (verwijde bloedvaten in de slokdarm) of scheuren in de slokdarm (Mallory-Weiss-syndroom) kunnen leiden tot ernstig bloedverlies.

Risicofactoren

Een oudere leeftijd, roken en alcoholgebruik zijn risicofactoren die geassocieerd zijn met bloed in de ontlasting. Ook de voeding speelt een rol. Bepaalde voedingsmiddelen en dranken verhogen de kans op bloederige ontlasting:

• cafeïne energiedranken paprika's en pittig eten suikerig eten verwerkt voedsel vet of gefrituurd voedsel voedsel op basis van tarwe zuivelproducten

Andere risicofactoren zijn het gebruik van medicijnen zoals aspirine of ontstekingsremmende medicijnen en anticoagulantia (antistollingsmedicijnen).

Risicogroepen

Leeftijd
Bloed in de ontlasting kan een symptoom zijn dat vaak voorkomt bij oudere volwassenen. Naarmate mensen ouder worden, neemt de kans op ernstige aandoeningen, zoals colorectale kanker en diverticulitis, toe. Personen boven de 50 jaar lopen een significant verhoogd risico. Daarom is het belangrijk dat deze groep regelmatig screenings, zoals colonoscopieën, ondergaat om vroegtijdige tekenen van kanker of andere gastro-intestinale aandoeningen te detecteren.

Familiegeschiedenis
Een familiegeschiedenis van colorectale kanker of inflammatoire darmziekten kan de kans op bloed in de ontlasting verhogen. Genetische factoren spelen hierbij een cruciale rol. Mensen met een erfelijke aanleg, zoals familiaire adenomateuze polyposis (FAP) of Lynch-syndroom, hebben een aanzienlijk hoger risico op het ontwikkelen van colorectale kanker. Dit verhoogde risico maakt het belangrijk om alert te zijn op symptomen zoals bloed in de ontlasting en om regelmatig medisch onderzoek te ondergaan.

Levensstijl en voedingspatroon
Bepaalde levensstijlfactoren en voedingskeuzes kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van aandoeningen die bloed in de ontlasting veroorzaken. Roken is bijvoorbeeld geassocieerd met een verhoogd risico op colorectale kanker en andere gastro-intestinale aandoeningen. Daarnaast kan een voedingspatroon dat rijk is aan rood en bewerkt vlees en arm aan vezels het risico op kanker in het spijsverteringsstelsel verhogen. Onvoldoende inname van groenten, fruit en volle granen kan de darmgezondheid negatief beïnvloeden.

Medische aandoeningen
Verschillende medische aandoeningen kunnen de kans op bloed in de ontlasting verhogen. Inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa leiden vaak tot ontstekingen en zweren in de darmen, wat kan resulteren in bloedingen. Mensen met deze aandoeningen moeten regelmatig medisch worden gecontroleerd om complicaties te voorkomen. Daarnaast kunnen aambeien, hoewel meestal niet ernstig, een veelvoorkomende oorzaak van bloed in de ontlasting zijn, vooral bij volwassenen.

Geslacht
Hoewel bloed in de ontlasting zowel bij mannen als vrouwen voorkomt, zijn er verschillen in de frequentie en aard van de aandoeningen die deze symptomen veroorzaken. Onderzoek toont aan dat mannen een iets hoger risico hebben op colorectale kanker dan vrouwen, wat mogelijk deels te maken heeft met verschillen in levensstijl en gezondheidsgedrag. Dit verhoogde risico maakt het essentieel voor mannen om ook alert te zijn op symptomen zoals bloed in de ontlasting.

Etniciteit en geografische locatie
Bepaalde etnische groepen en geografische locaties kunnen ook invloed hebben op het risico op aandoeningen die bloed in de ontlasting veroorzaken. Studies hebben aangetoond dat Afro-Amerikanen een hoger risico lopen op colorectale kanker in vergelijking met andere etnische groepen. Dit benadrukt het belang van gerichte screenings en bewustwording binnen deze gemeenschappen. Daarnaast kunnen mensen in gebieden met beperkte toegang tot gezondheidszorg ook een verhoogd risico lopen, doordat ze mogelijk niet de nodige screening en medische zorg ontvangen.

Geassocieerde symptomen

De symptomen hangen af van de oorzaak, de locatie, de duur en de ernst van de bloeding. Een patiënt met bloed in de ontlasting weet niet altijd dat hij bloed verliest via de ontlasting. Soms bemerkt de patiënt vers bloed op toiletpapier.

Acute bloeding
Als de patiënt veel bloed in de ontlasting opmerkt, is sprake van een acute bloeding die duidt op een ernstig medisch probleem waarvoor dringend medische hulp nodig is. De bekendste symptomen van een acute bloeding zijn:

• een snelle pols agitatie (rusteloosheid) bleekheid braken buikkrampen buikpijn diarree een lage bloeddruk (hypotensie) flauwvallen gewichtsverlies hartkloppingen (palpitaties) koorts kortademigheid minder urineren (pollakisurie) slaperigheid verwardheid zwakte

Alarmsymptomen

Bloed in de ontlasting kan een indicatie zijn van verschillende aandoeningen, variërend van relatief onschuldig tot ernstig. Het is cruciaal om alert te zijn op specifieke alarmsymptomen die kunnen duiden op een onderliggende gezondheidsprobleem.

Verandering in ontlastingspatroon
Een significante verandering in het ontlastingspatroon, zoals diarree of obstipatie, kan een alarmsymptoom zijn. Als deze veranderingen gepaard gaan met bloed in de ontlasting, kan dit wijzen op ontstekingen of andere aandoeningen in het maagdarmkanaal.

Heftige buikpijn
Heftige of aanhoudende buikpijn, vooral als deze zich concentreert in een bepaald gebied, kan wijzen op een ernstige aandoening, zoals een ontsteking of een obstructie. Dit kan een dringend medisch onderzoek vereisen.

Duizeligheid of flauwvallen
Als iemand bloed in de ontlasting heeft en symptomen van duizeligheid of flauwvallen ervaart, kan dit duiden op significant bloedverlies. Dit is een ernstige situatie die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Gewichtsverlies
Ongepland gewichtsverlies in combinatie met bloed in de ontlasting kan een signaal zijn van een onderliggende aandoening, zoals kanker of een chronische ontsteking. Dit kan wijzen op een ernstigere aandoening die verdere evaluatie behoeft.

Koorts en koude rillingen
Het optreden van koorts en koude rillingen samen met bloed in de ontlasting kan wijzen op een infectie of ontsteking in het maagdarmkanaal. Deze symptomen kunnen duiden op een ernstigere infectie die onmiddellijke medische aandacht nodig heeft.

Vermoeidheid en zwakte
Chronische vermoeidheid en zwakte in combinatie met bloed in de ontlasting kunnen wijzen op bloedarmoede als gevolg van bloedverlies. Dit kan een teken zijn van een onderliggende aandoening die moet worden onderzocht.

Afscheiding van slijm of pus
De aanwezigheid van slijm of pus in de ontlasting, samen met bloed, kan wijzen op een ontsteking, zoals colitis of de ziekte van Crohn. Dit vereist meestal verder onderzoek en behandeling.

Familiegeschiedenis van darmziekten
Een familiegeschiedenis van darmziekten, zoals colorectale kanker of inflammatoire darmziekten, kan het risico verhogen op ernstige aandoeningen. Het is belangrijk om bij het verschijnen van bloed in de ontlasting een arts te raadplegen, vooral als er een familiegeschiedenis is van dergelijke aandoeningen.

Ongewone kleur of consistentie van de ontlasting
De kleur en consistentie van de ontlasting kunnen belangrijke aanwijzingen geven. Donkerrood of zwart bloed kan wijzen op een bloeding in de bovenste spijsverteringskanaal, terwijl felrood bloed kan wijzen op een bloeding in de onderste darmen of het rectum.

Diagnose en onderzoeken van bloeding

Vraaggesprek
De patiënt geeft alle informatie door over de stoelgang en bloeding. Een zwarte, teerachtige ontlasting (melena) is vaak te wijten aan een maagzweer of een ander probleem in het bovenste deel van het spijsverteringskanaal. Helderrood bloed of kastanjebruine ontlasting duiden meestal op een probleem in het onderste deel van het spijsverteringskanaal, zoals aambeien of diverticulitis. Nadat de arts de medische voorgeschiedenis heeft gekregen, voert hij een lichamelijk onderzoek uit.

Diagnostisch onderzoek
Angiografie

Bij een angiografie injecteert de arts een speciale kleurstof in een ader die bloedvaten zichtbaar maakt op een röntgenfoto of CT-scan. De procedure detecteert bloedingen omdat kleurstof uit bloedvaten lekt op de bloedende locatie.

Bariumsliktest

Een arts bestelt een bariumsliktest om röntgenfoto’s te maken van problemen in de maag en slokdarm. Eerst moet de patiënt barium (een contrastmiddel) inslikken of anders dient de arts dit toe via het rectum. Bij het maken van een röntgenfoto wordt het spijsverteringskanaal goed zichtbaar.

Bloedonderzoek

Een arts bestelt soms een bloedonderzoek bij bloederige ontlasting. Dit onthult stollingsproblemen, anemie (bloedarmoede) en de aanwezigheid van een Helicobacter pylori-infectie. Door een aanhoudende of acute bloeding ontstaat namelijk snel een tekort aan rode bloedcellen alsook een tekort aan ijzer in het bloed (ferriprieve anemie).

Colonoscopie

Een colonoscopie (coloscopie) is een inwendig kijkonderzoek van de dikke darm. Het is dankzij dit onderzoek ook mogelijk om weefselmonsters te verzamelen (biopsie) om deze microscopisch verder te laten onderzoeken op mogelijke afwijkingen.

Enteroscopie

Via een enteroscopie is de arts in staat om de dunne darm te onderzoeken. In sommige gevallen is het mogelijk om een capsule met een kleine camera in te slikken, die vervolgens beelden maakt en naar een beeldscherm stuurt terwijl deze door het spijsverteringskanaal loopt.

Laparotomie

Via een laparotomie opent een chirurg de buik en onderzoekt hij alle organen om de oorzaak van bloed in de ontlasting op te sporen wanneer andere onderzoeken geen duidelijke oorzaak onthullen.

Nasogastrische lavage

De arts voert een nasogastrische lavage uit om te bepalen of de bloeding zich in het bovenste of onderste spijsverteringskanaal bevindt. De arts verwijdert de inhoud van de maag via een buisje dat via de neus in de maag wordt ingebracht. Als de maag geen bloed bevat, is de bloeding mogelijk gestopt of is de kans groter dat het bloed zich in het lagere spijsverteringskanaal bevindt.

Oesofagogastroduodenoscopie

Bij een oesofagogastroduodenoscopie plaatst de arts een endoscoop (een flexibele slang met een kleine camera aan het uiteinde) in de mond. Hij verplaatst deze verder naar de slokdarm en vervolgens naar de maag en de twaalfvingerige darm. De arts voert dit medisch onderzoek uit om de bron van bloedingen op te sporen. Via een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) is het tevens mogelijk om kleine weefselmonsters te verzamelen voor onderzoek onder een microscoop (biopsie).

Radionuclidescan

De arts injecteert bij een radionuclidescan kleine hoeveelheden radioactief materiaal in een ader en gebruikt vervolgens een speciale camera om beelden van de bloedstroom in het spijsverteringskanaal te visualiseren. Op deze manier is het mogelijk om de locatie van de bloeding op te sporen.

Behandeling van bloederige ontlasting

Acute bloeding
Een acute bloeding wordt vaak gestopt via een endoscopie. De arts injecteert dan chemicaliën op de plaats van de bloeding. Het is ook mogelijk om de bloedingslocatie te behandelen met een elektrische stroom of laser, of een band of klem aan te brengen om het bloedvat te sluiten. Als een endoscopie niet effectief is, gebruikt de arts een angiografie om medicijnen in de bloedvaten te injecteren om de bloeding onder controle te houden.

Oorzaak van bloeding
De arts behandelt eveneens de oorzaak van het bloeden. Antibiotica vormen de hoeksteen voor de behandeling van H. pylori. Antacida of protonpompremmers zijn medicijnen die het maagzuur onderdrukken (maagzuurremmers). Ontstekingsremmende geneesmiddelen behandelen colitis. Colorectale poliepen verwijdert de arts tijdens een colonoscopie. Afhankelijk van de grootte en het microscopische uiterlijk van de verwijderde poliepen, adviseert de arts een herhaalde colonoscopische screening met verschillende tijdsintervallen. Als de arts dikkedarmkanker ontdekt, bestaat de behandeling uit chirurgie, radiotherapie en chemotherapie.

Prognose en opvolging

Na behandeling kan een opvolgingsonderzoek noodzakelijk zijn om te controleren of het bloeden is gestopt en om eventuele onderliggende aandoeningen op te sporen en te behandelen. Een voortdurende opvolging is mogelijk bij patiënten met chronische aandoeningen of bij een verhoogd risico op herhaling van bloedingen.

Preventie van bloeding

Levensstijl en voedingspatroon
Een gezonde levensstijl met een evenwichtig voedingspatroon en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik vermindert het risico op bloed in de ontlasting. Regelmatig medisch onderzoek en het opvolgen van medische adviezen zijn belangrijk bij risicopatiënten.

Medicijnen
Het vermijden van onnodig gebruik van medicijnen, vooral ontstekingsremmende medicijnen en anticoagulantia, kan helpen bij het voorkomen van bloederige ontlasting.

Lees verder

• Zwarte ontlasting: Oorzaken van teerachtige stoelgang
• Kleigekleurde ontlasting (witte of bleke stoelgang)
• Ontlastingsonderzoek: Onderzoek van stoelgangsmonster
• Witte vlekjes (stipjes) in de ontlasting: Oorzaken
• Zwarte stipjes, plekjes en vlekjes in ontlasting: Oorzaken