Bloed in de ontlasting: Oorzaken van bloederige stoelgang

Bloed in de ontlasting (hematochezie) is een zeer beangstigend symptoom dat duidt op een bloeding ergens in het spijsverteringskanaal. Mogelijk wijst dit op een ernstig medisch probleem, al is dat niet altijd het geval. Soms is de hoeveelheid bloed zo klein dat deze alleen via een specifiek microscopisch onderzoek te detecteren is, terwijl andere patiënten grote hoeveelheden bloed verliezen via de ontlasting. Bloedingen die hoger in het spijsverteringskanaal plaatsvinden, veroorzaken een zwarte of teerachtige ontlasting. In andere gevallen heeft het bloed in de ontlasting een rode kleur. Wanneer de bloed in de stoelgang aanhoudt of de bloeding en/of bijkomende symptomen ernstig zijn, is het belangrijk om een arts te raadplegen.

• Oorzaken van bloed in de ontlasting
• Aambeien
• Anale kloof
• Angiodysplasie
• Colitis
• Inflammatoire darmaandoening
• Diverticulitis
• Infectieuze proctitis
• Maagzweren
• Poliepen of kanker
• Slokdarmproblemen
• Risicofactoren
• Geassocieerde symptomen
• Diagnose en onderzoeken van bloeding
• Behandeling van bloederige poep
• Acute bloeding
• Oorzaak van bloeding
• Voeding

Oorzaken van bloed in de ontlasting

Aambeien

Aambeien zijn gezwollen, geïrriteerde bloedvaten die snel kunnen scheuren. Deze veel voorkomende aandoening treft het vaakst patiënten van 45 tot 65 jaar oud, maar aambeien komen voor bij volwassenen van alle leeftijden. Aambeien worden ingedeeld op basis van de ernst en of ze intern (inwendig), extern (uitwendig) of zowel intern als extern optreden. Niet altijd komen symptomen voor, maar patiënten met symptomen bemerken bloederige poep. De hoeveelheid van de bloederige ontlasting als gevolg van aambeien varieert van een streep op het toiletpapier tot bloed dat in de toiletpot druppelt na het passeren van ontlasting.

Anale kloof

Een anale kloof is een mogelijk pijnlijke kleine snede of scheur in het weefsel langs de anus. Meestal is dit veroorzaakt door constipatie. Het persen van grote, harde ontlasting door de anus resulteert namelijk mogelijk in een scheur. Het eten van een vezelrijke voeding is nodig om constipatie te verlichten. Ook helpt het om in warme baden te gaan zitten.

Angiodysplasie

Colon angiodysplasie is een degeneratief proces waarbij voorheen gezonde bloedvaten in de dikke darm (colon) verzwakken en na verloop van tijd verdunnen. Deze dunwandige, fragiele bloedvaten veroorzaken bloedingen en vers bloed in de ontlasting. Patiënten met colon angiodysplasie hebben meestal verschillende abnormale bloedvaten in de dikke darm. Hoewel de meeste patiënten met deze aandoening geen bloeding of andere symptomen ervaren, is het toch een veel voorkomende oorzaak van vers bloed in de ontlasting bij ouderen. De bloedingen van colon angiodysplasie zijn meestal pijnloos en veroorzaken geen andere symptomen. De bloedingen zijn mild tot ernstig en komen snel terug. Actieve bloedingen veroorzaakt door colon angiodysplasie die niet spontaan stoppen, vernietigen meestal de bloedende bloedvaten.

Colitis

Colonische ischemie
Colonische ischemie is een meestal tijdelijke aandoening waarbij weefselbeschadiging optreedt als gevolg van een verminderde bloedstroom. De aandoening is het resultaat van zuurstofgebrek (ischemie) naar de dikke darm (colon).

Infectieuze colitis
Infectieuze colitis is een vorm van voedselvergiftiging die een ontsteking van de dikke darm veroorzaakt. Typische symptomen zijn waterige diarree, die mogelijk bloederig van aard is, buikkrampen en soms ook koorts. Veelvoorkomende oorzaken zijn bepaalde stammen van Salmonella, Shigella, Vibrio en E. coli-bacteriën.

Inflammatoire darmaandoening

De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn inflammatoire darmaandoeningen (chronische ontstekingen in de darm) waarbij bloederige poep tot stand komt. Bij de ziekte van Crohn ontstaat de chronische ontsteking overal langs het spijsverteringskanaal. Bij patiënten met colitis ulcerosa is de ontsteking beperkt tot de dikke darm en het rectum. Bloederige poep, meestal in de vorm van diarree, komt vaker voor bij patiënten met colitis ulcerosa. Ook patiënten met de ziekte van Crohn kampen echter soms met bloed in de ontlasting. Verder zijn soms ook pus en slijm in de stoelgangaanwezig. Andere mogelijke symptomen zijn buikpijn, koorts, gewichtsverlies en een aanhoudende, dringende noodzaak om de darmen te legen (tenesmen). De meeste patiënten met inflammatoire darmaandoening ervaren cyclische opflakkeringen afgewisseld met periodes van minder symptomen.

Diverticulitis

Divertikels zijn kleine uitstulpingen (soort zakjes) die uit de dikke darmwand steken. Meestal veroorzaken divertikels geen problemen, maar soms gaan ze bloeden of raken ze geïnfecteerd waardoor diverticulitis ontstaat.

Infectieuze proctitis

Infectieuze proctitis is een aandoening waarbij de endeldarm geïnfecteerd is, wat resulteert in vers bloed in de ontlasting. Infectieuze proctitis is meestal een seksueel overdraagbare aandoening, vaak veroorzaakt door dezelfde bacterie die verantwoordelijk is voor gonorroe en chlamydia. Andere symptomen zijn rectale pijn en een lekkage van anale afscheiding.

Maagzweren

Een zweer in het slijmvlies van de maag of de twaalfvingerige darm, is vaak het gevolg van een infectie met de bacterie Helicobacter pylori (H. pylori). Het langdurig gebruik of hoge doses ontstekingsremmende geneesmiddelen zoals aspirine, ibuprofen en naproxen veroorzaken mogelijk ook een maagzweer.

Poliepen of kanker

Colorectale poliepen (dikkedarmpoliepen) zijn gezwellen die ontstaan uit de bekleding van de dikke darm of het rectum (endeldarm). De meeste colorectale poliepen zijn goedaardig, maar soms ontaarden ze wel in kanker. Bij de meeste patiënten met dikkedarmkanker is de kanker namelijk ontstaan uit een poliep. Colorectale poliepen en kankers variëren in grootte en de meeste veroorzaken geen merkbare tekenen totdat ze groot worden. Een screening op dikkedarmkanker is daarom erg belangrijk. Grote poliepen en dikkedarmkankers veroorzaken vaak bloed in de ontlasting. Kleine hoeveelheden bloed zijn vaak alleen detecteerbaar met laboratoriumtesten. Zichtbaar bloed is echter ook mogelijk aanwezig bij deze aandoeningen. Bloedingen uit poliepen of kanker in de dikke darm zijn meestal pijnloos. Andere symptomen zijn ongebruikelijk, hoewel grote gezwellen soms diarree of obstipatie veroorzaken.

Slokdarmproblemen

Slokdarmspataderen (verwijde bloedvaten in de slokdarm) of scheuren in de slokdarm (Mallory-Weiss-syndroom) leiden mogelijk tot ernstig bloedverlies.

Risicofactoren

Een oudere leeftijd, roken en alcoholgebruik zijn risicofactoren die geassocieerd zijn met bloed in de ontlasting. Ook de voeding speelt een rol. Bepaalde voedingsmiddelen en dranken verhogen de kans op bloederige poep:

• cafeïne
• energiedranken
• paprika's en pittig eten
• suikerig eten
• verwerkt voedsel
• vet of gefrituurd voedsel
• voedsel op basis van tarwe
• zuivelproducten

Andere risicofactoren zijn het gebruik van medicijnen zoals aspirine of ontstekingsremmende medicijnen en anticoagulantia (antistollingsmedicijnen).

Geassocieerde symptomen

De symptomen hangen af van de oorzaak, de locatie, de duur en de ernst van de bloeding. Een patiënt met bloed in de ontlasting weet niet altijd dat hij bloed verliest via de ontlasting. Soms bemerkt de patiënt vers bloed op toiletpapier.

Acute bloeding
Als de patiënt veel bloed in de ontlasting opmerkt, is sprake van een acute bloeding die duidt op een ernstig medisch probleem waarvoor dringend medische hulp nodig is. De bekendste symptomen van een acute bloeding zijn:

• een snelle pols
• agitatie (rusteloosheid)
• bleekheid
• braken
• buikkrampen
• buikpijn
• diarree
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• flauwvallen
• gewichtsverlies
• hartkloppingen (palpitaties)
• koorts
• kortademigheid
• minder urineren (pollakisurie)
• slaperigheid
• verwardheid
• zwakte

Diagnose en onderzoeken van bloeding

Vraaggesprek
De patiënt geeft alle informatie door over de stoelgang en bloeding. Een zwarte, teerachtige ontlasting (melena) is bijvoorbeeld vaak te wijten aan een maagzweer of een ander probleem in het bovenste deel van het spijsverteringskanaal. Helderrood bloed of een kastanjebruine ontlasting duiden meestal op een probleem in het onderste deel van het spijsverteringskanaal, zoals aambeien of diverticulitis. Nadat de arts de medische voorgeschiedenis heeft gekregen, voert hij een lichamelijk onderzoek uit.

Diagnostisch onderzoek
Angiografie
Bij een angiografie injecteert de arts een speciale kleurstof in een ader die bloedvaten zichtbaar maakt op een röntgenfoto of CT-scan. De procedure detecteert bloedingen omdat kleurstof uit bloedvaten lekt op de bloedende locatie.

Bariumsliktest
Een arts bestelt een bariumsliktest om röntgenfoto’s te maken van problemen van de maag en slokdarm. Eerst moet de patiënt barium (een contrastmiddel) inslikken of anders dient de arts dit toe via het rectum. Bij het maken van een röntgenfoto wordt het spijsverteringskanaal dan goed zichtbaar te maken op een röntgenfoto.

Bloedonderzoek
Een arts bestelt soms een bloedonderzoek bij een bloederige ontlasting. Dit onthult stollingsproblemen, anemie (bloedarmoede) en de aanwezigheid van een Helicobacter pylori-infectie. Door een aanhoudende of acute bloeding ontstaat namelijk snel een tekort aan rode bloedcellen alsook een tekort aan ijzer in het bloed (ferriprieve anemie).

Colonoscopie
Een colonoscopie (coloscopie) is een inwendig kijkonderzoek van de dikke darm. Het is dankzij dit onderzoek ook mogelijk om weefselmonsters te verzamelen (biopsie) om deze microscopisch verder te laten onderzoeken op mogelijke afwijkingen.

Enteroscopie
Via een enteroscopie is de arts in staat om de dunne darm te onderzoeken. In sommige gevallen is het mogelijk om een capsule met een kleine camera in in te slikken, die vervolgens beelden maakt en naar een beeldscherm stuurt terwijl deze door het spijsverteringskanaal loopt.

Laparotomie
Via een laparotomie opent een chirurg de buik en onderzoekt hij alle organen om de oorzaak van bloed in de poep op te sporen wanneer andere onderzoeken geen duidelijke oorzaak onthullen.

Nasogastrische lavage
De arts voert een nasogastrische lavage uit om zeker te weten of de bloeding zich in het bovenste of onderste spijsverteringskanaal voordoet. De arts verwijdert de inhoud van de maag via een buisje die hij via de neus in de maag inbrengt. Als de maag geen bloed bevat, is de bloeding mogelijk gestopt of is de kans groter dat het bloed zich in het lagere spijsverteringskanaal bevindt.

Oesofagogastroduodenoscopie
Bij een oesofagogastroduodenoscopie plaatst de arts een endoscoop (een flexibele slang met een kleine camera aan het uiteinde) in de mond. Hij verplaatst deze verder naar de slokdarm en vervolgens naar de maag en de twaalfvingerige darm. De arts voert dit medisch onderzoek uit om de bron van bloedingen op te sporen. Via een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) is het tevens mogelijk om kleine weefselmonsters te verzamelen voor onderzoek onder een microscoop (biopsie).

Radionuclidescan
De arts injecteert bij een radionuclidescan kleine hoeveelheden radioactief materiaal in een ader en gebruikt vervolgens een speciale camera om beelden van de bloedstroom in het spijsverteringskanaal te visualiseren. Op deze manier is het mogelijk om de locatie van de bloeding op te sporen.

Behandeling van bloederige poep

Acute bloeding

Een acute bloeding stoppen doet de arts vaak via een endoscopie. Hij injecteert dan chemicaliën op de plaats van de bloeding. Het is ook mogelijk om de bloedingslocatie te behandelen met een elektrische stroom of laser, of een band of klem aan te brengen om het bloedvat te sluiten. Is een endoscopie niet effectief, dan gebruikt de arts een angiografie om medicijnen in de bloedvaten te injecteren om de bloeding onder controle te houden.

Oorzaak van bloeding

De arts behandelt eveneens de oorzaak van het bloeden. Antibiotica vormen de hoeksteen voor de behandeling van H. pylori. Antacida of protonpompremmers zijn medicijnen die het maagzuur onderdrukken (maagzuurremmers). Ontstekingsremmende geneesmiddelen behandelen colitis. Colorectale poliepen verwijdert de arts tijdens een colonoscopie. Afhankelijk van de grootte en het microscopische uiterlijk van de verwijderde poliepen, adviseert de arts een herhaalde colonoscopische screening met verschillende tijdsintervallen. Als de arts dikkedarmkanker ontdekt, bestaat de behandeling uit chirurgie, chemotherapie, radiotherapie of een combinatie van deze behandelingen. Ook is soms chirurgie nodig bij diverticulitis of inflammatoire darmaandoeningen waarbij de arts dan soms een deel van de dikke darm verwijdert (colectomie). Verder zet de arts mogelijk andere medicijnen in wanneer deze de oorzaak zijn van de bloederige ontlasting.

Voeding

Afhankelijk van de oorzaak van de bloederige poep, is een vezelrijke voeding nuttig zodat de ontlasting makkelijker kan passeren. Een paar gezonde voedingskeuzes zijn:

• appelciderazijn
• bladgroenten zoals boerenkool, snijbiet en spinazie
• fruit zoals bananen, mango's en watermeloenen
• gedestilleerd of gezuiverd water
• groenten zoals broccoli, rode biet en bloemkool
• kruiden zoals mariadistel, gember en paardenbloemblad

Lees verder

• Zwarte ontlasting: Oorzaken van teerachtige stoelgang
• Kleigekleurde ontlasting (witte of bleke stoelgang)
• Ontlastingsonderzoek: Onderzoek van stoelgangsmonster
• Witte vlekjes (stipjes) in de ontlasting: Oorzaken
• Zwarte stipjes, plekjes en vlekjes in ontlasting: Oorzaken