Zwarte stipjes, plekjes en vlekjes in ontlasting: Oorzaken

Normaal gesproken is de stoelgang bruin van kleur en lang en glad van vorm. In sommige gevallen kunnen echter zwarte stipjes, vlekjes of plekjes zichtbaar zijn in de ontlasting. Dit is meer zichtbaar bij een lichtbruine ontlasting dan bij een donkerbruine. Meestal wijzen zwarte stipjes in de ontlasting op onverteerd voedsel. Soms kan het echter een ernstiger probleem aangeven. Wanneer de patiënt gedurende enkele dagen zwarte vlekken in de ontlasting heeft, is medisch advies nodig. De behandeling van zwarte vlekken in de ontlasting is afhankelijk van de oorzaak.

• Infecties en zwarte stipjes in de ontlasting
• Intestinale bloedingen en zwarte stipjes in de ontlasting
• Leverproblemen en zwarte stipjes in de ontlasting
• Medicatie en zwarte stipjes in de ontlasting
• Voeding en zwarte stipjes in de ontlasting
• Andere oorzaken van zwarte vlekken in de ontlasting
• Alarmsignalen bij zwarte stipjes in de ontlasting
• Diagnose en onderzoeken
• Preventie van zwarte stipjes in de ontlasting

Infecties en zwarte stipjes in de ontlasting

Het drinken van besmette dranken of het eten van besmet voedsel kan leiden tot infecties in het spijsverteringskanaal. Parasieten zoals die verantwoordelijk voor giardiasis (een infectie van de dunne darm met diarree en buikkrampen) en amoebendysenterie (een darminfectie door een parasiet met braken en hoofdpijn), of door water overgedragen ziekten zoals cholera (een bacteriële infectieziekte met braken en diarree), kunnen zwarte stipjes in de ontlasting veroorzaken. Donkere vlekken in de ontlasting kunnen ook te wijten zijn aan bacteriën. Medicijnen zoals antiparasitaire middelen en antibiotica bestrijden meestal deze infecties succesvol, zodat de zwarte stipjes verdwijnen.

Intestinale bloedingen en zwarte stipjes in de ontlasting

Een bloeding in het maagdarmkanaal kan leiden tot zwarte stipjes in de ontlasting. Hoe hoger de bloeding zich bevindt in het spijsverteringsstelsel, hoe donkerder het bloed in de ontlasting. Symptomen van een intestinale bloeding zijn:

• Bloed in de ontlasting
• Braken
• Buikpijn
• Een snelle hartslag (tachycardie)
• Zwarte, teerachtige ontlasting
• Flauwvallen
• Zweten

Bij inwendige bloedingen zal de arts de oorzaak opsporen en behandelen.

Leverproblemen en zwarte stipjes in de ontlasting

Een leverziekte kan cholestase (galstuwing door vernauwing van de galwegen) veroorzaken, wat kan leiden tot een lichtgekleurde ontlasting. Soms kan een leveraandoening echter ook een zwarte, teerachtige ontlasting of zwarte stipjes in de ontlasting veroorzaken. Dit kan het gevolg zijn van bloedingen in het spijsverteringskanaal, zoals bij slokdarmvarices (slokdarmspataders: verwijde bloedvaten in de slokdarm) of portale hypertensie. Slokdarmvarices zijn verwijde aders in de keel en maag die ontstaan wanneer de bloedtoevoer naar de lever belemmerd is. Littekenweefsel op de lever, vaak als gevolg van cirrose, is meestal de oorzaak van slokdarmvarices. Ook een bloedstolsel of ernstige parasitaire infecties kunnen de bloedtoevoer naar de lever remmen en slokdarmvarices veroorzaken. Dit duidt op een ernstig leverprobleem dat medische hulp vereist.

Tekenen van leverziekte zijn onder andere:

• Buikpijn
• Een jeukende huid
• Geelzucht (vergeling van de huid of ogen)
• Gewichtsverlies
• Misselijkheid
• Rode handpalmen
• Vermoeidheid
• Zwarte stipjes in de ontlasting die komen en gaan of na verloop van tijd verergeren

Een patiënt met een leveraandoening moet mogelijk medicatie nemen, voedingsgewoonten aanpassen of naar het ziekenhuis voor een behandeling.

Medicatie en zwarte stipjes in de ontlasting

Sommige medicijnen kunnen tijdelijk de kleur van de ontlasting veranderen. Dit geldt vooral voor bismut, een actief ingrediënt in diverse medicijnen voor de behandeling van darmaandoeningen. Ook kan hierdoor een zwarte tong ontstaan. Daarnaast kunnen ijzersupplementen zwarte stipjes in de ontlasting veroorzaken. Het gebruik van niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's zoals ibuprofen) kan bij sommige patiënten ook zwarte stipjes in de ontlasting veroorzaken. De kleurverandering is onschadelijk en verdwijnt meestal binnen enkele dagen na het stoppen met het medicijn. Een patiënt moet een arts raadplegen als hij na recent gebruik van een nieuw voorgeschreven of vrij verkrijgbaar medicijn veranderingen in de ontlasting opmerkt.

Voeding en zwarte stipjes in de ontlasting

Sommige voedingsmiddelen, zoals de schil of zaden van fruit, zijn moeilijker te verteren dan andere. Zwarte stipjes in de ontlasting kunnen het gevolg zijn van het eten van:

• Bananen
• Bosbessen
• Bramen
• Ijzerrijk voedsel (zoals oesters en bruine bonen)
• Kersen
• Kruiden en specerijen, zoals zwarte peper of paprika
• Onverteerde zaden, zoals aardbeienpitten of sesamzaad
• Pruimen
• Rood vlees, vooral onvoldoende verhit vlees
• Vijgen
• Zwarte bonen

Ook kunstmatige kleurstoffen in voedingsmiddelen kunnen de kleur van de ontlasting veranderen. Het lichaam heeft moeite met het verteren van kunstmatige kleurstoffen. Zwarte drop kan bijvoorbeeld zorgen voor een heel donkerbruine of zwarte ontlasting. Dit probleem vereist in principe geen medische behandeling, maar de patiënt moet wel zorgen voor een voldoende gezonde en evenwichtige voeding.

Andere oorzaken van zwarte vlekken in de ontlasting

Naast de hierboven genoemde oorzaken, zijn er nog enkele andere, minder frequent voorkomende oorzaken van zwarte vlekken in de ontlasting:

• Slokdarmperforatie: Dit is een gat in de slokdarm, waardoor maagzuur en voedsel in de borstholte terechtkomen. Dit kan leiden tot ernstige pijn op de borst, ademhalingsproblemen en zwarte ontlasting.
• Angiografie: Dit is een medische beeldvormingstechniek waarbij een contrastvloeistof in de bloedvaten wordt ingebracht. De contrastvloeistof kan soms de kleur van de ontlasting zwart kleuren.
• Galblaaspoliepen: Dit zijn kleine uitstulpingen in de galblaas. In zeldzame gevallen kunnen galblaaspoliepen bloeden, wat leidt tot zwarte ontlasting.
• Maagzweren: Maagzweren zijn open zweren in de bekleding van de maag of de duodenum (het eerste deel van de dunne darm). Maagzweren kunnen bloeden, wat leidt tot zwarte ontlasting.

Alarmsignalen bij zwarte stipjes in de ontlasting

Patiënten die geen andere klachten ervaren en ook niet lijden aan een onderliggende ziekte of chronische aandoening, moeten na twee dagen van aanhoudende zwarte stipjes in de ontlasting een arts raadplegen. Ook moet een patiënt medische hulp zoeken als hij:

• Een voorgeschiedenis van een leverziekte heeft
• Ernstig overgeven of diarree heeft
• Gele of groene ogen of een gele of groene huid heeft
• Koorts ervaart
• Pasgeboren is (wanneer de zwarte stipjes in de ontlasting niet te wijten zijn aan meconium, de eerste ontlasting van een baby, is medisch advies noodzakelijk)
• Tekenen van een parasitaire infectie heeft, zoals onverklaarbaar gewichtsverlies of wormen in de ontlasting

Diagnose en onderzoeken

Een arts zal een grondige medische geschiedenis van de patiënt opnemen en een ontlastingsmonster laten onderzoeken. Verder kan de arts soms beeldvormende onderzoeken van de dikke darm, maag of andere delen van het spijsverteringskanaal bestellen. Een uitgebreid bloedonderzoek en een leverfunctieonderzoek bieden informatie over de werking van de lever.

Preventie van zwarte stipjes in de ontlasting

Om het optreden van zwarte stipjes in de ontlasting te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen nuttig zijn:

• Zorg voor een gebalanceerd dieet met voldoende vezels en vermijd overmatige inname van ijzersupplementen zonder medisch advies.
• Eet voedingsmiddelen die makkelijk te verteren zijn en vermijd grote hoeveelheden van voedsel dat moeilijk te verteren is, zoals zaden en bepaalde fruitsoorten.
• Drink voldoende water om het spijsverteringsstelsel goed te laten functioneren.
• Neem medicijnen zoals voorgeschreven en bespreek eventuele bijwerkingen met een arts.
• Was handen grondig en regelmatig om besmetting met parasieten en bacteriën te voorkomen.
• Vermijd het drinken van onbehandeld water of het eten van ongewassen of rauw voedsel.

Het is belangrijk om alert te zijn op veranderingen in de stoelgang en bij aanhoudende of ernstige symptomen een arts te raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling.