Hemoglobine: Lage of hoge hemoglobinewaarden in het bloed

Hemoglobine is een specifiek ijzerrijk eiwit dat aanwezig is in rode bloedcellen. Hemoglobine transporteert zuurstof uit de longen naar de weefsels van het lichaam en brengt kooldioxide terug van de weefsels naar de longen. Hemoglobine zorgt met andere woorden voor de goede werking van cellen en verwijdert ook alle afvalstoffen uit de cellen. Hemoglobine speelt ook een grote rol bij het behouden van de vorm van de rode bloedcellen (erytrocyten) die er normaal gesproken uitzien als een donut zonder een gat in het midden om gemakkelijk door de bloedvaten te kunnen bewegen. Soms zijn de hemoglobinegehalten in het bloed verlaagd, wat meestal een teken is van bloedarmoede. Ook verhoogde hemoglobinewaarden komen mogelijk tot uiting, vaak bij rokers en patiënten met een gevorderde longaandoening.

• Diagnose en normale bereiken van hemoglobine
• Bloedonderzoek
• Normale bereik
• Laag hemoglobinegehalte
• Verlaagde hemoglobinespiegels verhogen
• Hoog hemoglobinegehalte
• Bloedonderzoek: HbA1c-test

Diagnose en normale bereiken van hemoglobine

Bloedonderzoek

Een bloedonderzoekmeet het hemoglobinegehalte. Hiervoor bestaan diverse meetmethoden waarvan de meesten gebeuren door geautomatiseerde apparaten die zijn ontworpen om verschillende bloedonderzoeken uit te voeren.

Normale bereik

Het hemoglobineniveau is vermeld als de hoeveelheid hemoglobine in gram (g) per deciliter (dL) van het volledig bloed, waarbij 1 deciliter 100 milliliter is. De normale waarden voor hemoglobine hangen af van zowel de leeftijd als het geslacht van de patiënt (vanaf de adolescentie).

De normale bereiken zijn:

• Pasgeborenen: 17 tot 22 g / dL
• Eén (1) week oud: 15 tot 20 g / dL
• Eén (1) maand oud: 11 tot 15 g / dL
• Kinderen: 11 tot 13 gm / dL
• Volwassen mannen: 14 tot 18 g / dL
• Volwassen vrouwen: 12 tot 16 g / dL
• Mannen na middelbare leeftijd: 12,4 tot 14,9 g / dL
• Vrouwen na middelbare leeftijd: 11,7 tot 13,8 g / dL

Zwangere vrouwen krijgen het advies om te hoge en te lage hemoglobinewaarden te vermijden om het risico op een doodgeboorte (hoog hemoglobine - boven het normale bereik) en een vroeggeboorte of een laag geboortegewicht baby (laag hemoglobine - onder het normale bereik) te voorkomen.

Laag hemoglobinegehalte

Bij een laag hemoglobinegehalte is sprake van bloedarmoede (anemie) doordat het aantal rode bloedcellen verlaagd is. Enkele van de meest voorkomende oorzaken van bloedarmoede zijn:

• abnormale hemoglobinestructuur door sikkelcelanemie (bloedaandoening van rode bloedcellen) of thalassemie (tekort van hemoglobine leidt tot bloedarmoede)
• beenmergproblemen (vervanging van beenmerg dat rode bloedcellen aanmaakt door kankercellen)
• chemotherapie (onderdrukken de aanmaak van rode bloedcellen)
• een verlies van bloed (traumatisch letsel, operatie, bloeding, dikkedarmkanker of maagzweer)
• nierfalen
• voedingstekorten en vitaminetekorten (ijzertekort, vitamine B12-tekort, foliumzuurdeficiëntie)

Ouderen, mensen die veel fysieke inspanning leveren, mensen die geen ijzer in de voeding opnemen en patiënten met chronische ziekten zijn het vaakst aangetast door een te lage hemoglobinespiegel in het bloed.

Veel voorkomende symptomen van bloedarmoede omvatten

• duizeligheid
• een bleke huid of gele huid
• een gevoel van onwelzijn
• een snelle, onregelmatige hartslag
• haaruitval
• hartkloppingen
• hoofdpijn
• kortademigheid
• koude handen en voeten
• pijn op de borst
• vermoeidheid
• zwakte

Sikkelcelanemie
Sikkelcelanemie is een genetische aandoening waarbij de kwaliteit van hemoglobine aangetast is. Het hemoglobinegehalte is hierdoor verlaagd, wat resulteert in abnormaal gevormde sikkelcellen (rode bloedcellen). Zulke abnormale rode bloedcellen passeren niet gemakkelijk door kleine bloedvaten, wat leidt tot onvoldoende zuurstof voor de lichaamsweefsels. Voorts hebben sikkelcellen een verkorte levensduur ten opzichte van normale rode bloedcellen (10 tot 20 dagen in plaats van 120 dagen). De rode bloedcellen kunnen zo snel niet vervangen worden, hetgeen resulteert in bloedarmoede. Patiënten met sikkelcelanemie hebben één defect hemoglobinegen van elke ouder geërfd. De milde tot ernstige symptomen van sikkelcelanemie variëren. Bij acute crisis van sikkelcelanemie zijn de symptomen significanter zoals:

• beenpijn
• blindheid
• een vertraagde groei en puberteit
• gegeneraliseerde lichaamspijn
• huidzweren
• kortademigheid
• pijn op de borst
• toevallen
• vermoeidheid

Verlaagde hemoglobinespiegels verhogen

Het hemoglobinegehalte verhogen is mogelijk op diverse manieren, afhankelijk van de oorzaak. Het is belangrijk om steeds contact met een arts op te nemen om het hemoglobinegehalte te verhogen. De bijwerkingen van deze behandelingen en/of een overmatige ijzerinname veroorzaken soms bijkomende problemen of anders interageren ze met medicijnen die de patiënt gebruikt.

Enkele manieren om hemoglobine te verhogen zijn onder meer:

• een bloedtransfusie van rode bloedcellen
• een toediening van erytropoëtine (een hormoon dat de arts gebruikt om de productie van rode bloedcellen te stimuleren bij patiënten met een verminderde productie van rode bloedcellen of een verhoogde vernietiging van rode bloedcellen)
• ijzersupplementen nemen: Het is wel belangrijk dat ijzersupplementen uit de buurt van kinderen blijven omdat ijzervergiftiging bij jonge kinderen mogelijk dodelijk is.
• meer ijzerrijk voedsel consumeren (eieren, spinazie, artisjokken, bonen, mager vlees en zeevruchten) en voedingsmiddelen die rijk zijn aan cofactoren (zoals vitamine B6, foliumzuur, vitamine B12 en vitamine C) zijn belangrijk voor het handhaven van normale hemoglobinewaarden. Voedingsmiddelen met veel cofactoren zijn onder meer vis, groenten, noten, granen, erwten en citrusvruchten.

Hoog hemoglobinegehalte

Het hemoglobinegehalte stijgt in situaties waarin een patiënt meer zuurstof in zijn lichaam nodig heeft. Een hoger dan normaal hemoglobinegehalte is bijgevolg aanwezig bij patiënten die op grote hoogte leven en bij patiënten die roken. Verder veroorzaakt uitdroging een vals-hoge hemoglobinemeting die verdwijnt wanneer de elektrolytenbalans weer hersteld is (als de patiënt weer voldoende gedronken heeft).

Enkele andere zeldzame oorzaken zijn hoge hemoglobinespiegels omvatten:

• bepaalde tumoren
• een aandoening van het beenmerg, bekend als polycythemia rubra vera
• een gevorderde longziekte (bijvoorbeeld emfyseem)
• misbruik van het medicijn erytropoëtine (Epogen) door atleten (chemisch verhogen van de productie van rode bloedcellen waardoor de hoeveelheid zuurstof voor het lichaam vergroot wordt)

Bloedonderzoek: HbA1c-test

Hemoglobine A1c of geglycosyleerd hemoglobine is een ruwe indicatie van de controle van de bloedsuikerspiegel bij patiënten met diabetes mellitus van de voorgaande drie maanden. Het is dankzij de HbA1c-test mogelijk om suikerziekte op te sporen alsook op te volgen. Bevindt zich dagelijks meer glucose (bloedsuiker) in het bloed, dan bindt zich meer glucose aan het circulerende hemoglobine. Normale hemoglobine A1c-waarden liggen tussen 4% en 5,9%. Bj hogere waarden is de diabetes mellitus slecht onder controle.

Lees verder

• Sikkelcelanemie: Bloedaandoening van rode bloedcellen
• Bloedziekte thalassemie: Tekort hemoglobine leidt tot anemie
• Anemie (tekort aan rode bloedcellen): Soorten en oorzaken
• Bloedonderzoek HbA1c-test: Diabetes opsporen en opvolgen