Slijm in de ontlasting: Oorzaken van slijmerige stoelgang

Het lichaam produceert dagelijks 1 à 1,5 liter slijm, een plakkerige, slijmerige, geleiachtige vloeistof. Het slijmvlies van de dikke darm zorgt er voor dat het makkelijker is om ontlasting te passeren. Normaal gesproken is er weinig slijm aanwezig bij de stoelgang, maar in bepaalde omstandigheden is dit dikker duidelijk zichtbaar. Dit kent veel oorzaken, zoals onder andere een infectie, anale kloven, een verstopping van de darmen of een darmaandoening. Afhankelijk van de oorzaken treden andere symptomen op, zoals bijvoorbeeld braken, diarree en bloed bij de ontlasting. De behandeling van slijm in de poep is grotendeels afhankelijk van de oorzaak.

• Functie van slijm in het lichaam
• Oorzaken van slijmerige ontlasting
• Anaal abces of anale fistel
• Anale kloven en zweren
• Bacteriële infecties
• Coeliakie
• Colitis ulcerosa
• Darmobstructie
• Dikkedarm- of rectumkanker
• Mucoviscidose
• Ostomie
• Prikkelbaredarmsyndroom
• Proctitis (endeldarmontsteking)
• Uitdroging
• Voeding: Allergie en intolerantie
• Ziekte van Crohn
• Geassocieerde symptomen van slijm bij de poep
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandelingen voor slijm in de stoelgang
• Medicatie en supplementen
• Voeding
• Complicaties van slijm in de ontlasting

Functie van slijm in het lichaam

Slijm (mucus) is een zeer belangrijke stof in ons lichaam. Dit bestaat uit een combinatie van water, zouten en mucine (een eiwit). Slijm heeft diverse functies. Mucus bevochtigt en smeert de bekledingen van de spijsverterings- en ademhalingssystemen zodat deze niet uitdrogen en de wrijving vermindert. Slijm is nodig om op een efficiënte manier voedsel door het spijsverteringskanaal te bewegen. Verder beschermt slijm de gevoelige cellen die de maag en darmen bedekken. Speciale cellen in de maagwand scheiden een zeer krachtig en corrosief zoutzuur af. De maag beschermt zichzelf tegen het zuur door het afscheiden van een slijmbarrière (beschermende slijmlaag). Werkt deze slijmbarrière niet goed, dan vormt zich een maagzweer. Daarnaast bevat slijm vitale eiwitten, antilichamen en enzymen die nodig zijn om het lichaam te beschermen tegen binnendringende organismen en ook om infecties te bestrijden.

Oorzaken van slijmerige ontlasting

Anaal abces of anale fistel

Een abces bestaat uit een gebied gevuld met pus in het lichaam als reactie op een infectie die aanwezig is in het lichaam. Een anaal abces of een anale fistel (vorming van abnormale tunnel tussen rectum en huid en rond anus) komt vaker voor bij patiënten met de ziekte van Crohn, en dan vooral in het gebied rond de anus. Bij ongeveer de helft van de patiënten is het abces groot genoeg om een tunnel tussen twee organen te vormen, of vormt zich een verbinding tussen de huid en een orgaan. Deze fistelvorming of het abces zelf veroorzaakt mogelijk slijm in de stoelgang. Abcessen en fistels vereisen een medische behandeling. De arts moet deze vaak draineren (pus afvoeren). Daarnaast is een behandeling met antibiotica of andere medicijnen nodig, vooral wanneer de patiënt kampt met een inflammatoire darmaandoening.

Anale kloven en zweren

Een anale kloof is een scheur in de bekleding van de onderkant van de endeldarm. Deze zijn meestal het gevolg van chronische diarree, constipatie, een moeilijke ontlasting en andere darmproblemen. Door de anale kloof ontstaat een pijnlijke stoelgang. Vrij verkrijgbare medicijnen verlichten de pijn, waardoor de meeste anale kloven binnen enkele dagen tot weken verdwijnen. Anale zweren komen tot stand door chemotherapie of radiotherapie. Het lichaam heeft dan een groter verlies van slijm (gastro-intestinale mucositis). Een ziekenhuisbehandeling is hiervoor vereist.

Bacteriële infecties

Zowel bacteriën (zoals Campylobacter, Salmonella, Shigella en Yersinia), parasieten als virussen veroorzaken mogelijk slijm in de ontlasting. Deze voedselinfecties en darminfecties gaan gepaard met volgende gemeenschappelijke symptomen: braken, buikpijn, diarree, koorts, krampen en misselijkheid. Soms zijn de symptomen ernstig en is de patiënt door het aanhoudend braken en de aanhoudende diarree sneller uitgedroogd. In dat geval is medicatie en/of een ziekenhuisopname nodig Meestal verdwijnen de klachten van een voedselvergiftiging echter vanzelf en is een thuisbehandeling voldoende.

Coeliakie

Coeliakie is een ernstige ziekte waarbij patiënten slecht reageren op het eten van voedsel met gluten (een eiwit). Gluten zijn vaak aanwezig in tarwe, rogge en gerst. Het tast ook het vermogen van het lichaam aan om voedingsstoffen te absorberen en leidt soms tot slijm in de stoelgang.

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa, een vorm van een inflammatoire darmaandoening leidt sneller tot ontstoken slijmvlies van de dikke darm waardoor darmzweren ontstaan. Wanneer deze zweren gaan bloeden, produceren ze ook pus en slijm. Diarree en buikpijn komen ook voor bij de ontstekingsaandoening.

Darmobstructie

Een darmobstructie (verstopping van de darmen) gaat gepaard met braken, darmkrampen, constipatie en gas of een opgeblazen gevoel. Mogelijke oorzaken zijn fecale impactie (vastzittende droge en harde brok ontlasting), een hernia, een tumor of het passeren van een item dat geen voedingsproduct is.

Dikkedarm- of rectumkanker

Bloed in de ontlasting is één van de belangrijkste symptomen van dikkedarmkanker of endeldarmkanker (rectumkanker). Slijmerige poep komt echter ook mogelijk tot uiting.

Mucoviscidose

Mucoviscidose (taaislijmziekte) is een genetische aandoening die de slijmproductie in het lichaam aantast. De aandoening veroorzaakt dik slijm dat zich ophoopt in de longen en het spijsverteringsstelsel, met slijm in de poep als gevolg. Artsen diagnosticeren de ziekte meestal in de kindertijd. Constipatie en buikpijn zijn andere veel voorkomende symptomen.

Ostomie

Sommige patiënten die een stoma gekregen hebben (operatie is gekend als een ileostomie of colostomie), verliezen ook slijm via de endeldarm. Het rectum produceert nog steeds vocht, ook al verlaat de ontlasting het lichaam via de stoma. Het is belangrijk om het slijm te laten passeren op het toilet want een slijmophoping resulteert in ongemak en druk.

Prikkelbaredarmsyndroom

Bij het prikkelbaredarmsyndroom is de slijmproductie verhoogd. Vooral bij patiënten die kampen met de diarree-dominante vorm van de ziekte komt slijm in de poep voor. De darmaandoening veroorzaakt een opgeblazen gevoel, winderigheid en buikkrampen. Het is meestal een chronische aandoening die wel goed te behandelen is.

Proctitis (endeldarmontsteking)

Bij proctitis ontstaat een ontsteking van het rectum (endeldarm: het onderste deel van het spijsverteringsstelsel vlak voor de anus). Dit is het gevolg van infecties, anale trauma's en inflammatoire darmaandoeningen. Deze aandoening veroorzaakt ook slijmerige poep.

Uitdroging

Uitdroging (dehydratie) is een andere veel voorkomende oorzaak van overmatig slijm in de ontlasting. Dit verdwijnt spontaan, tenzij sprake is van chronische uitdroging. De arts moet in dat geval de onderliggende oorzaak behandelen om de slijmvorming te doen stoppen.

Voeding: Allergie en intolerantie

Voedselallergieën, zoals een notenallergie of een glutenallergie, veroorzaken mogelijk slijmerige stoelgang. Daarnaast komen volgende mogelijke tekenen tot uiting: constipatie, diarree, een huiduitslag en een opgeblazen gevoel. Patiënten met lactose-intolerantie ervaren losse, slijmerige en vloeibare ontlasting wanneer ze zuivelproducten zoals melk nemen. Het lichaam produceert niet genoeg lactase, een enzym dat lactose afbreekt (suiker die in melk aanwezig is). Lactose-intolerantie veroorzaakt ook een groene ontlasting veroorzaken. De arts bepaalt of sprake is van een voedselallergie of voedselintolerantie. Bij meer slijm of bloed in de stoelgang na het eten van bepaalde voedingsmiddelen, is contact met de arts nodig.

Ziekte van Crohn

Bij de ziekte van Crohn, een chronische aandoening, komt meer slijm in de poep ook voor, maar niet zo vaak. De ziekte veroorzaakt ontstekingsplekken, vooral rond een deel van de dunne darm (ileum). De aandoening gaat bovendien gepaard met diarree, een verminderde eetlust, gewichtsverlies en een bloederige ontlasting.

Geassocieerde symptomen van slijm bij de poep

Andere tekenen die mogelijk verschijnen bij een slijmerige stoelgang omvatten:

• bloed in de ontlasting of etter in de stoelgang
• braken
• buikpijn
• constipatie
• diarree
• gas
• koorts
• maagpijn, maagkrampen of een opgeblazen gevoel
• plotselinge veranderingen in frequentie, consistentie of kleur van de ontlasting
• uitdroging
• winderigheid

Alarmsymptomen

Bij grotere hoeveelheden slijm in de stoelgang is wellicht sprake van een onderliggend probleem en daarom moeten patiënten met dit teken steeds een arts raadplegen wanneer de slijmerige ontlasting binnen enkele weken niet verdwenen is of wanneer andere symptomen in combinatie met de slijm in de poep.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
De patiënt beschrijft e arts welke symptomen hij ervaart, hoe lang de slijmen al aanwezig zijn alsook welke factoren de slijmvorming in de stoelgang doen verbeteren of verergeren. Dankzij deze informatie krijgt de informatie een beter beeld van wat de veranderingen in de ontlasting mogelijk zou kunnen veroorzaken. Nadien volgt een grondig lichamelijk onderzoek

Diagnostisch onderzoek
Een ontlastingsonderzoek is soms nodig, vooral bij patiënten die naar het buitenland zijn gereisd en mogelijk lijden aan een darminfectie. Het is namelijk mogelijk om in de poep parasieten, bacteriën en andere ziekten te detecteren. Andere patiënten die misschien de stoelgang moeten laten onderzoeken, zijn zeer jonge en zeer oude patiënten en patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Verder is een stoelgangstest nodig wanneer andere ernstige symptomen optreden zoals koorts en uitdroging. Ook is een bloedonderzoek vaak nuttig. Bijkomende onderzoeken zijn een colonoscopie (inwendig kijkonderzoek van de dikke darm), een endoscopie (inwendig kijkonderzoek van de binnenkant van het lichaam) of beeldvormende onderzoeken zoals een MRI-scan, CT-scan of röntgenfoto.

Behandelingen voor slijm in de stoelgang

Medicatie en supplementen

Sommige probiotica en andere supplementen helpen met onregelmatige dagelijkse stoelgang, obstipatie of diarree. De patiënt bespreekt het supplementgebruik wel met de arts omdat dit niet altijd geïndiceerd is of interfereert met andere medicijnen. Zijn bacteriën in de ontlasting aanwezig, dan schrijft de arts antibiotica voor. Voldoende rust bespoedigt verder het herstelproces. In sommige gevallen moet de patiënt langdurig medicijnen nemen, zoals bij de ziekte van Crohn en enkele andere darmaandoeningen. Chirurgie is soms nodig voor patiënten met anale kloven en endeldarmzweren, maar ook bij een darmobstructie is soms chirurgie vereist.

Voeding

Wijzigingen in de voedingsstijl zijn soms nodig, zeker bij patiënten met een voedselallergie. Verder moeten mensen zeker voldoende vocht innemen om te zorgen voor een gezond spijsverteringsstelsel.

Complicaties van slijm in de ontlasting

Complicaties die gepaard gaan met een overmatig slijmproductie in stoelgang zijn:

• ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling)
• elektrolytenstoornissen
• hypoxie (laag zuurstofniveau in de bloedbaan)
• uitdroging door langdurig lijden aan diarree

Lees verder

• Bloed in de ontlasting: Oorzaken van bloederige stoelgang
• Ontlastingsonderzoek: Onderzoek van stoelgangsmonster
• Plakkerige poep: Oorzaken van kleverige ontlasting
• Oranje ontlasting: Oorzaken van oranjegekleurde stoelgang
• Gele ontlasting: Oorzaken van stoelgang met gele kleur