Trombose: Soorten, symptomen en risicofactoren bloedstolsel

Slagaders brengen bloed van het hart naar de organen, terwijl aderen het bloed terug naar het hart sturen. Bij trombose vormt zich een bloedstolsel in een bloedvat, wat de bloedstroom kan blokkeren of verminderen. Dit kan ernstige gevolgen voor de gezondheid hebben. Er zijn twee hoofdtypen trombose: veneuze trombose (waarbij het bloedstolsel een ader blokkeert) en arteriële trombose (waarbij het bloedstolsel een slagader blokkeert). De symptomen variëren sterk afhankelijk van de locatie van het stolsel en de trombose, en kunnen onder andere pijn in het been, zwakte van het gezicht en oogproblemen omvatten. Een snelle medicamenteuze, chirurgische en/of ondersteunende behandeling is essentieel om ernstige complicaties te voorkomen. Daarnaast kan het volgen van een gezonde levensstijl het risico op de vorming van bloedstolsels en trombose verlagen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Arteriële trombose
• Veneuze trombose
• Risicofactoren
• Arteriële trombose
• Veneuze trombose
• Soorten veneuze en arteriële trombose
• Budd-Chiari-syndroom
• Caverneuze sinustrombose
• Cerebrale veneuze sinustrombose
• Diep veneuze trombose (trombosebeen)
• Femorale trombose
• Jugulaire adertrombose
• Longembolie
• May-Thurner-syndroom
• Myocardinfarct (hartaanval)
• Nieradertrombose
• Paget-Schrötter-syndroom
• Portale adertrombose
• Retinale ader occlusie (oogtrombose)
• Trombotische beroerte
• Vena cava superior-trombose
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bloedstolsels
• Prognose
• Complicaties
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Trombose is de vorming van een bloedstolsel (trombus) in een bloedvat, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals hartaanvallen, beroertes of longembolieën. Het komt wereldwijd voor en is een belangrijke oorzaak van morbiditeit en mortaliteit, vooral in ontwikkelde landen.

Prevalentie van trombose
De prevalentie van trombose varieert afhankelijk van de risicofactoren in de populatie. Het komt vaak voor bij patiënten met cardiovasculaire aandoeningen, maar kan ook worden aangetroffen bij mensen zonder eerdere medische geschiedenis van hart- of vaatziekten. De incidentie van trombose neemt toe met de leeftijd, en het is een van de belangrijkste oorzaken van ziekenhuisopnames bij ouderen.

Geografische spreiding
Trombose wordt wereldwijd gezien, maar de incidentie is hoger in geïndustrialiseerde landen, waar leefstijlfactoren zoals roken, obesitas en sedentaire gewoonten bijdragen aan het risico. In sommige ontwikkelingslanden komt trombose vaak voor in verband met infecties of chirurgische complicaties.

Mechanisme

Trombose ontstaat wanneer het bloed abnormaal stolt, waardoor een stolsel (trombus) zich vormt in een bloedvat. Dit kan leiden tot ernstige complicaties als het stolsel de bloedstroom belemmert. Er zijn verschillende mechanismen die bijdragen aan de vorming van trombose.

Bloedstollingssysteem
Het bloedstollingssysteem bestaat uit een complex netwerk van cellen en moleculen die samenwerken om bloedingen te stoppen. Wanneer er schade aan een bloedvat is, wordt het stollingsproces geactiveerd. Bij trombose is dit proces abnormaal gereguleerd, wat leidt tot de vorming van een onterecht stolsel.

Endotheliale beschadiging
Beschadiging van de binnenwand van een bloedvat (het endotheel) is een belangrijke factor in de ontwikkeling van trombose. Aandoeningen zoals arteriosclerose, infecties, of verwondingen kunnen het endotheel beschadigen, waardoor de kans op trombusvorming toeneemt.

Vertraagde bloedstroom
Wanneer de bloedstroom wordt vertraagd, bijvoorbeeld door langdurige bedrust, obesitas, of bepaalde hartziekten, neemt de kans op trombusvorming toe. Langzaam stromend bloed heeft meer kans om stolsels te vormen, vooral in de diepe venen (deep vein thrombosis, DVT).

Oorzaken

Arteriële trombose

Arteriële trombose kan ontstaan door verharding van de slagaders (arteriosclerose), waarbij vet- of calciumafzettingen de vaatwanden verdikken. Dit leidt tot de vorming van plaque in de vaatwanden, die kan scheuren en een bloedstolsel veroorzaken.

Veneuze trombose

Enkele bekende oorzaken van veneuze trombose zijn:

• Auto-immuunziekten die de bloedstolling bevorderen
• Bepaalde medicijnen
• Een gebroken bot
• Ziekten of letsels aan de beenaders
• Erfelijke aandoeningen of genetische aanleg
• Geneesmiddelen die het risico op stolling verhogen, zoals bepaalde anticonceptiva
• Langdurige immobiliteit
• Zwaarlijvigheid

Risicofactoren

Arteriële trombose

Risicofactoren voor arteriële trombose zijn onder andere:

• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Familiegeschiedenis van arteriële trombose
• Gebrek aan activiteit
• Obesitas
• Onvoldoende beweging, bijvoorbeeld na een operatie of lange reis
• Hoge bloeddruk
• Hoog cholesterolgehalte
• Oudere leeftijd
• Slechte voeding
• Roken

Veneuze trombose

Risicofactoren voor veneuze trombose omvatten:

• Centrale veneuze katheters
• Familiegeschiedenis van diep veneuze trombose (DVT)
• Langdurige immobiliteit, zoals na een operatie of lange reis
• Geschiedenis van diep veneuze trombose
• Letsel aan een ader, bijvoorbeeld door operatie of trauma
• Oudere leeftijd
• Zwangerschap
• Erfelijke bloedstollingsstoornissen
• Hormoontherapie of anticonceptiepillen
• Overgewicht of obesitas
• Roken
• Bepaalde aandoeningen zoals kanker, hartaandoeningen, longaandoeningen of de ziekte van Crohn

Soorten veneuze en arteriële trombose

Budd-Chiari-syndroom

Bij het Budd-Chiari-syndroom blokkeert een bloedstolsel de aderen die bloed van de lever naar het hart voeren. Symptomen zijn onder andere een vergrote milt, een gezwollen buik en bloedingen. De lever kan beschadigd raken, wat kan leiden tot de noodzaak van een levertransplantatie.

Caverneuze sinustrombose

Een caverneuze sinustrombose is een zeldzame aandoening waarbij een bloedstolsel zich vormt in een ader achter de oogkassen. Dit kan veroorzaakt worden door een infectie van de neus, het gezicht of de tanden, of door hoofdletsel. Symptomen kunnen zijn: oogproblemen, zoals ongecontroleerde oogbewegingen, oogpijn, oogirritatie, gezwollen ogen en uitpuilende ogen.

Cerebrale veneuze sinustrombose

Een cerebrale veneuze sinustrombose is een zeldzaam maar levensbedreigend type beroerte veroorzaakt door een stolsel in de hersenen. Dit kan vooral voorkomen bij jongvolwassenen, kinderen en baby's. Het stolsel veroorzaakt een lekkage van bloed in het hersenweefsel, wat leidt tot een beroerte.

Diep veneuze trombose (trombosebeen)

Diep veneuze trombose komt voornamelijk voor in het been of bekken, maar kan ook in de arm of schouder optreden. Symptomen zijn onder andere zwelling van de getroffen ledemaat, verminderd bewegingsbereik, pijn (zoals beenpijn), warmte en roodheid. Kleine stolsels kunnen soms vanzelf oplossen, maar grote stolsels kunnen de bloedstroom belemmeren en een longembolie veroorzaken als ze losraken. Patiënten worden vaak behandeld met compressiekousen en wordt aanbevolen om het been omhoog te houden tijdens de nacht.

Femorale trombose

Bij een femorale trombose vormt zich een stolsel in de lange ader van het dijbeen. Dit veroorzaakt vaak geen symptomen, maar kan soms leiden tot zwelling, roodheid en pijn in het been. Risicofactoren zijn onder andere een operatie, langdurige bedrust, langdurig zitten, gebruik van anticonceptiepillen en een geschiedenis van diep veneuze trombose.

Jugulaire adertrombose

De twee sets halsaders in de nek brengen bloed uit het hoofd en de nek terug naar het hart. Het hebben van een centrale lijn in deze aderen kan de vorming van stolsels bevorderen. Kanker, chirurgie of het gebruik van intraveneuze geneesmiddelen kunnen ook leiden tot trombose van de halsader. Deze stolsels kunnen losbreken en naar de longen reizen, wat kan leiden tot een longembolie.

Longembolie

Een longembolie ontstaat wanneer een bloedstolsel uit een ander deel van het lichaam, vaak het been of bekken, naar de longen reist. Dit blokkeert de bloedstroom in de longen, wat kan leiden tot schade aan andere organen door onvoldoende zuurstoftoevoer. Symptomen kunnen zijn: pijn op de borst, (plotselinge) kortademigheid, bloed ophoesten, een snelle hartslag, onregelmatige hartslag, vermoeidheid, rugpijn en flauwvallen. Grote stolsels of meerdere stolsels kunnen fataal zijn.

May-Thurner-syndroom

Bij het May-Thurner-syndroom duwt de rechter iliacale slagader de linker iliacale ader tegen de wervelkolom, wat de kans op stolselvorming in het linkerbeen vergroot. Jonge vrouwen zijn vaak getroffen door dit syndroom. Symptomen kunnen een plotselinge zwelling in het onderlichaam zijn.

Myocardinfarct (hartaanval)

Een hartaanval ontstaat wanneer een slagader van het hart verstopt raakt door een bloedstolsel op plaque. Dit onderbreekt de bloedtoevoer naar het hart, wat kan leiden tot de afsterving van een deel van de hartspier. Symptomen zijn meestal een knellende pijn op de borst, hoewel vrouwen mogelijk andere symptomen ervaren zoals rugpijn of vermoeidheid.

Nieradertrombose

Een nieradertrombose kan ontstaan door het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in de urine). Bij een langzaam groeiend stolsel zijn er vaak geen symptomen, maar een plotseling stolsel kan lage rugpijn en bloed in de urine veroorzaken. Bij ernstige gevallen kunnen de nieren stoppen met functioneren.

Paget-Schrötter-syndroom

Het Paget-Schrötter-syndroom, een zeldzame vorm van diep veneuze trombose, treedt meestal op bij jonge, gezonde mensen die veel met hun bovenarmen werken, zoals bij zwemmen. De ader wordt bekneld door de omliggende spieren, wat leidt tot de vorming van een stolsel in de schouder. Symptomen omvatten zwelling, pijn op de borst en een blauwe verkleuring van de huid.

Portale adertrombose

De poortader vervoert bloed van het maagdarmkanaal en de milt naar de lever. Patiënten met cirrose of een verhoogde neiging tot stolling kunnen last krijgen van portale adertrombose. Kleine stolsels veroorzaken meestal geen symptomen, maar grotere stolsels kunnen leiden tot een vergrote milt, een gezwollen buik en bloedingen.

Retinale ader occlusie (oogtrombose)

Wanneer een stolsel de bloedstroom in de centrale ader van het netvlies of kleinere zijaders blokkeert, kan dit leiden tot glaucoom of een netvliesloslating. Behandeling bestaat vaak uit lasertherapie en medicatie voor retinale ader occlusie.

Trombotische beroerte

Een trombotische beroerte ontstaat wanneer een stolsel de bloedstroom in een van de slagaders van de hersenen blokkeert. Dit kan leiden tot afsterven van hersenweefsel. Waarschuwingssignalen zijn zwakte in het gezicht en de armen en spraakproblemen. Vroege behandeling is cruciaal om blijvende spraakproblemen of verlamming te voorkomen en het herstel te bevorderen.

Vena cava superior-trombose

De vena cava superior is een grote ader in de borst die bloed van het bovenlichaam naar het hart terugbrengt. Dit type trombose ontstaat vaak door het gebruik van een centrale lijn of katheter. Behandeling bestaat meestal uit bloedverdunnende medicijnen om verdere stolsels te voorkomen.

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op trombose verhogen. Patiënten die aan deze risicogroepen behoren, hebben een grotere kans om een trombus te ontwikkelen, vooral wanneer ze aanvullende gezondheidsproblemen hebben.

Patiënten met cardiovasculaire aandoeningen
Patiënten met aandoeningen zoals arteriosclerose, hartfalen of een recent hartinfarct hebben een verhoogd risico op trombose. Deze aandoeningen kunnen de bloedstroom belemmeren en het risico op bloedstolsels verhogen.

Ouderen
Oudere patiënten lopen een hoger risico op trombose door afgenomen mobiliteit, verminderde bloedcirculatie en het vaker voorkomen van chronische ziekten die trombose kunnen bevorderen.

Patiënten met een voorgeschiedenis van trombose
Mensen die eerder trombose hebben gehad, lopen een aanzienlijk verhoogd risico om opnieuw een trombus te ontwikkelen. Dit geldt ook voor patiënten met erfelijke stollingsstoornissen.

Geassocieerde symptomen

Trombose kan verschillende symptomen veroorzaken, afhankelijk van de locatie en de ernst van de trombus. In sommige gevallen kan trombose asymptomatisch zijn, maar vaak worden er symptomen waargenomen die duiden op de aanwezigheid van een stolsel.

Zwelling en pijn
Bij diep veneuze trombose (DVT) kan er zwelling optreden in het getroffen been, samen met pijn of gevoeligheid, vooral bij het aanraken van de huid.

Veranderingen in huidskleur
In sommige gevallen kan trombose gepaard gaan met een verandering in de kleur van de huid, zoals roodheid of blauwachtige tinten. Dit gebeurt wanneer de bloedtoevoer naar het getroffen gebied wordt belemmerd.

Ademhalingsproblemen
Wanneer trombose zich ontwikkelt in de longen (longembolie), kan dit leiden tot ademhalingsproblemen, kortademigheid, pijn op de borst en zelfs hoesten met bloed. Deze symptomen zijn ernstig en vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Alarmsymptomen

Er zijn verschillende alarmsymptomen die wijzen op de aanwezigheid van trombose en het potentieel voor ernstige complicaties zoals longembolie of een hartaanval.

Plotselinge ademhalingsproblemen
Plotselinge kortademigheid, pijn op de borst of een snelle hartslag kunnen wijzen op een longembolie, die het gevolg kan zijn van trombose in de diepe venen. Dit is een medische noodsituatie die onmiddellijke behandeling vereist.

Pijn in de benen
Bij DVT kan de pijn in de benen plotseling verergeren, vaak gepaard gaand met zwelling. Als deze symptomen verergeren of niet verdwijnen, kan dit een teken zijn van een trombus die zich uitbreidt of loskomt.

Verlies van bewustzijn of plotselinge verlamming
Wanneer trombose een slagader in het hoofd bereikt (bijvoorbeeld in het geval van een beroerte), kunnen symptomen zoals verlies van bewustzijn, spraakproblemen of verlamming van de ledematen optreden. Deze symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

Om trombose te diagnosticeren, neemt de arts een medische geschiedenis af en voert een lichamelijk onderzoek uit. Verdere onderzoeken kunnen omvatten:

• Bloedonderzoek
• CT-scan
• Echografie
• MRA-scan
• MRI-scan
• Venografie (visualisatie van de bloedstroom door een injectie met kleurstof in de aderen)

Behandeling van bloedstolsels

De behandeling van trombose hangt af van het type en de ernst van de aandoening, maar kan de volgende opties omvatten:

• Bloedverdunnende geneesmiddelen (anticoagulantia)
• Chirurgie om bloed rond de geblokkeerde slagader te leiden
• Een operatie om de aangetaste slagader te verwijden
• Een stent om een bloedvat open te houden
• Geneesmiddelen die bloedstolsels oplossen of voorkomen (trombolytica)
• Katheters om de aangetaste bloedvaten te verwijden

Soms zijn aanvullende behandelingen noodzakelijk, afhankelijk van de specifieke situatie van de patiënt.

Prognose

De prognose van trombose hangt af van verschillende factoren, waaronder de locatie van de trombus, de ernst van de aandoening en de tijdige behandeling.

Tijdige interventie
Wanneer trombose tijdig wordt behandeld, kunnen patiënten vaak volledig herstellen zonder ernstige complicaties. Behandeling met anticoagulantia en andere medicijnen kan het risico op bloedstolsels verminderen en complicaties zoals longembolie voorkomen.

Langdurige complicaties
Patiënten die trombose ervaren en niet op tijd worden behandeld, kunnen ernstige langdurige complicaties ontwikkelen, zoals posttrombotisch syndroom, waarbij er blijvende zwelling, pijn en verminderde mobiliteit in het getroffen gebied is.

Complicaties

Trombose kan leiden tot verschillende complicaties, vooral wanneer de aandoening niet op tijd wordt behandeld of wanneer er onderliggende risicofactoren aanwezig zijn.

Longembolie
Een van de meest ernstige complicaties van trombose is longembolie, waarbij een losgeraakt bloedstolsel zich naar de longen verplaatst en de bloedtoevoer blokkeert. Dit kan leiden tot ademhalingsproblemen, pijn op de borst en zelfs de dood.

Hartaanval en beroerte
Trombose kan ook leiden tot een hartaanval of beroerte wanneer een stolsel een bloedvat in het hart of de hersenen blokkeert. Dit kan leiden tot blijvende schade aan organen en weefsels en heeft vaak langdurige gevolgen voor de patiënt.

Posttrombotisch syndroom
Dit syndroom kan zich ontwikkelen bij patiënten die trombose in de diepe venen hebben gehad. Het wordt gekarakteriseerd door chronische pijn, zwelling en veranderingen in de huid van het getroffen gebied. Het kan het dagelijks functioneren van de patiënt ernstig belemmeren.

Complicaties

Trombose kan leiden tot ernstige complicaties, afhankelijk van de locatie van het stolsel. De meest ernstige complicaties zijn beroerte, hartaanval en ernstige ademhalingsproblemen. In sommige gevallen kan trombose fataal zijn.

Preventie

Het risico op trombose kan verminderd worden door:

• Het behandelen van andere gezondheidsproblemen zoals diabetes, een hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte
• Beweging van de benen tijdens lange reizen
• Een gezonde en evenwichtige voeding
• Gewicht verliezen bij overgewicht
• Minder alcohol drinken
• Snel weer actief worden na een operatie
• Stoppen met roken
• Voldoende lichaamsbeweging

Lees verder

• Longembolie: Afsluiting van slagader in longen
• Bloedstolsels: Oorzaken, soorten en symptomen van trombus
• Syndroom van Budd-Chiari: Afsluiting van leverader
• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken
• Sinustrombose: Bloedstolsel in sinus cavernosus in hersenen