Bloed ophoesten (hemoptyse): Oorzaken van bloedspuwing

Het ophoesten van bloed, ook wel hemoptyse genoemd, kan diverse oorzaken hebben en is vaak een aanwijzing voor een ernstiger probleem met de luchtwegen of longen. Dit symptoom varieert van milde hoeveelheden bloed tot ernstige bloedingen. Het optreden van andere symptomen, zoals piepende ademhaling en koorts, kan de arts helpen bij het stellen van een diagnose. Vroegtijdige opsporing en behandeling zijn cruciaal voor een effectieve behandeling en een betere prognose. Patiënten die behandeld moeten worden voor hemoptyse worden doorgaans in het ziekenhuis opgenomen totdat de oorzaak is vastgesteld en de dreiging van ernstige bloeding is verminderd.

• Synoniemen voor bloed ophoesten
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Oorzaken van bloed ophoesten
• Bronchiëctasieën en bloed ophoesten
• Bloed ophoesten door medisch ingrijpen
• Hart- en bloedvatproblemen en hemoptyse
• Infecties en ophoesten van bloed
• Ingeademde voorwerpen en verwondingen (trauma)
• Kanker, tumoren en bloedspuwing
• Longembolie en bloedhoest
• Omgevingsfactoren
• Onbekende oorzaak van hemoptyse
• Ontsteking en abnormale weefselafzettingen
• Ophoesten van bloed door problemen buiten de longen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen van bloedspuwen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Bronchiale slagaderembolisatie
• Bronchoscopie
• Chirurgie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met bloed ophoesten
• Begrijp de oorzaak van bloed ophoesten
• Raadpleeg onmiddellijk een arts bij hevig bloed ophoesten
• Monitor je symptomen en houd een dagboek bij
• Vermijd irriterende stoffen en triggerfactoren
• Zorg voor een rustige ademhaling en hoesttechnieken
• Blijf gehydrateerd om irritatie te verminderen
• Volg het medische behandelplan nauwkeurig
• Overweeg behandeling bij onderliggende aandoeningen

Synoniemen voor bloed ophoesten

Hemoptyse wordt ook aangeduid met verschillende synoniemen:

• bloedspuwen / bloedspuwing
• hemoptoë
• bloedhoest
• haemoptysis
• hemoptysis
• hemoptyse

Epidemiologie

Bloed ophoesten, ook wel hemoptoë genoemd, is een aandoening die varieert in prevalentie afhankelijk van de onderliggende oorzaken. Het komt voor bij zowel acute als chronische aandoeningen van de luchtwegen en kan een teken zijn van ernstige medische problemen.

Algemene prevalentie
De incidentie van bloed ophoesten is moeilijk te schatten vanwege de verscheidenheid aan oorzaken, variërend van benigne aandoeningen zoals bronchitis tot ernstige aandoeningen zoals longkanker. Het komt voor in zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden, hoewel de frequentie van bepaalde oorzaken zoals tuberculose in ontwikkelingslanden hoger is.

Leeftijd en geslacht
Bloed ophoesten komt vaker voor bij volwassenen, vooral bij ouderen die lijden aan chronische longziekten zoals COPD of longfibrose. Mannen hebben vaak een hogere incidentie van bloed ophoesten dan vrouwen, vooral in verband met risicofactoren zoals roken.

Relatie met risicofactoren
Bloed ophoesten komt vaker voor bij patiënten die roken, of die een voorgeschiedenis hebben van luchtwegaandoeningen of cardiovasculaire ziekten. In sommige gevallen kan het ook een complicatie zijn van infecties of andere medische aandoeningen zoals trombose of longembolie.

Mechanisme

Het mechanisme van bloed ophoesten kan variëren afhankelijk van de oorzaak, maar het kan het gevolg zijn van bloeding in de luchtwegen als gevolg van schade aan bloedvaten of een aandoening die de bloedstolling beïnvloedt.

Oorsprong van het bloed
Bloed ophoesten komt meestal uit de lagere luchtwegen, zoals de longen of bronchiën. De bloeding kan het gevolg zijn van een ontsteking, infectie of beschadiging van de luchtwegen door bijvoorbeeld tumorvorming of trauma. In andere gevallen kan de bloeding afkomstig zijn van de kleinere bloedvaten in de longen.

Pathofysiologie
De bloeding wordt vaak veroorzaakt door ontstekingsprocessen die de bloedvaten in de luchtwegen verzwakken, zoals bij infecties of chronische longziekten. Bij ernstige aandoeningen zoals longkanker kan de bloeding voortkomen uit tumoren die bloedvaten vernietigen.

Oorzaken

Er zijn veel verschillende oorzaken van bloed ophoesten, variërend van acute infecties tot chronische aandoeningen en tumoren.

Oorzaken van bloed ophoesten

Bronchiëctasieën en bloed ophoesten

Bronchiëctasieën zijn aandoeningen waarbij de luchtwegen verwijd zijn en geïrriteerd raken, wat leidt tot een verhoogde slijmproductie. Het belangrijkste symptoom is een natte hoest met veel sputum (slijm), waarbij soms ook bloed wordt opgehoest. Dit bloed is meestal in kleine hoeveelheden en komt af en toe voor. In zeldzame gevallen kan er een grote hoeveelheid bloed worden opgehoest. De oorzaken van bronchiëctasieën zijn onder andere eerdere ernstige longinfecties, erfelijke aandoeningen en andere aandoeningen die een deel van de luchtwegen beschadigen.

Bloed ophoesten door medisch ingrijpen

Bloed ophoesten kan soms optreden na medische ingrepen, zoals een bronchoscopie (kijkonderzoek van de luchtwegen), een longbiopsie (het nemen van een weefselmonster van de longen) of een katheterisatie van de longslagader.

Hart- en bloedvatproblemen en hemoptyse

Ernstig hartfalen kan leiden tot vochtophoping in de longen, een aandoening die bekend staat als longoedeem. Dit kan gepaard gaan met kortademigheid en schuimig, bloedend slijm. Sommige zeldzame bloedvatproblemen kunnen ook bloedingen in de luchtwegen of longen veroorzaken.

Infecties en ophoesten van bloed

Acute en chronische bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) en longontsteking (infectie van het longweefsel) zijn veelvoorkomende oorzaken van milde hemoptyse. Andere luchtweginfecties kunnen ook hemoptyse veroorzaken, vaak vermengd met speeksel. Bij deze infecties komen vaak ook symptomen zoals koorts en hoesten voor. Gewoonlijk verdwijnt het ophoesten van bloed zodra de infectie is behandeld. Tuberculose kan eveneens hemoptyse veroorzaken.

Ingeademde voorwerpen en verwondingen (trauma)

Het inademen van vreemde voorwerpen, zoals een pindanoot of klein speeltje, kan de luchtwegen beschadigen en leiden tot hemoptyse. Trauma's aan de longen of luchtwegen, zoals schotwonden of auto-ongevallen, kunnen ook bloedspuwing veroorzaken.

Kanker, tumoren en bloedspuwing

Longkanker, die vaak ontstaat uit de cellen van de bronchiën (luchtpijpvertakkingen), kan zich manifesteren als het ophoesten van bloed of bloederig sputum. Dit kan soms het eerste symptoom zijn, nog voordat andere symptomen zich ontwikkelen. Longkanker komt vaker voor bij mensen boven de vijftig die roken, hoewel sommige vormen van longkanker ook bij jongere niet-rokers kunnen voorkomen. Bepaalde goedaardige longtumoren, zoals een bronchusadenoom, kunnen af en toe ook hemoptyse veroorzaken.

Longembolie en bloedhoest

Een longembolie is een ernstige aandoening waarbij een bloedstolsel een bloedvat in de longen blokkeert. Dit kan leiden tot pijn op de borst en kortademigheid, maar ook hemoptyse kan voorkomen.

Omgevingsfactoren

Risicofactoren voor hemoptyse omvatten het gebruik van bloedverdunners (antistollingsmiddelen) en drugsmisbruik (zoals crack of cocaïne).

Onbekende oorzaak van hemoptyse

Bij ongeveer één op de acht patiënten blijft de oorzaak van het ophoesten van bloed onbekend. Dit wordt idiopathische hemoptyse genoemd. De arts sluit andere mogelijke oorzaken uit, en als er geen duidelijke oorzaak kan worden gevonden, wordt de hemoptyse als idiopathisch beschouwd.

Ontsteking en abnormale weefselafzettingen

Sommige aandoeningen die ontstekingen of abnormale weefselafzettingen in verschillende delen van het lichaam veroorzaken, kunnen het longweefsel of de luchtwegen aantasten. Dit kan leiden tot bloeden en het ophoesten van bloed. Voorbeelden van dergelijke aandoeningen zijn:

• broncholithiasis
• het syndroom van Goodpasture (ziekte met symptomen aan nieren en longen)
• het syndroom van Churg-Strauss
• lupus pneumonitis
• pulmonale endometriose
• pulmonale hemosiderose
• syndroom van Behçet (aandoening met onder andere zweren en uveitis)
• Wegener-granulomatose

Ophoesten van bloed door problemen buiten de longen

Hemoptyse kan ook voortkomen uit bloedingen buiten de luchtwegen en longen. Ernstige neusbloedingen of braken van bloed uit de maag (bijvoorbeeld door een maagbloeding) kunnen ervoor zorgen dat bloed in de luchtpijp terechtkomt en als bloedspuwing wordt opgehoest. Bij veel patiënten kan de arts geen specifieke oorzaak vinden voor hemoptyse. Bij de meeste patiënten met onverklaarde hemoptyse verdwijnen de symptomen binnen zes maanden.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op bloed ophoesten verhogen, waaronder rookgedrag, blootstelling aan schadelijke stoffen, en bestaande longziekten.

Roken
Roken is de belangrijkste risicofactor voor veel longziekten die bloed ophoesten kunnen veroorzaken, zoals COPD, chronische bronchitis, en longkanker. Rokers hebben een hogere kans op het ontwikkelen van aandoeningen die de longen beschadigen.

Longziekten en infecties
Patiënten met een voorgeschiedenis van chronische luchtwegaandoeningen of frequente luchtweginfecties hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van bloed ophoesten.

Bloedstollingsstoornissen
Mensen met bloedstollingsstoornissen of die bloedverdunners gebruiken, lopen een groter risico op bloed ophoesten, zelfs bij relatief kleine verwondingen van de luchtwegen.

Risicogroepen

Sommige groepen patiënten lopen een hoger risico op het ontwikkelen van bloed ophoesten door hun medische geschiedenis, leeftijd of levensstijl.

Ouderen
Oudere patiënten, vooral die met chronische longziekten of cardiovasculaire aandoeningen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van bloed ophoesten. Naarmate de luchtwegen ouder worden, neemt de kans op beschadiging van de bloedvaten toe.

Rokers
Rokers zijn bijzonder vatbaar voor longziekten zoals COPD en longkanker, die beide veelvoorkomende oorzaken zijn van bloed ophoesten.

Patiënten met chronische longziekten
Patiënten met aandoeningen zoals COPD, bronchiectasieën, of longfibrose lopen een aanzienlijk verhoogd risico op het ontwikkelen van bloed ophoesten door schade aan de luchtwegen.

Patiënten met kanker
Patiënten met longkanker of andere vormen van kanker die zich naar de longen hebben verspreid, lopen een verhoogd risico op bloed ophoesten door tumoren die de bloedvaten beschadigen.

Geassocieerde symptomen van bloedspuwen

Bij hemoptyse kunnen andere symptomen optreden, zoals:

• andere longgerelateerde symptomen
• piepende ademhaling
• hoesten
• koorts
• kortademigheid
• pijn op de borst
• algemeen onwel voelen

De aanwezigheid en het type van deze symptomen zijn belangrijk voor de arts om de mogelijke oorzaak van de hemoptyse te bepalen. Soms zijn er aanvankelijk geen andere symptomen aanwezig.

Alarmsymptomen

Er zijn verschillende alarmsymptomen die wijzen op een ernstige oorzaak van bloed ophoesten, waarvoor onmiddellijke medische hulp nodig is.

Plotselinge, zware bloedingen
Een plotselinge, overvloedige bloeding kan wijzen op een ernstige aandoening zoals een longembolie, longkanker of ernstige infecties. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht.

Kortademigheid en pijn op de borst
In combinatie met bloed ophoesten kunnen kortademigheid en pijn op de borst wijzen op een longembolie of een ernstige longziekte die onmiddellijke behandeling vereist.

Bleekheid en duizeligheid
Bleekheid, duizeligheid of flauwvallen kunnen wijzen op aanzienlijke bloedverlies en vereisen onmiddellijke medische evaluatie.

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt vragen over de aard van het bloed en andere symptomen, en voert een lichamelijk onderzoek uit. Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak kunnen aanvullende onderzoeken worden uitgevoerd, zoals een röntgenfoto, een CT-scan, een bronchoscopie, een pulsoximetrie (bepaling van het zuurstofgehalte in het bloed), een urineonderzoek en/of een bloedonderzoek.

Behandeling

De behandeling van hemoptyse richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak van het bloed ophoesten. Mogelijke behandelingen zijn:

Bronchiale slagaderembolisatie

Bij deze procedure wordt een katheter via een bloedvat in het been ingebracht en naar de slagaders van de longen geleid. Een kleurstof wordt geïnjecteerd om de slagaders zichtbaar te maken op een videoscherm. De arts kan vervolgens de bron van de bloeding identificeren en de slagader blokkeren met metalen spoelen of andere materialen. Deze procedure stopt meestal het bloeden, aangezien andere slagaders het geblokkeerde bloedvat compenseren.

Bronchoscopie

Met een endoscoop kan de arts in de luchtwegen kijken en bepaalde behandelingen uitvoeren, zoals het opblazen van een ballon in de luchtweg om het bloeden te stoppen.

Chirurgie

In gevallen van ernstige en levensbedreigende hemoptyse kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. Dit kan het verwijderen van een long (pneumonectomie) inhouden.

Andere behandelingen voor hemoptyse zijn:

• Antibiotica voor longontsteking of tuberculose
• Chemotherapie en/of radiotherapie voor longkanker
• Corticosteroïden (ontstekingsremmers) voor inflammatoire aandoeningen
• Bloedtransfusie voor patiënten met bloedarmoede door medicatie om bloedverlies te compenseren

Prognose

De prognose van bloed ophoesten is sterk afhankelijk van de oorzaak, de tijdige diagnose en de behandeling.

Goede prognose
Als bloed ophoesten wordt veroorzaakt door een behandelbare aandoening zoals een luchtweginfectie, kan de prognose goed zijn, vooral met tijdige behandeling.

Ernstige gevallen
Bij ernstige aandoeningen zoals longkanker of longembolie kan de prognose slechter zijn, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de behandelingsmogelijkheden.

Complicaties

Bloed ophoesten kan leiden tot verschillende complicaties, afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de bloeding.

Bloedverlies en shock
Een groot verlies van bloed kan leiden tot hypovolemische shock, wat onmiddellijke medische aandacht vereist.

Luchtweginfecties
Bloed ophoesten kan de luchtwegen verder irriteren, wat het risico op secundaire infecties verhoogt.

Chronische longbeschadiging
Langdurig bloed ophoesten kan bijdragen aan chronische schade aan de longen, vooral bij patiënten met bestaande longziekten.

Preventie

De preventie van bloed ophoesten richt zich voornamelijk op het aanpakken van de onderliggende oorzaken en het beheersen van risicofactoren.

Rookstop
Stoppen met roken is de belangrijkste preventieve maatregel voor het verminderen van het risico op bloed ophoesten als gevolg van longziekten.

Beheer van chronische aandoeningen
Patiënten met chronische luchtwegaandoeningen moeten hun ziekte goed beheren met medicatie en regelmatige controles om complicaties zoals bloed ophoesten te voorkomen.

Vermijden van blootstelling aan schadelijke stoffen
Het vermijden van blootstelling aan schadelijke stoffen, zoals luchtvervuiling of chemische dampen, kan helpen het risico op bloed ophoesten te verminderen.

Praktische tips voor het omgaan met bloed ophoesten

Begrijp de oorzaak van bloed ophoesten

Bloed ophoesten (hemoptoë) kan een symptoom zijn van verschillende onderliggende aandoeningen, variërend van mild tot ernstig. Het kan ontstaan door irritatie van de luchtwegen, zoals bij een ernstige verkoudheid of bronchitis, maar ook door ernstigere aandoeningen zoals longontsteking, longembolie, of tuberculose. In sommige gevallen kan bloed ophoesten ook wijzen op longkanker of een verwonding aan de luchtwegen. Het is essentieel om de oorzaak van het bloed ophoesten te achterhalen om de juiste behandeling te bepalen.

Raadpleeg onmiddellijk een arts bij hevig bloed ophoesten

Als je een aanzienlijke hoeveelheid bloed ophoest, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. Dit kan wijzen op een ernstige aandoening die snel moet worden behandeld. Zelfs als het bloed ophoesten relatief klein lijkt, is het belangrijk om niet te negeren, vooral als het meerdere keren voorkomt of gepaard gaat met andere symptomen zoals pijn op de borst, kortademigheid of koorts.

Monitor je symptomen en houd een dagboek bij

Bij het bloed ophoesten kan het nuttig zijn om je symptomen te monitoren en een dagboek bij te houden van het tijdstip, de hoeveelheid en de frequentie van het bloed ophoesten. Noteer ook of het gepaard gaat met andere symptomen zoals hoesten, pijn of kortademigheid. Dit kan waardevolle informatie bieden voor je arts om de oorzaak vast te stellen en de beste behandeling voor jou te bepalen.

Vermijd irriterende stoffen en triggerfactoren

Als je bloed ophoest door een ontsteking of irritatie van de luchtwegen, kan het helpen om irriterende stoffen zoals sigarettenrook, stof, sterke geuren of chemicaliën te vermijden. Het is belangrijk om je luchtwegen te beschermen en verdere irritatie te voorkomen. Het dragen van een masker in stoffige omgevingen of het gebruiken van een luchtzuiveraar in huis kan bijdragen aan het verminderen van luchtweginflammatie.

Zorg voor een rustige ademhaling en hoesttechnieken

Bij bloed ophoesten is het belangrijk om je ademhaling onder controle te houden en agressief hoesten te vermijden. Een rustige ademhaling kan helpen om de luchtwegen te kalmeren en verdere verwondingen te voorkomen. Als je moet hoesten, probeer dan zachte hoesttechnieken toe te passen, waarbij je niet te hard hoest, zodat je de bloedingen in de luchtwegen niet verergert. Het is ook belangrijk om regelmatig diepe ademhalingen te nemen om je longen goed te doorbloeden en te helpen bij de genezing.

Blijf gehydrateerd om irritatie te verminderen

Het drinken van voldoende water kan helpen om je luchtwegen vochtig te houden en irritatie te verminderen. Dit kan ook het hoesten verlichten en het genezingsproces ondersteunen. Vermijd alcohol of cafeïne, aangezien deze stoffen de luchtwegen kunnen uitdrogen, wat de symptomen kan verergeren. Kies voor warme dranken zoals kruidenthee of water met honing, wat kalmerend kan werken voor geïrriteerde luchtwegen.

Volg het medische behandelplan nauwkeurig

Afhankelijk van de oorzaak van het bloed ophoesten, zal je arts mogelijk een behandelplan voor je opstellen. Dit kan bestaan uit antibiotica voor een infectie, ontstekingsremmers voor longziekten, of een ander type medicatie voor de specifieke aandoening die de bloeding veroorzaakt. Het is van essentieel belang dat je het medische behandelplan nauwgezet opvolgt en de voorgeschreven medicatie precies inneemt zoals aangegeven door je arts. Indien er veranderingen optreden in je symptomen, moet je dit onmiddellijk aan je arts melden.

Overweeg behandeling bij onderliggende aandoeningen

Als het bloed ophoesten voortkomt uit een aandoening zoals tuberculose, longontsteking of longkanker, zal het noodzakelijk zijn om een langetermijnbehandelplan te volgen. Dit kan specifieke therapieën, antibiotica of chemotherapie omvatten, afhankelijk van de diagnose. Het is belangrijk om regelmatig controleafspraken te maken met je arts om de voortgang van je behandeling te monitoren en bij te sturen indien nodig.

Lees verder

• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Natte (productieve) hoest: Oorzaken van hoesten met slijm