Mycoplasma genitalium: Seksueel overdraagbare aandoening

Mycoplasma genitalium is een wereldwijd aanwezige seksueel overdraagbare aandoening. Vaak treedt de besmettelijke aandoening ongemerkt op. Mycoplasma genitalium diagnosticeert een arts vaak verkeerd omdat de symptomen vergelijkbaar zijn met deze van chlamydia, ook een seksueel overdraagbare aandoening. Plasproblemen, een afscheiding uit de vagina of penis en pijn bij de geslachtsgemeenschap zijn enkele kenmerken van de aandoening. Anno oktober 2020 is er een toenemende prevalentie van antibioticaresistentie van de bacteriële infectie waardoor wetenschappers waarschuwen voor een nieuwe ‘superbacterie’. De bacterie werd voor het eerst geïdentificeerd als een nieuwe soort Mycoplasma in 1983.

• Epidemiologie van bacteriële infectie
• Oorzaken en risicofactoren van Mycoplasma genitalium-infectie
• Risicofactoren
• Symptomen
• Geen tekenen
• Mannen
• Vrouwen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Vaak resistent tegen antibiotica
• Prognose
• Complicaties van seksueel overdraagbare aandoening
• Preventie van besmettelijke aandoening
• Praktische tips voor het leven met mycoplasma genitalium
• Volg je behandeling strikt op
• Gebruik bescherming bij seksueel contact
• Misvattingen rond mycoplasma genitalium
• Mycoplasma genitalium is een zeldzame infectie
• De infectie veroorzaakt altijd duidelijke symptomen
• Mycoplasma genitalium verdwijnt vanzelf zonder behandeling
• Een standaard antibioticakuur is altijd effectief
• Alleen mensen met risicovol seksueel gedrag lopen gevaar
• Mycoplasma genitalium veroorzaakt geen ernstige complicaties
• Je merkt het meteen als je besmet bent

Epidemiologie van bacteriële infectie

Mycoplasma genitalium is een relatief recent erkende seksueel overdraagbare aandoening. Het komt wereldwijd voor en wordt steeds vaker gedetecteerd in populaties die risicovol seksueel gedrag vertonen. Studies tonen aan dat het bij ongeveer 1% tot 2% van de mensen met een nieuwe seksueel overdraagbare aandoening wordt gevonden. De prevalentie kan variëren afhankelijk van de regio en de demografische kenmerken van de onderzochte populaties.

Oorzaken en risicofactoren van Mycoplasma genitalium-infectie

Mycoplasma genitalium is een kleine bacterie zonder celwand die behoort tot de Mollicutes. De bacterie leeft op de trilhaar-epitheelcellen van de urinewegen en geslachtsorganen bij de mens. De meeste patiënten lopen de ziekte op doordat een man geen condoom draagt waardoor de bacterie kan binnendringen in de slijmvliezen en lichaamsvloeistoffen. Heeft een persoon meerdere seksuele partners, dan verhoogt het risico op een besmetting met de bacterie. Patiënten met een Mycoplasma genitalium-infectie lijden soms ook aan een andere seksueel overdraagbare aandoening, bijvoorbeeld veroorzaakt door Chlamydia trachomatis. Verder is Mycoplasma genitalium een risicofactor voor een hiv-infectie. Homoseksuele mannen en patiënten die eerder behandeld zijn met azitromycine-antibiotica zijn tot slot vaker getroffen.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor Mycoplasma genitalium-infectie zijn ongepaste of onbeschermde seksuele relaties, meerdere seksuele partners, en een geschiedenis van andere seksueel overdraagbare aandoeningen. Mensen met een verzwakt immuunsysteem of die in een omgeving leven met een hoge prevalentie van geslachtsziekten hebben een verhoogd risico.

Symptomen

Geen tekenen

Een patiënt met Mycoplasma genitalium ervaart vaak geen symptomen van Mycoplasma genitalium. Hierdoor dragen veel patiënten de bacteriële infectie onbewust met zich mee. Treden er toch tekenen op, dan zijn deze vaak vergelijkbaar met deze van chlamydia en gonorroe.

Mannen

Mannen lijden aan uretritis (ontsteking van de plasbuis) waardoor de plasbuis geïrriteerd, ontstoken en gezwollen is. Deze ontsteking kenmerkt zich door een (waterige) penisafscheiding, een jeukende penis, teelbalpijn en een brandende, stekende pijn bij het plassen. Sommige mannen lijden door de bacteriële infectie aan epididymitis (een ontsteking van de bijbal), prostatitis (prostaatontsteking) balanitis en posthitis (voorhuidontsteking van penis met roodheid en pijn).

Vrouwen

Ook vrouwen lijden aan uretritis (plasbuisontsteking), maar ook een bekkenontsteking (infectie van de vrouwelijke geslachtsorganen), cervicitis (baarmoederhalsontsteking), cystitis (blaasontsteking), salpingitis (eileiderontsteking met ernstige buikpijn) en endometritis (ontsteking van baarmoederslijmvlies) zijn mogelijk het gevolg van een Mycoplasma genitalium-infectie.

Vrouwen ervaren de volgende tekenen:

• abnormale vaginale bloedingen
• bekkenpijn in het gebied onder de navel
• een vaginale afscheiding
• een vaginale bloeding na de geslachtsgemeenschap
• ongemak aan het bekkengebied / lage buikpijn in de onderbuik
• pijn bij het plassen
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• vaginale jeuk

Vrouwelijke aandoeningen veroorzaakt door Mycoplasma genitalium verhogen het risico op onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid).

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van Mycoplasma genitalium kunnen bestaan uit ongebruikelijke vaginale afscheiding, branderigheid bij het urineren, en pijn tijdens seks. Bij mannen kunnen symptomen zoals urethritis, pijn bij het urineren, en afscheiding uit de penis optreden. Het is belangrijk om medische hulp te zoeken bij het ervaren van deze symptomen om verdere complicaties te voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
Het is lastig om de bacterie op te sporen aangezien deze geen celwand heeft en dus niet kleurt op de gramkleuring. Een cultuur nemen van Mycoplasma genitalium duurt één à zes maanden omdat het organisme traag groeit. Daarom is het isoleren en cultiveren van de bacterie eveneens ongeschikt voor het stellen van een diagnose. Een bloedonderzoek is evenmin mogelijk om de bacterie op te sporen. Een urineonderzoek bij mannen en een vaginaal uitstrijkje (vaginale wisser) bij vrouwen bieden wel zekerheid over de aanwezigheid van de bacterie.

Differentiële diagnose
De bacteriën C. trachomatis, N. gonorrhoeae, Trichomonas vaginalis en het herpes simplex-virus veroorzaken een klinisch beeld dat doet denken aan een infectie veroorzaakt door Mycoplasma genitalium.

Behandeling: Vaak resistent tegen antibiotica

De behandeling van Mycoplasma genitalium gebeurt met antibiotica, meer bepaald ‘Macroliden’ zoals Azitromycine. Een kuur van ten minste vijf dagen is dan nodig. Wel neemt de resistentie tegen deze antibiotica toe (antibioticaresistentie). Daarom zet de arts soms Doxycycline of Moxifloxacine of eventueel Pristinamycinei in. Vaak behandelt de arts de aandoening wel met de foute antibiotica omdat de symptomen doen denken aan chlamydia of een andere seksueel overdraagbare aandoening. Hierdoor herstelt de patiënt echter niet en ontstaat een antimicrobiële resistentie tegen Mycoplasma genitalium. Door de toenemende resistentie tegen antibiotica verloopt de behandeling steeds moeilijker.

Prognose

Met adequate behandeling is de prognose voor Mycoplasma genitalium goed, en verdwijnen de symptomen meestal binnen enkele weken na het starten van de therapie. Onbehandelde infecties kunnen echter leiden tot chronische klachten en complicaties, zoals bekkenontstekingsziekte bij vrouwen of urethritis bij mannen.

Complicaties van seksueel overdraagbare aandoening

Mycoplasma genitalium verhoogt vermoedelijk de kans op prostaatkanker, eierstokkanker en lymfomen (kanker van lymfocyten), al is er wel verder onderzoek vereist om dit te bevestigen (oktober 2020).

Preventie van besmettelijke aandoening

Mannen zouden steeds een condoom moeten dragen bij het beoefenen van geslachtsgemeenschap om de verdere verspreiding van de ziekte te verhinderen. Verder mogen patiënten tot zeven dagen na de behandeling geen geslachtsgemeenschap hebben om het risico op overdracht en een herinfectie te minimaliseren. Vanaf vier weken na het beëindigen van de behandeling, laat de arts de patiënt soms opnieuw testen om er zeker van te zijn dat de bacterie uitgeroeid is. Voorts is ook een test nodig bij de seksuele partner(s) van de patiënt omdat zij mogelijk ook kampen met de aandoening en hiervoor een behandeling nodig is.

Praktische tips voor het leven met mycoplasma genitalium

Mycoplasma genitalium is een seksueel overdraagbare aandoening die vaak zonder symptomen voorkomt, maar in sommige gevallen kan leiden tot ernstige infecties van de urinewegen of het voortplantingssysteem. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de risico's en de juiste maatregelen te nemen.

Volg je behandeling strikt op

Als je gediagnosticeerd bent met mycoplasma genitalium, is het belangrijk om je volledige antibioticakuur af te maken, ook als je je beter voelt. Dit voorkomt dat de infectie terugkomt of resistentie tegen antibiotica ontstaat. Praat met je arts als je bijwerkingen ervaart of als je symptomen niet verbeteren.

Gebruik bescherming bij seksueel contact

Gebruik altijd een condoom tijdens seksueel contact om de verspreiding van de aandoening naar andere mensen te voorkomen. Zelfs als je geen symptomen hebt, kun je de bacterie toch overdragen. Bespreek met je partner de noodzaak van testen en zorg ervoor dat beide partners behandeld worden als dat nodig is.

Misvattingen rond mycoplasma genitalium

Mycoplasma genitalium is een zeldzame infectie

Veel mensen denken dat mycoplasma genitalium nauwelijks voorkomt, maar het is een relatief veelvoorkomende seksueel overdraagbare infectie (SOA). Omdat het minder bekend is dan chlamydia of gonorroe, wordt het vaak niet standaard getest, waardoor de prevalentie wordt onderschat. Het aantal gevallen neemt toe, vooral bij mensen met meerdere seksuele partners of een voorgeschiedenis van andere SOA’s.

De infectie veroorzaakt altijd duidelijke symptomen

Niet iedereen met een mycoplasma genitalium-infectie krijgt klachten. Bij veel mensen verloopt de infectie asymptomatisch, waardoor deze ongemerkt kan worden doorgegeven. Wanneer symptomen optreden, kunnen ze variëren van een branderig gevoel bij het plassen tot pijn in de onderbuik of pijn bij het vrijen. Vrouwen kunnen last krijgen van abnormale vaginale afscheiding, terwijl mannen urethritis kunnen ontwikkelen.

Mycoplasma genitalium verdwijnt vanzelf zonder behandeling

Zonder behandeling kan de infectie langdurig aanwezig blijven en tot complicaties leiden, zoals ontstekingen in de urinewegen en voortplantingsorganen. Bij vrouwen kan het onbehandeld bijdragen aan zwangerschapscomplicaties en verhoogde kans op bekkenontstekingen. Bij mannen kan het prostaatproblemen en langdurige urethritis veroorzaken.

Een standaard antibioticakuur is altijd effectief

Resistentie tegen antibiotica is een groeiend probleem bij mycoplasma genitalium. Veelvoorkomende antibiotica zoals azitromycine werken niet altijd even goed meer door toenemende resistentie. Dit maakt het noodzakelijk om bij persisterende klachten een bloedonderzoek of urinemonster te laten analyseren om de juiste behandeling te bepalen. In sommige gevallen is een langdurigere kuur of een combinatie van antibiotica nodig.

Alleen mensen met risicovol seksueel gedrag lopen gevaar

Hoewel het risico op infectie hoger is bij mensen met wisselende seksuele partners of onbeschermde seks, kan iedereen met seksuele activiteit besmet raken. Zelfs in monogame relaties kan mycoplasma genitalium aanwezig zijn zonder dat een van beide partners zich bewust is van de infectie. Regelmatige controles zijn belangrijk, vooral voor mensen met eerdere SOA’s of onverklaarbare urogenitale klachten.

Mycoplasma genitalium veroorzaakt geen ernstige complicaties

Hoewel de infectie vaak mild begint, kan onbehandelde mycoplasma genitalium leiden tot ernstige complicaties. Bij vrouwen kan het een rol spelen bij vruchtbaarheidsproblemen en eileiderontstekingen, wat de kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vergroot. Bij mannen kan de infectie bijdragen aan langdurige urinewegproblemen. Dit onderstreept het belang van tijdige diagnose en behandeling.

Je merkt het meteen als je besmet bent

Veel mensen gaan ervan uit dat SOA’s altijd directe en merkbare symptomen geven, maar dat is bij mycoplasma genitalium niet het geval. De incubatietijd kan variëren van enkele weken tot maanden, en klachten kunnen vaag zijn of helemaal ontbreken. Dit maakt het lastig om de infectie zonder testen vast te stellen. Regelmatige controle, zeker na onbeschermde seks, is essentieel om verspreiding en complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Uretritis: Ontsteking van urinebuis met pijn bij het plassen
• Seksueel overdraagbare aandoeningen bij mannen en vrouwen
• Posthitis: Voorhuidontsteking van penis met roodheid en pijn