Salpingitis: Ontsteking van eileiders met ernstige buikpijn

Vrouwen hebben twee eileiders, elk met een lengte van ongeveer tien centimeter. Ze vervoeren eieren (eicellen) uit de eierstokken naar de baarmoeder. Salpingitis is een aandoening waarbij één of beide eileiders van de vrouw ontstoken zijn. Dit is vaak gerelateerd aan een infectie die is opgelopen door een seksueel overdraagbare aandoening, al zijn ook andere oorzaken bekend. Ernstige buikpijn, een stinkende vaginale afscheiding en menstruatieklachten zijn enkele veel voorkomende klachten. Een snelle diagnose van salpingitis is belangrijk, omdat anders schade aan andere organen ontstaat. De arts schrijft antibiotica voor die in de meeste gevallen de symptomen doet verminderen. Af en toe zijn de eileiders verstopt geraakt wat resulteert in onvruchtbaarheid.

• Epidemiologie infectieziekte
• Oorzaken en soorten bacteriële infectie
• Geassocieerde aandoening
• Symptomen soorten: Ernstige buikpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling eileiderontsteking
• Prognose van ontsteking aan eileiders
• Complicaties bij salpingitis
• Vruchtbaarheid bij vrouwen met de ontsteking
• Preventie van salpingitis

Epidemiologie infectieziekte

Salpingitis komt slechts sporadisch voor bij vrouwen die maagd zijn. De ziekte treft 11% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd, en 12% van de vrouwen voor de leeftijd van twintig jaar. Salpingitis heeft een hogere incidentie in landen met een lagere sociaaleconomische klasse omdat geslachtsverkeer daar sneller plaatsvindt, maar ook doordat vaak meerdere partners en een slechtere gezondheidszorg hiermee betrokken zijn. Vrouwen tussen 15-24 jaar lopen tot slot het meest risico op de bacteriële infectie.

Oorzaken en soorten bacteriële infectie

Acute salpingitis

Gerelateerd met SOA
Bacteriën veroorzaken in meer dan 90% de ontsteking aan de eileiders. Deze komen namelijk in de eileiders terecht door de vagina en baarmoeder en dan vooral wanneer deze resulteren uit geslachtsgemeenschap. Bacteriën die vaak leiden tot salpingitis en geassocieerd zijn met een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) omvatten gonokokken (deze zijn de veroorzaker van gonorroe) en chlamydia.

Niet gerelateerd aan SOA
Salpingitis is soms wel te wijten aan infecties die niet seksueel verworven zijn. Zo treedt salpingitis bijvoorbeeld op na:

• een bacteriële infectie veroorzaakt door mycoplasma, stafylokokken of streptokokken
• een virale infectie
• een zwangerschap: de bevalling, een abortus en een miskraam introduceren mogelijk bacteriën via de baarmoederhals en in de voortplantingsorganen
• medische procedures waarbij bacteriën in het lichaam terechtkomen zoals een laparoscopie, een endometriumbiopsie (weefselmonster van de bekleding van de baarmoeder), het inbrengen van een spiraaltje, een gynaecologische operatie, …

Chronische salpingitis

De chronische vorm van salpingitis kenmerkt zich doordat langdurig een ontsteking verschijnt aan de eileiders, waarbij de symptomen langer aanhouden maar vaak ook milder zijn dan bij de acute vorm. Deze niet vaak voorkomende vorm resulteert vaak uit tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen). De eileiders vullen zich hierbij met pus. De chronische infectie tast soms ook de eierstokken aan. Nabijgelegen organen zitten soms vast als gevolg van verklevingen.

Geassocieerde aandoening

Salpingitis gaat vaak gepaard met een bekkenontsteking (infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen), een veelvoorkomende infectie die mogelijk alle delen van de voortplantingsorganen aantast. In sommige gevallen ontstaat eerst door een bekkenontsteking een infectie of ontsteking in andere voortplantingsorganen. Deze verspreidt zich dan mogelijk naar de eileiders waardoor salpingitis tot stand komt.

Symptomen soorten: Ernstige buikpijn

De symptomen kunnen komen en gaan bij een eileiderontsteking. Vrouwen met salpingitis merken vaak dat de symptomen verschijnen tijdens bepaalde delen van de menstruele cyclus. Het merendeel van de vrouwen ervaart klachten na de menstruatieperiode.

Acute vorm

Ernstige buikpijn
Salpingitis veroorzaakt vaak ernstige buikpijn en ook koorts bij jongere vrouwen. Veelal is de hele buik betrokken in het begin, maar beweegt de pijn zich naar de rechter- of linkerbenedenhoek van de buik omdat de eileiders zich daar bevinden. Meestal is de pijn dan eenzijdig, maar pijn aan beide kanten van de buik is mogelijk. De pijn straalt tot slot bij een aantal vrouwen uit naar de onderrug (lage rugpijn).

Andere symptomen
Naast de eenzijdige buikpijn komen soms wijzigingen in de vaginale afscheiding (hoeveelheid, kleur, consistentie of geur) tot stand. Meestal ontstaat een stinkende vaginale afscheiding met een abnormale kleur bij salpingitis. Frequent urineren (pollakisurie) behoort ook tot de mogelijke klachten, wat resulteert uit een zwelling van de urinebuis (uretritis). Een pijnlijke ovulatie wijst mogelijk ook op de infectieziekte. Andere mogelijke symptomen van acute salpingitis zijn niet-specifiek en omvatten een algemeen ziek gevoel, diarree, een opgeblazen gevoel, koorts, misselijkheid, braken, rillingen en/of zweten.

Chronische vorm

De meestal mildere symptomen van de chronische vorm zijn:

• een pijnlijke geslachtsgemeenschap (dyspareunie)
• een slechte algemene gezondheid
• een vaginale afscheiding (al dan niet met een abnormale geur)
• terugkerende ernstige menstruatieklachten zoals bloedingen tussen de menstruatieperiode en een pijnlijke menstruatie
• vrouwelijke onvruchtbaarheid

Geen symptomen

In sommige gevallen veroorzaakt salpingitis geen merkbare symptomen bij een vrouw. Ze weet dan niet dat ze lijdt aan de aandoening. Meestal komt een vrouw dit te weten wanneer grondig onderzoek gebeurt naar de voortplantingsorganen omdat de vrouw onvruchtbaar is.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Het is belangrijk dat de vrouw binnen de paar uur na het optreden van de klachten een arts opzoekt, bij voorkeur een gynaecoloog. Een bloedonderzoek onthult tekenen van een infectie, zoals een verhoogd aantal witte bloedcellen (leukocytose). Voorts is een uitstrijkje uit de baarmoederhals nodig. Hierdoor identificeert de arts de soort bacteriën die betrokken zijn bij salpingitis, al duurt het soms wel enkele dagen voordat de resultaten hiervan bekend zijn. Soms moet de arts ook de eileiders bekijken met behulp van een smal instrument dat is ingebracht via een snede in de buik. Dit medisch onderzoek is gekend als een laparoscopie.

Differentiële diagnose

Acute salpingitis verwart de arts mogelijk met andere oorzaken van buikpijn zoals:

• appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm)
• cysten (abnormaal gevormde blaasvormige holten in lichaam)
• een buitenbaarmoederlijke zwangerschap (ectopische zwangerschap)
• endometriose (pijn rond de menstruatie bij een vrouw)
• nefritis (nierontsteking)

Behandeling eileiderontsteking

Acute ontsteking van de eileider(s)

Acute salpingitis is een medische noodsituatie; een ziekenhuisopname is meestal nodig. Hier dient de arts antibiotica toe aan de vrouw. Hij laat daarnaast ook onderzoeken welke bacterie de ontsteking veroorzaakt heeft, en past hierop dan mogelijk de keuze van het antibioticum aan. Deze medicijnen neemt de vrouw oraal (via de mond) in, al is intraveneuze (via een ader) antibiotica vaak nodig. De vrouw krijgt bovendien pijnstillers. Vormt zich een abces (complicatie van een eileiderontsteking), dan volgt een operatie om dit abces te draineren (pus afvoeren).

Chronische ontsteking van de eileider(s)

Antibiotica zijn inzetbaar bij een chronische eileiderontsteking. Beschadigd weefsel moet de arts wel mogelijk chirurgisch verwijderen.

Prognose van ontsteking aan eileiders

De meeste vrouwen herstellen binnen de week wanneer ze in het ziekenhuis een behandeling krijgen. Ze hervatten het best de geslachtsgemeenschap wanneer ze hiervoor de toestemming krijgen van de gynaecoloog. Is de ontsteking van de eileider(s) veroorzaakt door een infectie met gonorroe of chlamydia, dan gaat de arts de sekspartner ook testen en behandelen.

Complicaties bij salpingitis

Volgende complicaties zijn bekend voor salpingitis:

• chronische bekkenpijn
• een abces op de eierstok
• een buikvliesontsteking (bij het bekken)
• een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• een infectie naar nabijgelegen structuren zoals de eierstokken of de baarmoeder
• een infectie van sekspartners
• onvruchtbaarheid

Vruchtbaarheid bij vrouwen met de ontsteking

Snel en adequaat behandelde acute salpingitis brengt meestal geen vruchtbaarheidsproblemen met zich mee. Soms heeft de ontsteking echter één of twee eileiders doen verstoppen, en dan is het niet altijd meer (direct) mogelijk om zwanger te geraken. De eicellen die dan worden vrijgegeven tijdens elke menstruatiecyclus, ontmoeten dan het sperma niet. Is het moeilijk om zwanger te geraken, dan voert de arts een hysterosalpingografie (radiografisch beeld van de baarmoeder en de eileiders) uit. Hiermee identificeert hij een eventuele blokkering van de eileiders.

Preventie van salpingitis

Salpingitis, een ontsteking van de eileiders, kan ernstige gevolgen hebben voor de voortplantingsgezondheid en leiden tot complicaties zoals onvruchtbaarheid of buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Het voorkomen van salpingitis omvat verschillende strategieën en maatregelen om het risico op deze aandoening te minimaliseren. Hieronder worden de belangrijkste preventieve maatregelen beschreven:

Veilig Vrijen

Het gebruik van barrièremethoden zoals condooms tijdens seksuele activiteit kan helpen om de overdracht van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's) te voorkomen, die een belangrijke oorzaak van salpingitis zijn. Condooms verminderen het risico op infecties zoals chlamydia en gonorroe, die beide kunnen leiden tot salpingitis als ze onbehandeld blijven.

Regelmatige SOA-testen

Vroegtijdige detectie en behandeling van seksueel overdraagbare aandoeningen zijn cruciaal voor het voorkomen van salpingitis. Het regelmatig laten testen op SOA's, vooral voor mensen met meerdere sekspartners of zonder consistente condoomgebruik, kan helpen om infecties vroegtijdig te identificeren en te behandelen voordat ze complicaties veroorzaken.

Behandeling van SOA's

Het is belangrijk om SOA's snel en volledig te behandelen volgens de aanbevelingen van een arts. Het niet afronden van de voorgeschreven kuur of het negeren van symptomen kan leiden tot ernstige complicaties, waaronder salpingitis. Volg altijd de adviezen van een zorgverlener op en zorg ervoor dat beide partners worden behandeld indien nodig.

Hygiëne en zorg bij medische procedures

Houd goede hygiëne in acht bij medische procedures die de voortplantingsorganen kunnen beïnvloeden. Dit omvat het volgen van de juiste sterilisatie- en antiseptische technieken bij chirurgische ingrepen of medische onderzoeken zoals een laparoscopie of hysteroscopie. Onvoldoende hygiëne tijdens deze procedures kan het risico op infecties verhogen.

Educatie en bewustwording

Het vergroten van de bewustwording over de risicofactoren en symptomen van SOA's en salpingitis kan helpen bij het vroegtijdig zoeken van medische hulp. Educatieve programma's en voorlichtingscampagnes over veilige sekspraktijken en het belang van regelmatige gezondheidscontroles kunnen bijdragen aan het voorkomen van deze aandoening.

Beheer van chronische aandoeningen

Personen met chronische aandoeningen die het immuunsysteem beïnvloeden, zoals diabetes, moeten hun aandoeningen goed onder controle houden. Een verzwakt immuunsysteem kan het risico op infecties verhogen, waaronder salpingitis. Regelmatige medische controles en het volgen van behandelingsplannen zijn belangrijk om complicaties te voorkomen.

Vermijden van onveilige seksuele praktijken

Het vermijden van seksuele praktijken die het risico op verwondingen of infecties verhogen, zoals onveilige seksuele handelingen of het gebruik van niet-steriele hulpmiddelen, kan ook bijdragen aan de preventie van salpingitis. Het bevorderen van veilige en gezonde seksuele gewoonten is essentieel voor het behoud van voortplantingsgezondheid.

Gezonde levensstijl en voeding

Hoewel er geen direct bewijs is dat een gezonde voeding en levensstijl de kans op salpingitis kunnen verminderen, kunnen algemene gezondheidsmaatregelen bijdragen aan een sterker immuunsysteem en een betere algehele gezondheid. Dit omvat een evenwichtig voedingspatroon, regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap.

Door het volgen van deze preventieve maatregelen kan het risico op salpingitis aanzienlijk worden verminderd, wat bijdraagt aan een betere voortplantingsgezondheid en welzijn.

Lees verder

• Eileiderkanker: Kanker van eileiders met bekkenpijn
• Eileiders: Soorten aandoeningen aan eileider bij vrouwen
• Hydrosalpinx: Verstopte eileider door vochtophoping
• Hysterosalpingografie: Beeld van baarmoeder en eileiders