Eileiderontsteking: buikpijn onderbuik en afscheiding

Eileiderontsteking of salpingitis is een ontsteking van de eileider(s). Eileiderontsteking symptomen bestaan uit buikpijn in onderbuik en afscheiding. De medische benaming van eileiderontsteking is 'salpingitis'. Een eileiderontsteking kan sluimerend verlopen, zodat je geen klachten ondervindt, maar het kan ook acuut opspelen met hevige pijn en hoge koorts. De gevolgen van een eileiderontsteking zijn in veel gevallen hetzelfde. De standaardbehandeling van een eileiderontsteking bestaat uit het voorschrijven van antibiotica ter bestrijding van de bacteriën die de ontsteking veroorzaken, en pijnstillers. Een snelle diagnose is belangrijk om complicaties als blijvende onvruchtbaarheid te voorkomen. In 2015 berichtte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat deze aandoening wereldwijd de meest voorkomende oorzaak is van onvruchtbaarheid.

• Wat is een eileiderontsteking?
• Ontsteking van de eileider(s)
• Onvruchtbaarheid
• Soorten salpingitis
• Oorzaak
• Vaak door een soa
• Vroege opsporing chlamydia belangrijk
• Leefstijlgerelateerde risicofactoren
• Symptomen: buikpijn onderbuik en afscheiding
• Complicaties
• Verdere infectie
• Infectie van sekspartners
• Abces
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Onvruchtbaarheid
• Eileiderontsteking gevolgen
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk - en inwendig onderzoek
• Kweek
• Behandeling van een eileiderontsteking
• Antibiotica
• Geen seks en partner meebehandelen in geval van soa
• Prognose

Wat is een eileiderontsteking?

Ontsteking van de eileider(s)

Een eileiderontsteking of salpingitis is een ontsteking van de eileider(s) Het wordt meestal veroorzaakt door vanuit de vagina via de baarmoeder opgestegen bacteriën, bijvoorbeeld Chlamydia trachomatis, Escherichia coli (darmbacteriën) of Neisseria gonorrhoeae, de bacterie die gonorroe veroorzaakt. Veel vrouwen hebben een sluimerende eileiderontsteking zonder bijkomende klachten. Een eileiderontsteking kan pas later worden ontdekt, wanneer de patiënt problemen heeft om zwanger te raken of als zij chronische pijn in het bekken heeft.

Onvruchtbaarheid

Salpingitis is één van de meest voorkomende oorzaken van onvruchtbaarheid bij vrouwen. Zonder snelle behandeling kan de infectie de eileiders permanent beschadigen, zodat de eieren die elke menstruatiecyclus vrijkomen, niet in aanraking kunnen komen met sperma. Littekenvorming en verstopping van de eileiders is de meest voorkomende complicatie op lange termijn bij pelvic inflammatory disease (PID) en daarom wordt deze aandoening soms PID genoemd. PID is echter een paraplubegrip dat veel meer infecties omvat van het vrouwelijke voortplantingssysteem, zoals de baarmoeder en eierstokken.

Soorten salpingitis

Eileiderontsteking of salpingitis wordt meestal onderverdeeld in acuut en chronisch. Bij acute salpingitis worden de eileiders rood en gezwollen, en scheiden ze extra vloeistof af zodat de binnenwanden van de eileiders vaak vastzitten. De eileiders kunnen ook samenkleven aan nabijgelegen structuren zoals de darm. Soms kan een eileider zich vullen en opblazen. In zeldzame gevallen breekt de eileider en veroorzaakt het een gevaarlijke infectie van de buikholte (peritonitis). Chronische salpingitis volgt gewoonlijk na een acute aanval. De infectie is milder, duurt vaak langer en hoeft niet veel merkbare symptomen te veroorzaken. Acute eileiderontsteking is vaak gerelateerd aan een seksueel overdraagbare aandoening (soa).

Oorzaak

Vaak door een soa

In veruit de meeste gevallen ontstaat eileiderontsteking als gevolg van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa), zoals chlamydia en gonorroe, welke door onveilige seksuele praktijken kunnen worden opgelopen. De ontsteking kan vooral optreden tijdens de menstruatie, omdat dan de baarmoedermond openstaat, of in aansluiting op een miskraam of zwangerschapsafbreking (abortus), bij het plaatsen van een spiraal of in het kraambed. De aandoening kan ook ontstaan door verspreiding van een infectie elders in het lichaam, zoals een blindedarmontsteking.

Vroege opsporing chlamydia belangrijk

Door vroege opsporing en behandeling van –veelal asymptomatische– chlamydia-infecties in de populatie zal de kans op transmissie van nieuwe infecties afnemen en het risico op complicaties, zoals eileiderontsteking, 'pelvic inflammatory disease' (PID), tubagerelateerde infertiliteit en buitenbaarmoederlijke zwangerschap, dalen.¹

Leefstijlgerelateerde risicofactoren

Leefstijlfactoren die het risico van een vrouw op het krijgen van salpingitis aanzienlijk verhogen, zijn:

• Onbeschermde seks;
• Wisselende seksuele partners; en
• Voorafgaande infectie met een seksueel overdraagbare aandoening.

Symptomen: buikpijn onderbuik en afscheiding

De aandoening kan zowel sluipend, zonder duidelijke symptomen, als heftig verlopen. Klachten die kunnen optreden zijn:

• Pijn in de onderbuik (gevoeligheid en pijnscheuten aan één of beide kanten van de onderbuik) en bekken;
• Zware vaginale afscheiding met een onaangename geur;
• Onregelmatige bloedingen;
• Pijn tijdens de geslachtsgemeenschap;
• Bloed verlies na de geslachtsgemeenschap, hetgeen vooral optreedt bij chlamydia;
• Lage rugpijn;
• Koorts, vermoeidheid, diarree of braken;
• Pijnlijk of moeilijk urineren;
• Darmklachten;
• Algehele malaise.

Vooral een acute ontsteking in het kleine bekken geeft hevige buikpijn, hetgeen soms gepaard gaat met misselijkheid en braken.

Complicaties

Zonder behandeling kan een eileiderontsteking een reeks complicaties veroorzaken, waaronder:

Verdere infectie

De infectie kan zich verspreiden naar nabijgelegen structuren, zoals de eierstokken of baarmoeder.

Infectie van sekspartners

Je seksuele partner(s) kan de besmet worden met de bacteriën die de ontsteking veroorzaken en ook besmet raken.

Abces

Een ontsteking van de eierstokken en eileiders kan aanleiding geven tot een abces van de eileiders en eierstokken of elders in het bekken. Ongeveer 15 procent van de vrouwen met salpingitis ontwikkelt een abces, waarbij een ziekenhuisopname vereist is.

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Een geblokkeerde eileider voorkomt dat het bevruchte eitje de baarmoeder binnentreedt. Het embryo begint dan te groeien binnen de beperkte ruimte van de eileider. Het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap voor een vrouw die eerder een eileiderontsteking heeft doorgemaakt of een andere vorm van pelvic inflammatoire ziekte (PID) is ongeveer 1 op de 20.

Onvruchtbaarheid

De eileider kan dermate worden vervormd of beschadigd raken dat het eitje en het sperma elkaar niet kunnen ontmoeten. Na een doorgemaakte salpingitis is het risico op onvruchtbaarheid ongeveer 15 procent. Dit stijgt tot 50 procent na drie ontstekingen.

Eileiderontsteking gevolgen

Een eileiderontsteking kan invloed hebben op de vruchtbaarheid, maar heeft dat meestal niet. 85 tot 88 procent van de patiënten heeft kans op een spontane zwangerschap en 12 tot 15 procent heeft kans om niet spontaan zwanger te worden. Bij de groep die wel spontaan zwanger worden, bestaat er een verhoogde kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap als gevolg van beschadiging van de eileider. Normaal gesproken is de kans op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap 1 op de 250, maar na
een eileiderontsteking is die kans ongeveer 1 op de 40.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk - en inwendig onderzoek

Bij vermoeden van een eileiderontsteking, kan de arts verschillende onderzoeken uitvoeren. Meestal krijgt de patiënt eerst een onderzoek van de buik en een inwendig onderzoek. Ook wordt nagegaan of de patiënt koorts heeft. Andere mogelijke onderzoeken zijn:

• bloedonderzoek;
  Urineonderzoek / Bron: Istock.com/jacky9946
• urineonderzoek; en
• echoscopisch onderzoek (om andere oorzaken van buikpijn uit te sluiten).

Kweek

De arts kan voorts een kweek van de baarmoederhals nemen om te onderzoeken welke bacteriën de eileiderontsteking veroorzaakt.

Behandeling van een eileiderontsteking

Antibiotica

De standaardbehandeling van een eileiderontsteking bestaat uit het voorschrijven van antibiotica ter bestrijding van de bacteriën die de ontsteking veroorzaken, en pijnstillers. In ernstige gevallen wordt rust voorgeschreven, om de ontsteking goed te laten genezen. Wanneer de patiënt erg ziek en misselijk is, kan een ziekenhuisopname volgen waarbij de patiënt vaak de eerste dagen in het ziekenhuis een infuus met antibiotica krijgt. Daarna wordt de behandeling met tabletten voortgezet

Geen seks en partner meebehandelen in geval van soa

Het is beter af te zien van seks zolang de ontsteking niet helemaal is genezen. Wanneer er sprake is van een seksueel overdraagbare aandoening, dan is het belangrijk dat de seksuele partner van de patiënt ook onderzocht en eventueel behandeld
wordt, zodat herinfectie voorkomen wordt.

Prognose

Een gunstige prognoset is direct gerelateerd aan hoe snel adequate behandeling wordt ingezet. Een snelle diagnose is daarom van eminent belang. Infecties blijven soms aanwezig ondanks behandeling en kan resulteren in aanhoudende rugpijn, buikpijn, bekkenpijn, vaak zware menstruatieperioden en pijn tijdens de seksuele omgang. Patiënten reageren meestal op antibiotica en binnen 48 tot 72 uur neemt de pijn af.

Noot:

1. Ingrid V.F. van den Broek, Jan E.A.M. van Bergen, Johan S.A. Fennema, Hannelore M. Götz, Christian J.P.A. Hoebe, Marianne A.B. van der Sande en Eline L.M. Op de Coul. Jaarlijkse systematische chlamydiascreening. Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A5503

Lees verder

• Eileiderontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Lage rugpijn: oorzaken en behandeling acute lage rugklachten
• Afscheiding en buikpijn: oorzaken, symptomen en behandeling
• Afscheiding en rugpijn: oorzaken, symptomen en behandeling