Vaginale infecties: meestal onschuldig, maar wel vervelend

Vaginale problemen is niet iets waar de meeste vrouwen gemakkelijk over praten. Velen schamen zich; denken dat ze één van de weinigen zijn of zijn bang dat hen een slechte lichaamsverzorging verweten wordt. Niets is echter minder waar. Vaginale infecties worden in verreweg de meeste gevallen niet door een slechte hygiëne veroorzaakt. Daarnaast krijgt maar liefst driekwart van de vrouwen in haar leven één of meerdere keren te maken met een vaginale infectie.
Een overgrote meerderheid van de vaginale infecties wordt veroorzaakt door een schimmel (candida-infectie) of een bacterie (bacteriële vaginose). Bij een kleine minderheid van de infecties is er sprake van een seksueel overdraagbare aandoening (bv. chlamydia). In de vagina komen van nature verschillende soorten bacteriën en schimmels voor. Als het evenwicht tussen deze bacteriën en schimmels verstoord wordt, nemen één of meer micro-organismen de overhand en kan een vaginale infectie gemakkelijk ontstaan. De meeste infecties zijn relatief onschuldig, maar kunnen wel tot hele vervelende klachten leiden.

Vaginale schimmelinfectie

In een gezonde vagina komt de schimmel candida albicans voor. Vooral deze schimmel profiteert van een verstoring in de balans tussen de bacteriën en schimmels in de vagina. De schimmel gaat zich snel vermeerderen en veroorzaakt een infectie. Een candida-infectie is niet besmettelijk en is geen seksueel overdraagbare aandoening.

Wat veroorzaakt een vaginale schimmelinfectie

De verstoring in de balans tussen de bacteriën en schimmels kan door een aantal zaken veroorzaakt worden.

• Wanneer je je wast met zeep, verandert de zuurgraad van je vagina. Hierdoor kan de candidaschimmel zich gaan vermeerderen. Daarnaast verwijder je met de zeep bacteriën die belangrijk zijn voor een gezonde vagina, waardoor er meer ruimte ontstaat voor de schimmels. Ook wanneer je je erg veel wast of vaak een vaginale douche gebruikt, spoel je nuttige bacteriën weg.
• Sommige antibiotica doden nuttige bacteriën in de vagina. Vooral antibiotica tegen luchtweg- of huidinfecties kunnen een dergelijke bijwerking hebben. Maar ook van breedspectrumantibiotica (antibiotica die ingezet worden om veel verschillende soorten bacteriën te doden) is bekend dat ze niet alleen de schadelijke, maar ook de nuttige bacteriën doden. Door de afname van het aantal nuttige bacteriën, krijgen de schimmels (in het bijzonder de candida) alle kans om zich snel te vermeerderen.
• Een verstoring in de balans tussen de bacteriën en schimmels kan ook veroorzaakt worden door veranderingen in je hormoonhuishouding. Vooral geslachtshormonen lijken een grote invloed te hebben op het ontstaan van een candida-infectie. Een vaginale schimmelinfectie komt dan ook vaak voor tijdens de zwangerschap of menstruatie. Maar ook het slikken van hormoonpreparaten, zoals de pil, kan hormoonschommelingen en daardoor een schimmelinfectie veroorzaken.
• Wanneer je medicijnen gebruikt die het immuunsysteem beïnvloeden, zoals prednison, kan de balans tussen de verschillende micro-organismen in je vagina verstoord raken, waardoor de candida-schimmel zich kan gaan uitbreiden. Een vaginale infectie is dan het gevolg.
• Vrouwen met suikerziekte hebben een grotere kans om een candida-infectie te krijgen, dan vrouwen zonder suikerziekte. Een schimmelinfectie doet zich vooral voor wanneer de diabetes niet goed is ingesteld.
• Tot slot kunnen spanningen, stress of een verminderde weerstand door bijvoorbeeld een onderliggende ziekte zorgen voor een onbalans in de vagina. Nuttige bacteriën nemen af en de candidaschimmel vermeerdert zich.

Hoe herken je een vaginale schimmelinfectie

Het meest opvallende symptoom van een candida-infectie is meestal een toename van de vaginale afscheiding. De afscheiding is bovendien wit en brokkelig, maar over het algemeen wel geurloos. Daarnaast ontstaat in veel gevallen jeuk en pijn in en rond de vagina en zijn plassen en het hebben van geslachtsgemeenschap pijnlijk. Soms zie je een zwelling en roodheid van de vaginawand en de schaamlippen. Dit wordt veroorzaakt door een infectie van de huid rond de vagina. Een enkele keer kan een candida-infectie resulteren in vulvodynie, een langdurige pijn aan de vulva.

Wanneer naar de huisarts

Een vaginale schimmelinfectie gaat meestal vanzelf over als de balans tussen de micro-organismen in je vagina weer hersteld is. En hoewel het soms wel enkele weken kan duren eer alle symptomen zijn verdwenen, is een behandeling in de meeste gevallen dus niet nodig. Heb je echter veel last van de klachten of houdt de infectie wel heel lang aan, dan is het wel verstandig om naar de huisarts te gaan. Hij zal bij een inwendig onderzoek de binnenkant van je vagina bekijken en een monster nemen van de afscheiding. De schimmel kan zowel onder de microscoop als met een kweek in het laboratorium eenvoudig worden aangetoond. Meestal zal de huisarts je een vaginale crème en eventueel tabletten voorschrijven om de candidaschimmel te doden.

Hoe kun je een vaginale schimmelinfectie voorkomen

Hoewel het niet altijd mogelijk is om een candida-infectie te voorkomen (soms zijn antibiotica of andere medicijnen nou eenmaal noodzakelijk), is er wel een aantal dingen dat je kunt doen om de kans op een infectie zo klein mogelijk te houden of om de infectie zo snel mogelijk te bestrijden.

• Was je vagina niet met zeep en gebruik geen vaginale douche. Met lauw water kun je je vagina voldoende reinigen.
• Verschoon regelmatig je maandverband of tampon wanneer je ongesteld bent. Gebruik tijdens een candida-infectie geen tampons.
• Draag 's nachts geen of katoenen ondergoed of een ruim zittende katoenen pyjama.
• Blijf niet te lang in nat ondergoed of natte zwemkleding lopen. Vocht zorgt ervoor dat de candidaschimmel zich gemakkelijk kan vermeerderen.
• Veeg je ontlasting van voor naar achteren af. Zo voorkom je dat de candidaschimmel die van nature ook in je darmen zit, niet in je vagina terechtkomt.
• Voorkom vrijen met een droge vagina. Dit kan de slijmvliezen irriteren, waardoor de candidaschimmel zich kan gaan vermeerderen. Gebruik eventueel een glijmiddel en was je vagina met lauw water na het vrijen.
• Gebruik regelmatig zure voedingsmiddelen, zoals yoghurt. Hiermee houd je de zuurgraad in je vagina op peil.

Bacteriële vaginale infectie

Een bacteriële vaginale infectie of bacteriële vaginose ontstaat wanneer het bacteriële evenwicht in de vagina is verstoord. De verantwoordelijke bacterie is in verreweg de meeste gevallen de Gardnerella vaginalis. Een bacteriële vaginale infectie is geen seksueel overdraagbare aandoening.

Wat veroorzaakt een bacteriële vaginale infectie

Wanneer de zuurgraad in je vagina verandert, kan dit ervoor zorgen dat het evenwicht tussen de nuttige en schadelijke bacteriën verstoord wordt. In een gezonde vagina is de zuurgraad zodanig dat de meeste ziektekiemen er niet kunnen overleven. Een minder zure omgeving is ideaal voor een aantal schadelijke bacteriën. Zij kunnen zich hierin snel vermeerderen. Een lagere zuurgraad kan ondermeer ontstaan wanneer je je vagina wast met zeep of wanneer je gebruik maakt van zogenaamde intiemsprays. Ook bepaalde antibioticasoorten die gebruikt worden voor het bestrijden van een infectie elders in je lichaam, kunnen ervoor zorgen dat de zuurgraad in je vagina verstoord raakt en dat schadelijke bacteriën zich snel kunnen uitbreiden. Een tampon die te lang blijft zitten of een spiraaltje kunnen eveneens een omgeving creëren die gunstig is voor de verkeerde bacteriën. Tot slot kan een eerdere bacteriële vaginale infectie je vatbaarder maken voor een nieuwe infectie.

Hoe herken je een bacteriële vaginale infectie

Het belangrijkste symptoom bij een bacteriële infectie is de vaginale afscheiding. Deze is grijswit, bevat soms gasbelletjes en ruikt zurig (vislucht). Soms is er sprake van een toegenomen afscheiding, maar dit hoeft niet altijd. In de meeste gevallen zul je ook jeuk hebben in en rond de vagina. Sommige vrouwen ondervinden helemaal geen klachten van een bacteriële vaginale infectie.

Wanneer naar de huisarts

Bij een bacteriële vaginale infectie is niet altijd een medische behandeling noodzakelijk. Soms verdwijnt de infectie na een kleine week vanzelf als het bacteriële evenwicht in je vagina weer hersteld is. Heb je echter veel klachten of houdt de infectie lang aan, dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Deze zal meestal een monster van de vaginale afscheiding nemen en dit onder de microscoop (laten) onderzoeken. Aan de hand hiervan kan vrijwel altijd de diagnose worden gesteld. Een bacteriële vaginale infectie wordt behandeld met antibiotica. In het algemeen is het niet nodig dat een mannelijke partner zich ook laat behandelen. Voor een vrouwelijke partner is dit wel aan te raden.

Hoe kun je een bacteriële vaginale infectie voorkomen

Hoewel het niet altijd mogelijk is om een bacteriële vaginale infectie te voorkomen (soms is bepaalde antibiotica bijvoorbeeld noodzakelijk), is er wel een aantal dingen dat je kunt doen om de kans op een infectie zo klein mogelijk te houden of om de infectie zo snel mogelijk te bestrijden. Het belangrijkste is om te proberen de zuurgraad in je vagina niet te verstoren. Het is dus verstandig om je vagina niet met zeep te wassen. Je vagina heeft een groot zelfreinigend vermogen en het wassen met lauw water is voldoende voor een goede hygiëne. Wil je toch graag bepaalde verzorgingsproducten voor je vagina gebruiken, kies dan producten die de zuurgraad niet beïnvloeden. Verschoon tijdens je menstruatie regelmatig je maandverband of tampon, zodat er geen klimaat ontstaat waarin schadelijke bacteriën zich makkelijk kunnen uitbreiden.

Vaginale infecties zijn soms moeilijk te herkennen. Een onbehandelde vaginale infectie die langdurig blijft bestaan, kan uiteindelijk echter grote gevolgen hebben en zelfs tot onvruchtbaarheid leiden. Het is dan ook belangrijk om alert te zijn op eventuele afwijkingen in bijvoorbeeld de vaginale afscheiding en bij aanhoudende klachten naar de huisarts te gaan.

Lees verder

• Tussentijds of onregelmatig vaginaal bloedverlies